EX-PRESIDENT LYNDON JOHNSON IN ZIJN MEMOIRES I
WALT ROST OW wekte mij met
Wijsheid van de president
soms van kritiek belang
fc
„er is oorlog uitgebroken
OM GELD VERLEGEN?
F
B
I
voor
Indonesië
035
Statenvragen over
ANWB-enquête
Ff
„Werk aan de
wereld”
gametuwtydmee-ganaardenmb! J
9
I
Bk
ZATERDAG 16 OKTOBER 1971
8
99
NEDERLAND
ONTZET
„HOT-LINE”
SPIJT
GROOT GEVAAR
HOOP
WIJSHEID
VERTROEBELING
rs
zzzzzzzzzzzzzzzzzzzzjzzzjwzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz>»7z^zzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzrzzzzzzzzzz^zzzzzArz4rzArzzzzzzzzzzrzzzzzzzzzzzzz
AP
JLLO
J
1
(Door Lyndon B. Johnson)
Het conflict in het Midden-Oosten verschilde sterk van dat in Viet
nam. Het laatste, hoe tragisch en gevaarlijk ook, was beperkt tot een be
paald gebied en wij waren er redelijk zeker van dat uitbreiding ervan
kon worden voorkomen. Vanaf de stichting van Israel in 1948 hadden wij
de onschendbaarheid van het grondgebied van alle staten in dat gebied
gesteund. Onze binding was in geen enkel verdrag vastgelegd, maar was
niettemin sterk. De wortels ervan lagen in de Drielan denver klaring van
1950, waarin de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk beloof
den zich te verzetten tegen elke poging om gewapenderhand de lands
grenzen in het Midden-Oosten te wijzigen.
Groot aantal aanvragen
van Nazi-slachtoffers
om uitkering
1
12
023-
MMN
MMHH
MM
MM
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
WWD871
“tn
8
uw
sre
r u
ons
ren
eek
abi-
tlia-
fs in
bij
opti-
vstr.
1 al-
ook
irect.
IJm.
RMM
V, le
ƒ75.
ida 2
Tel.
sept.
aan-
138.
(Van onze redactie binnenland)
Ook als het om een per
soonlijke lening gaat,
kunt u onbevangen
binnen stappen bij de
NMB. Daar wordt het als
de gewoonste zaak van
de wereld gezien u te
helpen. Om enkele
bedragen te noemen?
3000,kunt u aflossen
in 24 x 148,89 en
4000,— in 24 X 192,26.
Veel formulieren komen
er niet aan te pas. Op elk
NMB kantoor is y
vlotheid en plezierige Ai
behandeling het
wachtwoord /rJ
Wij wisten allemaal dat de Russen
de boodschap zouden begrijpen zodra
hun luisterposten de verandering in
het vaarpatroon van de vloot opmerk
ten. Die boodschap, die geen vertaler
voor de Kremlin-top zou hoeven verta
len, was dat de Verenigde Staten be
reid waren om zich tegen Russische
indringing in het Midden-Oosten te
verzetten.
MAAR IK moest regelrecht aan Ko-
sigin antwoorden. Ik besefte dat mijn
boodschap gematigd en feitelijk moest
zijn. Wij meenden te weten dat de
Noorse VN-bemiddelaar generaal Odd
Bull bijna een bestandsovereenkomst
tussen Syrië en Israel bereikt had. Ik
liet Kosigin weten dat de zaken er,
voorzover wij wisten, zo voor stonden
en dat wij er bij Israel op aangedron
gen hadden om het bestand volledig
werkzaam te maken en verzekeringen
hadden ontvangen dat dat gedaan zou
worden.
IK HEB altijd diepe gevoelens van
sympathie gekoesterd voor Israel en
Massa-arrestaties. De regering van Zuid-
Korea heeft in verband met de stu
dentenonlusten zes universiteiten en een
middelbare school gesloten. De politie
heeft meer dan achthonderd studenten
die betoogden tegen de corruptie ge
arresteerd.
en,
toe
de-
er-
naar
19,
I ook
irect.
■kstr.
’64-
laper)
rol-
rvelg.
benz.
slaan
'67 in
ccess.
lelijk,
aems-
de L.
i uit-
338.
Ider-
-TV-
Jara-
Tel.
’65.
■adio.
023-
.ustin
Dr.
n. bij
Dr.
Prins
Het embleem van de Apollo
10. Deze week bij elk Shell
station, dat in het teken van
de Apollo-actie staat. Gratis
bij 20 liter benzine of 2 liter
Shellina Premix. Elke week
een nieuwe.Verzamel ze alle
tien en plak ze op de gratis
verzamelaffiche.
nederlandsche
middenstandsbank
de bank waar óók u
zich thuis voelt!
De hele morgen bleef ik aanvullende
boodschappen met Kosigin uitwisselen
via de hot-line. Later in de ochtend
werden Kosigins berichten gematigder.
Israel en Syrië gingen in de richting
van een bestand. De spanning in onze
kamer nam af. Mijn laatste boodschap
aan Kosigin ging kort voor het middag
uur over de hot-line. Ik wees erop
dat de militaire gevechten in het Mid
den-Oosten blijkbaar aan het aflopen
waren. Ik sprak mijn hoop uit dat de
inspanningen van onze twee landen in
de toekomst gericht zouden zijn op
totstandbrenging van duurzame vrede
overal ter wereld.
te doen om de Golf van Akaba open te
houden. Ik herinnerde hem eraan dat
ik ons standpunt op 23 mei omschre
ven had. „De hoofdzaak is dat uw land
niet de verantwoordelijkheid op zich
laadt voor het uitbreken van een oor
log”, zei ik hem. Vervolgens voegde ik
er heel langzaam en heel stellig aan
toe: „Israël zal niet alleen staan, tenzij
het beslist zijn weg alleen te gaan”.
KOSIGIN WAS aan het andere eind,
in het Kremlin. Een paar minuten
nadat ik me bij Rusk, McNamara en
Rostov voegde in een van de stafka-
mers van het Witte Huis, begon Kosi
gins boodschap binnen te komen. De
Russen waren van plan zich voor een
wapenstilstand in te spannen en hoop
ten dat wij invloed op Israel zouden
uitoefenen.
De kern van de zaak was eenvoudig:
wij waren bereid om een onmiddellijke
staking van het vuren te steunen, en
wij vergewisten ons ervan dat alle
VN-afgevaardigden dat begrepen.
DEN HAAG. NOVIB, het Unesco-
centrum Nederland en het Nederlandse
Unicef Comité zullen van 18 tot 24 okto
ber onder het motto „Werk aan de we
reld” een actie voor ontwikkelingssamen
werking voeren, waarvan de opbrengst
grotendeels ten goede komt aan Indonesië.
DEN HAAG. Het aantal aanvragen
om een uitkering krachtens de bestaande
rijksgroepsregeling vervolgingsslachtoffers
uit de Tweede Wereldoorlog is groter dan
ooit op grond van enig gegeven verwacht
kon worden. Voor wat Nederland betreft
is het aantal thans 6200, maar het stijgt
nog steeds. Ook uit het buitenland is er
Op 18 mei trokken de VN-troepen
zich terug. Egyptische troepen trokken
het schiereiland Sinaï binnen en na
men posities in aan Israels grenzen.
Terwijl Thant naar Cairo vloog, deed
de Egyptische regering een noodlottige
aankondiging: Egypte ging de Golf van
Akaba sluiten voor de Israëlische
scheepvaart. Hoewel wij het niet met
zekerheid kunnen zeggen, heeft Nasser
deze dodelijk gevaarlijke stap waar
schijnlijk onafhankelijk van de Sovjet
unie genomen.
In de avond van 26 mei sprak ik
Abba Eban, Israels minister van Bui
tenlandse Zaken.
Eban vroeg wat de V.S. bereid waren
Nu gratis Apollo-stickers
bij Shell.
Israëlische soldaten in een overwin
ningsroes tijdens de zesdaagse oorlog.
De vloot had bevel om tenminste
honderdvijftig mijl uit de Syrische
kust te blijven. Ik zei McNamara dat
hij onmiddellijk bevelen moest uit
vaardigen om de koers te wijzigen en
de bepeerking tot vijftig mijl te verla
gen. Hij gaf de bevelen over de tele
foon. Niemand anders zei een woord
laas,
ope-
ka-
nog
ïtai-
fels,
van
lum.
Tel.
Vier presidenten Truman, Eisen
hower, Kennedy en ikzelf hadden
deze belofte openbaar herhaald. Het
congres had er steun aan verleend in
de Midden-Oostenresolutie, op verzoek
van Eisenhower in 1957 en nogmaal op
Kennedy’s verzoek in 1961.
EBAN KEERDE naar Israel terug.
Op 28 mei besloot het Israëlische kabi
net tot uitstel van militair optreden.
Op 30 mei telegrafeerde premier Esjkol
mij: „Het is van het allerhoogste be
lang dat het internationale marine-
escorte binnen een week of twee door
de Straat van Tiran vaart”.
Mijn adviseurs en ik maakten daar
uit op dat we ongeveer twee weken
hadden om via de diplomatie iets te
bereiken voordat Israel tot zelfstandige
militaire actie overging. Dit oordeel
werd versterkt door inlichtingen uit
andere diplomatieke bronnen.
Wij vroegen de Veiligheidsraad van
de Verenigde Naties het beroep te
onderschrijven dat Thant na zijn te
rugkeer uit Cairo op alle betrokken
landen gedaan had om geweld te ver
mijden en tijd te laten voor verdere
pogingen van diplomatie en Verenigde
Naties. Omdat Frankrijk zich onthield,
konden wij geen negen stemmen in de
Veiligheidsraad krijgen om de beslis
sing te forceren een trieste illus
tratie van de ondoeltreffendheid van
dat lichaam.
Samen met de Engelsen probeerden
wij brede steun te krijgen voor een
verklaring die het recht van onschuldi
ge doorvaart door de Golf van Akaba
bevestigde. Het was een traag verlo
pend werk.
lijk aan dat de Verenigde Arabische
Republiek het bestand aanvaard had.
Maar toen vertroebelde de Sovjet-Unie
de zaken door een nieuwe resolutie in
te dienen ter veroordeling van Israels
..agressieve activiteiten” en zijn „schen
dingen”. van de bestandsresoluties van
6 en 7 juni.
Er zijn ogenblikken waarop de wijs
heid en juistheid van het oordeel van
een president van kritiek belang zijn.
Zo’n ogenblik was het nu. De Russen
hadden een besluit genomen. Ik moest
reageren.
Het deel van de actie dat aan de
Unesco zal toevloeien wordt besteed aan
projecten in Ecuador, Tanzania, de Filip
pijnen, Botswana, Oppervolta en Indone
sië. Het project in Indonesië, waarvoor
een bijdrage van ruim 31.000 gulden is
vereist, beoogt de voedselproductie op te
voeren.
sprake van een toenemend aantal aanvra
gen.
Aldus heeft premier Biesheuvel donder
dag gezegd in de Tweede Kamer. Hij
besprak het verwijt van drs. Den Uijl
(.Pv.d.A.), dat de regering de regeling voor
Nazi-slachtoffers uitvoert en niet geko
men is, zoals een groot deel van de
Kamer indertijd wenste, met een speciale
pensioenregeling.
De premier deelde mee, dat de uitke
ringsbedragen volgens de regeling voor
een echtpaar liggen tussen 830 en 1820
per maand, los van eventuele aanvullende
bijzondere voorzieningen.
Ook waren wij bereid tot steun aan
Moskou’s voorstel dat de Israëlische
troepen zich moesten terugrekken tot
de bestandslijnen van 1956, maar wij
bleven erbij dat zo’n terugtekking ver
gezeld moest gaan van een toezegging
van alle partijen om zich te onthouden
van „daden van geweld, van welke
aard ook”.
Toen de Israëlische troepen gestaag
verder Jordanië en de Sinaï-woestijn
binnentrokken, besloot de Russische
afvaardiging in de Verenigde Naties
om een eenvoudig bestandsbesluit te
aanvaarden. Als „eerste stap” in de
richting van vrede besloot de Veilig
heidsraad die resolutie over te nemen,
en er ging een oproep tot staking van
de gevechten uit naar Israel en de
Arabische landen.
over de grenzen van Syrië, Jordanië en
Libanon gestuurd. Syrië’s doel was
tweeledig Israëlische vergeldingsac
ties uitlokken tegen Jordanië en Syrië,
daardoor meehelpend aan verzwakking
of vernietiging van de gematigde pro-
westerse regeringen van die landen, en
oorlog veroorzaken.
Tegen 4 juni hadden slechts acht
landen ingestemd, en daarbij waren de
Verenigde Staten, Engeland en Israel
meegeteld. De andere waren Neder
land, Australië, Ijsland, België en
Nieuw-Zeeland.
HAARLEM Het Noordhollandse
Statenlid L. J. J. Duyn heeft naar aanlei
ding van de ANWB-enquête, volgens wel
ke het mogelijk is de kampeerruimte in
Nederland te verdubbelen, aan Provinciale
Staten van Noord-Holland vragen gesteld.
DRIE EN EEN HALF uur voordien
had Walt Rostow mij wakker gemaakt
met het nieuws dat er oorlog was
uitgebroken in het Midden-Oosten.
Moeilijkheden in dat gebied hielden
volgens mij veel grotere gevaren in
dan de oorlog in Zuidoost-Azië.
Uit de enquête bleek dat de grootste
knelpunten in de kuststrook liggen. De
heer Duyn vraagt of het college kennis
heeft genomen van het voornemen van
staatssecretaris Vonhoff van CRM een
gesprek te organiseren tussen de colleges
van andere provinciebesturen om na te
gaan welke mogelijkheden kunnen wor
den gevonden voor een aanzienlijke ver
ruiming van de kampeerterreinen.
Verder vraagt hij of hierover reeds
overleg tussen de provincies is geweest.
Ook vraagt het Statenlid of de kampeer-
en caravanverordening moet worden ge
wijzigd.
Ten slotte suggereert de heer Duyn van
nog niet gerooide boomgaarden campings
te maken
EVEN VOOR achten ’s ochtends rin
kelde op 5 juni 1967 de telefoon in
mijn slaapkamer in het Witte Huis.
Bob McNamara belde op, met een
boodschap die geen Amerikaans presi
dent ooit tevoren te horen had gekre
gen. Mijnheer de president, zei hij, de
„hot line” werkt. De hot line is de
speciale telex-verbinding tussen Mos
kou en Washington, om de Russische
leiders en de Amerikaanse president in
tijden van ernstige crisis regelrecht
met elkaar te verbinden ter verminde
ring van de gevaren van vertraging en
misverstand.
Kort na de juni-oorlog had president
Johnson een ontmoeting met de Rus
sische premier Kosigin. Achter John
son, zijn dochter Linda Bird.
De Israëliërs antwoordden dat zij tot
aanvaarding van een bestand bereid
waren mits de Arabieren instemden.
Maar de Arabieren antwoordden niet.
Zij konden kennelijk de realiteit van
hun toestand te velde niet aanvaarden.
De Israëliërs trokken op. Zij baanden
zich een weg dwars over de Sinaï. Zij
braken de Golf van Akaba open. Om
het zwijgen op te leggen aan Jordaanse
artillerie die het Israëlische stadsdeel
van Jeruzalem beschoot, veroverden zij
Jeruzalems Oude Stadscentrum op Jor
danië. Israëlische soldaten in gevechts
tenue zeiden hun gebeden bij de
Klaagmuur, de eerste Joden in negen
tien jaar die dat deden.
IN DE MIDDAG van 8 juni kondig
de VN-secretaris-generaal Thant einde-
zijn volk, dat dapper een modern land
opbouwt en verdedigt tegen grote
overmacht en tegen de tragische ach
tergrond van de Joodse ondervinding.
Ik kan begrijpen dat mensen misschien
besluiten om op eigen houtje op te
treden als vijandige troepen zich aan
hun grenzen verzamelen en een belang
rijke haven afsnijden, en als vijandige
politieke leiders de lucht vervullen van
dreigementen om hun land te verdel
gen. Niettemin heb ik nooit een geheim
gemaakt van mijn spijt dat Israel toen
tot optreden overging.
Ik heb het echter even duidelijk
gemaakt, zowel aan de Russen als aan
alle andere landen, dat ik de overver
eenvoudigde beschuldiging van Israëli
sche agressie niet aanvaardde. De Ara
bische acties in de weken voordat de
oorlog begon, maakten die beschuldi
ging belachelijk.
Toen ik in de ochtend van 5 juni
werd opgebeld met het nieuws dat de
oorlog uitgebroken was, besloot ik
eerst contact te zoeken met de leiders
van de Sovjet-Uniei. Een boodschap
aan de Russische minister van Buiten
landse Zaken, Andrei Gromiko, gaf
uitdrukking aan onze ontzetting en
verbazing bij de berichten van gevech
ten. Toen belde McNamara op met de
mededeling dat de hot-line aangezet
was.
Op 10 juni dachten wij het eind van
de weg te kunnen zien. Maar een
nieuw bericht uit Moskou werkte als
een koude douche. De hot-line werkte
weer, en Kosigin verzocht de president
„zo gauw mogelijk aan het apparaat te
komen”. Ik haastte mij erheen. McNa
mara, Rostov, Clifford, Bundy, Kat-
zenbach, Thompson en CIA-directeur
Helms waren er al.
Zestig percent van de ingezamelde
gelden is bestemd voor een volksgezond-
heidsproject in Indonesië van de Unicef,
het kindernoodfonds van de VN. Het is
een vierjarenplan waarmee circa 80 mil
joen gulden is gemoeid, waarvan 22 mil
joen door Unicef moeten worden opge
bracht. Voor het eerste jaar heeft de
Unicef ruim 7,9 miljoen gulden nodig.
De resterende gelden worden gelijke
lijk verdeeld tussen de NOVIB, de Neder
landse organisatie voor internationale ont
wikkelingssamenwerking en de Unesco, de
wetenschappelijke, culturele en weten
schappelijke organisatie van de verenigde
Naties.
Dat was het begin van een lange
campagne, die nog steeds niet voorbij
is nu ik deze woorden neerschrijf, om
Israel ertoe te dwingen dat het zich
zonder vreedzame regeling terugtrekt
uit de positie die het inneemt.
Wij gebruikten alle diplomatieke
middelen om Israel ervan te overtui
gen dat het tot een werkelijk bestand
met Syrië moest komen. Om 3 uur des
nachts, op 10 juni, kregen wij eindelijk
de verzekering dat de Israëliërs de
bestandsresolutie zouden nakomen.
Het gevaar dat in elk grens-incident
in het Midden-Oosten school, was niet
alleen maar oorlog tussen Israëliërs en
Arabieren, maar een uiterste confron
tatie van de Sovjet-Unie en de Vere
nigde Staten en hun NAVO-bondgeno-
ten.
De belangrijkste gebeurtenissen wa
ren deze: Er was tweemaal tevoren
oorlog uitgebroken tussen Israel en de
Arabieren in 1948 en in 1956. Beide
keren hadden de Israëlische strijd
krachten opmerkelijke kracht en be
kwaamheid getoond. Beide keren ein
digden de vijandelijkheden, omdat er
druk werd uitgeoefend in de Verenigde
Naties, maar er kwam geen blijvende
schikking.
In de oorlog van 1956 liepen de
Israëlische troepen het schiereiland Si
naï onder de voet. Om twee redenen
stemden zij in met terugtrekking uit
het gebied: ten eerste door een VN-
beslissing om een vredesmacht langs de
grenzen tussen Israel en Egypte te
laten patrouilleren en ten tweede door
president Eisenhowers verzekering dat
de Golf van Akaba, Israels enige uit
weg naar de Indische Oceaan, open zou
blijven als internationaal vaarwater.
Als symbool van deze verzekering zon
den de Verenigde Naties troepen naar
Sjarm-el-Sjeik. Tot 1965 heerste er een
onrustige wapenstilstand tussen de
strijdende staten.
Het jaar daarop verhoogde een
nieuw radicaal bewind in Syrië de
terroristenaanvallen tegen Israel, er
werden Arabische guerrilla-strijders
DE RUSSEN beschuldigden Israel
ervan dat het alle bestandsresoluties
van de Veiligheidsraad negeerde Kosi
gin zei dat er nu een „zeer kritiek
moment” aangebroken was. Hij ge
waagde van de mogelijkheid van een
„zelfstandige beslissing” van Moskou.
Hij voorzag het risico van een „ernsti
ge ramp” en verklaarde dat de Sovjet-
Unie, „nodige stappen, met inbegrip
van militaire” zou nemen tenzij Israel
de operaties binnen de eerstkomende
uren onvoorwaardelijk staakte.
Het was doodstil in de kamer terwijl
wij deze emstiget boodschap zorgvuldig
bestudeerden. „Waar is onze Zesde
Vloot op het ogenblik?” vroeg ik aan
McNamara. Ik wist dat onze schepen
ergens in de Middellandse Zee rond
voeren, maar ik wilde de juiste plaats
weten.
Wij wisten dat Russische inlichtingen
schepen elke beweging van onze vloot
elektronisch in de gaten hielden. Elke
verandering in koers of snelheid zou
onmiddellijk aan Moskou geseind wor
den.
OP 14 MEI 1967 mobiliseerde Nasser
zijn strijdkrachten. Twee dagen later
vroeg Egypte de Verenigde Naties om
hun vredesmacht uit de Sinaï terug te
trekken. Een stap waar ik toen ontzet
over was en die ik nog steeds niet
begrijp, was een aankondiging door
secretaris-generaal Thant, dat er geen
VN-troepen in de Sinaï konden blijven
zonder Egyptische goedkeuring.
1 1
