Jaarlijks milieuverslag
van industrieën
MANIFESTATIE TEGEN
noodzakelijk
DE BREDASE DRIE
BIJ „DOKWERKER
Vader steekt
zoon neer
Werk tekort na
staking
Regering blijft bij
vrijlating
Duitsland en de Bredase drie
Zeker 20.000 mensen bij
herdenking februaristaking
bij ruzie
Kran'^Bi
n
Ir. E. F. Boon van TNO.
1
Kandidaatstelling
V.U, 12 dagen
verlengd
Bus met kinderen
tegen boom:
Premier Biesheuvel
één dode
Geen poging om
voor Nederlander
Zuidafrikaans
NOS-bestuur
visum te krijgen
KLEINE GROEP VERWACHT HEN MET SPANNING
geeft minister
ten dele gelijk
Actiegroep zegt
aanslag Evoluon
te hebben gepleegd
2
99
WIJSHEID
„HEIMKEHRER"
AUXHWrzl
III
ZATERDAG 26 FEBRUARI 1972
Z.
Bij Wilton Fijenoord
(Van onze redacteur in Bonn)
BONN Het is maar een kleine
groep Duitsers die met spanning uit
kijkt naar het komende parlemen
taire debat in Den Haag over „de
drie van Breda”. In die kring ont
houdt men zich graag van commen
taar. Ds. Ernst Wilms, die als ver
tegenwoordiger van de Evangelische
Kerk contact met de drie mannen en
met hun vrouwen in de Bondsrepu
bliek onderhield: „Ik geloof niet dat
het goed is van Duitse kant aan de
discussie deel te nemen”.
EERSTE IJMUIDER
MARKIEZEN FABRIEK
(Vervolg van pagina 1)
AMSTERDAM De joodse ge
meenschap in Amsterdam heeft vrij
dag vroeg in de middag aan de voet
van de „Dokwerker” op het Jonas
Daniël Meijerplein de februarista
king van 1941 herdacht. De plechtig
heid, waaraan vele honderden men
sen deelnamen, werd gehouden om
ook de orthodoxe joden, voor wie aan
het eind van de middag de sabbath
begint, in de gelegenheid te stellen
de staking te herdenken.
ft
«5
I
I
I
i sïïiËW
de
aan
0
ADVERTENTIE
va
ter
(Voor een beschouwing hierover zie el
ders op deze pagina).
aanmerking komen ook al vallen zij
onder „krijsgevangenen”.
co
eei
eij
do
De premier zei desgevraagd geen spijt
te hebben van de ongewone procedure die
de regering heeft gevolgd door eerst de
Kamer in te schakelen. Hij wilde geen
commentaar leveren op het besluit van de
Kamer, eerst een hoorzitting te organise
ren. „Dat hoort tot de wijsheid van de
Kamer”, vond hij.
De premier zei verder nog dat de drie
bij terugkeer in de Bondsrepubliek geen
zesduizend mark zouden ontvangen, zoals
hier en daar beweerd is. De drie van
Breda voldoen niet aan de voorwaarden
die de Bondsregering stelt, omdat zij „de
grondbeginselen van menselijkheid en van
de rechtsstaat geschonden hebben.”
naar eind-
het milieu
De 38-jarige vader is gearresteerd. Over
de oorzaak van de ruzie is nog niets
bekend.
DEN HAAG. Minister Schmelzer van
Buitenlanse Zaken gaat niet in op het
verzoek van de Kamerleden Wierenga en
Franssen (beiden P.v.d.A.) om te bewerk
stelligen dat drs. J. P. Feddema uit Heer-
de alsnog een visum krijgt van Zuid-
Afrika om dit land te mogen inreizen.
Middenhavenstraat 27, IJmuiden
tel. 02550-14108, na 19.00 uur 02550-11202
1
ee:
he
ee
uil
op
ke
in
vo
sc;
tr<
Cl
ka
zij
kc
of
vr
de
protets van een eenzaam familielid van
Aus der Fünten, dat in Diisseldorf op
een spandoek de vrijlating van de drie
eiste, toen koningin Juliana op bezoek
was.
ne
zo
ec
te
lij
vi
er
oi
w
zi
Pi
ze
h<
te
g<
w
w
Is
ki
ti
te
k
n
S
ii
d
h
I
r
h
STEENBERGEN. De 7-jarige Hen
drik Jan Abbink uit Steenderen is vrij
dagmiddag om het leven gekomen bij een
ongeluk met het autobusje waarmee hij
met elf andere kinderen uit Steenderen
van de blo-school in Didam naar huis
wend g ebracht. De chauffeur van het
autobusje en negen andere kinderen raak
ten licht tot ernstig gewond. Twee kinde
ren kwamen er met de schrik vanaf.
De controlerende functie van de overheid
zal moeten worden uitgebreid.
Een van de toekomstige voorschriften is
zijns inziens het gebruik van een benzine
pomp, die via een gesloten systeem benzi
ne in de auto brengt. Door de tegenwoor
dige methode van een open pomp wordt
de lucht verzadigd met koolwaterstof.
Een andere onzorgvuldigheid, die ver
meden moet worden, betreft het gebruik
van tankers onder goedkope vlag. De
gezagvoerder is, volgens de ondervoorzit
ter van de TNO, meestal niet gekwalifi
ceerd om mammoettankers door een
nauw vaarwater als het Engels Kanaal te
loodsen. Bij verscheidene gelegenheden is
gebleken, dat hij vaak niet de juiste
kaarten van de Noordzee aan boord heeft,
om veilig zijn bestemming te bereiken. In
combinatie met maatregelen zullen in de
nabije toekomst tevens verkeersregels op
de Noordzee moeten worden ingesteld, om
aanvaringen te voorkomen.
Het autobusje botste tegen een boom
aan de linkerzijde van de Dr. Alphons
Ariënsstraat in Steenderen, toen de be
stuurder in een bocht naar rechts door
nog onbekende oorzaak rechtdoor reed.
De 21-jarige bezorger J. Koston uit
Maastricht is vrijdagmiddag in zijn woon
plaats om het leven gekomen, toen hij op
een kruispunt met zijn bromfiets werd
aangereden door een vrachtauto met aan
hanger, die door het stoplicht was gere
den.
De 71-jarige mevrouw S. A. Rauchbaar
uit Zaandam is vrijdag om het leven
gekomen toen zij bij het oversteken van
de met automatische halve overwegbomen
beveiligde overweg in de provinciale weg
in Zaandam werd aangereden door de
trein uit de richting Amsterdam.
(Van onze correspondent)
HILVERSUM. Het NOS-bestuur
heeft minister Boersma van Sociale Za
ken gelqk gegeven in z(jn kritiek op het
„Ter visie”-programma van 17 februari,
ook al is men niet gelukkig met de
woordkeus van de bewindsman, die de
NOS van „perfide voorlichting” be
schuldigde. Bestuur en programmalei-
ding van de NOS vinden dat de desbe
treffende reportage over het werkgele
genheidsbeleid van de regering „naar
inhoud en vorm niet voldeed aan de
eisen die eraan moesten worden ge
steld.”
TERNEUZEN. Een 16-jarige jongen
uit Terneuzen is in de nacht van donder
dag op vrijdag tijdens een hevige ruzie
door zijn vader met een dolk in de zij
gestoken. Hierbij werd het middenrif
doorboord en een long geraakt. De ge
wonde jongen strompelde het bureau van
de Terneuzense Gemeentepolitie binnen
en werd daarna in allerijl naar een zie
kenhuis overgebracht. Hij verkeert thans
niet meer in levensgevaar.
Herdenking van de februaristaking.
Er werden borden meegedragen
waarop het aantal doden stond aan
gegeven van de verschillende concen
tratiekampen.
voor dat Franz Fischer over enige tijd
onopgemerkt zijn gang zal gaan. Hij
heeft zijn kerkelijke contactman ge
zegd, dat dit zijn beeld van de toekomst
is.
De thuiskomst van Aus der Fünten bij
zijn 62-jarige echtgenote Maria, die een
flat in Duisburg-Meiderich bewoont, zal
nog minder de aandacht trekken Ook
in Fulda, waar mevrouw Margareta
Kotalla woont, is men niet van plan de
thuiskomst groots te vieren. In dat
laatste geval bestaat de bijzondere situ
atie dat de zakenvrouw Margareta
Kotalla-Somal pas in 1966 in de Bredase
gevangenis is getrouwd met haar vroe
gere schoolkameraad.
Al sedert 1969 ontvangt de directie van
Philips van tijd tot tijd brieven van deze
actiegroep, die eist dat de economische,
militaire en politieke steun van Philips
via de NAVO aan Griekenland wordt
opgegeven.
De groep heeft 1 miljoen gulden van
Philips gevraagd, bestemd voor het onder
grondse verzet in Griekenland tegen het
kolonelsregime. Een jaar geleden liet de
actiegroep de directie weten dat het een
termijn van één jaar had gesteld.
De bomaanslag is volgens het pamflet
als een ernstige waarschuwing bedoeld.
De Philips-directie krijgt nu nog een
maand de tijd. Zijn de eisen van de
actiegroep dan niet ingewilligd, dan zal
volgens het pamflet het sabotage-
programma worden afgewerkt. De acties
zullen niet gericht zijn op het produktie-
programma, omdat niet de arbeiders wor
den bestreden, maar de Philips-directie,
deelt de groep mede.
De arbeiders zijn onze bondgenoten. Als
er nog geen gevolg wordt gegeven aan de
eisen van de groep, dan zal men „de leden
van de raad van bestuur persoonlijk aan
sprakelijk stellen”.
De actiegroep heeft verklaard reeds
eerder betrokken te zijn geweest bij de
sabotagedaden tegen het standbeeld van
dr. A. F. Philips op het Stationsplein in
Eindhoven. Deze actie had 22 februari
1969 plaats.
Ten minste 20.000 mensen voornamelijk
uit de hoofdstad maar ook daarbuiten
hebben vrijdagmiddag deelgenomen aan
de jaarlijkse herdenking van de februari
staking 1941 in Amsterdam. Uit de teksten
op de vele spandoeken en borden bleek
duidelijk, dat de plechtigheid mede een
manifestatie was tegen de voorgenomen
vrijlating van de drie Duitse oorlogsmis
dadigers.
Voorts zijn er wettelijke bepalingen voor
het uitkeren van pensioenen en zelfs
van achterstallig salaris (als politieman
bijvoorbeeld). Maar pas als na thuis
komst de aanvragen zijn ingediend en
de complete aktes voorliggen, zal kun
nen worden onderzocht of de drie van
Breda voor zulke regelingen in aanmer
king komen. Er zijn namelijk tal van
uitzonderingen o.a. voor oud-leden
van organisaties die al in hun opzet
misdadig waren.
Als de drie mannen uit hun Nederlandse
gevangenis zijn ontslagen, is het aantal
nazimisdadigers. dat sinds het einde van
de oorlog gevangen zit, tot drie geredu
ceerd. In de Berlijnse Spandau-gevan-
genis woont nog altijd ’s werelds duur
ste gevangene Rudolf Hess. Zijn vrijla
ting is tot dusver verhinderd door de
Sovjet-Unie, met de drie westelijke
overwinnaars uit de Tweede Wereldoor
log verantwoordelijk voor de vroegere
plaatsvervanger van Hitler. Met de Bre
dase gevangenen te vergelijken, zijn
eerder de beide anderen: de SS-officie-
ren Kappler en Reder, die in het Itali
aanse Gaeta gevangen zitten.
MARKIEZEN -JERMYN
WLLUIKeW/LUX. lOUZIEEN
DE WEINIGE perscommentaren verschil
len nauwelijks van inhoud: „De Neder
landers hebben begrepen dat er eens
een moment van genade moet komen,
ook al worden daardoor natuurlijk de
misdaden, die de begenadigden hebben
gepleegd, niet ongedaan gemaakt”
(Stuttgarter Zeitung). Een kritische toon
gaat niet verder dan: „De te verwach
ten parlementsdebatten zullen opnieuw
het voor en tegen van het geval duide
lijk maken en zeer zeker tot een brede
discussie leiden in Nederland. Daarbij
blijft echter te hopen dat de in het
verleden naar voren gebrachte sterk
gevoelsmatige argumenten plaatsmaken
voor een zakelijke discussie” (Neue
Ruhr Zeitung).
De reacties van de familieleden zijn ei
genlijk van gelijke aard. De 70-jarige
mevrouw Fischer heeft in Bigge in het
Sauerland de terugkeer van echtgenoot
Franz voorbereid, maar wenst daar ver
der niet over te praten voor het defini
tief zeker is. In het dorp stelt men zich
DAT DE ontwikkeling, die in Nederland
zo veel gespreksstof levert, in de
Bondsrepubliek slechts een heel zwakke
echo heeft, is niet verrassend. Voor de
Westduitsers is het lot van de drie van
Breda één van de zeer vele erfenissen
uit de nazitijd. Bij de uiterste rechter
vleugel in de politiek wekt een „Aktion
Kameradschaft” van tijd tot tijd op om
„hen die nog in de kerkers zuchten”
niet te vergeten. Zo’n activiteit trekt
echter niet meer aandacht dan het
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG De regering blijft vast
houden aan haar standpunt dat de drie
van Breda moeten worden vrijgelaten. Zij
zal haar defintieve beslissing nemen als
de Kamer de volgende week een uit
spraak heeft gedaan. „Het gesprek met de
Kamer is voor onze besluitvorming van
wezenlijk en essentieel belang” zei pre
mier Biesheuvel vrijdagavond na afloop
van de wekelijkse ministerraad.
De minister-president, die honderen
protestbrieven heeft ontvangen, zei dat
het kabinet zich de draagwijdte van de
beslissing aanstonds in volle zwaarte heeft
gerealiseerd. Het viel volgens hem te ver
wachten, dat bij zo’n ingrijpende zaak zo
veel emoties zouden loskomen. Daarom
heeft de regering steeds de uiterste sober
heid willen betrachten. „We zullen alle
elementen, die naar voren zijn gekomen,
in onze overweging betrekken”, aldus de
minister-president, die de beslissing een
van de zwaarste noemde welke de rege
ring te nemen heeft.
Wat de regering doet als de Kamer van
In de vrijdag verstrekte mededeling van
directeuren aan de universitaire gemeen
schap wordt gesproken over nog enkele
voor het toekomstige eigen bestuur van de
VU belangrijke details. Onder andere
komt er voor het reglement een redactie
commissie van vier personen uit de drie
thans besturende colleges en de voorlopige
universiteitsraad. Voor verkiezing tot lid
van de universiteitsraad, die nu gekozen
moet worden, kan niet worden afgeweken
van de verplichting tot instemming met
de VU-doelstelling. Dit vraagstuk wordt
echter voor de toekomst opnieuw in stu
die genomen. Er bestaat voorts eenstem
migheid over de wenselijkheid, dat het
toekomstige college van bestuur over zijn
beleid gemotiveerd zal moeten antwoor
den op vragen uit de universiteitsraad,
aldus de mededeling van de directeuren.
In antwoord op vragen van de beide
Kamerleden heeft de Minister meegedeeld
er mee bekend te zijn, dat de Zuidafri-
kaanse regering een visum weigerde aan
drs. Feddema. één van de initiatiefnemers
van de actie-Desmond van een groep van
christenen, die ongerust zijn over de
spanningen in Zuid-Afrika (pater Des
mond kreeg van de Zuidafrikaanse rege
ring vijf jaar huisarrest-red.)
Minister Schmelzer zegt in zijn ant
woord van mening te zijn dat een dialoog
met Zuid-Afrika zinvol kan zijn. Voor
waarde daarbij zal echter dienen te zijn
dat aan beide zijden de bereidheid bestaat,
en daarvan ook naar buiten blijk wordt
gegeven, een zodanige dialoog aan te van
gen.
ROTTERDAM. Voor circa 300 arbei
ders bij de werf van Wilton Fijenoord in
Schiedam is momenteel geen werk voor
handen. Het gaat om het personeel van de
reparatieafdeling.
De directie probeert zo veel mogelijk
mensen bij andere bedrijven van het
Rijn-Schelde-Verolmeconcern onder te
brengen. Degenen die niet kunnen worden
overgeplaatst, zullen voorlopig op wacht
geld worden gesteld. De directie hoopt het
tekort aan werk binnen vier weken aan
te vullen.
Het is volgens de directie een direct
gevolg van de staking. Het werk op de
werf heeft ruim twee weken stilgelegen,
Verscheidene rederijen hebben in die tijd
hun opdrachten aan andere bedrijven ge
geven.
AMSTERDAM. Directeuren van
Vrije Universiteit in Amsterdam hebben
besloten de termijn om kandidaten te
stellen voor de universiteitsraad, met
twaalf dagen te verlengen tot dinsdag 7
maart. Dit betekent niet, dat de verkiezin
gen als zodanig worden uitgesteld (zoals
door de bezetters-studenten was geëist -
red.), maar dat de uitslag ervan maximaal
4 dagen later bekend zal zijn, en wel
omstreeks 3 april.
Bij het monument werden ook tiental
len zogenoemde jaartijdslichtjes ontstoken
ter herinnering aan de overledenen.
De herdenking, die mede in het teken
stond van protest tegen de voorgenomen
vrijlating van de drie oorlogsmisdadigers
werd besloten met een gebed voor de
doden, gezongen door de oppervoorzanger
van de joodse gemeente, de heer Mosko-
vits. Joodse jongeren stonden met borden
waarop teksten als „Laat ze in de bak” en
„Laat ze nooit vrij, denk aan 112.000
mensen in Nederland”. Voorts gingen lijs
ten rond waarop men zijn handtekening
kon zetten om het protest te steunen
tegen gratie voor de „Drie van Breda”.
oordeel blijkt dat de drie gevangen moe
ten blijven, wilde de minister-president I
niet zeggen. „Daarop zullen we ons dan
beraden”, zei hij, „ik wil niet op het
oordeel van de Kamer vooruitlopen.” Wel
vond de premier het onjuist in een geval
als dit van een eventuele nederlaag te
spreken.
De minister-president ontkende dat de
minister van Justitie, mr. Van Agt, in dat
geval van plan zou zijn af te treden. Hij
legde er de nadruk op dat het kabinet in
zijn geheel zich voor de brief aan de
Kamer verantwoordelijk voelt en die ver
antwoordelijkheid ook wil aanvaarden
voor het definitieve besluit dat zo spoedig
mogelijk na het Kamerdebat genomen zal
worden. Mr. Biesheuvel tekende hierbij
wel aan dat beklemtonen van de geza
menlijke verantwoordelijkheid niet mag
worden uitgelegd als een „rammelen met
politiek geschut.”
WAGENINGEN. De overheid dient
industrieën te verplichten jaarlijks een
milieuverslag uit te brengen. Even streng
als de boekhoudkundige controle is mid
dels een jaarverslag, dat door accountants
moet worden goedgekeurd, is het noodza
kelijk dat een industrie ook een beschrij
ving geeft van het produktieproces: welke
grondstoffen er worden gebruikt, wat er
gemaakt wordt en wat door de schoor
steen en afvoerpijpen wordt afgevoerd.
Dit voorstel heeft de ondervoorzitter van
de centrale organisatie TNO, ir. E. F.
Boon vrijdag in Wageningen gezegd op
een studiedag, gewijd aan de vervuiling
van de zee, en aan de VN-milieuconferen-
tie in Stockholm, georganiseerd door de
ecologische kring.
Tot de niet-ecofile industrieën (waarvan
de afvalstoffen een grote belasting vormen
voor het milieu) rekent ir. Boon met
name de aardolie-industrie, de suikerin
dustrie. elektriciteitsopwekking, de plas-
ticbereiding en de aardappelmeeiindustrie.
EINDHOVEN. In een niet onderte-
woensdag op donderdag op het Philips’
Griekenland zich verantwoordelijk gesteld
voor de bomaanslag die in de nacht van
woensdag op donderdag op de Philips
tentoonstellingsgebouw „Evoluon” werd
gepleegd.
Jaarlijks wordt twee miljard ton aard
olie gewonnen, waarvan ongeveer twee
miljoen ton tijdens een lange weg van
ruwe produktie via raffinage
produkt, verloren gaat en in
terechtkomt. Er bestaan echter technische
oplossingen, aldus ir. Boon, die verlies
moeten voorkomen. Daarom dienen er
wettelijke voorschriften te komen, die
toezien op het gebruik daarvan, meent hij.
Om precies vijf uur begon het défilé
langs het beeld van de „Dokwerker”. Aan
het hoofd ging een delegatie van het
gemeentebestuur, bestaande uit burge
meester Samkalden met echtgenote, de
wethouders en verschillende raadsleden.
Zij legden als eersten een krans aan de
voet van het monument. In de uren erna
volgden nog meer kransen, bloemstukken
en bossen bloemen, die gelegd werden
door delegaties van onder meer voormali
ge verzetsorganisaties en die van oud-
politieke gevangenen en door particulie
ren. Aan het einde van het défilé, dat tot
omstreeks acht uur duurde, was het pla
veisel voor de „Dokwerker” bedekt met
een deken van bloemen.
De spandoeken en borden die werden
meegedragen droegen opschriften als
„Waarom dubbele gratie voor de drie
genadelozen van Breda”, „Barmhartigheid
voor de overlevenden uit de kampen en
voor de nabestaanden van de vermoorden
of drie misdadigers vrijlaten, die al gratie
kregen”, „De drie Heim ins Reich?, over
onze 6.000.000 lijken”. De deputatie van de
contactcommissie Stichting 40-45 afdeling
Noord-Holland liep met een tiental zwart
omrande borden waarop de namen van de
concentratiekampen en het aantal daar
vermoorde gevangenen stonden. Eenkele
duizenden belangstellenden sloegen achter
de dranghekken rond het monument het
défilé gade.
De loco-burgemeester Polak en de wet
houders Brautigam, Kuijpers en Lam
mers woonden de herdenking bij.
bij
4000 mark toekent. De
regeling werd echter onder Audenauer
getroffen voor krijgsgevangenen uit de
Sovjet-Unie. Het is de vraag of de drie
van Breda voor die uitkering-ineens in
Deze overheidscontrole is gewenst om
sterk vervuilende industrieën te dwingen
een „milieu-vriendelijk gezicht” te trek
ken. Volgens de heer Boon zijn er reële
mogelijkheden om binnen tien jaar de
industriële milieu-overlast tot een mini
mum te beperken. De jaarlijkse kosten
hiervan bedragen naar schatting twee
miljard gulden. Dit is slechts 2 percent
van het nationaal inkomen.
Ir. Boon is van mening, dat de industrie
het milieu niet hoeft te belasten, omdat
het doel van een onderneming produktie
van goederen is en niet van afval. Dat er
toch vervuiling optreedt, is het gevolg van
onzorgvuldigheid, zowel van producent als
consument, die vermeden kan worden.
Het is een economisch probleem en geen
technisch.
In gesprekken met jonge mdustrielei-
ders heeft ir. Boon de indruk gekregen,
dat zij de maatschappelijke verantwoor
delijkheid van het bedrijfsleven erkennen
en daarom ook bereid zijn om milieu
maatregelen te nemen.
Waarvan de drie nazimisdadigers als zij
zijn vrijgelaten, zullen leven, is voor de
Westduitse overheid nog niet te bepa
len. Er bestaat een algemene wet die
„Heimkehrer” bij grensoverschrijding
een som van
Tussen de veie bossen bloemen die
de voet van de „Dokwerker" werden
neergelegd, waren twee bossen tulpen met
een briefje: „Een bos voor moeder, drie
zusters en zwagers, broer en schoonzuster,
dertien kleinkinderen. Een bos voor de
verzetsstrijders. Geen genade voor de drie
van Breda”.
De programmaleiding had overigens
kort na de uitzending de samensteller
van het desbetreffende programma-on-
derdeel van dit oordeel op de hoogte
gesteld. Dat gebeurde dus al voor de
ministeriële kritiek.
„De woordkeus van de minister,” al
dus het NOS-bestuur, „doet geen recht
aan de moeilijke taak waarvoor de me
dewerkers van dergelijke rubrieken ge
steld zijn.” Ook de later door de minis
ter wat afgezwakte kritiek „bewust
misleidend” wijst het NOS-bestuur
van de hand.
Mr. Van Doorn: „De uitzending was
niet gelukkig, omdat het een eenzijdig
karakter had en schijn wekte van
partijdigheid. Dat moet met name een
NOS-programma zien te vermijden.
Vooroordeel en vooringenomenheid zijn
in een programma, dat de gezamenlijk
heid dient, niet op hun plaats.”
VARA-radiomedewerker en vak
bondsbestuurder Jan Nagel vond het
van een regentenmentaliteit getuigen,
dat de medewerkers van „Ter visie” per
communiqué veroordeeld werden, zon
der dat ze persoonlijk waren gehoord.
Hij beloofde dat de vakbondsbesturen
hierover aanstaande maandag zouden
gaan praten.
’W
