GEVOLGEN VAN HOOGKERKSE PERSLEIDING BLIJVEN NIET UIT:
■I
I
tSs’ft kW W* '1
.«Mh
19
ZATERDAG 23 OKTOBER
1971
Protesten
'////z
Aanslag
i -
BB
f
F
An,EWiiii
Ki
Het beeld van een stervende kokkel.
Kokkels
sterven in
Waddenzee
Nauwkeurig worden de gevolgen
WM
i
persleiding in 1969 in bedrijf werd gesteld, rond het punt van lozing
een dode zone van één kilometer diameter is ontstaan. Een gebied
waar duizenden meeuwen de door zuurstofgebrek naar de opper
vlakte gedreven vissen en garnalen vangen en stervende kokkels
opeten.
Een bedreiging voor de Waddenzee die persleiding, maar een
nieuwe aanslag op dit natuurgebied wordt voorbereid. Voor Gro
ningen ligt het felomstreden plan klaar voor de aanleg van een
tweede persleiding vanaf de veenkoloniën in Drente naar de Eems-
lager
issen,
;uhy-
enals
zowel
dheid
raken
e be-
e ac-
;oveel
1, dat
,'erkt.
1, iets
nheid
tan
is
jod
het
emer-
n het
we de
?t na
ar we
mees-
;e mi-
aok in
itrieën
>n.- De
ofelijk
j nog
>edrij-
bouw-
gebie-
tech-
op te
in het
emen
'edere
t mi-
voor
n iso-
gaan
idheid
Daar-
;vaar,
uver-
ement
bevrijden”. Ook het gemeentebestuur
reageerde: „Het zou onaanvaardbaar
zijn voor de inwoners van Oude Peke
la”.
Nu grenst de toestand in dit strokar-
toncentrum voor een verwende Haar
lemmer aan het ongelooflijke. Het Pe
kelen Hoofddiep, zoals het door Oude en
Nieuwe Pekela slingerende water heet,
lijkt in de verste verte niet op een
sloot. Het afval van de strokartonin
dustrie heeft er voor gezorgd, dat het
water door een vieze, dikke en stin
kende koek aan het oog onttrokken is.
Sinds het voorjaar van 1968, een jaar
voor de ingebruikstelling van de Hoog
kerkse persleiding, onderzoekt een team
van analisten en kandidaten in de
biologie aan de Groningse universiteit
onder leiding van drs. Karei Essink op
verzoek van het ministerie van Ver
keer en Waterstaat het effect op de
Waddenzee van deze lozingen. Bijna
dagelijks worden tochten door de zui
gende klei over het drooggevallen wad
vaart of sloot wordt verontreinigd, laat
men het naar de Waddenzee stromen,
waar het door de grotere hoeveelheid
water niet zo opvalt. Men gaat er
daarbij vanuit dat de zelfreinigende
capaciteit van het water het afval wel
wegwerkt, maar men mag niet verge
ten dat aan de zelfreiniging een grens
zit. Een te grote hoeveelheid vuil doodt
alle levensprocessen, zoals ook bij de
Hoogkerkse persleiding is gebeurd.
Hoewel drs. Karei Essink zeer voor
zichtig in zijn uitlatingen is, zal hij
niet ontkennen dat bijvoorbeeld de
kokkels sterven door gebrek aan zuur
stof. Op foto’s heeft hij de bewijzen
onomstotelijk vastgelegd. Het organi
sche afval wordt afgebroken door bac
teriën, schimmels en eencellige diertjes,
bij welk proces zuurstoftekorten kun
nen optreden. Een extra slechte tijd is
de bietencampagne. „Het is de slechtste
periode”, aldus drs. Essink. We hebben
het zelf tijdens een tocht naar de
uitmonding van de smeerpijp kunnen
aanschouwen: voortkruipende kokkels
(„een zeldzaamheid”), die tenslotte in
hun ademnood hun lichaam naar bui
ten persen: het beeld van de stervende
kokkel.
Een toeval leverde ons nog een be
wijs voor de schade die ook organisch
af val kan berokkenen: de dag dat uw
verslaggever bij de uitmonding van de
persleiding stond, stroomde door een
ongeluk afvalwater van een suikerfa
briek in Groningen, dat eigenlijk via
de persleiding naar de Waddenzee
wordt gevoerd, in het Hoendiep: bin
nen korte tijd dreven duizenden dode
en versufte vissen aan de oppervlakte.
team de taak te onderscheiden wat
voor rekening van de persleiding komt.
Groei van de dieren; de talrijkheid van
vissoorten en garnalen; de invloed op
de vogelstand; de bepaling van de
hoeveelheid macroscopische dieren in
het water, het zijn slechts enkele fa
cetten van het uitgebreide onderzoek,
dat met chemische en hydrografische
proeven door rijkswaterstaat wordt on
dersteund. En dat allemaal omdat twee
Het Pekeler Hoofddiep toont geen
enkele gelijkenis met een echte
vaart: het is een open riool.
Voor Oude Pekela zou het een uit
komst zijn: het vuil voortaan in de
Eems-Dollard. Maar is dat niet het
verplaatsen van het probleem. Wie
maakt zich druk over de toestand van
de Eems-Dollard. De Duitsers doen dat.
Vanuit Duitsland, waar men al verder
is met maatregelen op het gebied van
milieuvervuiling, zijn protesten tegen
de smeerpijp binnenkomen en onze
oosterburen hebben kenbaar gemaakt,
dat een vermindering van de capaciteit
van 24 tot 6,5 miljoen inwoner-equiva
ten ten op prijs zou worden gesteld.
Daarom alleen de eerste fase?
Een van de redenen voor die eerste
fase is ook dat ondanks te verwachten
gunstige resultaten van proeven bij de
aardappelmeel- en strokartonindustrie
voor vermindering van afvalwater het
vuil van deze bedrijven het zelfreini
gend vermogen van het Groningse ka
nalennet te boven gaat.
Verder dan de eerste fase wil minis
ter Drees echter voorlopig niet gaan.
In beginsel mag geen ongezuiverd af
valwater meer op de Eems-Dollard
worden geloosd. Het is niet toelaatbaar,
zo luiden uitspraken van de minister,
de totale afvalwaterstroom van indus
trieën, die op persleiding zouden worden
aangesloten, in het Eemswater te laten
vloeien. Recente ontwikkelingen heb
ben duidelijk gemaakt dat het Eems
water daarmee niet kan worden belast.
Op grond daarvan vindt minister Drees
het noodzakelijk dat het lozen van
afvalwater door steden als Groningen
en Delfzijl zo spoedig mogelijk beëin
digd moet worden Het begint te dagen
voor de Waddenzee
Dollard, een plan dat in de volksmond beter bekend is onder de
naam Smeerpijp. Via dit riool denkt men naar schatting 23 tot 24
miljoen inwoner-equivalenten te lozen. Economisch gezien voor het
zo kwetsbare noorden van groot belang die smeerpijp, maar voor de
Waddenzee, een uniek natuurgebied in West-Europa, misschien de
nekslag. Vandaar dat naarstig naar andere oplossingen wordt ge
zocht; dat minister Drees niet alleen uit financiële overwegingen
voorlopig uitsluitend toestemming zal verlenen voor de uitvoering
van de eerste fase van deze smeerpijp.
De persleiding is niet de enige aan
slag op de Waddenzee De eilanden
lozen op dit natuurgebied, dat boven
dien wordt bedreigd door het sterk
vervuilde Rijnwater, dat langs de Hol
landse kust naar de Waddenzee
stroomt. „Onderzoekingen hebben dat
aangetoond”, vertelt drs. Essink, die
ook weet te vertellen dat de laatste
vijftien jaar onder Ameland het fos-
faatgehalte in het water is verdubbeld.
De grootste bedreiging voor de Wad
denzee, de smeerpijp, zal er waar
schijnlijk niet in zijn oorspronkelijke
omvang komen. Alleen de eerste fase
een persleiding voor Foxhol, Hooge-
zand en Oude Pekela zaïl worden
uitgevoerd. Voor bijvoorbeeld Oude
Pekela een verheugend bericht, want
de besturen van de handelsvereniging
en industrie van Oude Pekela hadden
naar aanleiding van berichten over „de
smeerpijp door bezuinigingen op de
lange baan” al een telegram aan mi
nister Drees gestuurd. Hierin drongen
zij er bij de bewindsman op aan met
spoed die werkzaamheden uit te voeren
„die nodig zijn om de bevolking van de
huidige stroom blubber en stank te
suikerfabrieken, een strokartonfabriek
en een conservenfabriek hun afvalwa
ter via de persleiding in de Waddenzee
lozen. Daarmee is het eind nog niet in
zicht: plannen liggen klaar voor de
aansluiting op deze persleiding van een
zuivelproduktenfabriek en van een
tiental gemeenten.
Het lozen via de persleiding betekent
slechts het verschuiven van de proble
men. In plaats dat een plaatselijke
Dag en nacht stroomt door een kilometers lange persleiding van
Hoogkerk naar Den Andel vuil van vijf fabrieken. Een betonnen gat
ergens voor de kust van Groningen braakt continu het aangevoerde
afvalwater in de Waddenzee. Het is een hoeveelheid vuil van
ongeveer anderhalf miljoen inwoner-equivalenten, hetgeen wil zeg
gen bijna net zoveel vuil als Amsterdammers en Rotterdammers
tezamen aan vuil produceren. Via deze Hoogkerkse persleiding wordt
alleen organisch, niet giftig afval geloosd, maar desondanks heeft
een team biologen en analisten kunnen constateren, dat sinds de
tnilieu-
begrip
natuur
opelijk
t je je
van de lozingen via de Hoogkerkse
persleiding onderzocht.
gemaakt met vaak als einddoel het
punt waar de persleiding uitmondt en
waar dampend, zwart en stinkend wa
ter in de Waddenzee stroomt.
Onderzoekingen van velerlei aard
worden verricht, waarbij men met
moeilijkheden te kampen heeft als
grote natuurlijke verschillen in het
milieu, verschillen die dus niet door
invloeden van buitenaf sterke wijzigin
gen kunnen ondergaan. Voor Essink’s
1
s „s— s isWw. X' ’WIW»’
x.:.
s'*
sssslv:
•sii SX«
trnj u.—
-
_,y*jüiJiW,.r JBlIBüf iuiihS' v ;x-.-
;£-••• :>:X
'B
