Gekoelde melk van de koe
naar de verbruikers
Hoe is het ontstaan
1
IN SEPTEMBER Sanering Maas
STERRENHEMEL
O
'9'
1
DIJKSTRA
LAMPEN
AMSTERDAM,
Xa ,l
snel nodig
0
PROEFNEMING IN VIJF FABRIEKEN
DUREX
4#
- O**
'IS
L
„Gesloten koellijn
kost 1.6 miljoen
Porter:
„Plan van
Bevrijdingsfront
interessant”
z.
r wo,.
il y
4
Um
SERIE A
SERIE B
SERIE C
N
F
overal verkrijgbaar
NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST
Dit woord:
ZWENDELAAR
Dit woord:
BOODSCHAP
Dit woord:
TREUZELEN
Dit woord:
SCHOORSTEEN
(Van onze correspondent)
MIDDELBURG Wie op Wal
cheren woont drinkt superkwaliteits-
melk. De melkslijters, die aan de deur
komen leveren melk, die niet langer
dan dertig seconden een tempe
ratuur van 72 graden Celsius heeft
gehad, maar die verder, van de
boerderij tot de consument, constant
tot 4 graden gekoeld geweest is.
Trouwplannen makersdoen er
goed aan eerst hun licht bij
Dijkstra op te steken.
Onze toonzalen hangen weer vol
strakke en moderne, klassieke
en romantische, hippeen
speelse lampen.
•v*
k O,
SEIZOEN 1971-1972 Concertgebouw Haarlem 8.15 uur
6 dinsdagavondconcerten
6 vrijdagavondconcerten
4?
"^POOLSTER S
60^
KWALITEIT
- 1
F,
W
ikW
■Bk
14
Dirigenten
Solisten
Dirigenten
Solisten
Dirigenten
Solisten
tJHgebreide pro»pe<
ADVERTENTIE
y
u>
ADVERTENTIE
5.03
is
wrij-
Op 11 september om 1 uur komt de maan in conjunctie
(samenstand) met Saturnus, wat een hulpmiddel kan zijn om
de planeet te herkennen. De maan komt wel niet rakelings
voorbij de planeet, maar passeert enkele graden ten noorden
ervan.
Van 31 augustus tot 30 september korten
de dagen met 1 uur en 55 minuten.
Volle Maan
Laatste Kwartier
Nieuwe Maan
Eerste Kwartier
THE BEST.THERE IS...
PARIJS (Reuter en DPA). De jong
ste vredesvoorstellen van de voorlopige
revolutionaire regering van Zuid-Vietnam
bevatten „enkele zeer interessante pun
ten.” Dit heeft d e nieuwe Amerikaanse
delegatieleider naar het vredesoverleg in
Parijs, William Porter, gisteren bij zijn
aankomst op het vliegveld van de Franse
hoofdstad gezegd.
Het was het eerste Amerikaanse com
mentaar op het zeven punten omvattende
voorstel dat de politieke vertegenwoordi
ging van de Vietcong 1 juli indiende. De
Zuidvietnamese regering heeft ook nog
geen commentaar gegeven.
Porter wilde niet zeggen of hij uit
Washington nieuwe instructies heeft mee
genomen voor de onderhandelingen.
De 57-jarige Porter volgt David Bruce
op die zou zijn vertrokken omdat hij een
hardere politiek zou voorstaan dan presi
dent Nlxon wenst.
Ook jupiter is ’s avonds zichtbaar, maar deze planeet
nadert geleidelijk de zon en haar zichtbaarheid neemt dus
af. Zij is echter nog steeds te zien en daarvoor moet men
kijken naar het zuidwesten na het invallen van de duisternis.
Saturnus is thans uitstekend waar te nemen. Deze geringde
planeet (van de ringen is met het blote oog uiteraard niets
te zien, daarvoor is een telescoop nodig) komt nu reeds vóór
middernacht op. Men kijke dus na middernacht naar het
oosten. Het heldere object in het sterrenbeeld Stier is Sa
turnus.
5 september
11 september 19.23
19 september 15.42
27 september 18.17
Om de kaart te richten moet men deze
boven het hoofd houden en het noorden
(N) laten samenvallen met de noordelijke
horizon. De stand van de hemel is die op
15 september om 21 uur. Voor vroegere
stippellijn die door de Zwaan gaat, duidt
Jaarlijks wordt op Walcheren viereneen
half miljoen liter melk gedronken. Ook
in de periode, dat de koeien het minste
melk geven, heeft men voldoende aanbod
via de koellijn. De rest van de melk, die
volgens het nieuwe systeem wordt aange
voerd wordt, net als de 22 miljoen liter
op de conventionele manier in bussen naar
de fabriek wordt gebracht, verwerkt tot
zuiivelprodukten als yoghurt, pap, vla, ge
steriliseerde melk en melkpoeder.
De Walcherse melkfabriek heeft tegelijk
met de invoering van het gesloten koelsy
steem de wegwerpverpakking geïntrodu
ceerd. Langzamerhand wordt steeds min
der flessenmelk op de markt gebracht,
maar zolang er een redelijke vraag naar
is, blijft men ook flessen gebruiken.
verwant
noet be-
boomtak-
r\
Mercurius bevindt zich op 12 september op haar maximale
westelijke elongatie, hetgeen wil zeggen dat zij dan op haar
grootste schijnbare afstand van de zon staat. Daar het juist
de zon is, die door haar helder schijnsel het waarnemen van
Mercurius zo moeilijk maakt, doet zich dus thans een be
trekkelijk gunstige gelegenheid voor deze planeet waar te
nemen. Toch bevindt de planeet zich ook nu nog dicht in
de nabijheid van de zon en men dient dus te kijken net vóór
zonsopkomst boven de oostelijke horizon. Mercurius zal er
te zien zijn als een fel lichtpuntje in de schemering.
Venus is in september niet te zien. Deze planeet bevindt
zich thans te dicht bij de zon.
Mars is nog steeds ’s avonds zichtbaar. Deze planeet staat
nu in het sterrenbeeld Steenbok en zodra het donker is laag
in het zuiden. De planeet heeft een opvallende rode glans en
is betrekkelijk helder.
Op 8 september om 15 uur staat Mars het dichtst bij de
zon.
Op 23 september om 17 uur 45 minuten
begint, astronomisch gesproken, de herfst,
nen van de dagen.
Dan zullen de nachten het in lengte win
nen van dagen.
Op 30 september om 22 uur komt de
maan in conjunctie met Mars.
HAARLEM,
SPAARNE 65,
TEL.(023) 31 93 73
GEOPEND: ELKE DAG
9.00 TOT 6.00 UUR,
OOKZATERDAGS
WETERINGSCHANS84a
TEL. (020) 6 35 10
DEN HAAG,
STATIONSWEG 102,
l TEL.(070) 63 08 59
'AMNO
DEN HAAG. Een spoedige sanering
van de Maas is uiterst gewenst. Het ver
dient aanbeveling zuiveringsinstallaties
met een hoog reinigingseffect te bouwen
voor gemeenten en industrieën, die thans
rechtstreeks op de Maas lozen. Er zal
een bedrag van 313 miljoen gulden no
dig zijn voor de bouw van grote-, mid
delgrote- en kleine zuiveringsinstallaties,
alsmede voor het saneren van het in Ne
derland gelegen stroomgebied van de zij
rivieren en beken, die in de Maas uitmon
den.
Dit staat in het rapport „De verontrei
niging van de Maas en aanbeveling tot sa
nering,” dat door de op 13 februari 1969
ingestelde werkgroep sanering Maas is sa
mengesteld.
Spoedige sanering is uiterst gewenst, om
dat het Maaswater in de toekomst ge
bruikt zal worden voor drinkwatervoorzie
ning en de deltameren niet mogen worden
belast met een overmaat aan afvalstof
fen uit het Maaswater. Verder op grond
van het feit, dat Nederland in zijn eigen
stroomgebied van de Maas zuiverings-
maatregelen gaat nemen, deze maatrege
len ook aan het buitenland gevraagd kun
nen worden.
Trouw
plannen
makers
5 okt, 2 nov„ 7 dec„ 4 jan„ 1 febr., 7 maart
Eduard Flipte, Hein Jordans, Jerxy Katiewicz,
Hans Vonk, Ofakar Trhlik
Annette de la BI JE - sopraan; Ingrid HAEBLER,
Moura LYMPANY, Hans RICHTER-HAASER - piano;
Herman KREBBERS, Uto UGHI viool
Hef Brabants Orkest
Abonnement 6 concerten p.p. f 32,50 (alle» inbeyepen)
6 vrijdagavondconcerten - Populaire Landenserie
15 okt, 12 nor., 10 dec., 14 jan., 4 lebr„ 17 maart
Hans Vonk, Renato Sabbioni, Jerzy Katiewicz,
Vves Prin, André Rieu, Benedict Silberman
Sylvie MERCIER - piano; Montserrat APARICI,
Redento COMACCHIO, Ursula FARR - vocaal;
Tibor de MACHULA - violoncello;
Silvia MARCOVICI - viool; Albert de KLERK - orgel
Limburgs Symfonie Orkest
Abonnement 6 concerten p.p. <22,50 (alles inbegrepen)
22 okt, 19 nov., 17 dec., 21 jan., 18 lebr., 24 maart
Libor Petek, Elyakum Shapirra, Jerzy Katiewicz,
Hans Vonk, Paul Hupperts
Salvatore ACCARDO, Theo OLOF - viool;
Duo KONTARSKY, Daniël WAYENBERG - piano;
Nobuko IMAI - altviool; Heinz HOLLIGER - hobo;
Ursula HOLLIGER harp
Omroeporkest
Abonnement 6 concerten p.p. 117,50 (alle» inbegrepen)
Combinatie-Abonnement
Serie A Serie B - 12 concerten <45,- reductie 110,-
Serie A Serie C - 12 concerten 140,- (a.l.) reductie <10,-
Serie B Serie C - 12 concerten <30,- <ajj radactie <10,-
Serie A, B en C - 18 concerten <57,50 (a.i.) reductie <15,-
Het eerste deel van het woord is de
verkorte vorm van bode: Iemand die
een bevel of een tijding overbrengt. In
het Middelnederlands was de vorm dan
ook bodescap. Bode hoort bij het
werkwoord bieden in de oude bete
kenis: bekend maken. Bod is: bekend
making, bevel, gebod.
Het achtervoegsel-schap is ver
want met het werkwoord scheppen
en betekende dus oorspronkelijk: schep
ping. De betekenis vervaagde tot die
van: gestalte, aard, vorm, toestand en
maakte het woord geschikt om als ach
tervoegsel dienst te doen achter werk-
woorden(wetenschap, rekenschap, wed
denschap), achter zelfstandige naam
woorden (manschap, landschap, bood
schap) en achter bijvoeglijke naam
woorden (blijdschap, gramschap).
Ook voor rekening van de fabriek kwa
men de installatiekosten binnen het bedrijf
en de investeringen, die nodig waren om
de wagens van de slijters voor het nieuwe
systeem geschikt te maken. Bij elkaar
kwam dat op 438.000,7. „Brussel” droeg
daarin bij voor 25 percent en Nederland
gaf 4 percent uit het marktstructuurfonds.
Zowel de koeltanks, die op de boerderijen
zijn gezet als de koelboxen, die op de wa
gens van de melkslijters werden gemon
teerd, blijven eigendom van de melkinrich
ting „Walcheren”. De boeren en de slij
ters hebben tanks en boxen in bruikleen.
Behalve verbetering van kwaliteit van het
produkt betekent de invoering van het
nieuwe systeem een kostenbesparing. Men
gebruikt geen melkbussen en er hoeft niet
meer gewogen te worden. De melk wordt
van de boerderijen gehaald in een tank
wagen en voor het lossen heeft men alleen
een leiding, die de melk regelrecht uit de
koeltanks en pasteuriseerruimten in de fa
briek brengt. De melk, die via de geslo
ten koellijn naar de consument wordt ge
bracht, kost dan ook niet meer dan vroe
ger.
Van de 29 miljoen liter melk, die jaar
lijks de Walcherse melkfabriek binnen
komt, stroomt 7 miljoen liter door het
gesloten koelcircuit. Bij de coöperatie zijn
ongeveer 500 boeren aangesloten. Daarvan
doen er 68 met wat grotere bedrijven
mee aan het nieuwe systeem.
De 7 miljoen liter melk, die via de ge
sloten koellijn wordt aangevoerd, is ruim
voldoende voor de Walcherse consumenten.
weer
en zo
die
sen blad
dikwijls
Een zwendelaar is een bedrieger,
een oplichter, iemand die. speciaal in
de koophandel, oneerlijke praktijken
uitoefent. De oorsprong van het woord
moet in het Duits worden gezocht,
waar schwindeln eigenlijk betekent:
duizelig worden en vandaar: onbezon
nen handelen, onuitvoerbare plannen
maken. De nieuwe speciale betekenis:
oplichten is evenwel in het Engels ge
vormd, waar swindler allang bestond
voor: bedrieger. Daarbij is toen een
werkwoord to swindle: oplichten ge
vormd. Van Engeland uit is het woord
in die nieuwe betekenis weer naar het
vasteland gekomen. De vreemde gang
van zaken is dus: het Duitse Schwin-
del: duizeligheid wordt in het Engels
overgenomen, krijgt daar de betekenis:
oplichterij en die betekenis komt dan
in het Duits en Nederlands
daan, vaak moest een nieuw gebouwtje
worden neergezet. De kosten daarvan be
droegen gemiddeld 6.000,-. De boeren, die
hun melkkamer zelf moesten betalen, kre
gen een subsidie van 25 pet. uit het Eu
ropees Oriëntatie- en Garantiefonds voor
de Landbouw plus nog eens een bijdrage
van 10 percent uit het Ontwikkelings- en
Saneringsfonds. Totaal werd er voor
384.000,- aan gebouwen neergezet of ver
werkt.
De fabriek kocht de koeltanks, die in de
melkkamers op de boerderij werden ge
plaatst. Dat kostte bij elkaar 835.000,-.
Voor de aankoop van die tanks werd de
zelfde subsidieregeling toegepast als voor
de gebouwtjes: een Europese bijdrage van
25 percent en een Nederlandse bijdrage
van 10 percent.
De melk gaat rechtstreeks van de koe
naar de koeling. In de fabriek wordt
de melk gepasteuriseerd en meteen
weer gekoeld, om in blokpakken „ge
botteld" te worden. De melkslijters
beschikken over koelboxen, waarin de
lage temperatuur behouden blijft.
In de zeventiende eeuw bestond in on
ze taal een zelfstandig naamwoord
treuzel, veelal gebruikt in de ver
kleinende vorm treuzeltje. Dit
was natuurlijk een afleiding on het
werkwoord treuzelen, maar merk
waardig genoeg was het de liefkozende
benaming voor een vrouw of meisje.
Mijn treuzeltje wilde zoveel zeg
gen als: mijn liefje, mijn schat Maar
in de achttiende-eeuwse roman Sara
Burgerhart komt het woord al voor in
de betekenis: doetje, sukkeltje. Wij ge
bruiken het woord niet meer, maar als
wij het gebruikten, zouden wij ermee
bedoelen: meisje dat traag is, lang met
iets bezig is zonder hèt af te maken,
draalstertje. Het is waarschijnlijk dat
treuzelen familie is van treuren.
De betekenis laat dat toe.
latere tijdstippen in tegenovergestelde
richting. De plaats van de maan is voor
enkele tijdstippen aangegeven. De getallen
duiden de dagen van de maand aan. Ook
de positie van Mars (M) is aangeduid. De
stippellijn die door de zwaan gaat, duidt
de hartlijn van de melkweg aan. De andere
gestippelde lijn is de ecliptica (dierenriem
of Zodiak). De zon, de maan en de be
langrijkste planeten bevinden zich steeds
Sinds kort beschikt de coöperatieve melk
inrichting en zuivelfabriek „Walcheren”
over een gesloten koellijn. Op 68 boerderij
en op Noord-Beveland en Walcheren be
schikt men over koelketels. De melk wordt
daar rechtstreeks ingepompt tijdens het
melken. Vanuit de ketels wordt de melk
in een speciaal gemaakte tankwagen ge
koeld naar de fabriek gebracht. Daar
heeft snel pasteurisering plaats tot 72 gra
den en onmiddellijk wordt het produkt
weer gekoeld. De slijters brengen tenslot
te de melk in speciaal ingerichte distri-
butiewagens naar de consument.
De Walcherse melkinrichting is één van
de vijf fabrieken in Nederland, die door
het ministerie van Landbouw zijn uitgeko
zen om gedurende twee jaar het systeem
met de gesloten koellijn te beproeven. Zo
wel de Nederlandse regering als de EEG
hebben de vijf fabrieken forse subsidies
gegeven om het project op poten te zetten.
Behalve in Middelburg wordt het systeem
toegepast in Emmen, Hilversum, Den
Bosch en Arnhem.
De constante koeling van de melk is be
langrijk voor de kwaliteit. Als de kwali
teit van de melk, die aan de deur gebracht
wordt, vermindert, daalt de omzet van de
slijters. Zien de bezorgers geen kans om
koele melk aan de deur af te leveren, dan
gaan de huisvrouwen naar de winkel om
melk te kopen. De consequentie daarvan
zou op den duur zijn, dat de straathandel
verdwijnt. En dat wil men in de zuivel-
branche voorkomen. Uit onderzoeken naar
het koopgedrag van het publiek is geble
ken, dat, als de distributie van deur tot
deur wordt beëindigd, de verkoop van
melk een daling van 20 percent ondergaat.
De inrichting van de boerderijen de
tankwagen, de fabriek en de distributiewa-
gens om de koellijn compleet te krijgen,
heeft een investering van circa 1.6 miljoen
gulden gevergd. Op de boerderijen die aan
het project meedoen, moesten melkkamers
worden gebouwd. In sommige gevallen
werd dat in de bestaande gebouwen ge-
Het werkwoord schoren oetekent:
stutten, ondersteunen. Een schoor
steen is dus: een ondersteunende
steen, een stenen onderstuk waarop
de bovenbouw met het rookkanaal
rust. Dat onderstuk wordt dan
met steen of marmer bekleed
ontstaat de schoorsteenmantel
veelal wordt afgedekt met
waarop men ornamenten en
de klok plaatst
Het werkwoord schoren
met scheren: afsnijden Men
vroeger zwarf
lus r ’weeën
Hens’ leden,
l- tirp'
•|cv’ schrap
'eze woord-
oarMimogagevam varfcrflabaar Hf Iraf Coacerfgcboaw «n de
taBfe hm— ntiu-ntoH
denken dat
ken met een gaffeleinde
gespleten als steunba’^
Misschien behnnrf v
ven tegei e’
zetten en dus stutter i
familie. Maar zeker is dat niet.
*■-
1
ADVERTENTIE
