Amsterdamse Rijksacademie biedt boeiend
overzicht van halve eeuw tekenkunst
VERWEY
TEKENINGEN VAN KEES
VAN WEERBARSTIGE CHARME
Op25december:kaviaarof
kaasuit’tKerstvuistje?
léd
IB#
I
Nieuwe serie: De
Kamervragen
over advies
Karakteristiek van
Omroepraad
een kunstenaar
Duitse gift voor
Anne Frank-
stichting
zwarte tulp
Radio woensdag
HILVERSUM I
TV vanavond
TV dinsdag
TV woensdag
DINSDAG 21 DECEMBER 1971
Achtergronden
Observatie
Grote variatie
Voor veel geld krijg je maar heel
weinig kaviaar. En niet iedereen
is er gek op. Voor weinig geld
serveert u bij de Kerstborrel
een geweldig plateau: oude, jonge,
Leidse en roomkaas, Kernhem en
St. Paulin, boerenkaas en Bluefort.
Allemaal vaderlandse toppers
met voor iedereen en ieders glaasje
't juiste smaakje.
Spring es uit de vuist
dit jaar!
daarentegen dichter bij de vervaardiger, die het alleen
moet stellen met zijn handschrift als uitdrukkingsmoge
lijkheid. En voor een beeldend kunstenaar is er niets zo
onthullend als juist dat handschrift. Wie dat weer eens
wil ervaren moet gaan kijken in de Amsterdamse Rijks
academie aan de Weteringschans, waar tot 30 januari
a.s. een heel kunstenaarsleven van Kees Verwey in te
keningen is geëxposeerd.
Nieuwe BBC-serie
Europa van 1900 i
tot op heden
Commissies weigeren
uitvoering regeling
Nieuwe contra
onaanvaardbaar
„Iets in de lucht”
HAARLEM Als expressievorm is onder de beel
dende kunsten de tekening wellicht de meest geëigende
om het wezen van een persoonlijkheid uit te drukken.
Een tekening is abstracter dan het schilderij in dit op
zicht, dat ze ons de wereld toont zoals ze niet is en wel
ontdaan van de kleuren, die een integrerend deel van
alles om ons heen vormen. De kleur is het „gezicht” van
de dingen, de lijn eerder de geabstraheerde vorm. Een
tekening is dus afgetrokkener van het object, maar staat
van genegenheid van het object terug.
Mijn ervaring is, dat er steeds meer
gevergd wordt bij het observeren, naar-
17 03
HEIN STEEHOUWER
22.35
ADVERTENTIE
7?
o
21.50
De stichting zal het geld aanwenden ter
voldoening van een rekening van de PTT,
die voor het eind van het jaar moet worden
betaald: de kosten van een nieuwe tele
fooncentrale in het huis.
AMSTERDAM. De Westduitse ambas
sadeur in ons land, dr. Hans Arnold, heeft
maandagmiddag in het Anne Frankhuis in
Amsterdam namens de Westduitse presi
dent Heinemann een cheque van 10.000
mark overhandigd aan de gelijknamige
stichting, als bijdrage in de restauratie
kosten van het huis aan de Prinsengracht.
15.30
18.45
18.50
18.55
19.00
19.05
19.30
19.55
20.00
20.15
20.20
20.50
19.30
19.55
20.00
20.15
20.21
21.35
22.10
22.45
22.50
22.55
19.50
19.55
20.00
20.15
20.20
20.30
20.35
22.10
22.35
22.40
22.45
23.15
18.45
18.50
1855
19.00
19.05
19.55
20.00
20.15
20.21
21.05
21.30
22.05
22.30
14.03
14.30
18.45
18.50
18.55
19.00
19.05
15.30
17.00
18.45
18.50
18.55
19.00
19.05
21.30
22.20
22.45
22.50
Er is nog iets. Ik heb wel eens in de
knoop gezeten met het féit, dat Verwey
mij soms als een late impressionist voor
kwam, die avontuurlijke reizen ondernam
1 van het abstracte Niet
alleen het abstracte overigens, maar ook
gebieden, reeds betreden door anderen, die
Kees Verwey, die tot nu toe nog nooit
een „levens-overzicht” van zijn tekenin
gen op een expositie bijeen had gezien,
voelt deze expositie als de bekroning op
een der faculteiten van zijn kunstenaars
leven. Mij komt dat evenzeer zo voor. Het
is een belevenis om meer dan bij een
schilderijen-expositie het geval is, te kij
ken achter de schermen van het kunste
naarsleven van Verwey, een boeiend le
ven, het aankijken in deze tekeningen
méér dan waard.
Verwey’s bewondering hadden. Je komt
zowel Thorn Prikker tegen in zijn werk
als een Henri Boot. Er zijn pointillistische
mate je dieper in het object doordringt, tekeningen, ook die met vaag kubistische
Nederland II
NOS: (K) De Fabeltjeskrant.
STER- (K) Reclame.
NOS: (K) Journaal
STER- (K) Reclame.
NCRV (K) Eddy Ready Go.
STER: (K) Reclame.
NOS- (K) Journaal
STER - (K) Reclame.
NCRV- (K> Doek Green (film).
'K) Interview.
(K) Beeldende expressie van ge
detineerden.
Hoogtepunten Weihnachtsorato-
rium van Bach.
IKOR-CVK-RKK Kenmerk.
NOS- (K) Journaal.
Een oude dame en een mannenkop
beide van Kees Verwey, de eerste bin
nen de traditie van het Nederlands
realisme, de twee met invloeden uit
In een van zijn vele catalogi zegt Kees
Verwey op een vraag van J. N. van
Wessem:
Een mansfiguur van Verwey, „ergens’’
lijkend op de bedelaarstypen van
Rembrandt maar eveneens een voor
beeld van de „weerbarstige charme" in het gebied
die een tekening van Verwey vaak
kan hebben.
(Van onze Haagse redactie)
I DEN HAAG Op vragen van PvdA-
Ikamerlid Voogd bevestigen de ministers
Engels van Cultuur, Recreatie en Maat-
Ischappelijk Werk en Drees van Verkeer
I en Waterstaat dat de omroepraad een
1 advies over het centraal antennesysteem
heeft uitgebracht.
;l Dit advies kreeg minister Klompé op
;l 19 maart 1971. De beide ministers heb-
II ben geen bezwaar tegen openbaar ma-
king van het advies. Het handelt over
I het rapport inzake kabeltelevisie. Dat
I de CASEMA aan de vorige minister van
I verkeer en waterstaat, Bakker uitbracht.
I| Over het rapport van de CASEMA,
I dat inmiddels aan de Tweede Kamer is
I aangeboden, heeft het kabinet nog geen
1 standpunt bepaald. Minister Engels
heeft nog geen gelegenheid gehad een
standpunt te bepalen over het hu gepu-
I bliceerde advies van de omroepraad.
AA/VVVVVVVVVVVVVVWVWVVVVVVVVVVVVVVVVVVVWWV!
LONDEN. De British Broadcas- I
ting Corporation heeft een televisie- I
documentaire op stapel staan over de
geschiedenis van Europa van 1900 tot
ap heden. De documentaire, die bestaan
zal uit dertien afleveringen van vijftig
minuten, vergt een voorbereidingstijd
van drie jaar en zal met behulp van l[
Europese en Amerikaanse televisie-or-
ganisaties worden gemaakt. De kosten I
worden geraamd op een half miljoen
Pond.
eeuw, valt niet binnen een krantekolom
te vangen.
Van de tekeningen zelf kan ik alleen
maar schrijven, dat het een bijzondere
verrassing is om hier werk te zien hele
maal als tekening bedoeld en voortreffe
lijk geslaagd, maar ook losse notities, niet
bedoeld als tekening, maar als eerste op
zet voor latere bekende schilderijen. Ook
„kartons” voor wandschilderingen zijn er,
schetsjes tijdens vakantiereizen gemaakt
evenzeer als een ontroerend portret van
zijn moeder. Wat dan als overheersende
indruk opvalt, is de grote vrijheid van
Verwey om zich uit te drukken op een
veelzijdige wijze, als het ware om de
„kwaliteit van het moment” vast te leggen
in stijl en materiaalkeuze, die hij zelf
verkiest.
„In het algemeen zie ik het modernisme
zo, dat de moderne artiest in de eerste
plaats de behoefte voelt zijn eigen crea
tieve eigenschappen uit te vieren, te
voelen dat hij ze heeft en ze dan af te
schrijven. Maar juist diezelfde vrijheid
belet hem door te dringen in het object,
dat tegenover hem gelegen is, omdat dit
een uiterste aan gehoorzaamheid en te
rugdringen van de innerlijke eigen
schappen van de observator vergt. Voor
de liefdevolle aandacht krijgt men als
beloning ik zou haast zeggen als een
vrouw die zich langzamerhand over
geeft aan de man een zelfde mate
Ik besef, weinig over de expositie en
veel over Verwey te hebben geschreven.
De expositie valt dan ook niet te om
schrijven. Een keuze van een dikke hon
derd tekeningen uit ongeveer vijfhonderd,
die hij heeft gemaakt in ruim een halve
steken naar de diepten van de psyche in
een stijl, die altijd kenmerkend bleek
voor wat Ter Braak noemde „De Vent
achter het werk”.
DEN HAAG. De leden en plaatsver
vangende leden op een na van de gemeen
telijke commissie complementaire arbeids
voorziening beeldende kunstenaars van
Amsterdam, Rotterdam en Den Haag heb
ben besloten verdere medewerking aan de
gewijzigde beeldende kunstenaars rege
ling van minister Boersma te weigeren.
Zij hebben een telegram gezonden aan
de colleges van B. en W. van Amsterdam,
Rotterdam en Den Haag. Daarin verklaren
de „leden van de commissie complemen
taire arbeidsvoorziening beeldende kun
stenaars, als deskundigen aangewezen door
de drie grote gemeenten Amsterdam, Den
Haag, Rotterdam zowel als door de kunst
organisaties of vakverenigingen, de ge
wijzigde beeldende-kunstenaarsregeling,
volgens de minister van sociale zaken ver
scherpende maatregelen, maar in wezen
discriminerende maatregelen, die o.a. de
individuele beroepskeuze der kunstenaars
welhaast tot onmogelijkheid maakt, totaal
onaanvaardbaar”. Zij delen „op grond van
hun cultuurbesef mede, verdere medewer
king te moeten weigeren."
Ruim een halve eeuw tekeningen van
een man, die aan zichzelf gelijk bleef en
toch durfde putten uit verschillende bron
nen. Dat wordt uit zijn tekeningen méér
duidelijk dan uit zijn schilderijen. Die
tekeningen zijn vaak van een weerbarsti
ge charme en daarmee is bijna elk blad
niet alleen een beeld van het object, zo
karakteristiek mogelijk weergegeven,
maar eveneens een karakteristiek van de
maker. Of maker eigenlijk niet, want
Kees Verwey beschouwt zichzelf niet als
een „maker”. Hij ondergaat veel méér dan
men van hem wellicht verwacht en legt
van dat ondergaan niet alleen getuigenis
af in zijn werk, maar ook in zijn eigen
schriftelijke getuigenissen. Kees Verwey is
namelijk een uitstekende essayist, die na
een leven van schouwen in zich zelf zijn
verhouding tot de kunst veel beter kan
analyseren, dan dat een ander dat zou
kunnen.
het pointillisme, maar beide karak
teristiek voor het inlevingsvermo
gen van Verwey. Dit psychisme over
wint alle invloeden. Hij ziet kans
invloeden evenals tekeningen die typerend
uit de Nederlandse realistische school ko
men. Waarom? De behoefte tot het onder
gaan, dar hij zelf hierboven heeft uiteen
gezet. Maar hij is een leeuw die worstelt
en bovenkomt. Het is altijd méér Verwey
dan iets anders
En dat is dan weer een weerslag van
een andere striid in deze tekeningen, een
andere schommeling tussen uitersten, die
het werk interessant maakt. Het zijn in
eigenlijke zin niet de voorbeelden, die
Verwey hebben beïnvloed, het zijn facto
ren in zijn eigen geest, aangeraakt door
„iets in de lucht”, dat bij anderen tot een
specialisme is geworden, maar bij Verwey
een ondergrond bleef, waarop hij zelf
voortborduurde in een afgezonderd be
staan.
„Ik heb geleefd in een schelp”, schrijft
hij ergens zelf. Hij heeft vaak getracht
uit die schelp te komen. Als een here-
meitkreeft leeft hij in zo’n schelp, zijn
sensibiliteit beschermend tegen teveel
vreemde invloed maar als ik de verge
lijking mag doortrekken vanuit die
schelp met kreeftescharen dat wat hem
interesseerde wel zeer grondig aangrij
pend om het nooit meer los te laten Ook
een typerend aspect voor Verwey' een
leven lang kunnen voortwerken aan een
eigen picturale verschijningsvorm die
schommelingen mag kennen, zowel per
fectie als slordigheid, soms een raken aan
de oppervlakte een andere maal een af-
werkelijk méé te leven met de mens
voor hem. Hij tekent daarmee hen en
tevens zichzelf.
23.55 Nws.
HILVERSUM III
7.00 Nws. 7.02 Steevast. 8.00 Nws.
8.02 Journaal. 8.05 Steevast. 9.00 Nws.
9.03 Negen-uur-show. 10.00 Nws. 10.03
Arbeidsvitaminen. 11.00 Nws. 12.00
Nws. 12.03 Journaal. 12.06 Zet 'm op
13.00 Nws. 14.00 Nws. 14.03 Superclean
dreammachine 15.00 Nws. 15 03 Lichte
platen. 16.00 Nws. 17.00 Nws.
Journ. 17.06 Verzoekplaten.
BRUSSEL
Beursber.
14.24
13.55 Beursber. 14.00 Nws.
Schoolradio. 14.24 Intermezzo.
Voor de jeugd. 14 50 Schoolkoren. 15.00
Nws. 15.15 Voor kinderen. 16.00 Nws.
16.05 Lichte muz. 17.00 Nws. 17.15 Me-
- 17.55 Weegschaal.
lodie Radio. 17.55 Weegschaal. 18.00
Nws. 18.03 Voor soldaten. 18.15 Leken-
moraal- en filosofie. 18.45 Sport. 18.55
Taalwenken. 18.57 Intermezzo. 19 00
Nws., actualiteiten. 19.40 Keurig Frans
19.42 Made in Belgium. 20.00 Promena
deconcert. 22.00 Nws. De zeven kun
sten. 22.20 Klass, muz 23.00 Nws. 23.10
Melodie Radio. 23.40 Nws.
Nederland I
NOS: (ged. K) Kinderprogr.
NOS: (K) De Fabeltjeskrant.
STER(K) Reclame
NOS: (K) Journaal.
STER: (K) Reclame.
VARA: (K) Volgende patiënt
(serie).
(K) De zwarte tulp (feuilleton.
STER: (K) Reclame.
NOS: (K) Journaal.
STER: (K) Reclame
VARA - (K) Klatergoud.
(K) De sociale woningbouw
(doe.).
(K) Jason King (film).
De Ombudsman.
NOS: (K) Journaal.
TELEAC: Esperanto (I).
Nederland II
NOS: (K) De Fabeltjeskrant.
STER: (K) Reclame.
NOS: (K) Journaal.
STER: (K) Reclame.
NCRV: (K) Zo vader, zo doch
ter.
(K) Per Ongeluk (film).
STER: (K) Reclame.
NOS: (K) Journaal
STER: (K) Reclame.
NCRV' Met liedjes het land
in.
Hier en Nu.
(K) De Avonduren von Beetho
ven.
(K) Klass, en religieuze disco
theek.
NOS: (K) Journaal.
Den Haag vandaag.
TELEAC: Elementaire Economie
(12).
Nederland I
NOS: (ged. K) Kinderprogr.
NCRV(K) Kinderprogr.
NOS: (K) De Fabeltjeskrant.
STER: (K) Reclame.
NOS: (K) Journaal
STER: (K) Reclame.
NOS: (K) Van gewest tot ge
west.
(K) Tips Nat. Bur. Toerisme.
STER: (K) Reclame.
NOS: (K) Journaal.
STER: (K) Reclame.
Pol. Partijen: C.P.N.
Socutera.
NOS: (K) Film (a.l.).
Studio Sport.
(K) Journaal.
Den Haag vandaag.
(K) Eigentijds.
Einde.
Tot zover Kees Verwey zelf, hoewel het
bijzonder aantrekkelijk zou zijn hem ver
der aan het woord te laten, bijvoorbeeld
over de verhouding leraar-leerling en het
moderne kunstonderwijs.
Een Japanse zen-meester heeft eens ge
zegd: „om een paard te kunnen schilderen
moet ik een paard kunnen worden”. Hij
demonstreerde daarmee hetzelfde inle-
vingsmoment, als Kees Verwey hierboven
heeft aangeduid. Het is een vorm van
mystiek, waarover Kees Verwey mij in
zijn huiskamer vertelde, dat hij die bij
voorbeeld vindt in sommige werken van
Rembrandt. Het bestuderen van Rem
brandt voerde bij Verwey tot het ontdek
ken van wetmatigheden, bijvoorbeeld in
de leer van het perspectief. „Perspectief”,
zegt Kees Verwey, „is het mathematische
mysticisme, dat zonder het menselijk den
ken niet bestaat. Perspectief in de beel
dende kunst is een vrucht van perspectief
in de geest. Het voert je verder de diepte
in van je eigen innerlijk wezen”.
Een conclusie uit de som der uitspraken
van Kees Verwey is dan, dat het zich
laten vormen, vla observatie, door het
object voert tot het ontdekken van dat
geestelijke perspectief, de diepste achter
grond van zijn werk.
Kom je in de tekeningen van Kees
Verwey dit alles nu ook tegen? Is het als
het ware een „paard-geworden” of „stille-
ven-geworden” Verwey, die men be
speurt? Soms wel, soms niet en dat maakt
nu juist die weerbarstige charme van zijn
werk uit. Het schommelen tussen de po
len van het helemaal wél of het soms ook
helemaal niet ondergaan van het object
verleent de grote levendigheid aan zijn
kunst.
In de tekeningen is die strijd voortdu
rend zichtbaar aanwezig, zowel in de
lijnvoering als in andere elementen En
die strijd maakt een werk van Verwey tot
wat het is. Tenslotte is hij geen oosterling,
die veel gemakkelijker dan wij zijn indi
vidualiteit verliest in het object. Verwey
blijft Verwey en dat is maar goed ook,
want nogmaals, die voelbare strijd be
paalt de aard van de wandeling langs al
die opgehangen tekeningen, een halve
eeuw „bijeen geschreven”
Nederland 2. Na de fabel en het
journaal de NCRV met Gerard van
den Berg en zijp Zo vader, zo dochter.
Panelleden zijn Rita Hovink, Kirsten
Klijnsma, Liane Engeman en Mevr.
Haya van Someren-Downer. Om half
acht weer een van Henri Knap’s me
thoden om het rijbewijs kwijt te ra
ken.
Na het nieuws van acht uur Met
liedjes het land in. Liedjes van Gert en
Hermien, Gonnie Baars, de Shepherds,
de Chico’s en Ronnie Tober. Gezongen
wordt er in de Rijnstreekhal in Alphen
aan de Rijn. Dat alles onder leiding
van Ted de Braak die ook de gebruike
lijke programmaonderdelen presen
teert. Van Rijnstreekhal naar de
NCRV-studio voor Hier en Nu en
daarna een persiflage op een herden
king van Beethovens geboortejaar Hét
programma te verzorgen door het Am
sterdam Werktheater, heet „De avontu
ren van Beethoven”, waarmee dan di
rect een stuk van de inhoud is ver
klapt: geen terugkijken op de muzikale
talenten van het muzikale genie maar
op diens leven als „gewoon” mens.
Medewerkenden zijn o.m. Mar ja Kok,
Hans Man in ’t Veld, Cas Enklaar en
Shireen Stroker. Als Beethoven zien
we Helmert Woudenberg. Tot besluit:
nieuws uit de klassieke en religieuze
discotheek, het laatste nieuws, de ru
briek Den Haag Vandaag en de herha
ling van les 12 van de Teleaccursus
Elementaire economie.
Nederland 1. Na het fabeltje en het
nieuws laat de VARA de volgende
patiënt binnen. Ditmaal een verliefde
dokter Upton. In de vooravond voorts
de start van een uit zes afleveringen
bestaande serie gebaseerd op Alexan
der Dumas’ verhaal De Zwarte Tulp.
De gebroeders Johan en Cornells de
Witt liggen in de Nederlanden van
rond 1672 wat met elkaar overhoop.
Zij overigens niet alleen: óók de leden
van het Tulpgenootschap, die wat af
gunstig ervan hebben kennis genomen
dat Cornells van Berle met een zwarte
tulp op de markt zal komen. Vooral
buurman Boxtel, bollenkweker, zit het
niet lekker. Hij probeert roet in het
eten te gooien.
Inmiddels is het tijd voor het nieuws
van acht uur, daarna voor Jelle de
Vries’ Klatergoud met Coen Flink, Ton-
ny Huurdeman, Peter Aryans, Hans
Boskamp, Lydia Oosthoek en Piet Hen
driks.
Milo Anstadt komt tegen negenen
met een documentaire over de sociale
woningbouw, dit, n.a.v. het in het Rot
terdamse Bouwcentrum gehouden con
gres Bouwen aan en in de Maatschap
pij. Tijdens dat congres stelden heel
wat deskundigen dat de woningellende
best verleden tijd kan worden als het
beleidsroer maar wordt omgegooid. De
ze teneur ligt ook aan de documentaire
(titel: De sociale woningbouw eist een
omwenteling) ten grondslag.
Om half tien Jason King en de
schattige schurken, waarin Jason weer
in netelige situaties verzeild raakt Een
klein uur later wipt Marcel van Dam.
nog steeds VARA’s Ombudsman, de
huiskamer binnen met problemen van
kijkers. Door hem wat wijzer gemaakt,
kijken we om kwart voor elf naar het
laatste nieuws en vijf minuten daarna
naar de door Kees van Kooten en Wim
de Bie voor te schotelen Esperanto-
kennis.
7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbijt zo’s. 7.30
Nws. 7.41 Actualiteiten. 8.30 Nws. 8.4J
Actualiteiten. 10.00 Voor de vrouw.
10.30 Nws. 11.55 Meded. 12.00 (S) Van
twaalf tot twee. (12.26 Meded. t.b.v.
land- en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.41
Actualiteiten. 13.00 Raden maar
14.00 Huisbezoek. 14.10 Van Ta-ta tot
totale taal. 14.20 (S) Aspekten kamer-
muz. 14.50 Meer over minder. 15.30
Nws. 16.45 (S) Hoorspel. 17.00 (S) Brit
ish Columbia Choir Vancouver. Over-
heidsvoorl. 17.20 Ontwikkelingslanden.
17.30 Nws. 17.32 Hier en Nu. 18.00 (S)
Aperitief. 18.30 Nws. 18.41 Gewijde
muz. 19.00 De kerk vandaag. 19.10
K.V.P. 19.20 Openbaar kunstbezit. 19.30
(S) Muz.magazine. Bond zonder naam.
22.25 Orbis terrarum. 22.30 Nws. 22.40
Den Haag vandaag. 22.50 (S) Zin-Tuig
(nr. 56.). 23.20 (S) Horizon. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn. 7.20 (S)
Dag woensdag. 7.33 Van de voorpagina.
7.54 Deze dag. 8.00 Nws. 8.11 Met
deelneming. 8.22 (S) Dag woensdag. 8.35
Van alle markten thuis. 9.00 Radio-
weekblad. 9.35 Waterstanden. 10.15 Ko-
ning Klant. 10.30 De Weekbladen. 10.45
Voor kleuters. 11.00 Nws. 11.03 Op de
koffie. 12.00 Bergum-Centraal. 13.00
Nws. 13.11 Met deelneming. 13.30 (S)
Melodieën expres. 13.50 Gesproken por
tret. 14.05 Speelruimte. 16.00 Nws. 17.00
(S) Verzoekplaten. 17.55 Meded. 18.00
Nws. 18.11 Met deelneming. 18.25 Uitz.
P.P.R. 18.35 (S) Klink klaar zonder
nonsens. 19.30 (S) Licht orkest. 20.00
Nws. 20.05 (S) Dansorkest. 20.35 (S) De
brug (Hoorspel). 21.05 (S) Popsmuk.
21.45 Koloriet. 22.30 (S) Sopraan en
piano. 22.25 Meded. 23.00 Nws. 23.10
Actualiteiten. 23.20 (S) Jazz magazine.
Dit in tegenstelling tot de voor de hand
liggende gedachte dat, wanneer je een
bepaald quantum observatie hebt opge
nomen het dan tijd worclt je te distan
tiëren.
Mij is gebleken dat de voeding, die ik
ontving door aanhoudend te blijven ob
serveren, het werkstuk zijn eigenlijke
vorm doet krijgen. Daarbij komt dat
het observeren met bestaat uit het
steeds verder gedetailleerd juist een
dat de verdere observatie juist een
zekere mate van vereenvoudiging dient
op te leveren omtrent het wezen van
wat er in die veelheid plaats heeft. Het
blijkt dan, dat dit terugbrengen tot de
grondtrekken meer door het object, dan
door mij zelf veroorzaakt wordt”
w W f
Jk
