Negen Amerikanen
samen meer dan
één jaar in ruimte
Russisch
bezoekje
is niet
uitgesloten
I
I
Kw*
12
I
m
wmmmmmmmmmmmmmmmmrrmmnmmmmmm/rmmmmfmn.
Hoofdtaken
Grote ruimte
Vier weken
Samenwerking
Alan Bean
r
Drama
(Van onze medewerker
ruimtevaart)
Fr
Training en test
Derde Saturnus-trap
Bemanningen
van
april
een
ruim
hoogte. Tot het
jaar wordt het
elkaar afwisse-
van drie astro-
respectievelijk
De astronauten zullen in „Sky
lab” ruim vijftig wetenschappe
lijke en technologische experi
menten uitvoeren. Bovendien zal
een apart astronomisch laborato
rium, dat deel uitmaakt van de
Skylab-combinatie, unieke waar
nemingen doen, voornamelijk met
betrekking tot de zon. Eén van de
belangrijkste facetten van het
wetenschappelijk onderzoek is het
nagaan van de invloeden, die lang
durig verblijf in de ruimte (vooral
de gewichtsloosheid) heeft op de
lichamelijke en psychische ge
steldheid van de mens. Dit is van
belang voor de voorbereiding van
nog veel langduriger vluchten in
de toekomst, bijvoorbeeld naar
Mars.
gelanceerd
baan om de
500 kilometer
eind van dat
bemand door
lende ploegen
nauten, respectievelijk voor
28, 56 en nog eens 56 dagen.
Tot nu toe is geen ruimte
vaarder langer dan bijna
24 dagen achtereen in de
ruimte geweest.
Volgend jaar zullen de
Verenigde Staten „vaste voet”
in de lege ruimte hebben.
Het experimentele ruimte-
laboratorium Skylab met het
formidabele gewicht
85.000 kg wordt op 30
1973 gelanceerd naar
aarde op
ISM®
Skylab: vaste voet
in het luchtledige
e-
r.
s
I
1
l
t
l
1
5
t
Erbij
Zij hebben meer dan enige ruimte
vaarders voorheen vele taken in de
ruimte buiten de bescherming van het
ruimtestation, onder meer constructie-
arbeid en onderhoudswerkzaamheden.
Zij oefenen daarvoor in enorme water
tanks, waarin Skylab en toebehoren zijn
gesimuleerd en waarin op aarde de toe
stand van gewichtsloosheid het best kan
worden nagebootst.
Overigens zullen zij in Skylab zelf
mettertijd in hemdsmouwen kunnen
werken. Er wordt namelijk een normale
aardse atmosfeer gehandhaafd. Buiten
Skylab zullen zij in ruimtepakken hun
werk moeten verrichten. Verder moeten
alle onderdelen van Skylab nog in hun
samenhang worden beproefd onder ex
treme condities.
bevat ook de bedieningsinstrumenten
voor de vijf telescopen.
DE AM IS vervaardigd door McDonell
Douglas, de MDA door Martin Mariette,
beide toeleveringsbedrijven voor be
langrijke onderdelen van het Ameri
kaanse ruimtevaartprogramma.
De derde Skylab-bemanning wordt ge
vormd door drie debutanten: comman
dant Gerald P. Carr, een marinepiloot,
de ingenieur G. Gibson, en de straalja
gerpiloot bij de luchtmacht William R.
Poque.
Het derde team zal voornamelijk ob
servaties verrichten met betrekking tot
de aarde, de atmosfeer, de invloeden van
de zon daarop en de wisselwerking tus
sen atmosfeer en wereldruimte. Overi
gens zullen alle teams ook taken op an
der gebied verrichten, waaronder zeer
uitvoerige technologische experimenten
en biologische proeven.
Verwacht wordt, dat het tot 1978 zal
duren alvorens de VS na Skylab op
nieuw bemande vluchten zullen onder
nemen. De eerste daarvan zullen ver
moedelijk proefvluchten zijn met de
„space-shuttle”. een meermalen bruik
baar ruimtevaartuig, dat de eigenschap
pen van capsule en vliegtuig in zich ver
enigt, een soort „ruimte-taxi”. Toekom
stige definitieve ruimtestations zullen
gebouwd zijn op pendeldiensten naar de
aarde met behulp van deze shuttle.
HET IS OVERIGENS niet onmogelijk,
dat voordien nog een bemande vlucht
wordt ingelast in het kader van het
streven tot een nauwere samenwerking
met de Russen.
De onderhandelingen daarover verlo
pen echter stroef en traag, vooral om
dat de partners-van-de-toekomst nog
niet alle technische bijzonderheden over
hun eigen systemen willen uitwisselen,
zolang zij er niet zeker van zijn dat de
ander inderdaad op samenwerking uit
is en niet alleen op het verwerven van
technische kennis. Toch zal die volledi
ge openheid nodig zijn wanneer men wil
komen bijvoorbeeld tot gestandaardi
seerde koppelingsmechanismen, die red
dingsacties over en weer mogelijk ma
ken.
I.
0
HOEWEL ER nog ruim een jaar ver
loopt. voordat Skylab wordt gelanceerd,
moet men hard werken om de zaak op
tjjd klaar te kragen. De onlangs aange
wezen bemanningen (twee ruimtevete-
ranen en zeven debutanten) ondergaan
een geduchte training.
t
s
r
Ie
t,
t-
n
v
s
k
t-
0.
9.
i-
e.
1.
1-
i.
n
c.
3.
1.
It
■g
I-
2,
)r
DE EERSTE Skylab-ploeg zal als be
langrijkste taak hebben, de fysieke en
psychische reacties op een langdurig
verblijf in de ruimte in gewichtloze
toestand na te gaan. Vandaar ook dat
een arts deel uitmaakt van deze ploeg.
De tweede ploeg zal astronomische
observaties tot hoofdtaak hebben, hoe
wel ook de andere teams zich daar al
mee bezighouden. Deze observaties be
treffen voornamelijk de zon, de aarde en
de aardse atmosfeer. Men wil een beter
beeld krijgen van de invloeden van de
zon op deze atmosfeer en op de aarde,
en de wisselwerkingsverschijnselen tus
sen atmosfeer en ruimte.
eind van de jaren ’70 te lanceren, even
tueel in de jaren ’80 zelfs naar Mars.
DAT IS derhalve een iets andere pro
cedure dan de Russen hebben toegepast.
Die lanceerden met hun Saljoet afge
lopen lente wel een speciaal als ruimte
station ontworpen satelliet. Deze was
evenwel van veel bescheidener omvang.
Die eerste proef van de Russen met
een ruimtestation is op het drama van
de Sojoez-11 uitgelopen. De drie inzit
tenden kwamen om het leven tijdens de
landingsmanoeuvre.
Overigens herinnert de lancering van
Skylab toch ook nog wel weer in de
verte aan een Amerikaans ruimtedrama,
dat zich echter op aarde afspeelde. De
lanceerraket voor Skylab is het exem
plaar van de Saturnus, die op Kaap
Kennedy gereed stond om de eerste vol
ledige onbemande Apollo-combinatie te
lanceren, toen op 27 januari 1967 een
brand in een andere Apollo het leven
eiste van de astronauten Grissom, White
en Chaffee. De Saturnus werd weer van
platform 37 weggehaald en voor later
gebruik in reserve gehouden.
In augustus aanstaande wordt het in
middels opgeknapte en iets verbeterde
gevaarte weer naar Kaap Kennedy ver
voerd om op platform 39 in gereedheid
te worden gebracht voor de Skylab-
missie.
Het is voor het eerst, dat de Amerika
nen met een luchtsluissysteem werken.
Tot dusver lieten zij Gemini- of Apollo-
capsules leeglopen wanneer een ruimte
vaarder de capsule in de ruimte moest
verlaten of binnengaan. Met Skylab zou
dat minder makkelijk gaan. Door de
grotere omvang zou het te veel lucht
kosten, terwijl bovendien het normale
werk zou moeten worden onderbroken
en niet alle experimenten herhaalde
overgang tussen normale atmosferische
druk en het luchtledig zouden kunnen
verdragen.
De Russen hebben in verschillende
ruimtevluchten (Sojoez en Saljoet) al
eerder van luchtsluizen gebruikgemaakt.
De leef- en werkruimte in Skylab is on
geveer zo groot als een driekamerflat.
SKYLAB is een experimenteel ruim-
station. Het bestaat uit een omgebouw
de derde trap van een Saturnus-V-raket
en is dus in hoofdconfiguratie niet als
ruimtestation ontworpen. Tot dusver
werden Saturnus-V-raketten gebruikt
om Apollo-combinaties naar de maan te
zenden. De derde trap fungeerde dan
als aandrijfraket om de Apollo uit een
baan om de aarde in de richting van de
maan te stoten.
Bean heeft één ruimtevlucht op zijn
naam staan, namelijk met de Apollo-12
in november 1969 samen met Conrad en
Gordon. Hij werd de vierde mens die
voet op de maan zette waarna hij met
Gordon de Surveyor-3 bezocht. Op die
vlucht deed hij 244 uur ruimte-erva-
ring op.
Van één van zijn ploeggenoten in
Skylab is nog iets bijzonders te vertel
len. Jack Robert Lousma (bijna 36 jaar
oud en in Michigan geboren) is een
kleinzoon van het Friese echtpaar
Louwsma-Kuypers, dat in 1893 naar de
SKYLAB BESTAAT als gezegd uit
een derde Saturnus-trap. Deze is in ver
schillende compartimenten verdeeld, om-
der meer een woonruimte, een slaapge
deelte, een keukentje, wasgelegenheid,
een werkplaats, een instrumentenge
deelte en een ruimte voor verwerking
van afval.
Men heeft voor deze provisorische
vorm van het ruimtestation gekozen om
dat men eerst ervaring wil opdoen, voor
dat men een definitief ruimtestation
ging bouwen. Overigens staan definitie
ve ontwerpen al op de tekentafels om
het mogelijk te maken, deze tegen het
Verenigde Staten emigreerde. Sindsdien
heeft zijn naam kennelijk een letter
verloren. Dit echtpaar schonk het leven
aan dertien kinderen en de jongste van
hen was de vader van de Lousma, die
volgend jaar acht weken in Skylab zal
vertoeven. Hij is vader van twee jonge
kinderen. In 1966 werd hij in het astro
nautenteam opgenomen.
Conrad maakte zijn derde vlucht sa
men met Gordon en Bean in november
1969 in de Apollo-12. Hij werd toen de
derde man, die voet op de maan zette
na een precisielanding op slechts een
paar honderd meter van de in 1967 op
de maan geplaatste onbemande Sur
veyor-3. Conrad heeft in deze drie
vluchten samen ruim 506 uur ruimte-
ervaring opgedaan, iets meer dan twee
weken.
De laatste, enige maanden durende
test van de astronomische apparatuur
(ATM of Apollo Telescope Mount) is
deze maand begonnen. De test van de
luchtsluis (AM of Airlock Module) is
achter de rug, maar de beproeving van
de combinatie met het koppelingsge-
deelte, waar de bemande Apollo’s de
Skylab-combinatie kunnen enteren, be
gint in maart. Dit koppelingsgedeelte
(MDA of Multiple Docking Adapter)
Conrad is al driemaal in de ruimte ge
weest. Zijn eerste vlucht maakte hij sa
men met Cooper in augustus 1965 met
de Gemini-5 Hij vestigde toen een duur-
record van bijna acht dagen en tevens
een hoogterecord van 347 kilometer. In
september 1966 vloog hij met Gordon in
de Gemini-11 gedurende bijna drie et
malen. Hij verbeterde toen andermaal
het hoogterecord tot 1372 km. Dat zijn
overigens maar kleine afstandjes naar
de huidige maatstaven: bij de vele
maanvluchten sindsdien werden afstan
den tot de aarde van ongeveer 400.000
km bereikt.
DE EERSTE groep wordt geleid door
ruimteveteraan Charles Conrad. Als
vluchtgenoten heeft hij dr. Joseph Ker
win, een marine-arts, en Paul J. Weitz,
een marinepiloot. Kerwin en Weitz zijn
debutanten.
In enorme watertanks oefenen astronauten in een schijnbare gewichtsloosheid
voor de constructietaken, die hun in de ruimte te wachten staan. Rechts een deel
van het gesimuleerde Skylab, links het astronomische gedeelte met telescopen.
De V.S. zullen met dit grootste ruim-
te-experiment tot dusver meer dan
10.000 man-uren ruimte-ervaring op
doen, ruim een verdubbeling van de ge
boekte ervaring vanaf de eerste beman
de Mercury-vlucht in 1961 tot het einde
van het Apollo-maanprogramma ko
mende herfst.
Die laatste stoot is ditmaal niet nodig
omdat de derde trap als Skylab om de
aarde zal blijven draaien. Motor en
brandstof van die derde trap hoeven
dus niet te worden meegenomen. Het
vrijkomende gewicht was ruim voldoen
de om andere zaken mee te nemen, zo
als de gehele uitrusting van het omhul
sel als laboratorium en woonverblijf,
uitrusting voor de drie bewoners, een
uitgebreid instrumentarium en alle
lucht, water en leeftocht voor de drie
achtereenvolgende bemanningen voor
ruim een half jaar.
Bovendien bevinden zich buiten het
oorspronkelijke raketlichaam een kop-
pelingsapparatuur, een „service-module”
met Apollocapsule, een luchtsluis en een
apart gevaarte met vijf telescopen voor
astronomische waarnemingen. Dit laat
ste gedeelte heeft een apart wiekenstel-
seï met zonnecellen. Ook Skylab steekt
(twee) panelen met zonnecellen de
ruimte in.
Zo zullen de Skylab-mannen in de
ruimte slapen: opgehangen in een
slaapzak. Op aarde Ijjkt dit een
onaangename slaaphouding, maar
in de ruimte valt dit in gewichts-
loze toestand erg mee.
Het is niet meer mogelijk, om Skylab
met een Vergelijk genormaliseerd kop-
pelingssysteem uit te rusten, zodat het
laboratorium ook geënterd zou kunnen
worden door Russische ruimtevoertui
gen. Een bezoekje is echter niet uitge
sloten, want dank zij de luchtsluis kun
nen ook Russische koRm'”””’*"’’ ,nen-
komen na een ruimtewandelingetje.
Wanneer alle onderdelen zijn getest,
moet de combinatie worden geassem
bleerd en andermaal door intensieve
controle worden doorgelicht. Het is nu
eenmaal zo, dat onderdelen op zichzelf
in orde kunnen zijn, maar dat zij in on
derling verband gebreken kunnen tonen,
hetzij door de onderlinge constructie,
hetzij door onderlinge beïnvloeding.
Men begint dus in augustus, na aan
komst van de lanceerraket op platform
39, met deze assemblage. De tijd tot
april volgend jaar heeft men hard nodig
voor de samenstelling, doorlichting en
eventueel noodzakelijke verbeteringen.
De dag na de lancering zullen op 1 mei
1973 de eerste drie astronauten in een
Apollo naar Skylab worden gezonden.
Zij blijven daar vier weken. De tweede
ploeg vertrekt op 30 juli om acht we
ken in de ruimte te blijven, en de derde
ploeg begint dit avontuur van acht we
ken op 28 oktober 1973.
trap waaruit het eigenlijke labora
torium bestaat, links een Apollo
capsule met Service-Module. Daar
tussen de combinatie van lucht
sluis en enteringsapparatuur.
Boven dit tussenstuk bevindt zich
de eenheid met astronomische tele
scopen, voorzien van vier wieken
met zonnecellen. Geheel rechts op
de foto één van de panelen met
zonnecellen voor de energievoor
ziening van Skylab zelf.
COMMANDANT van de tweede ploeg
is Alan Bean. Zijn metgezellen (beiden
debutanten) zijn de elektronisch inge
nieur dr. Owen Gerriott en de vlieg-
tuigbouwkundige ingenieur Jack
Lousma.
Zo zal Skylab er in bedrijf uit zien.
Rechts de aangepaste Saturnus-
z.-x-
