Na laatste dag van onzekerheid:
AKKOORD OVER BERLIJN
VANOCHTEND GETEKEND
Het gevaar van neuzen tellen
Gierek weer
partij chef
voor
NAVO talmt
nog met
veiligheids-
conferentie
Verkiezingen op zijn Grieks
Oe Thant nog
even houden
Russen willen
Brandt pleit
eensgezind Europa
geefiets
van
de slijter.
Ma
Zoon diende als
Israel is bereid
mee te werken aan
overeenkomst over
Suezkanaal
Klachtenbureau
in Ulster
BIJ AANVAARDEN NOBELPRIJS
onderpand voor
speelschulden
1
ZATERDAG 11 DECEMBER 1971
3
Geen kerstpasjes
<t
(Van onze redacteur in Istanboel)
Congres Poolse
communisten geëindigd
Opvolging levert
problemen op
hij maakt er een
fijn cadeau van!
ATHENE Morgen worden er in Griekenland weer eens verkie
zingen gehouden. Dat is tenminste de naam die van officiële zijde wordt
gegeven aan het schouwspel waarbij 15.000 uitgelezen kiesmannen uit
900 kandidaten 60 figuren mogen aanwijzen voor het „adviserend co
mité” waarvoor Papadopoulos er vervolgens zelf 15 bij kiest.
(Van onze redacteur in Bonn)
BERLIJN In Berlijn zijn vanochtend de onderhandelingen tussen
beide Duitslanden over het verkeer tussen Bondsrepubliek en West-Berlijn
en over bezoeken van Westberlijners aan het oosten plechtig afgesloten.
Staatssecretaris Egon Bahr parafeerde met zijn gesprekspartner Michael
Kohl in het oostelijke stadsdeel dat gedeelte van de overeenkomst dat zij
voor hun rekening hebben genomen. In West-Berlijn ondertekenen de
onderhandelaars Müller (West-Berlijn) en Florin (DDR) de overeenkomst
die deze week nog grote problemen opleverde: die voor bezoeken van
Westberlijners.
g®
n
n
n
ADVERTENTIE
(Van onze redacteur in Wenen)
van
(Van onze redacteur in Brussel)
niet
hington, Moskou - of Peking.'
De Turk had weliswaar beloofd na een
week terug te komen om zijn schul
den af te lossen en zijn zoon mee te
nemen, maar volgens de politie is hij
helemaal niet van plan geweest dit
te doen.
Bij een controle van de politie is de
jongen meegenomen. De caféhouder
had hem voor zijn diensten als bood
schappenjongen onderdak en eten
gegeven.
n
e
«AAAfVWlA/WWVVVWWWWIAfVVWVVWI/VVVVVIMJVWVVMWVI/VVWWWVWVVWVVWVWVWVWVVtAAIWVVVWWVWWUVWWWMWWWVWWIMW
(AAAAAAAA/UUUUUVWWVUWMAAAAAAAMAA/VUMAAAAA/MtAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA/WWUlAAAAAAAAAAAlUWMAAAAA/
in fraaie
geschenkverpakklng)
OSLO. (DPA) De Westduitse bonds-
kanslier Willy Brandt, die gisteren de
Nobelprijs voor de vrede 1971 in ontvangst
heeft genomen, heeft vandaag in de aula
van de universiteit van Oslo een politieke
toespraak gehouden waarin hij opriep tot
het voorbereiden van een Europees vre-
despact tussen Oost en West.
zijn
niet
MÜNCHEN (DPA) Als onderpand
voor zijn speelschulden heeft een
Turk zijn 15-jarige zoon in een café
in München achtergelaten.
at
:n,
et
m
LONDEN (AFP). De Britse regering
heeft besloten een permanent lichaam In
het leven te roepen, dat klachten moet
onderzoeken tegen het leger en de politie
in Noord-Ierland als gevolg van slechte
behandeling tijdens verhoren of arresta
ties.
an
m
lel
si
de
[en
:re
en
:er
:te
en
de
Ti
en
ia
de
;ot
en
de
es
fi
re
ig
of
n-
dj
ie
;n
i-
>n
>g
De vrouwelijke gevangenen in de
gevangenis van Koridallos bij Athene
klagen dat zij bij familiebezoek nog
slechts per telefoon mogen spreken
door een geluiddempende glazen wand.
Advocaten worden van hun cliënten
gescheiden door rasterwerk dat zo didht
is dat men eikaars gezichten niet kan
zien.
voor politieke gevangenen komt en dat
de nu al bijna vijf jaar durende staat
van beleg wordt opgeheven. De kans
dat hiervan iets in de toespraak zal
voorkomen, is niet groot. Integendeel
lijkt de laatste tijd het regime voor de
politieke gevangenen juist strenger te
worden. Professor Manghakis, wiens
indrukwekkende gevangenisindrukken
in de Sunday Times hebben gestaan, is
met een aantal anderen naar de primi
tieve gevangenis van Trikkala overge
bracht. Ook verder doet men alles om
het smokkelen van boodschappen naar
de buitenwereld tegen te gaan.
NEW YORK. (Reuter) Israel Is be
reid mee te werken tot het bereiken van
een overeenkomst inzake het Suezkanaal,
waaronder mogelijke regelingen voor toe
zicht op de uitvoering daarvan. De Israëli
sche minister-president, Golda Meir, heeft
dit verklaard in een nota die gisteren is
gepubliceerd.
Bondsrepubliek verder te ontspannen. Op
de wegen tussen Bondsrepubliek en West-
Berlijn zullen de Oostduitsers kunnen in
grijpen als „voldoende verdenking” be
staat dat „misbruik” van die „transitmo-
gelijkheid” wordt gemaakt. Westberljj-
ners kan de toegang tot het oostelijke
stadsdeel nog altijd worden geweigerd in
dien zij tegen de strafwetgeving van de
D.D.R. hebben gezondigd.
Nobelprijswinnaar Willy Brandt toont
een beeldje van een ijsbeer dat hij
gisteren tijdens de uitreiking van de
prijs in Oslo cadeau kreeg van de
voorzitter van het Noorse vakver
bond, Tor Aspengren (links op de
foto).
WARSCHAU. Met de verkiezing van
een nieuw Centraal Comité, dat op zijn
beurt het Politburo benoemt, is vandaag
het zesde congres van de Poolse commu
nisten in Warschau geëindigd.
De premier herhaalde ook, dat Israel
bereid is de onderhandelingen met de VN-
afgezant voor het Midden-Oosten, Gunnar
Jarring te hervatten, maar zonder voor-
waarden-vooraf. Deze besprekingen zou
den moeten worden gevoerd om een vre
desregeling te bereiken binnen de bepalin
gen van de resolutie van de Veiligheids
raad van november 1967, die richtlijnen
bevatte, die onder meer Israëlische terug
trekking uit Arabisch gebied inhielden.
„Op deze zeker niet korte weg kunnen
wij tot een veiligheidssysteem in Europa
komen dat in zekere zin boven de blok
ken uit gaat en dat ondenkbaar zou zijn
zonder de Verenigde Staten en de Sovjet
unie.” Evenwichtige troepenvermindering
zou de weg ertoe kunnen openen. In
gesprekken met president Nixon en par
tijleider Brezjnev heeft hij over enige
aspecten van troepenvermindering positie
ve antwoorden gekregen.
Brandt pleitte voor nieuwe vormen van
economische, wetenschappelijke en tech
nische samenwerking tussen Oost en
West, de uitbreiding van een Europese
infrastructuur en vernieuwing van de Eu
ropese culturele gemeenschap.
Overigens zullen de Westberlijners, die
het recht krijgen 30 dagen per jaar op
bezoek te gaan in Oost-Berlijn en in de
D.D.R., niet onmiddellijk van die vooruit
gang kunnen profiteren. De Sowjet-Unie
heeft, zoals gemeld, duidelijk gemaakt dat
zij het Berlijn-complex niet zal onderte
kenen voordat Bonn toe is aan het ratifi
ceren van het verdrag van Moskou. Aan
genomen mag worden dat beide plechtig
heden nu ongeveer in dezelfde tijd plaats
hebben. Het zou echter, op zijn best, nog
vier maanden duren.
De Westberlijners hebben sinds giste
ren niet meer de hoop dat zij door een
royaal gebaar van de regering in het
oostelijke stadsdeel de kerstdagen bij fa
milie in het oosten kunnen doorbrengen.
Hierop was min of meer gerekend na
uitlatingen uit Oost-Berlijn en bovendien
in verband met voorbereidingen voor uit
breiding van de passagemogelijkheden in
de muur. Gisteren maakte echter het
partijblad Neues Deutschland duidelijk
dat zo’n bijzondere pasjesregeling van de
baan was nu de Westberlijnse senaat het
akkoord zolang had gedwarsboomd.
Papadopoulos zal op 18 december in
een grote rede bekendmaken wat hij
voor 1972 met de natie voor heeft. Het
vermoeden bestaat dat hij bij deze
gelegenheid wel de stichting van het in
de nieuwe Grondwet genoemde consti
tutioneel hof zal afkondigen. Dit heeft
onder meer tot taak de partijen te
keuren op „nationale en democratische
principes”. Een andere mogelijkheid is
dat in deze rede zal worden aangekon-
digd dat er althans in principe ge
meenteraadsverkiezingen zullen wor
den gehouden nog zonder dat daarvoor
een datum wordt genoemd. Door de
jaren heen heeft men gaandeweg ge
leerd zich niet te veel spectaculairs
voor te stellen van de redevoeringen
van Papadopoulos.
In Westberlijnse regeringskringen wordt
echter grote betekenis gehecht aan het
feit dat de D.D.R.-regering een voor haar
„wat pijnlijke overeenkomst,” aldus een
S.P.D.-afgevaardigde, heeft willen parafe
ren. Bij de laatste moeilijke gesprekken
tussen de onderhandelaars Muller en
Florin zou laatstgenoemde herhaaldelijk
direct overleg hebben gepleegd met de in
Warschau verblijvende partijleider Ho
necker. Van Honecker zou men de in
druk hebben gekregen dat hij positief
staat tegenover de Ost-politik van Willy
Brandt.
Voorts is voor een beoordeling van de
overeenkomsten van doorslaggevende be
tekenis dat zij deel uitmaken van het
Berlijn-akkoord waarover Amerika, Enge
land, Frankrijk en de Sowjet-Unie het
begin september eens zijn geworden. Het
gehele complex heeft voor het eerst dui
delijke en ook door het oosten onder
schreven bepalingen voor de positie van
West-Berlijn.
Er was gisteren in partijkringen al geen
enkele twijfel aan dat Edward Gierek in
zijn functie van eerste secretaris door het
congres zou worden herkozen. Hij is er in
het afgelopen jaar, nadat hij Gomoelka
als sterkste man in de staat was opge
volgd, in geslaagd door vrij omvangrijke
zuiveringen zijn positie te consolideren.
Toch is op het congres weer duidelijk
gebleken dat Giereks tegenstanders nog
allerminst buiten gevecht zijn gesteld. De
zogenoemde „Partizanen”, onder leiding
van de vroegere minister van Binnenland
se Zaken Moczar, blijven zich verzetten
tegen de groeiende invloed van de techno
logen, waarvan Gierek zelf de exponent
is. Diens openlijke pro-Russische koers is
één van hun grootste grieven. Ook de
aanhangers van de nu onttroonde Go
moelka voeren, om hun existentie te red
den, achter de schermen een vertwijfelde
oppositie.
„Wij hebben aangevuld wat de gealli
eerden in 1945 nagelaten hebben”, zei gis
termiddag optimistisch de perschef van
de Westberlijnse senaat (het gemeentebe
stuur). Over het acceptabel zijn van die
aanvulling is echter in West-Berlijn tot
de laatste dag gestreden. Met slechts een
tegenstem besloot de fractie van de rege
rende sociaal-democratische
overeenkomst te aanvaarden.
F.D.P. hielden hun ernstige
waarbij voor laatstgenoemde
Bonn samen met de sociaal-democraten
aan de macht) voorop staat dat de D.D.R.
de kans behoudt bezoeken van Westber
lijners te verbieden
In een gemeenschappelijke verkla
ring hebben de partijleiders van rechts
en centrum Kanellopoulos en Mavros
en de laatste parlementsvoorzitter Pa-
paspirou onlangs geëist dat er amnestie
De Britse staatssecretaris van Defensie,
Lord Balniel, heeft evenwel eraan toege
voegd. dat het klachtenbureau alleen de
klachten zal onderzoeken, die ingediend
zijn na die welke al door de commissie-
Compton zijn onderzocht. Deze commissie
heeft vorige maand een rapport uitgegeven,
waarin erkend wordt dat bepaalde ge
ïnterneerden een „slechte behandeling”
hebben gehad.
(Van onze redacteur in Washington)
WASHINGTON. In privé-besprekin-
gen van de Grote Vijf over de benoeming
van een opvolger voor secretaris-generaai
Oe Thant van de Verenigde Naties is een
struikelblok gerezen omdat de Sovjet
unie Oe Thant gedurende een overgangs
periode van een aantal maanden wil
aanhouden als secretaris-generaai van de
volkenorganisatie. De Sovjet-Unie is van
mening dat dit noodzakelijk is gezien de
Indo-Pakistaanse crisis. De Verenigde Sta
ten zijn echter van mening dat er, gezien
de gezondheid van Oe Thant, geen verder
beroep op hem gedaan mag worden.
Oe Thant heeft al sinds februari van dit
jaar gezegd dat hij geen verlenging wenst
van zijn ambtsperiode (de tweede) die op
31 december afloopt. Hij werd onlangs in
een ziekenhuis in New York opgenomen
voor een bloedende maagzweer. Blijkbaar
ter onderstreping van zijn voornemen zijn
assisten al bezig om zijn persoonlijke
papieren en notities in zijn kantoor op de
38ste verdieping van het secretariaat in te
pakken.
Ook de Chinese gedelegeerde heeft een
groep van „derde wereld”-landen gezegd
de benoeming van een opvolger „een ur
gente” kwestie te vinden. Volgens berich
ten zijn de Chinezen misnoegd over de
manier waarop de Verenigde Staten hun
afkeuring kenbaar hebben gemaakt over
de kandidatuur van de Chileense econoom
Felipe Herrera voor Oe Thants functie.
Dezelfde bronnen melden dat de Chinese
afgevaardigden in principe alle kandida
ten kunnen accepteren, met een blijkbare
voorkeur voor de Finse diplomaat Max
Jakobson, die de grootste kansen schijnt
te hebben.
Volgens dit compromis mogen West
berlijners, die het recht krijgen maximaal
30 dagen per jaar in het oosten op bezoek
te gaan, per auto komen als zij invaliden
of kinderen bij zich hebben of naar een
deel van Oost-Berlijn wensen te trekken
waar men eenvoudig zonder eigen ver
voermiddel niet komt. Bovendien zullen,
in tegenstelling tot vroegere aanbiedingen
van de DDR ook op zon- en feestdagen
bureaus geopend zijn waar pasjes voor
bezoeken kunnen worden aangevraagd,
pasjes die onmiddellijk worden verleend
(ook dat in afwijking van eerder ingeno
men standpunt).
BRUSSEL. De NAVO wil nog
beginnen aan multilaterale voorbereidin
gen voor een conferentie over Europese
veiligheid en samenwerking met het Oost
blok en andere geïnteresseerde landen.
Een populaire omroep bij een en
quête bleek de TROS onlangs het grootste
percentage te krijgen zou zijn popula
riteit slechts kunnen behouden en verho
gen door de meerderheidssmaak nauw
keurig te volgen, terwijl het toch tot de
taak van een communicatiemiddel als de
radio-televisie behoort om zich in te span
nen die smaak te veredelen en te ver
fijnen.
De conclusie moet luiden dat de huidige
methode allerlei wantoestanden veroor
zaakt, maar dat niet iédere nieuwe methode
een verbetering zou zijn. De culturele
waarden van een samenleving kunnen niet
getoetst worden met een opinieonderzoek.
Populariteit is niet synoniem met kwaliteit,
wat niets wil afdingen op de kwaliteit van
de TROS maar slechts wil zeggen dat „de
meeste stemmen gelden” voor onze radio
en televisie de culturele dood in de pot
zou zijn.
Het vinden van een verantwoorde me
thode tot zendtijdverdeling is geen sine
cure, maar misschien komt het nog wel
eens zover dat het culturele geweten van
allen die ermee te maken hebben hen
ertoe brengt de koppen bij elkaar te ste
ken om hun best te doen, meerderheid en
minderheden het volle pond te geven.
roepvereniging met de meeste leden ook
de meeste zendtijd te geven, dreigt te lei
den tot onaanvaardbare toestanden.
Het is namelijk zo, dat de omroepver
enigingen leden gaan werven met andere
lokmiddelen dan met de kwaliteit van hun
uitzendingen. Het programmablad bijvoor
beeld speelt een grote rol bij de keuze van
het publiek. De heer J. Landré, directeur
van de TROS, heeft met recht voortdu
rend geprotesteerd tegen deze methode,
die verankerd ligt in de Omroepwet. Maar
nu het is zo jammer dat ook de heer Lan
dré weer een volkomen ondoeltreffend
systeem propageert, namelijk de omroep
verkiezing. Hij wil, dat het publiek bij
stemming een omroep kiest, net als het
het een politieke partij kiest.
De TROS-directeur vindt dat democra
tischer, maar bij nadere beschouwing zou
dat systeem de mogelijkheid inhouden dat
de gemiddelde smaak van het publiek
voortaan gaat dicteren wat de omroepen
op hun scherm moeten brengen.
Dit comité, een uitbreiding van het
reeds bestaande, zal tot 1974 in het
Atheense parlementsgebouw zetelen en
de wetten mogen bespreken (doch
vooral niet meer dan dat) die de rege
ring voorlegt. Gelijksoortige verkiezin
gen worden tegelijkertijd gehouden
voor de raden van de zeven districten
waarin het land dit jaar is opgedeeld.
Als kiesmannen fungeren alle burge
meesters en raadsleden alsmede leden
van beroepsorganisaties en syndicaten.
Met uitzondering van een aantal indus
triëlen zijn ze allen in de loop der
jaren zelf door het bewind aangewe-
Inderdaad geldt voor beide overeen
komsten die de Bondsrepubliek nu met de
D.D.R. heeft gesloten dat het succes in
grote mate afhangt van de oostelijke be
reidwilligheid om de betrekkingen met de
gebroken is, heeft zijn toekomst niet ach
ter zich liggen. Het Westen al zich, in de
geest van Jean Monnet, boven de econo
mische gemeenschap uit samenvoegen in
een unie, die ook een stuk verantwoording
voor de wereldpolitiek op zich kan ne
men, onafhankelijk van de Verenigde Sta
ten, maar zeker vast met deze mogend
heid verbonden.
Tegelijkertijd bestaat er kans op ge
meenschappelijke samenwerking en zorg
voor de vrede, misschien zoiets als een
Europees bondgenootschap voor de vrede.
„Als ik niet wist, welke praktische en
ideële hindernissen er nog zijn te over
winnen, zou ik hier zelfs van een Euro
pees bondgenootschap voor de vrede spre
ken.”
Brandt zei dat uitbreiding van de West-
europese gemeenschap bij zijn regering
prioriteit geniet maar dat dit niet inhoudt
dat West-Europa zich als een blok tegen
het Oosten wil opstellen.
West-Duitsland gaat bij zijn vredespoli
tiek uit van de werkelijke toestand en
daarmee ook van de onschendbaarheid
der grenzen. Elke staat moet het afzien
van geweld beschouwen als een wet die
interventies uiitsluit.
Aan de parafering was in Berlijn een
laatste dag van grote onzekerheid vooraf
gegaan. Het gesprek Müller-Florin ver
keerde in een impasse tot burgemeester
Schiitz de DDR donderdag in een brief
hoffelijk had gesuggereerd dat die impas
se wellicht berustte op een misverstand
omtrent de westelijke houding. West-Ber
lijn was echter onverminderd bereid het
compromis te aanvaarden waarover de
onderhandelaars het enkele dagen eerder
eens waren geworden.
zen. Kandidaten moeten 25 tot 55 jaar
zijn en hoger onderwijs hebben geno
ten.
Vermoedelijk hoopt het bewind hier
mee geleidelijk een eigen partijkader
te kweken. De grondwetsartikelen die
de oprichting van partijen en het hou
den van parlementsverkiezingen rege
len, zijn na drie jaar nog steeds niet in
werking gesteld Nu het adviserend
comité waarvan in de Grondwet in het
geheel geen sprake is weer voor twee
jaar is geprolongeerd, ziet het er naar
uit dat deze artikelen ook in de toe
komst een dode letter zullen blijven.
Wanneer door praktische functioneren
de regelingen vertrouwen wordt gescha
pen kan dat een nieuwe basis worden
voor oplossing van oude, slepende proble
men, aldus Brandt.
„Het aangrijpen van deze gelegenheid
kan voor Europa de kans zijn in een
wereld waarin bewezen is dat zij niet
alleen kan worden geregeerd door Was-
’hintjfnr» TX/Tnclrnii 'PnlrinO' ,f
partij de
C.D.U. en
bezwaren,
partij (in
Brandt noemde als bouwstenen voor
een „gezamenlijk Europees samengaan
voor de vrede” het uitbreiden van de
Westeuropese gemeenschap tot een poli
tieke unie en een actieve politiek
toenadering tot het Oosten.
„Europa, dat bewezen heeft dat
levenskracht na de jongste oorlog
De 15 ministers van Buitenlandse Za
ken, die samen de NAVO-raad vormen,
hebben echter aan het eind van hun
tweedaags beraad een communiqué gepu
bliceerd dat het toch mogelijk maakt vast
met de voorbereidingen te beginnen. Am
bassadeurs van in Helsinki vertegenwoor
digde NAVO-landen mogen bilateraal met
de Finse regering over haar uitnodiging
gaan spreken zonder dat deze formeel
Wordt aanvaard.
Dit compromis, ontsproten aan het
brein van de Belgische minister Harmel,
moest een meningsverschil dekken dat
binnen de NAVO-raad onverminderd is
blijven bestaan. De Fransen, Denen en
Noren meenden namelijk dat de oplossing
van de kwestie-Berlijn al voldoende was
gevorderd om meteen met het voorberei
dend gesprek op brede basis te beginnen
de andere landen, met name West-
Duitsland en de Verenigde Staten en on
der andere ook Nederland houden er
hardnekkig aan vast dat het Berlijnse
protocol eerst door „de Grote Vier” moet
zijn ondertekend.
Opinie-onderzoeken kunnen interessant
zijn, maar ze zijn ook gevaarlijk. Zij kun
nen fungeren als een instrument om fei
ten te bewijzen die geen feiten zijn, en op
die manier meewerken aan een zeer sub
jectieve onder- of bovenwaardering van
verschijnselen of stromingen in onze sa
menleving.
Vooropgezet dat een dergelijke ver
wringing van de waarheid zeker niet de
opzet van enquêtebureaus is, zou het toch
wenselijk zijn dat deze bureaus de uit
komsten van hun onderzoekingen wat ge
nuanceerder begeleiden, zodat voorkomen
kan worden dat met het cijfermateriaal
totaal verkeerde conclusies of stellingen
worden verkondigd.
In de politiek is het opinie-onderzoek
een omstreden verschijnsel, dat juist door
een sterk toenemende populariteit van
deze wijze van meningstoetsing een poli
tieke factor op zichzelf dreigt te worden.
Het is zelfs de vraag of het nog wel ver
antwoorde journalistiek is, in tijden van op
til zijnde verkiezingen enquêtebureaus in
te schakelen om tot vroegtijdige progno
ses van de uitslag te komen. Een verkie
zingsuitslag verantwoord voorspellen kan
geen kwaad, maar dan moet dat gebeuren
met zoveel voorbehoud en zoveel slagen
om de arm, dat het niet meer de bijwer
king krijgt van een beïnvloeding van die
uitslag. Nog gevaarlijker wordt het, wan
neer opinie-onderzoeken zich gaan bezig
houden met culturele of levensbeschouwe
lijke kwesties omdat de betekenis van
meerderheden en minderheden niet van
normatieve aard mag worden voor de
waarde van het onderzochte object. In ons
staatsbestel vormt het tellen van de neu
zen een belangrijke factor van democra
tisch bedrijf, maar dat komt omdat er nu
eenmaal geen eerlij ker methode is om
tot besluitvorming te geraken. De goede
democraten echter weten, dat de meerder
heid geen recht mag ontlenen aan haar
grotere omvang om de minderheid tot
machteloosheid te doemen.
Wanneer er geen kwestie van staat
kunde of politiek bedrijf aan de orde is
en geen machtsfactoren meespelen, is de
toepassing van de meerderheidssmaak nog
gevaarlijker. Men kan dat enorme gevaar
reeds levensgroot waarnemen in ons om
roepbestel, waar de methode om de om-
'7.
II
