CAO-„ideoloog” drs. P. Vos, metaalbedrijfsbond NVV,
wil werknemers-solidariteit op de proef stellen
DEEL VAN LOON AFSTAAN OM
WOONVERDRIET WEG TE NEMEN
Ontwikkelings maatscha ppij
voor sociale woningbouw
Overheid moet
Cententekort
veroorzaakt
hogere prijzen
in Amsterdam
geld in overleg
met vakbeweging
besteden en ook
investerings
beleid voeren
Wall
Street
17
EERLIJKHEID
0 VOORKOMEN
r
AFREMMEN
n inbare"
Geededes't'»’'^biW'’'d
ogOO',e5
ZATERDAG 4 SEPTEMBER
1971
Concurreren
H
i
V
JOHN BINDELS
ADVERTENTIE
Wat kan Nederland aan solidariteit opbrengen? Kryg je werknemers zover, dat ze
een deel van hun inkomensverbetering niet consumeren, maar afstaan aan bevol
kingsgroepen die in de verdrukking zijn geraakt? Op die vraag wil de NVV-metaal-
bedrijfsbond tegen het eind van het jaar antwoord hebben. Drs. P. Vos, de cao-
„ideoloog” van de bond, heeft dat verklaard in een interview, waarin hjj tevens uit
eenzette hoe hij de proef op de som wil nemen. Dit najaar gaan de leden erover
discussiëren. En als het principe wordt aanvaard, waarmee dan zo’ n 600.000 werk
nemers voor wie metaalcontracten gaan gelden, bereid ztfn een stuk koopkracht
verbetering te laten zitten, zal er met andere bedrijfstakken worden overlegd om de
solidariteit een optimaal effect te geven. Drs. Vos heeft voorgesteld van de ruimte tot
koopkrachtverbetering een deel te hevelen naar de overheid. Die moet dat geld dan
bestemmen voor zaken, die ook de vakbeweging prioriteit wil geven. Hij denkt aan
het verbeteren van de leefomstandigheden voor de groep, die nog steeds de vei'-i
schrikkingen van de woningnood ervaart. Aan het bouwen van extra huizen en het
verbeteren van huursubsidies.
Belang in Slavenburg. The First National
Bank of Chicago heeft haar participatie
in het kapitaal van N.V. Slavenburg’»
Bank, die zij in 1967 heeft verkregen,
van 11 tot 20 percent vergroot, zo heeft
het bestuur van Slavenburg bekendge
maakt.
Bij het ministerie veronderstelt men dat
de Nederlander aan het vergeten is dat de
cent een pasmunt is. Er moeten, meent
men, erg veel centen bij mensen liggen
die het mogelijk te lastig vinden om met
zo veel (zware) centen in de portemonnaie
te lopen, waar je toch maar zo ontzettend
weinig mee kunt doen. Al die centen
zullen weer moeten rollen.
Magnesiumfabriek. Waar de fabriek zal
komen te staan, die het door Shell Delf
stoffen n.v. uit de Friese en Groningse
bodem te winnen magnesium zal ver
werken tot magnesiummetaal, staat nog
niet vast. Dit maakt bij de Shell nog
een onderwerp van studie uit. Het is
mogelijk, dat de fabriek in Nederland
komt, maar het is ook niet uitgesloten,
dat Shell de fabriek in Duitsland zal
vestigen en Nederland en Duitsland zijn
de meest voor de hand liggende vesti
gingslanden. Het zal een grote fabriek
worden, die enige honderden miljoenen
guldens gaat kosten. Er gingen geruchten
dat de fabriek in Delfzijl zou komen,
maar er is nog geen keuze gedaan.
Terugkomend op de vraag wie de strop
van de afwenteling tenslotte te dragen
krijgt, zegt drs. Vos: „Dat lekt ergens
weg. Wij hebben er in ieder geval geen
last meer van. Als we geen indexering
hadden, dan zou ons aandeel in het natio
naal inkomen beslist dalen.”
Is hij niet bang dat de vakbeweging
door middel van looneisen de werkgele
genheid in bepaalde bedrijfstakken uit
holt?
isï
Het scheppen van een tegenkracht heeft
volgens de door het overlegorgaan van de
vakcentrales omschreven doelstelling van
de studiegroep een dubbel oogmerk, te we
ten als concurrerend alternatief optreden
en er naar streven dat het effect van het
eigen optreden ten goede komt aan de prjjs-
en kwaliteitsverhouding van het eindpro
dukt en voorts dat de met de eigen ont
wikkelingsmaatschappij opgedane ervaring
ten goede komt aan de woningbouwver
eniging.
UTRECHT. Het overlegorgaan van de
drie vakcentrales heeft zjjn fiat gegeven
aan een al eerder door de verbondsbestu-
ren van NVV, NKV en CNV goedgekeurd
plan van een studiegroep om over te gaan
tot oprichting van een nationale ontwik
kelingsmaatschappij voor de sociale wo
ningbouw. De vakcentrales zullen daarin
zelf overigens niet deelnemen, maar mo-
gelijk wel een sterke buitenlandse bouw
en financieringsmaatschappij.
Santa Fé Ina
Can Pacific
Illinois Cent.
Penns Centr
South. Pac.
Allied Chem
Am. Can.
A.C.F Ind.
Am Smelting
Am T. a T.
Am Brands
Anaconda
Beth Stee)
Boeing
Chryslei
City Bank
Cons Edison
Dougl. Alrci
□up de Nem
Eastm Kodak
Gen Electi
Gen Motors
Goodyear T
Am. Motors
Drs. Vos is ervan overtuigd dat de
wergevers, die in een marktsituatie zitten,
willen afwentelen. Dat ziet hij als een
kenmerk van het economisch stelsel,
waaraan ook de vakbeweging deel heeft.
periode
heden
33%
72
42
7%
46
34 >,4
34%
57%
23%
43%
44%
16%
26%
15%
31%
38%
25%
31%
155
85%
64%
85
35
Slotkoersen Eerste
vorige
Oeursdag
31%
70
40%
6%
44%
34%
34
57%
23
43%
44
16%
26%
15%
30%
37%
25%
31
153%
32%
63%
S3
34%
7%
vorige
beursdag
299%
28%
33
59%
32%
33%
26%
41
93
45%
48%
44%
71
59%
32%
30%
8%
13%
21
32%
94%
49%
69%
37%
mee te laten lopen in de indexering.
„Maar”, aldus drs. Vos, „ook hier geldt dat
de overheid er een stokje voor moet
steken als zij vindt dat wij er te veel op
vooruit willen gaan. Ze kan belastingver
hoging voorkomen, als ze met de vakbe
weging overlegt over een lichtelijk terug
draaien van de bestedingsvoornemens.
Daar komt bij dat het BTW-element in de
index maar een deel is van de totale
„prijsstijging, die daardoor wordt uitge
lokt.”
gens dezelfde raming 10 percent loonkos
tenstijging nodig is om die 4 percent te
bereiken. Daar moet een eind aan komen.
De particuliere investeringen en de con
sumptieve bestedingen moeten worden af
geremd. De ruimte die daardoor ontstaat
moet zinvol worden besteed om investerin
gen beter regionaal te spreiden. Dat is ook
voorwaarde bij de proef van komend
najaar. We willen de overheid alleen mid
delen toespelen, als ze ervoor kan zorgen
dat de regionale verschillen worden weg
gewerkt.”
De vakbeweging Iaat in feite al wat
zitten. Indexeringsregelingen zijn tech
nisch nu eenmaal niet perfect. Wij com
penseren achteraf met een vertraging van
een half jaar. Minder dus dan wanneer
we de prijsontwikkeling hadden berekend
op basis van vergelijkingen van dag tot
dag. Wjj rekenen met gemiddelden. En in
de praktijk is het niet doenlijk om precies
de werkelijke BTW-verhoging uit de in
dexering te draaien om exact de rest van
de prijsstijging terug te halen. Je zou wel
prognoses kunnen maken, maar dan ben
je weer aan het vooruitlopen. En omdat
daaraan grote bezwaren zitten, zijn we
nou juist gaan indexeren.”
Slotkoersen Eerste
periode
heden
3<W%
29%
38%
60%
32%
34%
26%
41
94
46%
50%
44%
71%
59%
33%
31
6%
13%
21%
33%
94
50%
70%
38%
EEG-prjjzen. Het Landbouwschap blijft
bedenkingen koesteren tegen de metho
dieken, die de Europese Commissie
heeft aanbevolen voor jaarlijkse aanpas
sing in het EEG-prijsbeleid. Het schap
heeft deze bedenkingen aan minister
Lardinois van Landbouw meegedeeld.
Het centraal overkoepelend orgaan van
de agrarische standsorganisaties in de
EEG-landen (Copa) heeft bovendien ge
gevens verstrekt, waarmee het land
bouwschap op hogere prijsstijgingen uit
komt dan de Europese Commissie heeft
voorgesteld, namelijk ruim 12% tegen
2 a 3%. Het Landbouwschap acht een
aanpassing met 5 tot 6% noodzakelijk.
Bij deze prijsvoorstellen is dan nog geen
rekening gehouden met de inkomens
achterstand, die de landbouw de laatste
jaren heeft opgelopen.
Die overheid moet dus duidelijk een
investeringsbeleid voeren. Doet zij dat niet
en geeft zij het geld niet in overleg met
de vakbeweging een bestemming, dan
concludeert drs. Vos daaruit, dat de over
heid niet aan inflatiebestrijding doet,
maar de markteconomie handhaaft. „De
vakbeweging zal da nniets anders o verblij
ven, dan zich als marktpartij te gedra
gen.”
s
Die vakbeweging wil ook afwentelen.
Doet zij dat niet, dan wordt zij er het
slachtoffer van. De vraag die dan over
blijft is: wie komt uiteindelijk met de
strop te zitten?
Als de overheid de indirecte belastingen
verhoogt (bijvoorbeeld de BTW) dan is
het de bedoeling dat de opbrengst op niet
inflatoire wijze aan de overheidsmiddelen
wordt toegevoegd. Theoretisch heeft de
overheid dus gelijk, als ze bezwaar maakt
tegen afwenteling door BTW-verhogingen
In de studiegroep waren ook vertegen
woordigd de Nationale Woningraad en het
Nederlands Christelijk Instituut voor
Volkshuisvesting. De nationale Woning
raad is bereid mee te doen aan de oprich
ting van de ontwikkelingsmaatschappij,
net NCIV moet zich nog uitspreken, maar
zal naar verwachting niet ontbreken.
De vakcentrales zullen de oprichting van
de nationale ontwikkelingsmaatschappij
wel verder stimuleren. Verwacht wordt, zo
hebben wij uit de kring van de vakcen
trales vernomen, dat de met de vakbewe
ging gelieerde financiële intstellingen het
nodige startkapitaal op tafel zullen bren
gen. De ontwikkelingsmaatschappij krijgt
de vorm van een naamloze vennootschap
die na vaststelling van de statuten zal
worden opgericht. Verwacht wordt dat dit
begin volgend jaar het geval zal zijn.
De nationale ontwikkelingsmaatschappij
voor de sociale woningbouw wordt be
schouwd als een tegenstander van de par
ticuliere ontwikkelingsmaatschappijen, die
veelal her best in de markt liggen voor het
toevertrouwen van grotere bouwprojecten.
Daardoor dreigt naar het oordeel van de
studiegroep van vakcentrales en de orga
nisaties van woningbouw de sociale wo
ningbouw in gevaar te komen.
Drs. Vos: „Je moet bedrijfstakken nooit
redden ten koste van het werknemersin-
komen. Als wij als werknemers 4 percent
koopkrachtverbetering kunnen pakken,
dan moeten we dat gewoon doen. Die 4
percent is voor het komend jaar ook
geraamd door het Centraal Plan Bureau.
Wat mij daarbij benauwt is, dat er vol-
De omzet in Wall Street was
14.04 miljoen aandelen. Dow
Jonescijfers: Industriefondsen
912.75 12.12), sporen 245.99
(+4.41), openbare nutsbedrij
ven 112.70 (+0.99).
In het telefonisch effecten
verkeer kwamen gisteravond
de volgende koersen tot stand.
(Tussen haakjes staat de offi
ciële slotkoers van gistermid
dag): AKO (77.00), Hoog
ovens (69.60), Kon. Olie
141.10—141.50 (141.10) Philips
37.70—37.80 gl (37.60), Unilever
117.50—117.80 (117.00), KLM
(124.50).
Drs. P. J. Vos, hoofd van de sociaal-
economische afdeling van de metaalbe
drijfsbond NVV, is de index-„ideoloog”
van de vakbeweging. Hij is 39 jaar,
studeerde in 1963 als econoom af in
Rotterdam (hij werkte toen al bij de
metaalbond) en heeft zich sindsdien
met beleidskwesties beziggehouden.
-gS*
(Van onze redactie in Amsterdam)
AMSTERDAM. Er zijn prijsverho
gingen gesignaleerd in Amsterdam, inge
voerd door winkeliers die niet genoeg
centen konden krijgen om wisselgeld te
rug te geven. Dergelijke afrondingen op
stuivers kunnen een liter melk ineens een
paar centen duurder maken. Het ministe
rie van Financiën meent niettemin dat er
genoeg centen in omloop zijn.
Hij wil de leden wel garanderen, dat zij
in ieder geval 2,5 percent reële arbeids
voorwaardenverbetering krijgen. Het deel
dat aan de overheid zou worden overge
dragen, zou 1,5 percent kunnen zijn, als
de produktiviteitsstijging 4 percent of
meer zou worden.
De grote vraag is, of de werknemers in
de praktijk zullen accepteren, dat er min
der in hun loonzakje zit dan erin zou
kunnen komen, terwille van de sociale
rechtvaardigheid. Mocht dat niet zo zijn,
dan weet de metaalbond in ieder geval in
welke richting het niet moet worden ge
zocht. De bond is overigens niet bereid tot
beneden de 2,5 percent verbetering te
zakken aan de hand van verdere conces
sies. Die bodem blijft en zal worden
gehandhaafd aan de hand van de CAO-
indexering.
Over het indexeringssysteem is de laat
ste maanden van werkgeverszijde nogal
wat kritiek te beluisteren geweest. De
vakbeweging zou maar beter kunnen
stoppen met deze vorm van inflatie-aan-
jagerij, ze zou zichzelf in een bevoorrech
te positie hebben geschoven en een nieu
we impuls hebben gegeven aan het af-
wentelingsproces. Drs. Vos, die bij de
NVV-metaalbond hoofd van de sociaal-
economische afdeling is en in feite de
geestelijke vader van het Nederlandse in
dexeringssysteem, is het daar niet mee
eens.
„Men mag de indexering, die in feite
een bestedingsbescherming is, niet verge
lijken met een situatie, waarin van die
bescherming geen sprake is”, zegt hij. „Bij
CAO-onderhandelingen loop je óf vooruit
op de prijsontwikkeling, óf er zijn bijstu-
ringsmogelijkheden achteraf. De vraag
waar het om draait is, of dat vooruitlopen
(het systeem van de prognose) de geldont
waarding sterker in de hand werkt dan
de correctie. De centrale werkgeversorga
nisaties kunnen nou wel kritiek hebben
op het veilig stellen van een afgesproken
inkomensverbetering, maar ze hebben hun
veronderstellingen nog nooit getoetst. Ik
zou wel eens tijdreeksen willen zien, met
vergelijkingen van landen waar ze wel en
niet indexeren. Wij zijn ervan overtuigd
dat de indexering de inflatie niet bevor
dert.”
IBM
Int Harv
Int. Nickel
Int. T. a. T
Kennecott
Radio Corp
Republic St
Royal Dutch
Sears Roeb
Shell Oil
Soc. Vacuro
Stand Br.
Stand. Oil N .3
Studebaker
Texaco
Un. Alrcraf)
Un Corp.
Un. Brands
Un Incorp
Us. Steel
Westingh.
Woolworth
Ford
K.LJM.
„Geldontwaarding is te meten aan het
verschil tussen voorgenomen bestedingen
en beschikbare middelen. In het CAO-
overleg druk je als het ware een stuk
bestedingsvoornemen uit. Als dat niet te
groot is, kan een indexering nooit de
inflatie versterken. Moet die indexering
wel gaan werken, dan zijn de CAO-
resultaten op te optimistische verwachtin
gen afgestemd geweest. Waarom zeggen
die werkgevers eigenlijk niet dat we te
hoog zitten, als ze dat vinden? Wij zouden
die eerlijkheid zeker op prijs stellen.”
„Als wij geen prijsindexering zouden
hebben, dan zou iedere prijsverhoging on
ze koopkrachtverbetering uithollen. De
werknemers zouden dan een stukje reële
verbetering kwijtraken. Dat komt dan bij
het bedrijfsleven terecht, dat daarvoor
weer investeringen zoekt. Zo komt er
meer vraag op de arbeidsmarkt, het
werknemersinkomen herstelt zich en de
conclusie is dat de CAO is achtergebleven
bij de loonontwikkeling. De werkgevers in
de metaal hebben geen bezwaar tegen
indexering. Ze zien het als een middel dat
voorkomt dat er op te hoog niveau wordt
gestart. Andere werkgeversgroepen vinden
dat de indexering een vermindering bete
kent van wat zij reële loonflexibiliteit
noemen. Maar de bijsturing helpt om een
reëel bestedingsvoornemen te realiseren,
zoals dat bij de onderhandeling is over
eengekomen. Werkgevers moeten dus niet
zeggen dat die indexering weg moet, maar
dat de bestedingsvoornemens te hoog
zijn.”
