22
ZATERDAG 23 OKTOBER 1971
Beleid
Onderzoek
Monster
Stormachtig
Boze brieven
Vergald
Groezelig
ER IS EEN
30,
VUILTJE
AAN DE
LUCHT
dan wel
ib.
rij
de
tt
10
r
te
28
its
's
47.
et
IV.
ze
it-
?n
or
o-
d-
:a.
is.
en
n-
el.
Cl.
!n,
is,
ch
fst
;n,
tc.
ne
st,
tr.
w
>P
ie
ft
e-
r»
s-
O,
e-
m
of
m
er
produktie geheel of gedeeltelijk stop te zetten. De begrippen zijn
gemeengoed geworden in die september- en oktoberdagen, dat het
voor de Randstedeling nu eens letterlijk adembenemend mooi weer
was. In die tijd, dat het mooie herfstzonnetje werd vervloekt en men
zat te wachten op een flinke najaarsstorm.
gemaakt met de „smog”, een verstikkende en irriterende verzame
ling van oxydantia, die in Los Angeles en Tokio en waarschijnlijk
ook in Londen een aantal mensen in de afgelopen jaren de adem
heeft benomen. Jarenlang is in Nederland het begrip „smog” iets
van horen zeggen geweest. Onlangs heeft men het aan den lijve
ondervonden; de misselijkheid, de hoofdpijn en de prikkeling van
neus en keel.
van 55 bij een kwantificatie van het
aantal vervuilers. „De kunstmestfa-
briek Windmill, voormalig de ENCK is
met zijn stikstof en zijn fluor één van
de ergste evenals de chemische fabriek
Vondelingenplaat en de superfosfaatfa-
briek Albatros. Ook de Shell-vestiging
op de andere Maasoever is een grote
vervuiler”.
Over de industrie is zijn vere
niging niet zo tevreden: „De bedrijven
zijn met de mond geweldig. Als je op
bezoek komt laten ze je zien wat ze
allemaal wel doen. Het is echter nog
lang niet genoeg. De bedrijven doen
meestal alleen wat de overheid ze
voorschrijft, een eigen beleid kennen
ze niet”. Grote rampen ziet hij nog niet
gebeuren, maar de mogelijkheid van
een calamiteit op zekere dag is naar de
mening van de heer Boerma beslist
niet uitgesloten.
dokter vind ik het natuurlijk erg, maar
dat er een zo ernstige luchtverontrei
niging in de Rijnmond iis, dat er
sen
En
Het Centraal Actiecomié Rijnmond
is in veel opzichten een tegenhanger
van de Vereniging. Het is een vrij
militante groepering, met nauwelijks
een structuur, die zeer alert reageert
op vervuilingsverschijnselen in en rond
Vlaardingen. De gemeenten in het ge
bied vinden in het CAR een groot
De heer Boerma geeft zijn vereni
ging de kwalificatie „rustige actie
groep” mee, een groep die zich vooral
bezig houdt met de contacten met
gemeenschappelijke regeling en alle
gemeenten uit het gebied moeten voor
de metingen zorgdragen. Het dagelijks
bestuur bestaat uit de wethouders van
Amsterdam, Haarlem, Velsen en Zaan
dam plus de Gedeputeerde en een ver
tegenwoordiger van de Provinciale
Griffie van Noord-Holland, tezamen
vormend de Centrale Coördinatiecom
missie Noordzeekanaalgebied. De Tech
nische commissie beheert de zaak van
de metingen.
Voor deze metingen, die momenteel
nog op een vrij conventionele manier
gebeuren zijn op een aantal plaatsen
eenvoudige meters voor zwaveldioxyde
en standaardrook en Luikse Bollen
voor het meten van fijn stof opgesteld.
Deze meetinstrumenten staan over het
gehele gebied. Zo heeft Haarlem een
zwaveldioxydemeter aan de Jan van
Krimpenweg en Luikse Bollen aan de
Kleverlaan.
den, want over onze welvaartbrengers
hing een nevelige en groezelige deken
oxydantia, die
Het openbaar lichaam Rijnmond is
reeds vergevorderd met een groot geïn
tegreerd, milieuhygiënisch onderzoek in
de Rijnmond. Ook in het Noordzeeka-
naal-IJmondgebied zal een dergelijk
onderzoek worden verricht. Van ver
schillende kanten is er reeds tegen
gewaarschuwd, dat de IJmond (en de
omgeving van Haarlem) niet net als de
Rijnmond tot saneringsgebied mogen
uitgroeien.
De agglomeratie Haarlem, de IJ
mond, de Zaanstreek, Amsterdam en
de provincie Noord-Holland hebben in
1966 een interregionaal meetnet opge
zet om op te maken wat het effect van
de industrialisatie van het Noordzee
kanaalgebied zou zijn. Men verwachtte
destijds een sterke groei van de petro
chemische industrie.
We staan trouwens nog aan het be
gin van de bestrijding van de luchtver-
ontreiniging en de vooruitzichten voor
de toekomst nopen tot het diepste pes
simisme. Door de stormachtige ontwik
keling van de laatste weken, vooral in
de Rijnmond, is de Wet op de Lucht
verontreiniging voor een gedeelte ver
sneld in werking getreden. De commis
sarissen der Koningin kunnen voortaan
bijvoorbeeld een bedrijf dwingen twee
maal 24 uur te sluiten en deze sluiting
kan door Gedeputeerde Staten worden
verlengd.
Maar dan? De wet is momenteel nog
een stuk theorie, waarmee nauwelijks
gewerkt kan worden. Gemeentelijke en
provinciale overheden zitten met de
handen in het haar, want waar is de
mankracht en waar zijn de deskundi
gen, die op een gegeven ogenblik moe
ten vaststellen welke fabriek de ver
ontreiniging veroorzaakt. Een goed
voorbeeld is het TNO-Delft dat nu nog
niet weet of de „smog” nu veroorzaakt
werd door het verkeer, de industrie of
beiden.
Nee, wat de bestrijding van de
luchtverontreiniging betreft, ziet het er
bijzonder donker uit. En dan hebben
we nog maar buiten beschouwing gela
ten of men werkelijk een vuist zal
kunnen maken. Een klein en onbeteke
nend bedrijf stilleggen is geen kunst,
maar zo gauw het om de Hoogovens of
grote raffinaderijen gaatWe moe
ten het nog zien gebeuren.
Ook in Heemstede, Bloemendaal,
Santpoort, Driehuis, Velsen, IJmuiden,
Beverwijk, Hoofddorp, Spaarndam, de
Zaanstreek en Amsterdam-Wést en
-Noord bevinden zich één of meer in
strumenten. In het gehele gebied staan
een zestal Luikse Bollen. Aldus gege-
Na de hevige „smog”-penode in de
Rijnmond hebben de betreffende in
stanties van gemeentelijke, provinciale
en centrale overheden geweten dat de
Randstadbewoners het niet meer ne
men, hun leven niet meer vergald
willen zien door zwavelstoffen, stik
stoffen of koolstoffen. Dag in, dag uit,
nachtenlang, hebben de telefoons bij
de Centrale Meld- en Regelkamer van
de Rijnmond roodgloeiend gestaan.
Meer als instantie om de woede tegen
te luchten en de agressie op bot te
vieren, want er was nauwelijks een
klager die geloofde dat de „kamer, die
wel meldt maar niet regelt” iets zou
(kunnen) doen. Alles stond op zijn kop.
Delegaties van de gemeente hingen bij
de provincie aan de bel; de provincie
stond weer bij de minister op de stoep.
Minister Stuyt v^an Volksgezondheid
en Milieuhygiëne schokte de mensen
met de opmerking, gemaakt bij een
bezoek aan de Meld-en Regelkamer
tijdens de eerste „smog”-periode: „Als
tegenstander, omdat het actiecomité
van mening is dat de gemeentebesturen
met de industrie onder één hoedje
spelen. Ook gaat het het CAR in feite
om een verandering van de maatschap
pelijke structuur. Ondanks de verschil
lende achtergronden werken het CAR
en de Vereniging wel samen, bijvoor
beeld op vergaderingen en tijdens pro
testacties, zoals onlangs tegen de
„smog”.
gemeentebesturen, het dagelijks be
stuur van Rijnmond en de industrie en
met het geven van voorlichting of het
schrijven van boze brieven. „We heb
ben bijvoorbeeld een bijzonder goed
contact met onze Vlaardingse wethou
der van Milieuhygiëne, mevrouw Van
Duijn. Ze heeft een open oor voor de
problemen, ook al heeft ze dan wel
eens wat foutjes gemaakt”.
De situatie op de bezoekdag schetst
de heer Boerma als „slecht”. De maat
regelen, die getroffen kunnen worden:
„Een fabriek, die sterk vervuilt, moet
kunnen worden stilgelegd en de Hin
derwet zou veel vlugger en strenger
moeten worden toegepast”. Hij hoopt
dat de Wet op de Luchtverontreiniging
uitkomst zal brengen, maar heeft zo
zijn twijfels over de uitvoerbaarheid.
„Een groot bedrijf kan natuurlijk nooit
worden stilgelegd en ik hoop dat mi
nister Stuyt zijn woorden over sluitin
gen kan waarmaken. Ik betwijfel het.
Trouwens het is uit oogpunt van ver
vuiling meestal beter om de produktie
op een laag pitje te draaien dan om ze
helemaal stop te zetten”.
De heer Boerma noemt een getal
spoedvergadering van de gemeenteraad
over milieu-maatregelen werd voorbe
reid spraken wij met de heer H. Boer
ma, technisch-chemicus bij ’t research
instituut van Unilever en voorzitter
van de Vereniging tegen Milieubederf.
Een vereniging die van 450 in 1963 tot
bijna 1000 in 1971 uitgroeide, maar
waarvan slechts een klein deel actief is
in de strijd tegen de verontreiniging.
van oxydantia, die samen met het
herfstzonnetje de mensen bedreigde.
Terwijl elders in Vlaardingen een
Fase 3, smog, Centrale Meld- en Regelkamer, kattepieslucht. Wie
i een jaar geleden de doorsnee Nederlander zou hebben gevraagd
wat deze begrippen inhielden, zou hoogstwaarschijnlijk van weinigen
een antwoord hebben gekregen. Na een na-zomertje om nooit te
vergeten kan de Rijnmondbewoner, tot het kind toe, u haarfijn
vertellen dat, om maar één van de termen te noemen, bij fase drie
stank en vuil veroorzakende bedrijven kan worden gevraagd hun Voor het eerst heeft men in Nederland op lugubere wijze kennis neus en keel.
&ZZZZZZZZZZZZ/7ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ/7ZZZZZZ/7/7ZZZZ/7ZZZZZZZZZZZZZZZZZZ7/W///ZZZZZZZZZZZWZZ/7ZZZZZZZZZZZZ^
vierde kwartaal van 1970 van de Coör
dinatiecommissie. De werkwijze met
deze instrumenten is als volgt: Iedere
24 uur wordt een monster genomen,
dat in Zaanse of Amsterdamse labora
toria wordt geanalyseerd. Deze gege
vens worden statistisch bewerkt en
vergeleken met meteorologische ver
schijnselen.
Door de Wet op de Luchtverontreini
ging wordt de bestrijding en meting
een taak van de provincie. Tevens wil
de centrale overheid komen tot een
geautomatiseerd rijksmeetnet, waarbij
kleine apparatuur aangesloten zal zijn
op computers, die meteen en continu
meten, zodat men veel vlugger dan nu
te weten kan komen waar iets aan de
hand is. Momenteel is het nog een
zaak van achteraf constateren en met de
nieuwe apparatuur zal de oude dan
ook verdwijnen.
Op den duur zal waarschijnlijk ook
in het Noordzeekanaalgebied gekomen
worden tot een systeem, zoals dat mo
menteel in het Rijnmond-gebied be
staat, met extra meetpunten en mis
schien een Meld- en Regelkamer. Ook
meetapparatuur voor andere stoffen,
zoals stikstof behoort tot de mogelijk
heden. Dat er in Kennemerland meer
moet gebeuren staat buiten kijf, te
meer omdat de afstand tot het weste
lijk havengebied van Amsterdam met
zijn grote chemische industrie maar
bijzonder klein is.
men-
z.uililen sterven, geloof ik niet”,
veelbetekenend voegde de mi
nister aan
kunt nu
In de eerste „smog”-periode, waarin
de „smog”-duivel lustig zijn werk in de
Randstad kon doen, brachten wij een
bezoek aan de Rijnmond-stad Vlaar
dingen en spraken er over de weer
stand tegen de toestand. Op het perron
van Vlaardingen schepten we een mis
selijkmakend, doordringend vies en ir
riterend luchtje, een mengsel van gas
en kattepies gelijkend, en dwaalden on
ze ogen naar de rijen walmende en
soms vuurspuwende pijpen. Het was
geen wijdse blik, die ons werd gebo-
de
zijn opmerking toe: „Je
eenmaal moeilijk het hele
Rijnmond-gebied stilleggen”. De lucht,
het nut van het algemeen, was weer
eens in handen gevallen van onze hei
lige koe, de economie.
vens uit het overzicht van het derde en
Dit meetnet kwam tot stand bij
