VOORJAARSMOEHEID
Verschijnsel, dat nauwelijks wordt
genoemd in de medische leerboeken
HEEL
JAAR
IVROUWI
VERS
Dankzij vondst van Leuvense prof.
eerste vrouwelijke NVV-bestuurder
RROOD
Van
stoofschotel
gevulde
recht
op
tot
omelet
de
ZATERDAG 11 MAART 1972
Erbij
(Van een medewerker)
Voorkomen
Maniok
Vechten
Opvoeding
(Van een medewerker)
DE 53-JARIGE NEL TEGE
LAAR maakt een goede kans in
het verbondsbestuur van het NVV
te komen. Het NVV, dat 50.000
vrouwelijke leden telt, wil „recht
doen wedervaren aan de maat
schappelijke ontwikkeling, die de
positie van de vrouw meer onder
de aandacht brengt”. De vakbond
heeft dan toch ontdekt dat som
mige vrouwen heel wat mans zijn.
Nel Tegelaar is op het ogenblik
hoofd van het NVV-secretariaat
voor vrouwelijke werknemers.
Een afdeling die helaas, zegt
ze nog hard nodig is. Onder an
dere omdat er nog nooit een vrouw
in het vakbondsbestuur heeft ge
zeten.
Moeder contra tv
(Van onze medische medewerker)
WE HEBBEN een bijzonder
zachte winter gehad. Behalve en
kele dagen vorst, een handjevol
sneeuw en de gebruikelijke mist
en ijzel kon je nauwelijks van win
ter spreken en nu dient het voor
jaar zich alweer aan. En mét dat
voorjaar de voorjaarsmoeheid, een
vreemd verschijnsel dat in de me
dische leerboeken niet of nauwe
lijks genoemd wordt. In de Angel
saksische landen spreekt men van
„spring-fever”, hoewel koorts er
nooit bij voorkomt. Blijkbaar weet
men daar ook niet zo goed raad
met dit voorjaarsverschijnsel en
toch lijden talloze mensen er elk
jaar aan. Ze gaan er echter meest
al niet voor naar hun dokter.
DE LEUVENSE professor
Casier heeft een stof, pentosan,
ontdekt waarmee brood een
jaar of misschien nog wel lan
ger vers kan worden gehouden.
Pentosan kon na een lang
onderzoek worden afgescheiden
uit rogge en tarwe. Proef
nemingen hebben aangetoond
dat dit pentosan de „versheid”
van brood bepaalt. In diepvries
bewaart professor Casier een
experimenteel baksel dat na een
jaar nog niets van zijn verse
eigenschappen heeft verloren
en het ziet er naar uit dat met
pentosan vervaardigd brood een
maand lang vers blijft wanneer
het bij kamertemperatuur
wordt bewaard.
200
DE GEVOLGEN van de
nel tegelaar
GASTON GOURMET.
een
tijd moeder met baby bezig zien en
vader nooit”.
DAN IS ER nog een aantal andere
factoren dat waarschijnlijk ook een
Mevrouw Tegelaar: „Van harte heb ik
met de Dolle Mina’s meegewerkt. Ik be
wonder in hen wat ze doen, hoewel ze
geen geld en geen macht hebben. Som
migen zullen zeggen dat ze grof zijn.
Voor die sommigen moet het dan ook zo.
Ik vind de Mina’s leuk, speels. Natuur
lijk laten ze weleens een kreet horen die
niet wetenschappelijk verantwoord is,
maar dat Is menselijk”.
Als mevrouw Tegelaar in het ver-
bondsbestuur komt, zal ze zich daar
nadrukkelijk niet met vraagstukken
rond de positie van vrouwelijke werk
nemers bezighouden.
plaatsje gekregen. Het is de eerste door
een blad beschikbaar gestelde Wilhel
mina Drukker-prijs.
Heel anders is dat bij de Gevulde
omelet a la Gaston. U hebt daar
voor nodig: I blikje soepballetjes in
bouillon, uien, kruiden, sojasaus, to
matenketchup, 4 eieren.
IN HAAR sober ingerichte kantoor-
kamer heeft een plastiekje van een
opvallend fiere vrouw een opvallend
geleid tot een tarwe die onver
mengd voor verwerking in brood
geschikt was. Aangenomen werd dat
het gehalte aan gluten, een eiwit,
bepalend was voor de bakwaarde
van tarwe. Volgens professor ea
sier is dit niet het geval.
veel geld
import
noodza-
DEZE BELGISCHE ontdekking is
niet alleen maar van belang omdat
het de consument van het kruimelig
maandagochtendbrood verlost. Zij
ontleent haar betekenis vooral aan
het feit dat door toevoeging van pen
tosan ook van Europese, zogenoemde
„zachte” tarwe goed brood te bak
ken zou zijn, zonder dat nog voor
ongeveer eenderde aan Amerikaanse
„harde” tarwe behoeft te worden
toegevoegd.
ENKELE citaten uit „Jip en Janne-
ke” van Annie M. G. Schmidt: „Maar
Janneke houdt niet van voetballen. La
ten we nou gaan spelen, zegt ze. Zullen
we bloemetjes plukken, Jip? Zullen we
een kransje maken van madeliefjes?
Jip heeft een hele grote vrachtauto
gekregen en Janneke heeft een kleren
kast gekregen, vol met poppekleertjes.
Kleertjes voor Poppejans”.
EUROPESE graanproducenten
pogen al geruime tijd via een
nauwkeurige selectie de kwaliteit
van het eigen graan te verbeteren
doch hun pogingen hebben nimmer
TIJDENS de donkere, zon-arme maan
den is een kunstmatige zon in de vorm
van een (verstandig-gebruikte) hoogte-
zon niet zo kostbaar. Het tekort aan
eiwitten en vitaminen, waaraan vooral
bejaarden tijdens de lange winterperio
de zo vaak lijden, kan worden voorko
men of aangevuld. Vruchbtesappen in
flessen of blik bevatten nog altijd een
behoorlijk gehalte aan vitamine-C. Er
zijn sinaasappelen, mandarijen, citroe
nen en talrijke andere C-rijke vruch
ten, sla, wintergroenten en niet te
vergeten de kunstmatige vitaminen.
VOORJAARSMOEHEID is het ge
voel van geestelijk en lichamelijk ver-
moeid-zijn, geen fut meer te hebben,
geen energie te kunnen opbrengen voor
de dagelijkse taak, het overal tegenop
zien. Zij die in de afgelopen maanden
heel veel beslommeringen hebben ge
had of ernstig ziek zijn geweest, krij
gen meestal een extra portie voorjaars-
moeheid. Alhoewel er dit jaar geen
gevaarlijke influenza-epidemie optrad,
hebben vele mensen toch wel een fikse
griep doorgemaakt, die vaak een paar
weken duurde.
VAN NOG verderstrekkende be
tekenis is de ontdekking van pento
san voor de ontwikkelingslanden.
ontdek
king van pentosan kunnen nog gro
ter blijken omdat het vochtgehalte
van graan minder belangrijk wordt.
Bij toevoeging van deze stof zouden
landbouwers zich veel kosten kun
nen besparen voor het drogen van
oogsten die nat worden binnenge
haald; de bakkerijen zouden geen
nachtwerk meer behoeven te ver
richten en minder verliezen door
overschot; met pentosan zijn dieet-
broden te vervaardigen die men tot
nu toe niet kon maken; de calori
sche waarde van brood kan worden
verminderd tot de helft zonder dat
de voedende elementen zoals mine
ralen en vitaminen verloren gaan.
HET BLIKJE even licht voorver
warmen eventueel op het midden-
pitje van het fornuis, of onder de
warme kraan. Haal ze dan uit het
blikje, stort ze in een zeef laat de
bouillon weglopen. Hak de uitjes
heel fijn, fruit ze in weinig olie
lichtbruin. Doe er dan de gehakt
balletjes bij. Wanneer ze ook kleur
hebben gekregen aanvullen met een
paar eetlepels sojasaus, wat toma
tenpuree (2 theelepels) of wat ket
chup. Kruiden met wat gemberpoe
der, oregano, tijm, eventueel wat
sambal of chilisaus. Wanneer alles
zich goed vermengd heeft, oppassen
dat soepballetjes niet kapotgaan.
Omelet bakken op de normale
wijze. Vullen met één a twee eetle
pels van het mengsel u kunt hierbij
eventueel een pikante gembersaus
maken. Smaakt zcwel bij brood als-
wel bij mie of rijst. Het is boven
dien een erg goedkoop lunchhapje,
dat snel te vervaardigen is, en
waaraan men de eenvoud van de
inhoud der enveloppe niet zo snel
afziet.
DEZE GEHELE, ingewikkelde sa
menhang moet dan wel een plausibele
verklaring opleveren voor voorj aars
moeheid dat ongetwijfeld een veel
voorkomend euvel is. We kunnen er
voor zorgen dat een aantal der opge-
somde tekorten niet optreedt, of teniet
wordt gedaan. Voor voldoende frisse
lucht en lichaamsbeweging nadat de
zomervakantie voorbij is, kan geduren
de de lange weekends gemakkelijk
worden gezorgd.
„HET WAS een schok voor me. Toen
ik met de kinderen voor de tv ging
zitten en werkelijk aandachtig keek,
kon ik alleen maar denken: waarom
vertonen ze zulke rommel?” De Ameri
kaanse Evelyn Sarson, moeder van een
dochter van drie en een zoontje van
twee, in McCall’s over de kinderpro
gramma’s die op de Amerikaanse
beeldbuizen verschijnen. In plaats van
de knop om te draaien besioot ze een
poging te wagen om de kwaliteit van
de programma’s te verbeteren. Ze is nu
voorzitster van ACT (Action for Chil
dren’s Television), een instelling die
„een nationale organisatie van consu
menten” wil zijn en naar betere televi
sieprogramma’s voor kinderen streeft.
De vereniging heeft op het ogenblik
duizend leden en duizenden supporters.
De verontruste moeders protesteerden
aanvankelijk vooral tegen het „geweld”
waarmee de voor kinderen bestemde
tekenfilmpjes waren gelardeerd. Juist
dat geweld, menen ze, houdt de kin
dertjes aan de buis gekluisterd zodat ze
ook doordrenkt worden door de tussen
de bedrijven gelanceerde brokstukken
commerciële televisie.
EN EVEN later: „Nog steeds wordt
er geen vrouw toegelaten tot de effec
tenbeurs. De hemel mag weten waar
om. Nog steeds is de weerstand tegen
vrouwelijke jockey’s enorm groot. De
vrouw heeft geen gelijke kansen, om
dat de samenleving ervan uitgaat dat
meisjes trouwen en kinderen krijgen.
Als ze gaan werken, doen ze dat „dus”,
maar voor kort. Waarom zouden ou
ders dan geld steken in de opleiding
van hun dochter? Waarom zouden on
derwijzers evenveel aandacht besteden
aan meisjes als aan jongens?
SLECHT vindt ze dan ook de meeste
personeelsadvertenties: „Prettig werk.
Ook voor moeders. Stel je voor dat er
stond: Prettig werk. Ook voor vaders.
Iedereen zou zich dan begillen. Je ziet
wel: Vrouwen en meisjes gevraagd,
maar nooit mannen en jongens ge
vraagd. Als er nu eens naar zou wor
den gestreefd niet meer het geslacht,
maar de functie te noemen”.
„Ik kan me voorstellen dat vrouwen
voetballen leuk vinden. Net zo goed als
sommige meisjes graag met autootjes
spelen en sommige jongens met pop
pen. Dat de meeste meisjes zich tot
poppen beperken, komt doordat ze al-
Mevrouw Tegelaar: „Het is verkeerd
als kinderen alleen door vrouwen wor
den opgevoed. Vandaar dat er in Zwe
den een bepaald aantal kleuterleiders
moeten zijn. Er moet zoveel mogelijk
naar gemengde beroepsopleidingen
worden gestreefd. Waarom zou een
man geen recht hebben kleuterleider
te worden? Of bejaarden verzorger, of
schoonheidsspecialist of pedicure?”
dat en dat niet kunnen en je geeft hun
ook geen kans het te proberen
„ER WORDT van mannen ook ge
zegd dat ze geen kleine kinderen kun
nen verzorgen en geen kousen kunnen
stoppen Dat is natuurlijk allemaal
niet waar. Een verband tussen ver
schillende eigenschappen en de sekse is
nog nooit aangetoond. Dé man en dé
vrouw bestaan niet”.
Zetmeel levert gemiddeld ongeveer
80 percent van de calorieën in ons
voedsel, maniok heeft weliswaar
een hoog zetmeelgehalte maar het
kon in de ontwikkelingslanden nooit
worden gebruikt om er verteerbaar
brood van te bakken. Volgens prof.
Casier volstaat 2 percent pentosan
in het deeg om van maniok voor
taan uitstekend brood te kunnen
bereiden. Voor maisbrood geldt in
grote lijnen hetzelfde,
DAN als vocht erbij gieten:
liter visnat (te trekken van wat
koppen en graten) liter bouillon
en liter melk. Naar smaak zout,
peper, chilisaus, en een snuifje tijm
toevoegen. Alles een uur zachtjes
laten pruttelen.
In het laatste kwartier voegt u er
een pond tomaten in stukjes gesne
den en zonder pitten aan toe met
750 gram goed ontgrate vis. Daar
voor kunt u zowel zoet- als zoutwa-
tervis gebruiken. U schept alles
goed door elkaar, laat het geheel
nog even goed heet worden en be
strooit het dan met een flinke laag
peterselie. (Een bosje op zo’n pan
kunt u gerust rekenen.
Aan calorieën krijgt u dan onge
veer 370 per persoon te verwerken.
vies aan de
Evenwel niet
ook doktoren
j aarsmoeheid!
OVERIGENS heeft de broodbak-
kende hoogleraar van het instituut
voor toegepaste koolhydratenchemie
van de Leuvense Universiteit zijn
onderzoek nog niet afgesloten. Hij
moet zijn dossier nog volledig ma
ken, maar hij gelooft dat wel ge
reed te hebben wanneer hij in juni
zijn vondst op een congres in Duits
land officieel zal openbaren.
DAARNAAST kan ook een tekort
aan andere noodzakelijke stoffen op
treden zoals ijzer, hormonen en de
talrijke andere onontbeerlijke stoffen
voor onze lichaamsfuncties. Ze zijn
vaak slechts in onvoorstelbaar kleine
hoeveelheden nodig en werken onder
ling innig samen. Zo kan een tekort
aan één of twee van deze stoffen van
grote invloed zijn op de gehele norma
le „huishouding” waardoor ook ver
moeidheid ontstaat.
DIE vitaminen moeten vooral niet
maar raak geslikt worden: op alle
fabriekspreparaten staat de juiste dose
ring precies aangegeven, want ook een
teveel kan beslist schadelijk zijn! Men
kan uitsluitend extra vitamine-C ge
bruiken, maar nog beter één der vele
uitstekende fabrikaten, die een goed-
uitgebalanceerde samenstelling van alle
nuttige vitamines hebben. Drogisterijen
en apotheken leveren ze zonder dok
tersrecept, maar zowel voor het ge
bruik van een hoogtezon als voor extra
vitamines lijkt het raadzaam eerst ad-
huisdokter te vragen,
allemaal tegelijk, want
hebben last van voor-
NIETS schijnt een wereldomvat
tende omwenteling in de weg te
staan. Maar prof. Casier wil enkele
eisen stellen alvorens hij zijn pen
tosan voor industriële vervaardiging
op grote schaal wil afstaan. Hij wil
niet dat zijn patent wordt opge
kocht door belanghebbenden uit de
sector die met Amerikaanse graan-
export te maken hebben en vervól
gens wordt opgeborgen om een han
delsbelang in stand te kunnen hou
den. Ook wenst prof. Casier dat
pentosan ter beschikking van dé
ontwikkelingslanden komt.
CALORIE-ARM, zeer smakelijk,
voedzaam en gemakkelijk te berei
den is een stoofschotel met vis,
aardappelen en verschillende soor
ten groenten die als eenpans maal
tijd op tafel kan worden gebracht.
U HEBT ervoor nodig: 200 gram
spek in dobbelsteentjes, 200 gram
uien, fijngesnipperd, 400 gram in
blokjes gesneden aardappel,
gram klein gesneden selderie, 200
gram paprika (kleingesneden). Dit
alles even glazig laten worden in
het uitgebakken spekvet.
HET is duidelijk welke gevolgen
zijn ontdekking kan hebben wan
neer men bedenkt dat de EEG mo
menteel grote hoeveelheden Euro
pees graan ten koste van enorme
geldbedragen naar de veevoedersec-
tor verwijst, terwijl Amerikaans
graan, voornamelijk bestemd voor
de verwerking in het dagelijks
brood, ten koste van
wordt geïmporteerd. Die
maakt veel scheepsruimte
kelijk en haveninstallaties.
MAAR DE ZON en de goede 'lucht
(volop voorzien van zuurstof die voor
onze lichaamsprocessen zo nodig is)
zijn van grote invloed, hetgeen blijkt
uit het feit dat degenen die zojuist een
wintersportvakantie achter de rug heb
ben veel minder last van voorjaars
moeheid krijgen. De minder gelukkigen
brengen de lange wintermaanden hier
door, waar ze nauwelijks de zon zien,
weinig in de frisse lucht komen en als
ze niet trimmen of aan sport doen
bijna ook geen lichaamsbeweging krij
gen.
De weekends en de feestdagen, kerst
en nieuwjaar, leveren hoogstens een
autoritje op waarbij ze geen stap ver
zetten, ergens overmatig veel eten, in
een café zitten of een theater of bio
scoop bezoeken.
HET UIT 1955 stammende verdrag
over de gelijke beloning van vrouw en
man is eindelijk bekrachtigd en treedt
half juni in werking. „We hebben er
honderd jaar op gewacht”, zegt me
vrouw Tegelaar. Gelijke beloning bete
kent overigens nog niet gelijke kansen.
Al was het alleen maar doordat menig
beroep nog altijd officieus het etiket
„mannelijk” draagt.
„INEENS komt er een vrouw en
daar kijken ze gek tegen aan. Het
heeft te maken met de diep ingewor
telde traditie die de man als superieur
bestempeld. Er worden mannen allerlei
eigenschappen toegedicht die vrouwen
niet zouden bezitten. Ja, als je maar
lang genoeg tegen vrouwen zegt, dat ze
ER BESTAAT geen wetenschappelij
ke verklaring voor het ontstaan van
voorjaarsmoeheid, maar er is wel een
aantal oorzaken bekend die deze aan
doening in de hand werkt. Enkele
hiervan werden hierboven al opge-
somd. Een andere factor van belang is
blijkbaar het tekort aan zon. De mees
te mensen hebben hun vakantie in de
vorige zomer gehad, in eigen land of
elders. Onze zomer 1971 was vrij rijk
aan zon.
De zon blijkt toch wel een lang en
heel gunstig na-effect op onze fitheid
te hebben. Daarbij komt nog de geeste
lijke ontspanning die een echte plezie
rige vakantie nu eenmaal oplevert en
die blijkbaar ook grote „reserves”
vormt waarop we lang kunnen teren.
„IK BEN een vakbewegingsmens. Ik
houd van werken voor het NW, voor
de werknemer. Of dat nou mannen of
vrouwen zijn. De vrouw is onvrij, de
man ook. Zij het doorgaans iets min
der. Als ik vecht voor de vrouw, vecht
ik ook voor de man.”
Tot slot een citaat uit een door
„haar” secretariaat uitgegeven boekje
ter gelegenheid van de discriminatie-
beurs Dronten 1970: „Een recente me
dedeling van een vakbondsbestuurder:
Bij bedrijf X moesten bij inkrimpen
vrouwen worden ontslagen en zelfs
enkele mannen. En nog een: Die
vrouw is zo goed. Daar kan zelfs een
man niet tegenop.”
Vrouwelijke vakbondsbestuurders
moet je met een lantaarn zoeken.
grote invloed heeft op het ontstaan
van voorjaarsmoeheid. In de loop van
de herfst- en wintermaanden neemt
het vitaminegehalte (vooral aan vita-
mine-C) in fruit en groenten af. Bo
vendien zijn we in die maanden meer
en meer op blikgroenten en -fruit aan
gewezen. Hoe uitstekend deze blikpro-
dukten tegenwoordig ook worden ge
conserveerd, ze bevatten veel en veel
minder vitaminen dan verse, vooral
minder vitamine-C.
Onze reserves in het lichaam worden
opgebruiikt en onvoldoende aangevuld.
Door een ernstige ziekte, vooral bij
koortsige ziekten als influenza, long
ontsteking en andere infectueuze aan
doeningen, bij uitputtende ziekten en
na ingrijpende operaties is die vitami-
nereserve opgebruikt.
