Lozing van
Experimenten
afvalwater
succesvol
tot nul
na jarenlange
gereduceerd
proeven
kunt doen
Wat
AARDAPPELMEELFABRIEK:
u
- ""I
3p
-—fe -
w - - r «r*
O
Tegenslag
F
21
r
Geen tweede
Garantie
a
Schaduwzijde
"ME
X r h 1
X .1
K r*
ZATERDAG 23 OKTOBER 1971
1
-
x.
!UUUHmmiUaaiUimttlHttUimttttUIMttattUMaiU«Umum^
Opvoeding
mi
J9.
Heel Haarlem is iedere dag bezig
zich van zijn huisvuil te ontdoen.
In vuilniszakken en -emmers, in
en naast de gele papierbakken, op
straat, in de goot, in het water. En
elke dag is de Gemeentereiniging
met een vloot van 14 huisvuil wa
gens, containers, veegwagentjes,
automatische (grote) veegwagens,
vletten en mankracht op de weg
en in het water om ons afval onder
ons weg te slepen opdat we niet
in ons vuil stikken.
ER IS NOG MEER:
Wandel en fiets en laat de auto en brommer voor korte afstan
den thuis.
Zet uw motor af voor de spoorbomen of brug.
VOOR DE DOORZETTERS:
Eis van uw politieke partij dat ze iets aan ons milieu doet.
Gebruik geen zware vergiften, zuren, bijtende stoffen, schui
mende of fosforhoudende afwasmiddelen.
Eet onbespoten.
VOOR IEDEREEN:
Bel de gemeente als iemand ons milieu vervuilt.
Experiment
k
- <-
".xfA
In het noorden van ons land zal
men binnen enkele jaren een ern
stige vervuiler van het opper
vlaktewater kwijt zijn: de aard-
appelmeelindustrie. Wanneer een
experiment van dertien miljoen
gulden bij de fabriek Oostermoer
in het Drentse Gasseltenijeveen
slaagt, zal de lozing van aanzien
lijke hoeveelheden afvalwater
kunnen worden gereduceerd tot
nul.
XX; X X X;.
Zet uw vuilniszak of -emmer niet te vroeg buiten (een prooi
voor katten en honden).
Koop een goeie plastic zak bij de melkboer.
Verpak scherpe voortverpen goed.
Zet geen rommel naast de vuilnisemmer.
Doe geen „grote stukken” vodden door het gewone huisvuil.
Bel als u die oude kast kwijt wilt, en:
Zet ’m niet stiekem in de Waarderpolder neer.
Gooi geen papierrommel op straat, uit uw autóraampje of trein-
raam.
Laat geen vuil achter op uw picnicplaats als dank (een vies
gezicht, verteert niet snel, komen dieren op af, die dan weer
onder de auto’s komen).
4
Aanbod
-
i
I
■Bi
•ft
te
'X,
huisvuil
Haarlem en zijn
In 1970 z^n we erin geslaagd met
^i^xx;
T;
f
1
Vertelt dat een experiment is opge
zet om periodiek grof huisvuil op te
halen. In ’67 werd in de Kleverpark-
buurt gestart (doorsnede bevolking), in
’68 en ’69 bleek uit proeven in de Leid-
sebuurt dat een grotere frekwentie no
dig is, en op het moment draait de
proef om de drie maanden in Park
wijk, Schalkwijk. Slachthuisbuurt en
Amsterdamsebuurt. „De mensen kun
nen onbeperkt hun spullen op straat
neerzetten, en dat kost ze niets. Ze wor-
taat, maar in ’52 boekte men een rede
lijk succes. Bij twee fabrieken, de Oos-
termoer en de Oranje in Smilde werden
twee installaties geplaatst voor de win
ning van eiwit. Een nieuwe tegenslag
volgde aan het begin van de jaren zes
tig, toen de prijzen van eiwit door een
groot aanbod van sojabonen en dierlijke
eiwitvetten schrikbarend daalden. „De
bedoeling was er nog eens acht instal
laties voor eiwitwinning bij te bouwen,
maar het is bij twee gebleven. Deson
danks hebben wij de proeven toch door
gezet, omdat het waardevolle stoffen
zijn en omdat we niet langer zo wilden
doorgaan met het milieu te vervuilen”.
De dertig man tellende researchafde
ling bleef daarom speuren. „De laatste
de mogelijkheden tot het herwinnen
van grondstoffen uit afval. In de Zaan
streek is op het moment een onderzoek
gaande waarbij mensen hun afval ge
sorteerd inleveren.
Vlak voor en ook tijdens de tweede
wereldoorlog, haalde men het project
opnieuw te voorschijn omdat een nij
pend tekort bestond aan eiwitten en
veevoer. Weer geen bevredigend resul-
"te...
De aardappel bestaat voor twintig
percent uit droge stof; ruim driekwart
daarvan is zetmeel, de rest zijn mine
ralen, vitaminen, celstof en pulp. Na de
winning van het zetmeel gingen die
andere stoffen met het afvalwater ver
loren. Pogingen deze produkten uit het
afvalwater te destilleren, dateren niet
van enkele jaren geleden, maar al tij
dens de eerste wereldoorlog probeerde
men het, echter door gebrek aan weten
schappelijke kennis en tekort aan tech
nische middelen tevergeefs.
Deze opzienbarende verandering is be
reikt ten koste van grote investeringen
en na jarenlange research b(j het
AVEBE-concern in Veendam, waarvan
de Oostermoerfabriek deel uit maakt.
De regering raakte zo onder de indruk
van het vooruitzicht op een schone in
dustrie, dat zij met een belangrijke fi
nanciële steun over de brug kwam.
drie jaren hebben wij belangrijke vor
deringen gemaakt en na succesvolle
semi-technische proeven drie campagnes
lang, waren wij dit jaar zover, dat de
sprong gewaagd zou kunnen worden”.
Zou zegt de heer Roelofs, want „de
proef kost dertien miljoen gulden zon-
Tweede fase is de verwerking. Huis
vuil wordt vermalen. We zagen het
proces: volautomatisch verdwijnen lo
pende banden met vuil in ingewikkelde
apparaturen en lozen aan de andere
kant in een weeïge lucht hun vermalen
„produkt”. Dat verdwijnt weer naar de
Nieuwe Weg waar op het vuil als een
ideale vruchtbare grond een park aan
het groeien is.
Grof vuil wordt verbrand en de as
gaat met het blik en de vodden die niet
te vermalen zijn naar de stortplaats
van Openbare Werken in de Waarder-
polder. En ook daar groeit op het puin
(en op de as) het onkruid weelderig.
De dienst zoekt naar methoden om
ook het plastic eruit te halen. De Gront-
maatschappij deed onderzoekingen
naar de beste verwerkingsmethoden,
naar de „compostering”. Op plaatse
lijk niveau is nog geen research naar
afvalwater zitten adleen waardevolle
produkten, die geschikt en gezocht zijn
voor dierlijke consumptie. De overlast
is echter de stank. Vooral de eiwitten
zijn door de afbraakprocessen in het
water de grote bedervers”. Het zou
daarom reeds voldoende zijn deze ei
witten en andere stoffen uit het afval
water te winnen.
VXXx%x--..x'-
In het kort komt het nieuwe produk-
tieproces hier op neer: Tot nu toe waren
voor de winning van het zetmeel uit de
aardappel grote hoeveelheden water no
dig. Acht tot tien keer het gewicht van
die aardappel. Tijdens de onlangs be
gonnen campagne probeert men die be
nodigde hoeveelheid water aanzienlijk
terug te dringen en lijkt het volgens
AVEBE-directeur R. T. Roelofs niet on
mogelijk het verbruikte water opnieuw
toe te passen, zodat de lozingen voor
goed kunnen worden beëindigd. Fase
twee van het experiment zal tijdens de
campagne van het volgend jaar worden
uitgevoerd. Daarbij gaat men uit het
water waardevolle stoffen winnen, stof
fen, die tot nu toe met het afvalwater
verloren gingen en in grote mate bij-
droegen tot de vervuiling.
Vervuiling vindt de heer Roelofs
eigenlijk geen goed woord, want „in ons
WK,"*
dan uit gaat zoeken hoe het komt dat
we meer vuil produceren. Die niet al
leen goed is voor het ophalen, maar
ook de zaak verwerkt, research ver
richt of laat verrichten, adviezen aan
bedrijven geeft, ook nog andere taken
heeft (ontsmetting, reiniging van hul
zen van ongedierte etcetera).
Wat gebeurt er met onze plastic zak
die we twee keer per week met enig
(misplaatst) dédain op straat zetten?
Wat met het vuil dat uit alle hoeken
van Haarlem bij elkaar geveegd is? Met
de heer Veldema, als technische hoofd
ambtenaar belast met de leiding van
het bedrijfsbureau van de gemeente
reiniging gingen we de gang van het
vuil na.
z’n allen in Haarlem 258.275 m3
(64.804 ton) vuil te produceren. Nou zit
daar alles werkelijk bjj hoor, van huis
vuil tot grof, drijvend en veeg- en
prikvuil en wat dies meer zjj. We zorg
den voor een berg van 213.155 m3
(42.631 ton) aan huisvuil, voegden daar
nog 25.385 m3 (4392 ton) grof vuil aan
toe (meubelen, planken, grote stukken),
deponeerden 1217 m3 in het water en
5015 op straat, in papiermanden en
dergelijke. We waren toen met z’n
172.612-en hier, en al groeit dat aantal
niet of nauwelijks, ais de vuilproduktie
zo doorgaat dan verwacht de gemeente
reiniging aan het einde van dit jaar
1000 ton meer te hebben.
De gemeentereiniging: de dienst die
Het afvalwater en ook het was
water wordt soms direct op het
oppervlaktewater geloosd, maar in
de meeste gevallen gaat het vuile
water naar opslagbassins, waar het
tot de zomer wordt bewaard. (Een
campagne duurt ongeveer van eind
augustus tot december)Die bassins
bieden deze aanblik met het voor
de aardappelmeerindustrie karakte
ristieke schuim.
Zover gaan de experimenten hier nog
niet. En ook een reinigingspolitie ken
nen we nog niet. Wat niet is Voor
lopig moet de Haarlemse bevolking nog
met foldertjes worden „opgevoed" zijn
stad niet te zeer te vervuilen. De ge
meentereiniging ziet daar niet zoveel
in. Ze heeft meer fiducie in voorlich
ting op scholen, acties van de jeugd
(bijvoorbeeld adoptie van een buurt), en
het huis-aan-huis laten gaan van een
ambtenaar (gebeurt in Schalkwijk) om
u huisvuiibewust te maken.
Dat afvalwater kan dan zonder
bezwaar op het openbaar water worden
geloosd. Maar bij de AVEBE wil men
verder gaan: helemaal geen lozingen
meer. De heer Roelof trots: „Er is geen
tweede bedrijf in de wereld, dat er zo
veel geld aan heeft besteed. Het loopt in
de miljoenen, het is een astronomisch
getal”.
;'X;X XX
x x
Toch is er een kleine schaduwzijde;
het waswater. De aardappelen zijn, ver
telt de heer Roelofs, nu ze machinaal
gerooid worden vuiler dan vroeger. Bo
vendien worden de aardappelen bij het
rooien door de machine soms licht be
schadigd. Wil de aardappel gebruikt
worden voor de winning van zetmeel,
dan moet die aardappel intensief ge
wassen worden; hij moet smetteloos
schoon zijn. Bij het wassen echter, ra
ken door de beschadigde aardappel niet
alleen modder, zand en veen in het af
valwater, maar ook de eiwitten en
andere produkten. „Het is maar een
fractie van hetgeen in het afvalwater
van het fabrikageproces zit, maar het is
nog wel een probleem”.
xX;
'^.x^X
F
der een garantie voor succes, ondanks
voorzichtige en lange research. De
rijkssubsidie gaf de doorslag dat we
het dit jaar aandurfden, anders hadden
we nog een jaar geëxperimenteerd”.
Dat het rijk is bijgesprongen
is misschien gekomen door de felle
reacties op de plannen voor de aanleg
van de smeerpijp naardeEems-Dollard.
Ook vanuit Bonn bereikten protesten de
Nederlandse regering. „Er schijnen ge
sprekken geweest te zijn tussen de toen
malige minister Bakker en zijn Duitse
collega”. De aardappelmeelindustrie zou
t grootste kwantum afvalwater via die
smeerpijp in zee lozen en de kans op een
schone industrie en dus minder vuil in
de Eems-Dollard hebben wellicht bij
gedragen tot het verstrekken van de
subsidie. Minister Drees heeft al ver
klaard dat bij het slagen van de proef
in Gasselternijeveen alleen de eerste
fase van de smeerpijp voor fabrieken
rond Hoogezand en Oude Pekela be
hoeft te worden aangelegd. Over dat
slagen zegt de heer Roelofs: „Na de
tweede fase volgend jaar zal blijken of
de proef is geslaagd”. Op grond van de
optimistische ervaringen van deze cam
pagne voegt hij eraan toe: „De kans op
succes lijkt groot”.
x*i
den gewaarschuwd met foldertjes. En
dan komt er opeens wel een boel op
straat”.
Naast gewoon en grof huisvuil wordt
er vuil opgehaald uit de papierbakken,
van straat natuurlijk en illegaal ge
stort vuil, („erg in Schalkwijk C, in zo’n
flat ben je anoniem. Maar soms vind
je een kwitantie of zo, een totoformu-
lier met een naam en dan stappen we
erop af of waarschuwen de politie”). De
markt levert vuil, de putjes, de beer
putten (nog 2 3000 in Haarlem; tonnen
zijn er niet meer die werden drie jaar
geleden voor het laatst geleegd), con
tainers met bedrijfsvuil (winkelcentrum,
maar ook flats, in Schalkwijk C gaat
zo de hele vuilophaaldienst in de toe
komst werken) en de vletten die fiet
sen, ijzer, hout (tot en met soms zelfs
een lijkvan de bodem van het wa
ter halen.
een schone industrie
Het komt in de eerste plaats linea
recta uit ons huis. Dat gaat niet zo
maar: via politieverordeningen is er
voor gezorgd dat het geen janboel op
straat wordt. U mag de zaak pas op
de dag dat het opgehaald wordt naar
buiten brengen en u mag er geen
troep van maken. „Geen dozen, geen in
kranten verpakte losse spullen” zegt de
heer Veldema, „dat maakt ons werk
alleen maar arbeidsintensiever. Alles
moet in emmers of plastic zakken zit
ten”. „Die gaan zo snel stuk„Dat
ligt aan de fabrikanten. De melkboeren
hebben de plastic zakken die in overleg
met ons zijn gemaakt. En ik zou de
mensen op het hart willen drukken
glas en andere scherpe voorwerpen
goed te verpakken, want dat kost de
de handen van ons personeel”.
Grof huisvuil: „In Haarlem mag het
beslist niet naast de emmer worden
gezet. Tot een halve m3 dat is de
ruimte die een tafel op z’n kop tussen
z’n poten heeft komen wij na een
telefoontje voor niks halen. Tegen be
taling kan het als het meer is ook ge
haald worden, men kan het ook bren
gen. Maar de mensen doen het nooit
„Misschien willen ze geen geld toe ge
venDe heer Veldema: „Ja, maar
ze realiseren zich niet dat wij de zaak
nog verwerken moeten ook”.
'x x; X
■Lr
i
- ijB
ÏF11v
ZijZ* -N! Kg|
i''11,1 'd,.1
'*-/■ ,r„
