KUBRICK: A CLOCKWORK ORANGE In mei stad Visioen vol muziek over onze toekomst FILMS IN AMSTERDAM Van Gogh trok ruim miljoen naar Orangerie Aiphenaar Eerste vijf vergunningen regionale televisie Demonstratie. Sony Quadrafonie „Liefdesbrief” bijna hersteld ETJïïïTT i OLYMPIADE Nederland in de Wibo van de Linde Vierde deel over wereldoorlog Sinjavski schreef over gevangenis weg bij AVRO PRIJSWINNAARS DERDE RONDE! GOUD ZILVER PROFICIAT! DOE MEE! BRONS 17 VRIJDAG 14 APRIL 1972 16 Hersenspoeling WINKEL OOK EENS GRATIS 1 GEEN RECLAME EN WEL EXPERIMENTEN Oscar-films V oorwaarden N achtvoorstellingen waarvoor u uw oude apparatuur ontwikkeld die met 2 extra Quadrafonie-systeem maakt van elke goeie stereo-installatie. I niet hoeft weg te gooien. Wegens sfeer „TOUR DE VILLE” IN DEN HAAG KRUISWEG 47-49 HAARLEM-TEL. 023-320244 A.S. ZATERDAG AMSTERDAM De film die op zichtig ontbrak bij de Oscar-plechtig- heid in Hollywood van afgelopen maandag, was waarschijnlijk „Clock work Orange” van Stanley Kubrick, niet alleen nu al de meest omstreden film van de laatste tijd, maar tegelijk de film met de meeste „nominaties”, dus hoogste verwachtingen voor een Oscar-onderscheiding. Het niet-noe- men van de film bij de uitreiking van de fel-begeerde beeldjes, zelfs nipt (als een soort troostprijs) vanwege zijn uitzonderlijke fotografie of zijn opmerkelijke decors, geeft te denken en dan niet in de richting die Stanley Kubrick gehoopt heeft te bereiken met zijn kostbaar en doorwrocht werkstuk. Want dat is het eerste wat opvalt bij „Clockwork Orange”, de film is het resultaat van langdurig nadenken, van moeizaam werken en van een geldverslindende verzorging die nauwelijks meer van deze tijd is. Boodschap In najaar gereed Nieuwe presentatie Subtiele De Sica De eerste geluidsrevolutie Kom ’es gauw bij ons langs. Zult u het met eigen oren horenhet verschil tussen Sony Quadrafonie en stereo is nóg verpletterender dan tussen stereo en mono. Geen popconcerten meer in de Albert Hall speakers (hoeven geen dure te zijn) een sensationeel maar ook kaatsend via het plafond, de vloer en alle vier de wanden. En schrik nu niet, u hoeft uw stereo-installatie niet op straat te zettenSony heeft een unieke ’SQ 4 Decoder’ Filmmuseum Met Quadrafonie krij'gt u de volle totaalsound, zoals V die ook in een concertzaal uw oren bereikt. Niet alleen rechtstreeks vanaf hefpodium (stereo), --*- 1- -X i ADVERTENTIES de 200 winnaar» nieuwe Van Gogh-museum te worden op- gehangen. ADVERTENTIE DEN HAAG Den Haag zal in de maand mei een stad vol muziek zün. Het Residentie-Orkest komt naar de bevolking toe in acht scholen, een bejaardentehuis, twee sporthallen, vjjf kerken vier fabrie ken, twee ministeries, twee winkelcentra, zeven theaters, een ziekenhuis, een gevan genis, een gebouw voor amateuristische kunstbeoefening en in een museum. De Sica heeft na zijn neo-realistische inzet met films als „Fietsendieven”, „Won der in Milaan" en „Uberto D.” jarenlang geprobeerd zich elegant zonder al te grote concessies in te passen in het commerciële filmbedrijf. Het is hem noch in het komi sche genre („Goud van Napels”, „Huwe lijk, Italiaanse stijl”) noch dramatisch („De verdoemden van Altona”) gelukt zijn vroeger meesterschap ook maar in de verste verte te benaderen. (Van onze RTV-redactie) DEN HAAG. Goorle, Melick-Herken- bosch, Dronten en de Bijlmer zijn de ge meenten c.q. buurtschappen die in aanmer king komen voor een zendmachtiging tot 15 april de gehele dag in onze hifi stereo showroom. ^(mtcoca-cou. De bijzondere concerten onder leiding van Dufallo brengen op 13 mei typisch Amerikaanse muziek van Brant Brown, Ives, Varese en Cage, en op 25 mei rond het ballet „Apollon musagete” van Stravinsky actuele muziek van Ligete, Schat, Halffter en Scriabine. Regisseur Kubrick heeft veel willen zeggen over onze samenleving of beter gezegd over de samenleving die we nu aan het voorbereiden zijn, die als het ware voor de deur staat en hij heeft daarbij alles willen vermijden wat aan enige vorm van realiteit zou doen denken. Zijn film is een visioen, een nachtmerrie, zo men wil, een groteske vergroting en vertekening van de dingen die we nu nog schouderophalend misschien accepteren, maar die uit zullen groeien tot de bange droom die .Clockwork orange” heet. Op woensdagavond 19 april vertoont het Nederlands Filmmuseum een negental korte undergroundfilms, afkomstig uit de Canyon Cinea Co-op, de westkust-tegen- hanger van de New Yorkse ondergrondse filmgroepering die door Jonas Mekas ge sticht werd. Twee vertegenwoordigers van de Canyon Cinema, David Boatwright en Anne Severson die momenteel een tour nee door Europa maken, zullen aanwezig zijn. Donderdag daarop wordt de Canade se serie voortgezet met „The tragid diary of Zero, the Fool” van Morley Markson. trale figuur is. Hoewel geweld en ver- krachtig, vooral in het eerste deel van de film een belangrijke plaats innemen, is het thema van boek en film niet zozeer de dictatuur van agressieve jeugdbendes of de onvoldoende tegenmaatregelen van de huidige maatschappij tegen dergelijke uitbarstingen van haat en terreur dan wel het kostbare bezit van de vrije wil, dat bedreigd wordt door de ridicule reclasse- ringsmethodes, die onze samenleving als tegenmaatregelen tegen de opdringende misdaad gaat gebruiken. Natuurbehoud-prijs. Graaf Lennart Ber nadotte, voorzitter van de internationale jury voor de toekenning van de Euro pese prijs voor natuurbehoud, heeft in Straatsburg die prijs uitgereikt aan de Brit Max Nicholson, die leider is van de Britse vereniging voor natuurbescher ming en auteur van het boek „Opstand van het milieu”. werk van De Sica volkomen ontbrak, heeft de filmer deze familiegeschiedenis over een periode van vijf jaren in beeld gebracht. De lichtelijk decadenteen in zichzelf gekeerde sfeer van de Finzi Cor- tini-familie, hun verblinde houding ten opzichte van wat om hen heen gebeurt, de moeilijke contacten met de buitenwereld, dit alles wordt met veel gevoel voor een voorbije tijd en met een zekere weemoed beschreven. Beter bewijs dat hij zijn kunst niet verleerd heeft en zijn idealen niet helemaal ontrouw is geworden had Vjttorio de Sica niet kunnen leveren en de onderscheiding van zijn film is mis schien voor hem een stimulans om voort aan minder te letten op modieuze stro mingen binnen een bedrijf, waarin hij zich nooit goed heeft weten aan te passen. Een andere, zij het niet bekroonde pre mière vindt plaats in Cineac Damrak en Rialto die beide Don Siegels „Dirty Har ry” vertonen, een harde politiefilm met Clint Eastwood als een door eigen supe rieuren tegengewerkte inspecteur die ach ter een maniakale moordenaar aanzit en tenslotte tijdelijk vrijaf uit de dienst moet nemen om de gevaarlijke misdadiger in zijn eentje op te jagen en onschadelijk te maken. Een spectaculaire film vol geweld en sensatie, maar bekwaam gemaakt door Don Siegel die met grote vindingrijkheid tot meer dan één spanningsclimax in zijn werk weet te komen. nieuw en zelfs de slotscène waarin een minister die politieke munt uit de nieuwe behandeling van misdadige elementen hoopt te slaan, in het gevlei bij Alex probeert te komen, is in zijn absurde humor nauwelijks origineel te noemen. De Milk-plus bar in „A clockwork orange”. DEN HAAG Komend najaar zal het vierde deel van de in totaal acht a negen delen omvattende geschiedschrijving over het Koninkrijk der Nederlanden in de tweede wereldoorlog in druk verschijnen. De toenmalige minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, mr. J. M. L, Th. Cals, die onlangs is overleden, heeft in 1955 de directeur van het Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie, prof. dr. L. de Jong, de opdracht verleend die geschie denis te schrijven. Tot dusverre zijn van de reeks drie delen verschenen: „Voor spel”, „Neutraal” en „Mei ’40”. Bij de verschijning van het derde deel, in maart 1970, heeft dr. De Jong al mee gedeeld dat de samenstelling van het vier de deel, dat de jaren van bezetting tot onderwerp zou hebben, aanzienlijk meer tijd zou vergen. Het eerste en het tweede deel zagen, nadat dr. De Jong in 1955 met de uitvoering van de opdracht was begon nen, in 1969 het licht. In het voorwoord van de serie, opgeno- men in het eerste deel, schreef dr. De Jong dat de uitvoering van de opdracht, gere kend van 1953 af, tenminste vijfentwintig jaar zou vergen. Daarom is „De tuin van de Finzi Corti- ni’s” een aangename verrassing, een be scheiden, bijna onopvallende film over een joodse familie in het Italiaanse Ferra ra tussen de jaren 1938 en 1943. De Finzi- Cortini’s behoren tot de rijke, aristocrati sche joden die buiten Ferrara in een door tuinen en muren van de buitenwereld afgeschermde villa een geïsoleerd bestaan leiden. De veranderde politieke situatie schijnt hen nauwelijks te beroeren, in een op fatalisme gelijkende berusting denkt de familie voor het naderend onheil ge spaard te blijven. De enige die regelmatig toegang heeft tot dit besloten leven is een joodse vriend van de familie die hopeloos verliefd is op de dochter, maar om maat schappelijke en andere redenen geen kans bij haar heeft. Niemand tracht zijn noodlot te ont vluchten, men tracht zich aan te passen aan de veranderde omstandigheden en zo min mogelijk op te vallen, maar dat alles blijkt onvoldoende. De slotscène speelt zich af in een schoollokaal, waar de joden van Ferrara door de Duitsers bijeengedre ven zijn voor de gevreesde deportatie. Met een subtiliteit die in het latere Voor de stadstoernee splitst het orkest zich op in twee kamermuziek-orkesten van elk zo’n 40 man en een kleiner kamermu- ziekensemble. Dirigenten zijn Willem van Otterloo, Hans Vonk en Richard Dufallo. Gedrieën presenteren zij tot besluit op 3 juni in het Congresgebouw het concert voor de Haagse burgerij, waar op o.m. een „Spectacle coupe” wordt geboden. Dufallo dirigeert de twee bijzondere con certen met groot orkest in het Congres gebouw waarvan dat op 13 mei de wereld première biedt van een werk van de Ame rikaanse experimenterende non-conformist en pionier John Cage, die gevraagd is het concert te komen toelichten. Het Mobiel Ensemble Nederland zal dit concert met een Cage-project voortzetten. Behalve het Kindertheater „Psst” en het Mobiel Ensemble Nederland, werken aan de concerten in mei ook mee: het Konink lijk Conservatorium en het Heidelberger Ballet. (10 minuten GRATIS WINKELEN) Mevr. Broens. Goor (Ov.) Mevr. Esser-Ólieslager, Tilburg L. Vermeeren, Horst (7Va minuut GRATIS WINKELEN) M. W. Sieraal-van Drunick, Den Haag A. van Roon-Jansen, Ede L. J. Leeman, Den Dolder B. Hut-Cramer, Amsterdam Het Residentie-Orkest wil niet alleen re gionale, maar ook sociale spreiding nastre ven. Het wil alle wijken aandoen, maar dit bleek niet mogelijk. Evenmin konden alle scholen, bedrijven, ministeries e.d. worden „bespeeld”, maar het orkest wil dit later inhalen. het doen van experimentele TV-uitzendin- gen. De definitieve machtiging zal de minis ter van CRM eerst afgeven als de Omroep- raad hem het advies gegeven heeft over een aantal voorwaarden waaromtrent de minister gevraagd heeft. De Omroepraad komt 21 april bijeen. De kwestie van de experimentele televisie kan dan aan de orde komen, maar, zoals bekend, tracht de raad ook nog vat te krijgen op een an der heet hangijzer: de statusbevordering van de Evangelische Omroep (EO). Aan het eind van het vorig jaar is van regeringszijde reeds gezegd dat het aantal vergunningen voor het verzorgen van ex perimentele TV-uitzendingen op de vingers van één hand te tellen zou zijn. Dat komt dus overeen met het aantal van vijf hier boven genoemd. AMSTERDAM. De filmwaarderingen van de Academy of Motion Pictures Arts and Sciences, uitgedrukt maandag jl. in het toekennen van diverse Oscars, kan de Amsterdamse bioscoopbezoeker deze week makkelijk aan eigen smaak toetsen. „The French connection” die zijn tiende verto- ningsweek in Flora is ingegaan, kreeg maar liefst vijf van de semi-gouden beeldjes die als Oscar bekend zijn gewor den. Het Amsterdamse succes van de film loopt dus al min of meer parallel met de waardering van de Hollywoodse Academy die onder meer regisseur William Fried- kin, hoofdrolspeler Gene Hackman, scriptwriter Ernest Tidyman en cutter Jerry Greenberg (die de sensationele ach tervolging uit drie weken opnamemateri- aal monteerde) onderscheidde. Naast Gene Hackman als beste acteur van het afgelopen jaar werd Jane Fonda tot beste actrice uitgeroepen naar aanlei ding van haar rol in „Klute”. Ook deze film (van Alan J. Pakula) is in Amster dam te zien en wel in Roxy, waar hij zijn zesde week is ingegaan. En tot de beste buitenlandse film werd maandag in Hol lywood Vittorio de Sica’s „De tuin van de Finzi Cortini” uitgeroepen, een fraaie „co me back” van de Italiaanse meester aan wie in Berlijn het vorige jaar al een Gouden Beer werd toegekend en die nu overhaast in Calypso is ingezet. Alex wordt tegen het einde van de eerste helft van de film, nadat hij zich aan allerlei wreedheden en perversiteiten te buiten is gegaan, wegens moord en verkrachting gearresteerd en tot een aan zienlijke gevangenisstraf veroordeeld. Maar door zijn goed gedrag dat bovendien van berouw over zijn verderfelijk verle den getuigt, wordt hij het proefkonijn van een nieuwe hervormingsmethode waarbij vergelijkbaar met de uitwerking van een bepaalde pil bij alcoholisten, een fysieke weerzin tegen misdadige en agressieve neigingen wordt opgeroepen. Zo wordt Alex omgeturnd tot een brave jongen die na twee weken de gevangenis mag verlaten om dan de wraak van de ordentelijke maatschappij in volle om vang op zich te voelen neerdalen. Zijn voormalige slachtoffers blijken dan niet minder perfide in het uitdenken van de structieve tegenmaatregelen dan de ge vreesde Alex van destijds. Deze omkering van waarden is niet MOSKOU (AP) Andrei Sinjavski, de Russische schrijver die in 1966 werd ver oordeeld voor het schrijven van „anti- Sovjef’-litteratuur, die in het buitenland werd gepubliceerd, heeft een lang verslag geschreven over zijn verblijf van zes jaar in de gevangenis. De titel van het ongeveer 500 pagina’s tellende boek is „Een stem uit het koor”. Het is nog niet bekend of Sinjavski het wil publiceren. Tot nu toe circuleerde er alleen een gestencilde versie van zijn boek. Er worden aan de machtiging enkele voorwaarden verbonden. In de eerste plaats mag er geen reclame worden ge maakt en moeten de uitzendingen experi menteel zijn. De nadere voorwaarden waarover de minister advies heeft gewaagd aan de Om roepraad behelzen de beheersvorm (de ge dachte gaat uit naar een stichting), het terrein waarop de experimentele TV zich mag bewegen en dat waarop zij beslist niet mag komen. Minister Engels heeft destijds al te ken nen gegeven dat zaken die hij niet behoeft te regelen ook niet geregeld.zullen worden. Met andere woorden, Kubrick wil de mensen die „de tekenen des tijds” niet verstaan of niet willen verstaan, wakker schudden. Dat klinkt wat zwaarwichtig, maar dat is precies de indruk die de film nalaat, waarschijnlijk ook door zijn be werkelijke vormgeving die mede het ef fect van naderend onheil moet versterken. „A clockwork orange” is gemaakt naar een in 1962 verschenen roman van de sciencefiction-schrijver Anthony Burgess, waarin Alex, de leider van een jeugdben de die zich in gewelddadigheden van al lerlei soort heeft gespecialiseerd, de cen- LONDEN (AP) De directie van de Albert Hall te Londen heeft meegedeeld dat er in dat gebouw geen popconcerten meer zullen mogen worden gehouden, om dat die vrijwel altijd leiden tot chaos, hysterische toestanden en schade aan het interieur. Verleden jaar werden er 25 popconcer ten gehouden en daarvan was er maar een normaal verlopen. AMSTERDAM. Wibo van de Linde, chefredacteur van de actualiteitenrubriek Televizier-Magazine heeft besloten toch weg te gaan bij de AVRO televisie omdat naar hij zegt sinds Pasen tussen hem en directeur Siebe van der Zee een „vol strekt verkeerde sfeer is gegroeid”. Vorige maand werd bekend dat de heer Van de Linde overwoog de AVRO te ver laten voor een functie als woordvoerder van de hoge commissaris voor vluchtelin genzaken van de Verenigde Naties in Genève. De hear Van de Linde deelde in een korte verklaring mede, dat hij die functie alsnog heeft aanvaard. Hij zal de AVRO op korte termijn verlaten. Onze gelukwensen ook aan van een drink-cheque en de duizenden anderen die hun aantrekkelijke beloning inmiddels al ontvangen hebben. Spaar de letters D-O-R-S-T onder de doppeB van de literflessen Coke, Fanta, Sprite, Lift en Kinley Tonic. Serie compleet? Stuur dan het deelnemersformulier (bij uw winkelier) of een briefkaartje met de tekst* „Ja ik heb ze”, aan: Shopping Olympiade,- Postbus 8370, Amsterdam-w.IL (5 minuten GRATIS WINKELEN) J. de Jong, Krimpen a. d. IJssel M. Oosterlee-Kooyman, Hoogvliet Fam. Klein-Egelink, Amsterdam W. Woudenberg, Den Helder M. Matzer, Velp (Gld.) AMSTERDAM Het schilderij „De Liefdesbrief” van Vermeer, dat vorig jaar september uit het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel door „Tijl van Lim burg” werd gestolen en later beschadigd werd teruggevonden, zal in augustus in het Rijksmuseum in Amsterdam kunnen wor den tentoongesteld. De restauratie van het doek nadert thans zijn voltooiing. Het in schilderen is bijna gereed, daarna moet het doek gevernist worden. Het drogen van de vernis zal enkele maanden duren. Het ligt in de bedoeling in augustus rond het doek een kleine tentoonstelling in te óChten, waarbij alle fasen van de restau ratie in foto’s getoond zullen worden. Alleen de wijze waarop deze bekende elementen opgediend wordten geven de film een misleidende schijn van gedurfdheid. In wezen is het onderwerp oude kost, stammend uit de tijd van jeugdbendes die elkaar bestreden („West Side Story”!) het is de vraag of de aangesneden problemen over tién jaren (de film heet in de naaste toekomst te spelen) het belang nog hebben die hun in de film worden toegekend. Nieuw blijft de presentatie. De bende onder Alex, de jongen die van geweld, verkrachting en Beethoven houdt (Mal colm McDowell) komt bijeen in de „Milk- plus” bar, waar naakte vrouwefiguren in fieberglas als tafels dienen en de melk (waaraan een bepaalde „kick” is toege voegd) uit de borsten getapt wordt; een verkrachting wordt voorbereid terwijl Alex op de maat van „Singing in the rain” de vastgebonden echtgenoot al dan send Sn de ribben schopt, een alleenwo nende kunsthysterica wordt vermoord met een beeldhouwwerk dat de vorm heeft van een mannelijk geslachtsdeel. En ga zo maar door. Kubricks fantasie kent ogenschijnlijk geen grenzen, maar de doordachtheid van ieder detail werkt voortdurend tegen, maakt iedere vondst onwaarschijnlijk en wekt op den duur zelfs twijfel op aan de zuivere bedoelingen van de maker. En zelfs al zouden die boven verdenking staan, dan nog blijft het bezwaar bestaan tegen een werkmethode die vaak een oogver blindend en fascinerend schouwspel weet op te roepen, maar die de bedoelingen achter het werk niet of onzuiver over brengt. Stanley Kubrick, met een indrukwek kend oeuvre op zijn naam waarin „Paths of glory”, „Dr. Strangelove” en „2001: a space odyssey” hoogtepunten waren, heeft hoog willen grijpen. Hij heeft een gruwe lijk beeld willen ontwerpen van onze wereld over enkele jaren, een wereld die door geweld, maar ook door het ont krachten van de vrije menselijke wil (allemaal erfenissen van onze tijd) onleef baar is geworden. Ik geloof dat Kubrick zijn angsten voor de naaste toekomst in andere aspecten van ons leven had moe ten zoeken. In ieder geval heeft hij er mij niet van weten te overtuigen dat zijn kleurige, popart-achtige voorstelling van zaken, hoe fraai ook in kleuren vastgelegd, enige overlevingskansen bezit. CHARLES BOOST (Van onze correspondent) PARIJS. De grote Van Gogh-ten- toonstelling, die vanaf eind december in het Parijse Orangerie-museum gehouden werd, heeft alle bezoekrecords geslagen. Exposities met werken van Goya (316.000) en Matisse (347.000 bezoekers) stonden tot dusverre aan de spits. Van Gogh is met bijna een half miljoen mensen die beide meesters ruimschoots voorbijgestreefd. Overtroffen wordt Vincent alleen door de Egyptische farao Toet Ank Amon, die in 1967 bijna 1,25 miljoen Parijzenaars trok, maar die belangstelling had natuur lijk maar zijdelings iets met artistieke overwegingen te maken. Aan entreekaartjes heeft Van Gogh bijna anderhalf miljoen franken in het laad je van de Orangerie gebracht. Maar of Vincent, die tijdens zijn leven nooit één doek of tekening had verkocht, 80 jaar na zijn dood nu voor een museum als goud- y/ mijn kan worden omschreven is een vraag vzw waarop de Orangerie-directie het antwoord nog even schuldig blijft. De gigantische kosten aan transport, speciale bewaking en vooral aan verzekeringen zijn nog niet nauwkeurig uitgerekend, maar vermoede lijk zal er wel niet zo heel veel overblijven. Intussen werd deze week de expositie voor het Parijse publiek gesloten. De ene helft van de collectie gaat nog voor twee maanden naar Bordeaux, terwijl de rest terugkeert naar Amsterdam, om in het „That cold day in the park”, het debuut van Robert Altman die later met „M.A.S.H.” en met „McCabe en Mrs. Mil ler” naam zou maken, is vrijdag- en zaterdagnacht in Bio te zien. En Richard Lesters „Petulia” met George C. Scott en Julie Christie vinden we terug in Cein tuur. De acteur Scott („Patton”) kan men ook tegenkomen in City, waar zijn „The last run” van Richard Fleischer ’s nachts wordt teruggebracht. Een ouderwetse Tar zan (met Jock Mahoney in de titelrol wordt in Calypso vertoond, terwijl bet uniek schouwspel van Orson Welles in een wildwestfilm te beleven valt in Ciné- tol, waar Tepepa van Giulio Petroni aan de orde is binnen het raam van „een handvol gouden westerns”. Voor luchtig amusement kan men dit weekeinde na twaalven terecht in De Uitkijk, waar „Hellzapoppin” en in Cineac Reg. Bree- straat, waar Stanley Dones misdaadkome- die „De man met de vijf paspoorten” („Charade”), met Audrey Hepburn en Ca ry Grant, worden vertoond.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1972 | | pagina 17