FOLDER OVER HOMOFILIE HUIS-AAN-HUIS IN
UTRECHT-OVERVECHT
)lol
"W
Ww
X.i
I
Je
<er
onstond de eerste
Honderd jaar geleden
wielrijdersclub
Jubilerend COC
is bezig met
systematische
voorlichting
Twee nieuwe
voorzitters
WK
gk
liin
i
ZATERDAG 20 NOVEMBER 1971
Erbil
(Van een onzer verslaggevers)
Opmars
Hoge bi
(Van onze Haagse redactie)
Kwetsbaarheid
Dubbel leven
Folder
Niet méér misdrijven
■i
DEN HAAG De Nederlandse Vereniging van Homofielen COC be
staat zaterdag 27 november 25 jaar. Feest zal er op het congres in „De
Brakke Grond” in Amsterdam niet worden gevierd. „Want het klimaat
rond de homofielen mag dan in de loop van die kwart eeuw nadrukkelijk
verbeterd zijn, van een acceptatie door „de” samenleving, zoals het COC
die wil, is nog geen sprake”, aldus Rob Tielman, socioloog, secretaris van
het hoofdbestuur van het COC en voorzitter van de landelijke werkgroep
„Publiciteit” van de vereniging.
Spotters
”Dame„
F"
Het gaat goed
De houten loopfiets was de sensatie in de Franse tijd.
ROB TIELMAN
met de fiets
gewaarschuwd worden. De halve stad
liep uit als de rijders, met trompetters
voorop, aan de tocht begonnen.
De opmars van de fiets was niet
meer te stuiten. De PTT overwoog de
fiets voor het bezorgen voor telegram
men in te voeren. In Engeland was
reeds een fietsententoonstell'ing georga
niseerd met wedstrijden en acrobati
sche demonstraties. In Amerika waar
meer dan 5000 fietsen werden geteld,
zorgde prof. Jenkins voor een grote
sensatie door onder toejuichingen van
een onoverzienbare menigte met een
fiets met holle velgen over een kabel
over de Niagara-watervallen te rijden.
i gere-
le toe-
eologie
oor de
el van
ampen
it van
Over-
tan de
uitge
er ook
:hade-
eenten
„Inderdaad is er op het eerste ge
zicht veel ten gunste van de homofiel
veranderd. Het aantal regionale afde
lingen van het COC heeft zich sterk
uitgebreid. Het probleem van de homo
filie is thans zelfs aan de orde in
gereformeerde kring. Maar niettemin
vindt het COC nog talrijke struikel
blokken op zijn weg naar een werke
lijke mentaliteitsverandering.”
„Tekenend voor de huidige situatie is
Dat het aantal misdrijven, waarbij
homofielen zijn betrokken, de laatste
Hendricus Burgers maakte de hele
evolutie van de fiets mee. De stoom
machine in de kleine fabriek in de
Broederenstraat deed tot 12 uur in de
nacht de huizen in de omtrek trillen.
Hier werden de slanke, stalen bicycles
(de hoge bi) gefabriceerd.
-christe-
Neder-
Christe-
andelijk
Jeugd-
nummer
emeen-
idings-
Onge-
nemen
un van
■erigens
wordt
oor het
rvorm-
heeft
door-
izich-
;en.
ragen
'grond
lat de
blijft
■ologi-
5 sub-
itieke
aal damesmodel, dat van de herenvelo-
cipède hierin verschilde, dat de wielen
niet in een lijn stonden. Het achterwiel
stond meer naar links en het zadel was
tussen beide wielen in bevestigd, want
een dame moest natuurlijk schrijlings
zittend de machine voortbewegen. Na
dat Piet Hoedemaker aan het vehikel
was gewend, werd in een hotel in
Twéllo voor „een Engelse dame” die
per velocipède zou arriveren, een ka
mer besproken. Dit klonk geloofwaar
dig, daar er in Engeland al vooruitstre
vende vrouwen waren, die velocipède
reden.
Nu, 100 jaar na de oprichting van
Burgers fietsenfabriek waarvan de
produktie al lang is overgenomen door
fietsenfabriek Pon in Amersfoort
waagt niemand meer de vraag te
stellen of de fiets nog toekomst heeft.
De fiets is er en zal er altijd blijven.
In ieder geval in Nederland, want hier
gaat het goed met de fiets. Verhou
dingsgewijs staat ons land wat fietsge
bruik betreft aan de wereldtop. De
verkoop nadert de 800.000 per jaar.
„Fietsen is een aanbevelenswaardige
vorm van vrijetijdsbesteding. Het is
daarom te betreuren, dat grote delen
van het net van fietspaden in Neder
land in slechte staat van onderhoud
verkeren”. (Stelling bij proefschrift Th.
de Boorder uit Zeist).
De inwoners van Eerste Exloërmond
hebben 20.000 op tafel gelegd voor de
aanleg van een fietspad. De gemeente
betaalt de rest, 65.000. Het fietspad is
vooral nodig voor de schooljeugd.
In de eerste acht maanden van dit
jaar heeft fiets-kopend Nederland ge
middeld 15 per stuk méér uitgegeven.
Er is meer vraag naar andere kleuren,
naar super-sportmodellen met hoog
waardige rem- en versnellingssystemen,
kettingbeschermranden, snelheidsmeters
enz. De jeugd raakt verzot op banaan
vormige zadels, aldus de Stichting Fiets.
Batavus heeft besloten het merk
Phoenix te laten verdwijnen. Door de
modellenontwikkeling van de laatste
jaren zal de keuze overigens niet klei
ner worden.
misa ties,
ugdraad.
:umenta-
Over al
ar en na
nd Kos-
r van de
n „Kerk
'ehouden
rschenen
Als de veloclub erop uittrok moest een trompetter als voorrijder de burgers waarschuwen voor het gevaar.
Kort daarna werd door de firma H.
H. Timmer en Co. in Amsterdam de
eerste Nederlandse rijschool voor velo
cipedes geopend. Dit zou het begin
worden van de succesvolle loopbaan
van Henricus Burgers in Deventer. De
heer Timmer namelijk, die vaak voor
zaken op reis was, kwam op zekere
dag voorbij de smederij van Burgers.
Deze was bezig met het maken van
een wagenrad. De nauwkeurigheid van
de smid trof de voorbijganger en hij
voegde hem toe: „Jonge vriend, leg je
toe op het maken van velocipedes, je
hebt er zeker de geschiktheid voor en
er zit misschien een toekomst in.”
Burgers kocht eind 1868 een houten
velocipède van de firma Timmer en
begon zijn eerste machine te maken.
Met zijn vriend Van der Beid leerde
hij ’s avonds in de Worp de balanceer-
kunst en spoedig kwamen de eerste
klanten.
Te veel oudere homofielen leiden op
het ogenblik nog een dubbel leven. Ze
zijn getrouwd of „willen het voor hun
baas niet weten”. Twee maanden gele
den heeft het COC een vruchtbaar
gesprek met minister Geertsema (bin
nenlandse zaken) gehad. De bewinds
man zei er nauwlettend op te zullen
toezien dat er bij het aannemen van
overheidspersoneel niet wordt gediscri
mineerd. Tevens zou hij de voorlich
ting aan politiefunctionarissen bestude
ren.
•d met
ogische
it men
kandi
en. In
t vee!
as jaar
aar zit
in ten
denten,
ogische
strafe
irandus
en er kwam langzamerhand een kern
van velocipède-rijders in de oude IJs-
selstad.
kort houden in Amsterdam, Nijmegen,
Rotterdam en Eindhoven. Tielman
wijst er op dat hoe vervelend op
zichzelf ook hij gedwongen wordt
„met een speldje op te lopen om te
tonen dat je homofiel bent”. Hij vindt
dat je als homofiel door deze barrière
heen moet. Dan pas is er integratie en
volledige acceptatie mogelijk. Dan pas
kun je je speldje opbergen”.
Een grote ommekeer in de wereld
van de velocipède was de uitvinding
van de „veiligheidswieler”, de fiets met
de lage wielen. Wel keek men, rijdend
op de elegante hoge bi, minderwaardig
neer op de lage fiets. Want er was
moed voor nodig om zich met een bi te
verplaatsen: bij het tegen een steen
stoten van het hoge voorwiel had men
kans voorover te slaan. Daarbij was de
kans door vijandig gezinde buitenlui
gemolesteerd te worden.
Er waren in sommige gemeenten be
palingen, die inhielden dat velocipède-
rijders moesten afstappen bij nadering
van een paard en wagen. Vele paarden
schrokken namelijk van het vreemde
voorwerp. Toch zou de lage machine
de hoge bi verdringen, vooral omdat
men met de lage fiets de natuur in
kon.
Toen het moment was gekomen dat
de fiets zijn enorme populariteit kreeg,
was Burgers klaar voor het afleveren
van duizenden rijwielen. Juist op tijd
was de nieuwe fabriek aan de Rozen-
gaarderweg gereed gekomen. Septem
ber 1896 was de opening. Deze voor
helemaal niet waar is. Hetzelfde met
de ontslagen homofiele onderwijzers.
De berichten kwamen groot in de
krant. Maar dat er bemiddelingspogin
gen door het KVO (katholiek Onder
wijzers Verbond) zijn gedaan, werd
nauwelijks gepubliceerd.”
«envou-
ie drie
t Mulo-
nmissie
hopen
leveren
de Mo-
behoe-
veerke-
tussen
en.
ti dopen
ndat de
de kin-
ns ker-
ten zul
len van
rd?
synode
Dronten,
jatschap
proble-
is nog
r op het
en. Wel
„opdra-
imen ie
anderen
behoren
synode
zerigens
a, maar
pasto-
worden,
at zij in
anvaani
is allen
Toch was de fiets in 1870 meer
speelgoed dan vervoermiddel. Daaraan
zou door allerlei uitvindingen en ver
beteringen een einde komen. De door
Starley gebouwde veiligheidsfiets
een laag model met twee vrijwel
gelijke wielen en de uitvinding
van de luchtband door veearts Dunlop,
maakten de fiets tot een bruikbare en
veelbegeerde machine, die onverwacht
snel de wereld veroverde. De fiets had
een duidelijke functie gekregen.
Tielman stelt nadrukkelijk vast dat
door eenzijdige berichtgeving de homo
seksuele integratie onvoldoende op
gang komt. Hij meent: „Men wordt
versterkt in zijn angstgevoelens. De
homofiel durft niet naar de politie of
het COC te stappen als hij gechanteerd
wordt. Bovendien geef je potentieel
criminele groepen het middel in han
den om hun gang te gaan. Je vergroot
gewoon de kwetsbaarheid van onze
groep. Negatieve publiciteit versterkt
het vooroordeel. Deze publiciteit zwij
gen we dood, maar we praten wel met
de bron, dat wil zeggen de politie en
de pers. Zo zijn we met systematische
voorlichting bezig aan politiebeambten
(politieacademie in Apeldoorn en poli
tieschool in Hilversum). Dit heeft tot
zeer goede resultaten geleid. In Utrecht
bestaat er een afspraak tussen de poli
tie en het COC dat gechanteerde ho
mofielen zich bij het COC kunnen
melden. Dat werkt erg drempelverla
gend.”
Hannie
Door Spanninga in Joure is een
nieuwe fietspomp bedacht, die aan de
muur wordt vas-tgemaakt en werkt door
het heen en weer bewegen van een
hendel.
De gemeentelijke sportbond in Düs
seldorf is als onderdeel van de licha
melijke opvoeding op school begonnen
met de stichting van een school-fiets-
club. Door het gemeentebestuur is voor
6000 aan fietsen gekocht.
„De fiets is een bij uitstek poëtisch
instrument”, meende de Franse regis
seur Jacques Fabbri en hij liet in zijn
Midzomemachtsdroomopvoering in Pa
rijs de feeënkoningin en Puck allebei
op de fiets opkomen.
In het tijdschrift New Scientist be
schrijft een arts een kinderloos echt
paar, waarvan de man elke dag 2l/s uur
fietste. Hij vroeg zich af, of het dage
lijks contact met het zadel niet de oor
zaak van die kinderloosheid kon zijn.
De man stopte met fietsen en ziedaar:
de vrouw werd zwanger.
Deventer bleek een geschikte stad
voor aanstaande velocipède-rijders en
Burgers kwam spoedig handen te kort.
Een jaar later richtte hij de „Eerste
Nederlandsche Fabriek van Velocipè-
des” op. Zijn klantenkring breidde zich
snel uit. Met grote toewijding leidde
Hendricus Burgers zijn jonge fabriek
De Worp buiten de stad, werd het
terrein waar de edele kunst van het
berijden van de tweewielers werd be
oefend. Het liefst bij avond, want spot
ters waren er legio. Ook was er tegen
stand van medische zijde en van de
zijde van sommige gemeenten. Het was
bijvoorbeeld in de gemeente Oldebroek
verboden zich op een velocipède te
verplaatsen. En pas zo’n 20 jaar nadat
Burgers was begonnen met dé fietsen-
produktie, wees de gemeenteraad van
Deventer na veel geharrewar enige
straten aan waar mocht worden gere
den.
Op de Worp waar geoefend werd,
stond een restaurant. Daar ontstond in
1871 de eerste Nederlandse fietsclub, de
Deventer Velocipède Club „Immer
Weiter” Oprichter was de heer J. A.
Coldewey, die later president-commis-
saris van Burgers zou worden.' Het
clubkostuum bestond uit een jas, liefst
met panden, witte rijbroek, zwart
glimmende beenkappen of hoge laarzen
en ronde hoeden. Als de club ging
rijden, moest de politie van tevoren
maken heeft. Zoals de VARA niets
meer met radio-amateurs van doen
heet.”
Onderzoekingen hebben uitgewezen
dat 75 percent van de Nederlandse
bevolking behoefte voelt te worden
voorgelicht over homoseksualiteit. Rob
Tielman gelooft dat de gespreksgroe
pen de beste vorm van voorlichting
zijn. Maar de meeste mensen halen
hun informatie vooral uit hun krant.
„Dan lezen ze dus over moord en
doodslag,” aldus de COC-secretaris, „en
over een homofielen-huwelijk. Of zelfs
over een politieke homofielenpartij.
Hier is sprake van enorme verlakkerij.
Het beeld wordt volledig vertekend. In
het buitenland is dat nog veel erger.
Daar denken ze dat Amsterdam het
Mekka van de homofilie is, terwijl dat
Deventer zo belangrijke gebeurtenis
was het gesprek van de dag in Neder
landse'wielerkringen. Met een produk-
tievermogen van 5 a 6000 machines per
-jaar ging de nieuwe fabriek een zonni
ge toekomst tegemoet.
DEVENTER De fiets is in. Eindelijk is de fiets weer in, want een tijd
was de belangstelling voor het fietsen getaand. Vooral na de oorlog, toen
de auto en de scooter een grootse opkomst beleefden. Zo groot zelfs dat
vele pessimisten geloofden dat het niet lang meer zou duren of de fiets
zou geheel verdwijnen. Ze kregen geen gelijk. In het begin van de jaren
zestig beleefde de fiets een spectaculaire come-back zodat het aantal fiet
sen nu groter is dan ooit tevoren. Nu zijn er in Nederland ongeveer acht
miljoen fietsen. Fietsen is een vorm van vrijetijdsbesteding geworden
en daarmee is het gebruiksdoel uit de eerste jaren hersteld.
De zusters van Piet, die naaisters
waren, hadden hun broer in een zwar
te japon gestoken, een dameshoed op
gezet en zijn gezicht naar de mode van
toen, met een witte voile bedekt. Zo
verscheen op een zomerdag in het
midden van de jaren zeventig de eerste
„dame” op een houten Burgers-machi-
ne. Veel opzien baarde de rit naar
Twello. Duizenden belangstellenden
waren uitgelopen om de eerste vrouw
op de fiets te zien. In Twello verwis
selde Piet Hoedemaker in het hotel
zijn kleren. Het was voor hem op die
warme zomerdag zeker een zwaar kar
wei geweest.
dat een groot deel van de Nederlandse
pers nog steeds bijzondere belangstel
ling heeft voor berichten, waarin een
homofiel de hoofdrol speelt. Het is:
man randt meisje aan. Maar je leest
steeds: homofiel randt jongetje aan.
Dat is discriminatie, omdat in plaats
van homofiel ook vrijmetselaar, jood,
neger of Zuidmolukker had kunnen
staan. We moeten juist naar integratie.
Dat is eigenlijk ook onze voornaamste
doelstelling. Als die er eenmaal is, kan
het COC zichzelf opheffen”.
In het kader van het streven naar
die volledige integratie zal op het con
gres in Amsterdam worden voorgesteld
om de naam „Nederlandse Vereniging
van Homofielen COC” te veranderen in
„Nederlandse Vereniging tot integratie
van Homoseksualiteit COC.”
Rob Tielman: „We willen af van het
woord „Homofielenbond.” Daarmee
houden we het bestaan van homofielen
als een afzonderlijke groepering in
stand. Dat is verzuiling, die leidt tot
een gettosfeer. Wij gaan er van uit dat
ieder mens anders is en toch gelijk
waardig behandeld moet worden. Zo
ver is het nog lang niet. Wat dat
betreft hebben wij nog jaren lang
werk voor de boeg. Dat we de letters
COC handhaven, heeft te maken met
het „handelsmerk” van de vereniging.
Je kunt niet zonder, zoals de ANWB
niet zonder kan, terwijl de club nau
welijks meer iets met wielrijders te
De eerste velocipèdes kwamen in
1866 in Nederland. Ze waren gemaakt
door Michaux, wiens naam onverbre
kelijk aan de fietsenhistorie is verbon
den. Vooruitstrevende' smeden en wa
genmakers begonnen ze weldra na te
maken.
-numm0
ande ru-
wat et
gen uit
sbundeld
jorwoord
reken op
-uik zou
een door
ewarmde
ontwer-
iemodel
mer is
orten op
in LCGJ.
ding van
Op het congres van het COC in
Amsterdam op 27 november aan
staande zal voorzitter Benno Prem-
sela aftreden. Hij zal worden opge
volgd door twee nieuwe voorzitters,
dr. mr. C. J. Straver, stafmedewer
ker van het Ned. Instituut voor So-
ciaal-Sexuologisch Onderzoek, en
drs. J. Ph. Sterken, psycholoog. De
laatste gaat vooral de buitenlandse
contacten (internationaal overleg
tussen Nederland en Scandinavië)
verzorgen.
Burgers peinsde over de mogelijk
heid om ook de dames op de fiets te
krijgen. Piet Hoedemaker, de zoon van
de schilder, die de houten Burgers
karrètjes in alle kleuren schilderde,
wist raad. Hij zou zich als dame ver
kleden om zo als eerste vrouw de
velocipède te bestijgen.
Voor hem maakte Burgers een speci-
In datzelfde Utrecht is in de nieuwe
woonwijk Overvecht een zeer succes
volle poging gedaan om meer begrip
voor de positie van de homoseksueel te
kweken. Meer dan 15.000 gezinnen kre
gen een folder met informatie in hun
bus. Allerlei andere activiteiten werden
gehouden. Het COC wil soortgelijke
acties als deze actie-Overschie binnen-
jaren zou toenemen, is een verkeerd
beeld. „Het komt evenveel voor als
vroeger. Maar de homo presenteert
zich openlijker. En is daardoor ook
kwetsbaarder. Er is onmiskenbaar
meer tolerantie gekomen. Seksualiteit
wordt meer gezien als een menselijke
expressiemogelijkheid en minder als
een voortplantingsvorm. Bovendien: de
jeugd wordt zo opgevoed dat ze ook
met het onbekende kan leven. Ze we
ten nu wat abortus, voorbehoedmidde
len en drugs zijn”.
Tielman wijst er overigens op dat
nog voortdurend de klok wordt terug
gedraaid. „Met sommige mensen valt
nog altijd niet rationeel te praten. Ja,
die mensen vind je onder meer bij de
Evangelische Omroep. Maar ook glijdt
men vaak uit met goedbedoelde pogin
gen. Zoals het boek „Ook wij zijn
homofiel” van twee anonieme domi
nees of die uitzending van „Kenmerk”
waarin een homofiele theologische stu
dent met zijn rug op het scherm komt.
Dat versterkt weer die gedachte dat
een homofiel iemand niet recht in het
gezicht mag kijken”.
Toch is Rob Tielman er van overtuigd
dat de homofilie eens geheel geaccep
teerd zal zijn. „In Nederland eerder
dan in de meeste andere landen. In
Nederland hebben emancipatiebewegin
gen altijd goede kansen gehad. Elders,
zoals in de Verenigde Staten, streeft
men naar verzuiling, een eigen homo
fiele maatschappij binnen de samenle
ving”.
Tielman besluit: „Het is toch eigenlijk
wel jammer, dat het COC nog nooit
een cent subsidie heeft gekregen, on
danks het vele werk dat het voor de
geestelijke volksgezondheid heeft ge
daan. Toch heb ik het idee dat het
binnen afzienbare tijd komt, misschien
van de Federatie voor de Geestelijke
Volksgezondheid. Een aantal gemeen
ten gaat binnenkort in ieder geval onze
projecten financieel steunen”.
van
Kar!
het
zich
<4
