Bernard van den Hengel
geeft aan verminkten
een nieuw gezicht
IJmuider Courant
Tb
Werk in Huize
Okkenbroek
uitdaging
Defect herstellen
Alleen via arts
Doorzetten
Vakmanschap
Perfectioneren
Hl
(Van een onzer verslaggevers)
Huize
Huize Okkenbroek
Erbij
Wie is deze opmerkelijke man? Ha
genaar van geboorte en zoon van een
behanger; hij moest direct na de lagere
Mevrouw Van den Hengel met haar
sitar, haar man met een Egyptische
trom.
in Libië en in Koeweit Hij leidde
jongemannen op en maakte zelf ook
tal van kunstledematen.
Het liefst nam hij dan de moeilijkste
gevallen voor zijn rekening, met als
uiteindelijk resultaat de specialisatie in
gelaatsprothesiologie. „We leefden al
tijd tussen oorlogen en aardbevingen”,
zegt hij, „maar het waren pracht-
jaren.”
Gelaatsprothesiologie ts commercieel
gezien geen succes, maar de heer Van
den Hengel wil alles in het werk
„Van een geamputeerde arm of been
kom ik niet meer onder de indruk.
Maar een verminkt gezicht, dat is ver
schrikkelijk. Mensen, die dat hebben
sluiten zichzelf op, daarom zie je zulke
patiënten zelden of nooit. Pijn hebben
ze niet meer, de tumor is weggehaald,
maar nu krijgen ze te maken met
sociale achterstelling. Zodra je zoiets
hebt, wordt je als zielig geval uitgeran
geerd. Deze mensen durven al gauw
niet meer te leven.”
ten door. Huize Okkenbroek wordt hun
nieuwe project, hun nieuwe uitdaging
stellen het project toch self-supporting
te houden.
Volgens „bio-engineer” B. J. van den
Hengel voldoen de door hem vervaar
digde gelaatsprothesen reeds aan hoge
eisen, maar het is volgens hem moge
lijk zowel in functioneel als in kwali
tatief opzicht tot perfectionering te ko-
Okkenbroek gaat
van den
Het echtpaar Van den Hengel wil de
slachtoffers met gezichtsbeschadiging
door ziekte of welke oorzaak ook, die
niet door plastische chirurgie geholpen
kunnen worden, in huis opnemen ge
durende de periode dat de prothese
stap voor stap wordt gemaakt. Zodoen
de blijven zij verschoond van een pijn
lijke confrontatie met de oude omge
ving.
Een tiental weken zal het gemiddeld
duren voordat de gezichtsprothese ge
heel naar wens van maker en drager
functioneert. Voor zeven patiënten
heeft Huize Okkenbroek slaap- en
leefaccommodatie, waarbij ervan wordt
uitgegaan dat deze patiënten huisgeno
ten van de prothesioloog en zijn echt
genote worden, evenals de studenten
die na verloop van tijd ook worden
verwacht. Het h uis is inmiddels gro
tendeels als „workshop” annex pension
ingericht, in de tuin komt het labora
torium te staan. In september wordt er
op bescheiden schaal gestart.
Dr. Kruisinga zag wel wat in het
plan-Okkenbroek toen hij staatssecre
taris van Sociale Zaken en Volksge
zondheid was. Dr. Stuyt, de nieuwe
minister van Volksgezondheid en Mi
lieuhygiëne, staat er al even positief
tegenover. Ambtenaren van het depar
tement onderzochten woorden en da
den van „prosthetic consultant” Van
den Hengel en het resultaat van hun
onderzoek was dermate gunstig voor
hem, dat hij de komende drie jaar op
rijkssubsidie kan rekenen. Deze subsi
die is dan met name bedoeld voor het
researchlaboratorium, dat bij Huize
Okkenbroek zal worden gebouwd, een
laboratorium waarin de reeds bestaan
de techniek vervolmaakt zal moeten
worden.
OKKENBROEK In het land tussen Holten en
Deventer is een wonderlijke wereldreiziger met vrouw
en kind neergestreken. Bernard van den Hengel, 56 jaar
oud, heeft er een villa in het dorpje Okkenbroek (gem.
Diepenveen) betrokken, een als Huize Okkenbroek be
kend staand landhuis met ruim twee hectaren bos en
wei rondom. Na maanden van voorbereiden, verbouwen
en inrichten zal hij binnenkort in het vernieuwde land
huis een bijzonder wetenschappelijk centrum gaan
leiden. In Okkenbroek en omgeving wordt wat gefluis
terd over hetgeen deze energieke doe-het-zelver gaat
doen in het kloeke landhuis, maar het fijne ervan weet
eigenlijk niemand. Het liefst liet Bernard van den Hen
gel het zo, om tal van redenen, maar nu er dan toch
een journalist zijn neus heeft gestoken in het Okken-
broek-project is hij na enige aarzeling wel bereid om
over zijn plannen en zijn ervaringen te praten. En dat
blijkt nogal wat te zijn. Bernard van den Hengel heeft
zich het lot aangetrokken van mannen en vrouwen, die
door kanker, tumor of verkeersongeval grote delen van
hun gezicht moeten missen, mensen bij wie door be
paalde oorzaken plastische chirurgie niet meer mo
gelijk is. Aan hun tragiek wil hij een einde maken door
hen een nieuw gezicht te geven door middel van flexi
bele prothesen van kunststof, die zowel functioneel als
esthetisch verantwoord en duurzaam zijn.
In
bio-engineer B. J.
Hengel, gesubsidieerd door het
rijk, verminkten door middel
van prothesen een nieuw ge
laat geven, zodat ze na een
periode van revalidatie weer
kunnen lachen, huilen, zwem
men en zoenen en zich niet
meer van de buitenwereld be
hoeven af te zonderen. Een
van onze verslaggevers sprak
met de heer Van den Hengel
over diens wetenschappelijk
centrum, dat niet alleen nieuw
is voor Nederland, maar dat
zelfs uniek genoemd mag wor
den voor heel Europa.
Zijn vakmanschap bereikte een zo
danig niveau dat hij docent in de
prothesiologie werd en als zodanig als
expert een aanstelling bij de Wereldge
zondheidsorganisatie kreeg.
„Mijn vrouw en ik zijn een beetje
gek”, zegt hij. „Wij willen werken,
mensen valide maken, zodat ze weer
acceptabel zijn voor de gemeenschap.
Twee jaar heb ik nodig gehad om dit
project voor te bereiden. De moed is
ons wel eens in de schoenen gezonken.
Bijna waren we al eens naar Pakistan
vertrokken waar ze ons met open ar
men zouden hebben ontvangen.” Maar
Bernard en Leny van den Hengel zet-
men. Hij wil zich daarom de komende
jaren (in zijn laboratorium, dat naar
zijn overtuiging enig ter wereld wordt)
geheel gaan wijden aan gelaatsprothe
siologie, een wetenschappelijk onder
zoek gaan verrichten op het gebied van
de biomechanica van het gelaat, en de
functionele beweging en expressie van
Talloze foto’s en films, souvenirs en
exotische kunstvoorwerpen plus kasten
vol rapporten en andere publikaties,
map voor map gebundeld, herinneren
hem aan deze twaalf jaren. De
landen waar hij werkte hielden er
indrukwekkende orthopedische werk
plaatsen en opleidingsinstituten aan
over. Tal van grote projecten zette hij
op, in het Nabije en in het Verre Oos
ten, in Iran, in Pakistan, in Jordanië,
Vanuit de tand- en mondheelkunde
wordt er al wel een en ander voor
deze patiënten gedaan, vaak met ver
rassende resultaten, maar de prothese
die Bernard van den Hengel voor hen
maakt, moet ronduit revolutionair
worden genoemd.
het gelaat in relatie tot een mogelijke
overbrenging daarvan in gelaatsprothe
sen. Verder zal aandacht worden be
steed aan nieuwe methoden tot beves
tiging van de gelaatsprothesen door
middel onder andere van platinum-
cobaltmagneten, inwendige klemmen
enzovoort
Bijgestaan door zijn Nederlandse
vrouw Leny Zwalve, vroeger kapster
maar nadien ook geschoold in de pro
thesiologie, trok hij de wereld in om
overal jongemannen op te leiden tot
prothesemaker en dan met name in de
ontwikkelingslanden.
Zoals dat ook met andere prothesen
gaat, zal er eerst een negatief en
vervolgens een positief model worden
gemaakt van dat deel van het gelaat
dat de patiënt mist. Met behulp van
allerlei technieken wordt dan de flexi
bele prothese gemaakt, uit verschillen
de lagen kunststof, die ieder op zich
zelf getint zijn en die als een totaal de
juiste en gewenste huidskleur weerge
ven. De gelaatsprothese, compleet met
poriën en eventuele vroegere oneffenhe
den, wordt dan zodanig op het gelaat
bevestigd dat de aanwezige resten van
de gelaatsspieren weer functioneel met
de prothese kunnen samenwerken, zo
dat een normale gelaatsexpressie weer
mogelijk is.
Gelaatsprothesiologie heet dat, een
para-medische activiteit waarmee
slechts een e nkeling zich bezighoudt,
een vak apart dat op dit moment nog
door niemand full-time in Nederland
wordt beoefend en dat zelfs voor heel
Europa nog iets totaal nieuws is. Huize
Okkenbroek wordt daarmee een uniek
instituut, Amerikaans van opzet en in
ternationaal van karakter.
De vlaggetjes van acht landen, waar
hij op deze wijze voor de WHO werk
te, staan in de hal van zijn villa op
een kastje, dat gesierd is met de La
tijnse spreuk „Optimum dare in actis”,
zijn lijfspreuk. „Het beste geven in
daden” is zijn verklaring, of wel „niet
praten maar doen”.
Bernard van den Hengel is een eige
naardige man en dat erkent hij vol
mondig. Eenmaal aan het vertellen
over zijn ervaringen in ontwikkelings
landen toont hij zich realist en idealist
tegelijk. Ziet hij een instructiefilm te
rug, die hij in Jordanië maakte met en
voor zijn studenten, dan bekruipt hem
wel eens de heimwee om terug te
gaan, maar nu er eenmaal voor een
project in eigen land is gekozen, zet hij
door.
school al de kost verdienen. Hij was
zeventien toen hij machinist op een
zandtreintje werd. De dag na zijn aan
stelling kwam hij met het linkerbeen
onder de wielen. Bernard van den
Hengel kreeg een kunstbeen. De ge
beurtenis bepaalde zijn levensloop
het werk van de prothesemaker boei
de hem en na een opleiding in Enge
land en Duitsland in algemene prothe
siologie vertrok „Hengel” zoals men
hem in het buitenland kent naar Ame
rika, waar hij in New York de in
Nederland nog onbekende opleiding tot
bio-engineer kreeg en specialist werd
in het maken van kunstledematen.
Wat zijn patiënten betreft, die zullen
uit binnen- en buitenland komen,
voorspelt hij, maar alleen via de be
handelende geneesheer of chirurg. Na
drukkelijk stelt hij, dat teamwork de
basis moet zijn van het welslagen van
de operatie. Naast de verantwoordelij
ke chirurg zullen daarom vaak ook
andere medische specialisten, onder an
dere op het gebied van de tand- en
mondheelkunde, de keel-, neus- en
oorheelkunde alsook de oogheelkunde
worden ingeschakeld.
Het aantal patiënten met gezichtsbe-
schadigingen dat niet door plastische
chirurgie verholpen kan worden, is ge
lukkig niet alleen in Nederland maar
zelfs in heel Europa gering. Maar toch,
zolang deze vergeten groep patiënten
geen alternatief wordt geboden in de
vorm van een verantwoord medisch-
technische verzorging, is er onnoemlijk
veel ellende en verdriet. De gevolgen
van de gelaatsverminking beperken
zich namelijk niet tot de patiënt al
leen, de overige gezinsleden zijn er
emotioneel ook nauw bij betrokken.
De procedure, hier heel in het kort
weergegeven, wordt dan afgesloten met
een periode van revalidatie, onder an
dere spiertraining. Het uiteindelijke re
sultaat is een gaaf gezicht, waarmee
lachen, huilen, zwemmen en zoenen
weer realiteiten kunnen zijn.
