STICHTING
Verpakkingscijfers
VERPAKKING
EN MILIEU
BUNDELT
VERPAKKINGS-
INDUSTRIEËN
WIE IS ER NOG BLIJ MET BLIK?
Schoppen tegen het blikje niet eerlijk”, zegt Verblifa
K
I
«UJ.
1»
o
wi
Blik op straat èn
in vuilnisemmer
een probleem
I
M
i
25
99
I
I
IH
sa r a
ZATERDAG 23 OKTOBER 1971
WH
m
■rss.*
ff
1
Ml
s
WST.
Getallen
Roest
Statiefles
Ülh
Vroeger moesten we onze produkten door de
verpakking tegen 't milieu beschermen, nu is de
situatie omgekeerd we moeten het milieu tegen
de verpakking beschermen. We zijn blij met bier
stukje vervuiling op. We praatten erover met de
Stichting Verpakking en Milieu, en pikten één
„verpakker", blikfabrikant nummer één Thomas
sen Drijver - Verblifa N.V., eruit.
en fris uit blik, en we doen dankbaar onze boter
hammetjes in het plastic zakje, drinken koffie uit
het bekertje van de automaat en tussen de mid
dag melk uit karton. Alles wat we wegdoen is
de verpakking. En dat levert weer een aardig
I VERPAKKING IN HET VASTE AFVAL
totaal
8.9
4.7
1.4
8
fe I
few®»
I -
ton
525.000
280.000
140.000
87.500
17.500
I
,.t k*
i
*4
Ir
Razendsnel
,=---'sas
f. I7j|
Geen gedonder met openers, met
prikkers, met kurketrekkers, hup,
je trekt het ijzeren lipje maar open
en zet het blik met vocht aan de
mond, ledigt het in één teug, likt
de lippen af en gooit het in de
vuilnisemmer, uit de auto, uit de
trein, of, laat het gewoon achter in
het groene mos. Het veilige, han
dige, niet-stuk-te-maken, snel-te-
koelen, handig-te-openen, zo-mak-
kelijk-te-stapelen, te-vervoeren en
weinig-ruimte-innemende, soepel-
te-schenken en wel-iets-duurdere
blikje. Een weggooi-verpakking,
dus wie neemt het de consument
kwalijk als hij de daad bij dit
woord voegt. Al jaren gebruikt-ie
groenten in blik en geen haan die
er naar kraaide. Alleen: dat blik
verdween in de vuilnisemmer en
het lege fris- of bierblik ging mee
in het vrije weekend en bleef op
de picnickplaats. Er kwamen
steeds meer drankblikjes en de
reclame maakte onbewuste be
hoefte wakker en er werden ook
steeds meer blikjes weggegooid
En dat trok de aandacht. Want zo
als bij de hele milieuvervuiling
door verpakking is de troep langs
de weg de kleinste maar wel de
meest opvallende vervuiler.
Voor de verpakkingsindustrieën
tellen niet langer alleen de econo
mische voordelen, maar is men wel
degelijk na gaan denken over de
sociale nadelen van het produkt.
Dat resulteerde, op initiatief van
Thomassen Drijver - Verblifa
N.V., deze zomer in de oprichting
van de Stichting Verpakking
Milieu. Een eerste stap om te voor
komen dat het verpakkingsafval
hier net zo’n grote vlucht zal ne
men als in de VS.
Prik en veegvuil
8
4
2.5
0.5
im
3.500.000 ton/jaar
2.400.000 ton/jaar
5.900.000 ton/jaar
1.050.000 ton/jaar
(dat is 30% van het huisvuil, en 18% van het totaal vaste afval).
.r 7
-7/1 7
ga.
I
III
..2
i
-J
-
r
iWitif'
Totaal vaste afvalstoffen (huisvuil)
totaal vaste afvalstoffen (industrie)
totaal vaste afvalstoffen
Totaal verpakking
Huisvuil: gemiddeld
Wegvuil:
Prikvuil:
Kleine getallen in het grote geheel.
Je kunt natuurlijk ook zeggen: geen
blik meer. „Irreëel” aldus Verblifa, „Je
kunt de klok niet terug draaien en het
vervangen van de blikverpakking door
plaats inneemt in de vuilnisemmer, en
bovendien sneller wegroest.”
Milieu
men
De supermarkten stallen hun rekken vol blik uit. Toekomstig afval. We
deden een willekeurige greep wie waarschuwt de consument zyn afval
niet op straat te deponeren? Albert Heyn: niets op het bier in blik, wel „Laat
niet als dank....” op de vruchtendranken, met een handje erby; en op de
dozen blik hetzelfde embleem. Canada dry: handje met Fight Litter op Club
Soda en Tonic Water, niets op Jamaica Cola. Cola: Please don’t litter, dispose
of properly. Hero: niets. 7-up: niets. Heineken: niets.
KOSTEN AAN- EN AFVOER
30 per ton (wordt dus 100 miljoen)
500 per ton
1500 a 2000 per ton
A
2.3
0.3
verpakking
50
27
13,5
1.5
s 'Sf
7/;
Voor de cijferaars hier nog even enkele getallen. Bronnen: Voor
ontwerp van Wet inzake Bodemverontreiniging
Afvalstoffen.
Papier, karton e.d.
glas
metaal (vnl. blik)
plastic
andere
Verwacht
Huisvuil:
Metaal:
Drankenbus:
iióhei
Dat doen we dan, met getallen. We
hebben het over het blik dat met an
dere verpakkingen „netjes” in de vuil
nisemmer belandt. In 1970 produceer
den we 3.5 miljoen ton huisvuil. Daar
van is 30% verpakking en 4% metaal
(140.000 ton), metaal dat voor 98% be
stond uit conservenbussen en ander
blik (voor verf, sigaretten etc.). Met het
oog op de huidige ontwikkeling voor
spellen de deskundigen voor 1975 4,5
miljoen ton huisvuil, waarvan 4,2%
metaal. Dat is dan 189.000 ton metaal,
waaronder 9000 ton drankbussen. Wie
het niet gelooft kan het nog eens sche
matisch overkijken.
Hóé vervuilt het blikje eigenlijk? De
heer Geurts: „Dat ligt eraan waar het
terecht komt. Óp een natte bodem roest
het eerder weg dan op zandgrond. Het
drinkwater en het bevat géén zware
is in ieder geval niet gevaarlijk voor
metaaldelen. We zijn van plan het
blikje 30% lichter in gewicht te maken.
(Daar is die 9000 ton ook al op geba
seerd, red.) Dat betekent dat het mak
kelij ker in elkaar te drukken is, minder
Weer even rekenen: 220 miljoen drank
bussen in '76 maakt 9000 ton afval.
Inhoud: 68 miljoen liter drank. Verpak
je dat in eenmalige 33 cl. flessen van
glas dan zijn 206 miljoen flessen nodig
38.700 ton afval. Verpak je het in 30
cl. retourflessen dan zijn er 226.400.000
vullingen nodig. Ga u zelf eens na.
Brengt u die fles altijd terug? Juist,
niet dus. Dat betekent dat, gaat de fles
vele malen terug (20 maal, misschien
12 maal) dan is de afvalhoop kleiner
dan met blik. Maar met tien trips zit
je er al heel dichtbij, en bij minder ga
je eroverheen (vijf trips maken 16.000
ton afval).
„In Amerika is het uit de hand gelo
pen” zegt de heer Geurts, hoofd afde
ling voorlichting, „maar hier zijn we
goddank nog op tijd en kunnen we
maatregelen nemen.” Wel wil hij er de
b'"'
I ■<-
j
retouremballage (statiegeld) gaat toch
een flinke stijging van de afvalshoop
veroorzaken”.
ï?4=
Hoe snel Tiet ging: bier in blik heb
ben we al acht jaar en fris zeker zes
jaar. Maar dat waren lastige blikjes
met prikkers. Tot iemand op het lu
mineuze idee van dat lipje, de „ge-
makkelijke opening”, kwam. En daar
een campagne van „blij met bier en
fris uit blik” aan koppelde. Toen ging
het opeens razendsnel met dat blikje.
Of wij er blij mee moeten zijn valt nog
te bezien. Thomas Drijver - Verblifa
N.V., de grootste blikfabrikant in de
Benelux, nauw gelieerd met de Ame
rikaanse firma Continental Can, zal er
in ieder geval wél blij mee zijn ge
weest. In ’70 kwamen er 12 miljoen
blikjes op de markt in ons land, in ’71
wordt de produktie geschat op 43 mil
joen (3*/2 maal zoveel) en voor ’73
wordt over 100 miljoen gesproken, met
daarnaast nog eens een afzet van 200
miljoen in het buitenland.
Dat had men bij Verblifa ook niet
verwacht. De produktie van andere
blikken stagneerde (we kunnen steeds
meer conserven vers kopen, het hele
jaar door), die van de „drankenbus” en
„spuitbus” ging omhoog. Wat tot nog
toe eigenlijk nog niet gebeurd was hier:
men begon inderdaad aan de afvalver
werking te denken. Het bedrijf in De
venter, door haar Amerikaanse moeder
maatschappij gewaarschuwd, wil inder
daad iets aan de verwerking gaan doen.
In de Stichting werkt een groot aan
tal belangrijke Nederlandse bedrijven
samen: leveranciers van de grondstof
fen voor de verpakkingsindustrie (Hoog
ovens, Shell Nederland Chemie, DSM),
de producenten van verpakkingsartike
len (Bührmann-Tetterode, Thomassen
Drijver - Verblifa NV, Vereenigde
Glasfabrieken, Alussuisse Nederland,
VMF/Stork-Werkspoor, Philips, Van
Leer, Van Gelder), verder „vullers” van
de verpakking (Van Nelle, Heineken,
Unilever) en de distribuanten (V D,
Albert Hejjn). Topfunctionarissen met
autoriteit en namen die er borg voor
staan dat de beslissingen tot en met
het onderste niveau worden uitgevoerd,
vertegenwoordigen hun bedrijven.
nadruk op leggen dat het niet eerlijk is
„alleen tegen het blik te schoppen. Dat
is maar een heel klein stukje. Ik wil
echt mets goedpraten, maar je moet het
blik wel in het verband zetten van het
geheel”.
De Stichting zal zich met twee soor
ten vervuiling moeten bezig houden: de
direct zichtbare, van het blikje op straat
en achteloze rommel, en het „legale”
afval, in de vuilnisemmers, dat ook
vernietigd zal moeten worden. Wat het
eerste betreft, het zogenaamde prik- en
veegvuil: de Stichting wil hiertegen,
misschien wat paternalistisch, maar wel
doeltreffend, „opvoedende” acties gaan
voeren voor jeugdigen en volwassenen.
Veel propaganda, vignetten op blikken,
dozen en andere verpakkingen, distri
butie van vuilniszakken aan automobi
listen. watersporters en dergelijke; af
valbakken op recreatieplekken en be
vordering van het wegvoeren.
Voorlichting is nodig en documentatie.
Overleg met de overheid, met instanties
als het Bureau Milieuhygiëne van het
VNO en NCW, het Nederlands Verpak-
kingscentrum, de Stichting Vaste Af
valstoffen (adviesbureau van de minis
ter). Er moeten contacten zijn met rei
nigingsdiensten, ANWB, Stichting Re
creatie, schoolradio, schoolpers, noem
maar op. Landelijk en gemeentelijk
zouden er verbods- en boetemaatregelen
moeten komen, en we zouden als con
sumenten wel eens een veer kunnen
moeten laten: na het gemak van het
blikje het ongemak van de verhoogde
reinigingsrechten. Om maar wat te noe
men.
De Stichting zal moeten inventari
seren welke problemen er spelen, en
hoe bijvoorbeeld af val kan worden af-
gevoerd. Ze zal research moeten plegen
via TNO en Universiteitslaboratoria
naar verwerkingsmethoden. „Recy
cling” is het nieuwe toverwoord daar
voor. Sommige stoffen worden ver
brand, andere (plastic) kunnen weer ten
dienste van het verbrandingsproces ge
bruikt worden. Blik kun je met
magneten uit de afvalstapels halen en
verwerken zodat er nieuw staal ont
staat, niet meer geschikt voor blik,
maar wel voor andere goederen. Ver
malen glas bleek goed te zijn voor as
falt.
Recycling: proberen nog iets van het
af val te maken. Sla munt uit je af val.
Dat is nog niet zo makkelijk. Je hebt
er in ieder geval een afzetgebied voor
nodig, er zijn aan- en afvoerproblemen,
je hebt centrale plekken nodig en vind
die maar eens. De bundeling die de
Stichting is kan alleen maar zorgen
voor een effectievere aanpak van het
probleem. In dit licht moet men ook
het initiatief van de VAM zien (Vuil
Afvoer Maatschappij) die met de Ko
ninklijke Nederlandse Heidemaatschap
pij en Grondmij tot een vuilnisbank wil
komen, een bundeling van de werk
zaamheden op het terrein van de af
valstoffen: snel en rationeel werken,
met de originele gedachte om op stapels
puin landschappelijke overgroeide heu
veltjes te maken.
De Stichting staat voor een veelheid
aan problemen, maar je zou bijna kun
nen zeggen dat de deelnemende indus
trieën ze zelf hebben aangehaald. Het
is lofwaardig dat ze in ieder geval iets
aan het milieu willen doen.
en Stichting Vaste
_|T |i
De materialen zijn als volgt vertegenwoordigd in de vaste afval:
huisvuil
15
voor '75:
4.5 miljoen ton
189.000 ton 4.2% van het huisvuil
9.000 ton (met een lichter blikje)
Verblifa is zich bewust van de kwets
baarheid van het zo stevig lijkende
blik. Het bedrijf geeft dan ook eerlijk
opening van zaken, ook tegenover ver
ontruste personeelsleden. Het wenst
echter niet als boosdoener te worden
af geschilderd, zegt: „Als wij die af zet
niet hadden deed een ander het wel”.
Daar is wat voor te zeggen en Verblifa
is in ieder geval milieubewust.
Ze wil binnen de Stichting Verpak
kingen Milieu aan een oplossing
werken; men is van mening dat
alleen door samenwerking iets be
reikt kan worden. Samenwerking
op het gebied van „publiek-op-
voeden”, maar ook op het gebied van
„recycling” (waarover ook meer in het
verhaal over de Stichting). Plannen om
het milieuaspect al eerder in de pro
paganda te verwerken werden uitge
steld tot na de oprichting van de Stich
ting. Zo wil men een vignet met een
handje, wijzend naar een vuilnisemmer
op de blikjes drukken. De heer Geurts:
„In de VS hebben ze bijvoorbeeld een
tv-spot met een eendje dat een blikje
op z’n kop krijgt”. Voetballers kunnen
daar van mee praten vandaar dat
Verblifa ook een gesprek met suppor
tersclubs had. Je moet overal aan den
ken.
II FLESSENKWESTIE
Situatie in '76:
220 milj. drankenbussen 9000 ton afval 68 milj. liter
of:
206 milj. 33el flessen 38.700 ton afval 68 milj. liter (eenmalig)
of:
226.400.000 milj. 30 cl. flessen (retour)
4.078 ton afval 68 milj. liter 20 trips
6.700 tor) afval 68 milj. liter 12 trips
8.000 ton afval 68 milj. liter 10 trips
16.000 ton afval 68 milj. liter 5 trips
IJ Wf,
1
pjkr
