STELLINGNAME TEGEN RUSSISCHE PRAKTIJKEN
Gezonde mensen opsluiten in psychiatrische
Politieke „afvalligen” als
geesteszieken beschouwd
IJs smelt steeds verder
Belasting
CHINEZEN EN AMERIKANEN
BLIJVEN GLIMLACHEN
ZWEDEN GAAT ONKRUID
VERDELGERS VERBIEDEN
Defensie
misschien
naar Emmen
klinieken is iets verschrikkelijks
homofielen
COC-actie tegen
discriminatie
Nog geen prof
hartziekten
Bandenspecialisten
tegen verbod
spijkerbanden
EetvbMh
17
DONDERDAG 24 FEBRUARI 1972
DOCUMENTEN
JUNG
Opvoeren
Afwezig
FALEN
ERNSTIG BEZORGD
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
WMJbUM
ADVERTENTIE
alleen op
DR. P. J. VAN DER BURG
ADVERTENTIE
(Van onze redacteur in Stockholm)
(Van onze speciale verslaggever
Jean LeClerc du Sablon)
HIJ VERKLAART deze doelstelling als
volgt: „In de oorlog en enkele jaren voor
1940 speelde hetzelfde probleem in het
Duitsland van Hitler. Bij de vereniging
van Duits-sprekenrie psychiaters is er des
tijds vele malen op aangedrongen te pro
testeren tegen de nazi-praktijken politieke
tegenstanders op te sluiten in psychiatri
sche inrichtingen. Dat is nooit gebeurd.
Na de oorlog ben ik leerling geweest van
de grote Zwitserse psychiater prof. Carl
Gustav Jung, die tijdens die kritieke jaren
voorzitter van deze vereniging was. Jung
had altijd geweigerd mee te werken aan
een duidelijk protest bij het nazi-bewind.”
NA DIT jammerlijk falen van de we
reldorganisatie van psychiaters diende dr.
Van der Burg op 11 december, tijdens een
ledenvergadering van de Vereniging voor
Neurologie en Psychiatrie, een motie in
waarin onder andere bezorgdheid wordt
uitgesproken over „het misbruik van de
psychiatrie in de Sovjet-Unie voor politie
ke doeleinden”.
Dr. Van der Burg: „Het bestuur ont
raadde de motie. Er kwam een andere
motie waarin de kwestie zo werd afge-
zwakt, dat je wel kunt zeggen dat de hele
zaak min of meer in de doofpot ver
dween. Ik ben daar erg teleurgesteld en
kwaad over.”
Een aantal van deze middelen zal dan uit de handel moeten worden genomen in
verband met mogelijke kankerverwekkende effecten. De deugdelijkheid van deze
onkruidverdelgende middelen, evenals de zekerheid dat ze volledig ongevaarlijk zijn
voor de mensen die ze hanteren, dient tevoren te zijn bewezen, zo verklaarde de be
windsman.
Oorzaak van deze verklaring zijn de laatste alarmerende berichten over dodelijke
nevenverschijnselen van bepaalde onkruidverdelgers. Zes werknemers van de Zweed
se spoorwegen, die waren belast met de dagelijkse bespuiting van de baanwallen
met verschillende preparaten hormoslyr, weedex, kar en emisol, stierven achtereen
volgens. Hun dood wordt in verband gebracht met hun werkzaamheden. Ze maakten
deel uit van een werkploeg van dertig mensen.
STOCKHOLM De Zweedse minister van Landbouw, Ingemund Bengtsson, heeft
verklaard dat Zweden de wetgeving betreffende gebruik en import van onkruidver
delgende middelen gaat herzien. Een wetsvoorstel kan binnen een maand worden
verwacht en van kracht worden.
Hetzelfde geldt met betrekking tot de
benoeming van buitengewone hoogleraren
in de cardiologie, de cardiochirurgie en de
anaesthesie aan die universiteit.
De bewindsman voor het wetenschaps
beleid heeft dit woensdag geantwoord op
vragen van het Tweede-Kamerlid Dolman
(P.v.d.A.).
aan de orde zou worden gesteld, leden
alle pogingen daartoe schipbreuk in een
moeras van bureaucratische procedures.
Noch van Amerikaanse, noch van Chi
nese zijde kan men echter gissen wat er
achter de glimlachende maskers verbor
gen ligt en in welke mate de heer Nixon
zal kunnen nagaan in hoeverre de Chine
se standpunten omtrent het laatste punt,
ondanks de charme van de geduchte on
derhandelaar Tsjoe En Lai, onwrikbaar
zijn. Maar juist de geheimzinnigheid, die
de substantiële arbeid van deze Chinees-
Amerikaanse week omgeeft, bevestigt de
indruk dat het beide zijden grote ernst is.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG „Voor een gezond mens is er niets
verschrikkelijkers dan internering voor onbepaalde tijd
in een psychiatrische kliniek”. Met deze noodkreet riep
de Russische schrijver Vladimir Boekofsky ruim een
jaar geleden de psychiaters in het Westen te hulp in
zijn hardnekkige en bijna bij voorbaat verloren strijd
tegen deze angstaanjagende methode in de Sovjet-Unie
om de vrijheid van meningsuiting te onderdrukken.
De eerste officiële Nederlandse reactie kwam eind vo
rige week. Het hoofdbestuur van de Koninklijke Neder
landse Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst
(de organisatie waarbij alle Nederlandse artsen zijn aan
gesloten) deed een beroep op de Unie van Medische
Werkers in de Sovjet-Unie „er nauwlettend op toe te
zien dat opneming in een inrichting voor geestesgestoor-
den uitsluitend en
plaats vindt”.
DE NEDERLANDSE psychiaters, vere
nigd in de Vereniging voor Psychiatrie en
Neurologie, hebben tot nog toe geen
standpunt openbaar gemaakt. De stelling-
name van de Koninklijke Maatschappij
betekent dan ook „min of meer een af
front voor de vereniging”, zegt de 49-
jarige dr. P. J. van der Burg, zenuwarts
in Almelo, die twee jaar geprobeerd heeft
zijn collega’s te mobiliseren tot een krach
tig protest tegen de Russische praktijk
politieke „dissidenten” te behandelen als
geesteszieken.
DE OPROEP van de Nederlandse artsen
aan hun Russische collega’s zich aan de
eed van Hippocrates te houden, impliceert
dat Russische psychiaters die meewerken
aan het opsluiten van tegenstanders van
het regime, een andere opvatting hebben
het wel met me eens dat het optreden
van Russische psychiaters die aan deze
opsluitingen meewerken, onjuist is, maar
voor een openlijk protest bleek de verga
dering niet te voelen. Wel werd toegezegd
dat de Nederlandse afvaardiging op het
wereldcongres in Mexico de kwestie aan
de orde zou stellen.”
„TOEN JUNG na 1945 duidelijk werd
welke afschuwelijke misdaden de nazi’s
hadden begaan, had hij enorme spijt van
zijn houding. Hij zag toen in dat hij zich
steeds had laten overtuigen met drogrede
nen en steeds genoegen had genomen met
halfzachte maatregelen als het benoemen
van onderzoekcommissies. Wees verstandig
als zich zo’n situatie nog eens voordoet,
hield Jong ons voor, en neem openlijk een
duidelijk standpunt in.”
BIJNA TWEE jaar geleden besloot dr.
Van der Burg de handelwijze van de
Russische psychiaters aan de orde te stel
len binnen zijn eigen vakorganisatie, de
Vereniging voor Neurologie en Psychia
trie. Uit allerlei documenten, vooral van
Amnesty International, (een onafhankelij
ke internationale organisatie die mensen
helpt die vanwege hun politieke overtui
ging op enigerlei wijze vervolgd worden)
was toen komen vast te staan dat tenmin
ste veertig mensen in de Sovjet-Unie in
inrichtingen waren opgenomen, terwijl ze
geestelijk volkomen gezond waren.
„IK SCHREEF een brief waarin ik het
bestuur van de vereniging verzocht zijn
mening uit te spreken over de handelwij
ze, vertelt dr. Van der Burg. Dat was het
begin van een weg vol teleurstellingen. De
brief werd tijdens een ledenvergadering
niet behandeld onder de ingekomen stuk
ken. Tijdens de rondvraag heb ik de brief
toen maar voorgelezen, maar het bestuur
toonde zich niet bereid op deze zaak in te
gaan.”
OP 18 OKTOBER stuurde dr. Van der
Burg in samenwerking met Amnesty In
ternational alle leden van de Nederlandse
Vereniging voor Psychiatrie en Neurologie
een brochure, waarin de studie van de 44
Britse psychiaters en andere deskundigen
van de Boekofsky-documenten was sa
mengevat. Amnesty vroeg de Nederlandse
pschiaters „hun stem te verheffen tegen
het misbruik van de psychiatrie in de Sov
jet-Unie om de vrijheid van meningsui
ting te beknotten.”
Eind november begon het wereldcon
gres van psychiatrie in Mexico met een
oproep van de Mexicaanse voorzitter dr.
Ramon de la Fuente dat het congres het
probleem van de opsluiting van gezonde
mensen „in bepaalde delen van de we
reld” niet bewust uit de weg kon gaan.
Niettemin deed het congres geen uit
spraak. Onder de dreiging van de Russi
sche delegatie, die gezegd had direct te
zullen vertrekken als de kwestie openlijk
President Nixon wekte gisteravond de
indruk dat zijn gedachten ergens anders
waren. Kwam dat wegens zijn gesprekken
met Tsjoe En Lai? Hij maakte zijn de
buut bij de Chinese massa, die Nixon in
het grote overdekte stadion van Peking
waar hij op een sportmanifestatie werd
onthaald, met een langdurig maar beleefd
applaus begroette.
Nixon werd vergezeld door Tsjoe. Op
merkelijk was, dat er in de grote ruimte
geen enkele Amerikaanse vlag hing. Men
zag slechts rode vlaggen, waarmee het
portret van Mao was geflankeerd en leu
zen zoals „Leve de grote eenheid van alle
IN JANUARI riep de Almelose zenu
warts zijn collegae-artsen in een artikel
in „Medisch Contact”, het orgaan van de
Koninklijke Maatschappij ter Bevordering
der Geneeskunst, op adhesie te betuigen
aan een protest bij de Russische psychia
ters tegen hun, zoals hij dat in zijn motie
omschreef, „medisch-ethisch laakbare op
treden”.
Hij vertelt: „Er kwamen honderden
brieven binnen. Daarop schreef ik een
brief naar het hoofdbestuur van de Ko
ninklijke Maatschappij, waarin ik dat
vroeg een formeel protest in te dienen bij
de Russische artsenorganisatie. Gelukkig
heeft de Maatschappij direct en duidelijk
gereageerd. Mij is verzekerd dat de kwes
tie ook aan de orde zal worden gesteld in
de World Federation of Medicine, op het
allerhoogste niveau dus.”
DEN HAAG. De Vereniging van
Bandenspecialisten heeft bezwaar gemaakt
tegen het voornemen van de regering om
het gebruik van zogenoemde spijkerban
den te verbieden. Zij pleit er voor de
resultaten van het internationale overleg
af te wachten over uniforme kwaliteits-
en veiligheidsnormen voor autobanden.
„Bij het invoeren van een verbod van
de spijkerbanden w ordt de Nederlandse
automobilist in een uitzonderingspositie
geplaatst. Nederland zou in dat geval
namelijk het enige land in West-Europa
zijn, dat een dergelijke stringente bepa
ling ten aanzien van spijkerbanden zou
hanteren”, aldus de vereniging in een
brief aam minister Drees. De vereniging
herinnert eraan, dat in Frankrijk en
West-Duitsland voor auto’s met spijker
banden snelheidsbeperkingen gelden van
respectievelijk 90 en 100 km per uur.
Naast ’n groot aantal bedrijven zullen
gewestelijke arbeidsbureaus, werkgevers-
en werknemersorganisaties, vormingsinsti
tuten, voor ondernemingsraadsleden en
werkende jeugd, sociale academies en der
gelijke als onderdeel van de actie worden
benaderd.
DEN HAAG. Minister De Brauw
heeft tot nu toe nog geen aanbeveling
ontvangen voor de benoeming van een
gewoon hoogleraar in de heelkunde van
de hart- en vaatziekten als opvolger van
prof. dr. J. Wieberdink aan de rijksuni
versiteit in Utrecht.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. „De suggestie het mi
nisterie van Defensie naar Emmen over
te plaatsen komt zeker aan de orde bij
het opstellen van de nota over de afrem
ming van de kantorensector in de Haagse
agglomeratie, zonder dat ik nu kan zeggen
of die suggestie geheel of gedeeltelijk zal
worden opgevolgd.” Dat zei minister
Udink (Volkshuisvesting en Ruimtelijke
Ordening) op de herhaalde suggestie van
het C.H.U.-Kamerlid Kikkert tijdens het
werkgelegenheidsdebat in de Tweede Ka
mer.
AMSTERDAM De Nederl. Vereniging
tot Integratie van homoseksualiteit COC
zal in de komende maanden een actie
houden om discriminatie van homoseksue
len in het bedrijfsleven te bestrijden. Uit
een indertijd in opdracht van het ministe
rie van CRM gehouden onderzoek was
gebleken dat er nog veel discriminatie
bestaat van homoseksuelen in het be
drijfsleven. Daarom besloot het COC tot
deze actie waarvoor het 80 voorlichters
beschikbaar heeft.
De socialist dr. Van den Doel vond dat
er, als er ruimte is voor een verlaging van
de wiebeltax, er ook ruimte moet zijn
voor hogere uitgaven ter bestrijding van
de werkloosheid. De V.V.D.’er drs. Van
Aardenne, de grote promotor voor verla
ging van de wiebeltax, beklemtoonde ech
ter nogmaals dat de opbrengst niet mag
worden gebruikt om de uitgaven op te
voeren.
De minister wilde overigens nog niet
definitief toezeggen dat de wiebeltax per
1 juli weer van 5 naar 3 percent gaat. Hij
zei dat het huidige percentage alleen
maar opnieuw in beschouwing komt, om
dat er een overschot van een miljard op
de betalingsbalans wordt verwacht en
omdat de kapitaalmarkt meer ruimte voor
de financiering van de woningbouw blijkt
te bieden dan was voorzien. Er is echter
ook nog steeds sprake van een structurele
overbesteding, die ligt tussen de één en
twee miljard gulden. De beslissing over
een verlaging van de wiebeltax moet dan
ook nog worden genomen.
Op 16 september publiceerde de „Times”
een brief van 44 Britse psychiaters die de
documenten van Boekofsky hadden bestu
deerd. De groep zei „ernstig bezorgd te
zijn over de legitimiteit van de verplichte
behandeling van de zes betrokken mensen.
Het komt ons voor”, aldus de Britse
psychiaters, „dat de diagnoses van deze
zes mensen uitsluitend gesteld werden als
gevolg van hun activiteiten die het ge
bruik inhielden van fundamentele vrij
heidsrechten.”
van het begrip medische indicatie. Dr.
Van der Burg: „Dat is juist. Uit officiële
Russische documenten is gebleken dat het
begrip „hervormingsgezind” wordt ge
bruikt ter aanduiding van de geestelijke
afwijking van de mensen die dit lot
ondergaan. Onmaatschappelijk gedrag is
in Russische ogen een afwijking. De Rus
sische psychiaters spreken over psychopa
ten, een woord dat wij in Nederland niet
zo graag gebruiken.”
Dr. Van der Burg is sinds het begin van
de Tweede Wereldoorlog geïnteresseerd in
het misbruik van psychiatrische inrichtin
gen om politieke tegenstanders uit te
schakelen, een praktijk die voor het eerst
op grote schaal door de nazi’s werd toege
past. „Maar”, zegt hij, „de nazi’s waren
niet de eersten en niet de enigen die dit
deden. Ook uit Amerika zijn dergelijke
gevallen bekend. Bovendien is het nog
niet zo lang geleden dat in Nederland een
verklaring van krankzinnigheid kon wor
den afgegeven op grond van „verregaand
onmaatschappelijk gedrag.” In de westerse
samenlevingen is echter actie en protest
tegen al dan niet vermeende foute beslis
singen mogelijk en in de Sovjet-Unie
niet.”
PEKING Onder het portret van voor
zitter Mao als jong student zaten presi
dent Nixon en premier Tsjoe En Lai
gistermiddag voor de derde maal tegen
over elkaar, elk aan de zijde van een met
een groen kleed bedekte lange rechthoeki
ge tafel. Het gesprek had plaats in de
villa, waar het Amerikaanse staatshoofd
logeert.
Ondanks de sneeuw, die de hele dag
door neerviel, blijven de Chinees-Ameri-
kaanse contacten, tenminste voor zover
men ze uiterlijk kan beoordelen, de in
druk wekken van smeltend ijs. De voor
bijgangers, die zich ook gistermiddag ble
ven verzamelen voor het gebouw van het
communistische partijorgaan „Het Volks
dagblad” in een grote straat vol handels-
vertier konden op een foto aan beide
kanten van de tafel de meer dan glimla
chende gezichten zien.
Het schijnt dat de Amerikanen en de
Chinezen, hoe diep ook hun meningsver
schillen zijn, besloten hebben zich van
hun vriendelijkste zijde aan de buitenwe
reld te tonen. Een Chinese functionaris
heeft mij gisteren gezegd, dat de Chinese
bevolking buitengewone belangstelling
toont voor dit bezoek, omdat men weet
dat de hele wereld erbij is betrokken en
dat het de betrekkingen tussen twee lan
den betreft, die gedurende meer dan
twintig jaar van elkaar waren afgesneden.
Zekere diplomaten, die het Chinese po
litieke leven van dichtbij volgen en het
vertrouwen genieten van de Chinese lei
ders, geloven thans, dat de beide partijen,
na te hebben vastgesteld wat hen scheidt,
een gemeenschappelijke weg hebben ge
vonden, die zal leiden naar het doel, dat
Tsjoe En Lai dinsdag voor dit bezoek
heeft geformuleerd, namelijk het herstel
van contacten en het aanknopen van
diplomatieke betrekkingen tussen beide
landen.
In januari vorig jaar richtte Vladimir
Boekofsky zich tot de psychiaters in het
Westen. Hij stuurde documenten (150 pa
gina’s) over zes Russen, die in psychiatri
sche inrichtingen waren opgenomen (on
der wie generaal-majoor Grigorenko) naar
Amnesty International in Londen. In een
begeleidende brief aan de Westerse psy
chiaters schreef Boekofsky: „Ik realiseer
me dat het op afstand en zonder de
essentiële klinische observatie erg moeilijk
is de geestelijke conditie van een mens te
bepalen of vast te stellen of hij aan een
ziekte lijdt of de afwezigheid van enige
ziekte te bevestigen. Daarom vraag ik u
uw mening te geven over slechts één
punt: bevatten bovengenoemde diagnoses
genoeg wetenschappelijke bewijzen, niet
alleen om de geestelijke ziekte aan te
duiden die in de diagnoses wordt beschre
ven maar ook om de noodzaak aan te
geven om deze mensen volledig van de
samenleving te isoleren?”
DE BRIEF van Boekofsky, waarin hij
ook vroeg de kwestie aan de orde te
stellen op het wereldcongres van psychia
ters dat eind november-begin december
vorig jaar in Mexico werd gehouden,
werd op 28 maart 1971 in de Londense
„Times” gepubliceerd. Twee weken later
werd Boekofsky (opnieuw) gearresteerd.
Ongeveer tezelfdertijd bepleitte dr. Van
der Burg andermaal op een ledenvergade
ring van de Vereniging voor Psychiatrie
en Neurologie een duidelijk standpunt in
te nemen. Dr. Van der Burg: „Men was
De heer Udink beloofde de spreidings-
nota nog voor de zomer bij de Kamer te
zullen indienen. Vooraf wil hij overleg ple
gen met het Haagse gemeentebestuur, de
gemeentebesturen die voor een vestiging
in aanmerking komen en de ambtenaren
organisaties. Hij ontkende het gerucht,
dat hij duizenden ambtenaren naar
Zwolle wil laten verhuizen. „Ik laat niets
lekken, ik verspreid geen geruchten. Als
ik iets aan journalisten zeg, doe ik het in
het openbaar op een persconferentie”, zei
hij.
volken ter wereld” en „Laten we ons
verenigen om nog grotere overwinnin
gen te behalen”. De nieuwsgierigheid van
de menigte, tenminste zo leek het, gold
niet de president en mevrouw Nixon,
maar de jonge vrolijke gymnasten, de
acrobaten en de badmintonspelers en
pingpongers.
Gedurende de twee uur, die deze verto
ning duurde, scheen Nixon een beetje
afwezig, af en toe flauwtjes applaudis
serend en veel minder oplettend dan zijn
linkerbuurman Tsjoe En Lai, die overi
gens een oude beoefenaar is van de ping-
pong-diplomatie. De heer Kissinger daar
entegen leek het schouwspel met geest
drift te volgen en applaudisseerde leven
dig.
De avond begon met „De zang van ons
vaderland”, gespeeld door een militaire
kapel. Treffend was de buitengewone
kleurenrijkdom van deze manifestatie. De
meerderheid van de 1800 toeschouwers
bestond uit jongeren. Ze droegen vaak
ruime groene, blauwe of gele pullovers.
Er waren minder dan 2000 militairen in
deze enorme hal, die gewoonlijk eenderde
van de aanwezigen vormen.
Vandaag zullen Nixon en Tsjoe En Lai
de Grote Chinese Muur bezoeken, tachtig
kilometer ten noorden van Peking.
HULPACTIES om het lot van met na
me vele Russische schrijvers te verbeteren
moeten dus in het buitenland worden
gevoerd. „De autoriteiten in de Sovjet-
Unie hebben zich steeds gevoelig getoond
voor kritiek uit het Westen”, zegt dr. Van
der Burg, zodat zulke acties ook zinvol
kunnen zijn. De Almelose zenuwarts, die
tijdens de oorlog zelf in een concentratie
kamp heeft gezeten, wilde met zijn actie
bereiken dat de Nederlandse psychiaters
een duidelijk protest zouden laten horen,
als in de Sovjet-Unie artsen inderdaad
duidelijk in strijd met de medische ethiek
handelen.
Minister Langman rekende de Kamer
voor dat men de besteding nog eens met
2,5 percent zal moeten opvoeren om de
werkloosheid weer op het neutrale niveau
van 2 percent van de beroepsbevolking te
krijgen. Volgens de minister, die van
P.v.d.A.-fractieleider drs. Den Uyl het
verwijt kreeg berekeningen uit de losse
hand te produceren die niet deugen, zal
de concurrentiepositie verder verslechte
ren als het loonpeil niet op het niveau
wordt gehouden dat de wijze mannen uit
de SER hebben voorgesteld. Een dergelij
ke verslechtering zou een verdere stijging
van de werkloosheid veroorzaken.
De minister noemde suggesties uit de
Kamer om de wiebeltax alleen in de
probleemgebieden te verlagen, belasting
technisch niet uitvoerbaar. Ook staat vol
gens hem de wet niet toe om alleen de
wiebeltax op de vennootschapsbelasting te
verlagen. De C.H.-afgevaardigde Kikkert
had dit aanbevolen om de bereidheid in
het bedrijfsleven om te investeren meer
op te voeren.
(Vervolg van pagina 1
Oud-minister Roolvink werd bijgevallen
door drs. Nypels van D’66, die in een
motie de regering vroeg geen beslissing
over verlaging van de wiebeltax buiten de
Kamer om te nemen. Deze motie komt
volgende week in stemming. Volgens mr.
Langman is dat echter in strijd met de
wet, die voorziet in een parlementaire
goedkeuring achteraf.
een medische indicatie
BOEKOFSKY, de man die de zaak aan
het rollen bracht door de diagnoses van
zes slachtoffers van het Moskouse onder-
drukkingssysteem naar het Westen te stu
ren, is, zoals bekend is, wegens anti-
Sovjet-agitatie en propaganda veroordeeld
tot vijf jaar verbanning en zeven jaar
dwangarbeid en gevangenisstraf. En in
hoge instanties is dit vonnis bevestigd.
