het
naar
Koninkrijk Gods voorop moet staan
PINKSTERBOODSCHAP 1972
Doopsgezinde zending viert 125-jarig bestaan
„Kerken beseffen dat zoeken
H
juist denken
Maatstaf voor
Heemstedenaar Van Eeghen was in Moskou:
J
ZATERDAG 13 MEI 1972
Erbij
Orthodoxe kerk
Vrijheid, als
De heer E. H. van Eeghen uit Heemstede, voorzitter van de financiële
commissie van de Conference of European Churches (CEC) en ex officie-
lid van het Presidium van de CEC heeft van 15 tot 24 april 1972 in Mos
kou en in het klooster te Zagorsk de vergadering van dit presidium bij-
gewoond. Voor de eerste maal sinds het bestaan van de CEC werd toe
stemming van de regering van de Sovjet-Unie verkregen om een presi-
diumvergadering in Rusland te houden. De Russisch-Orthodoxe Kerk
trad als gastvrouw op en haar gastvrijheid was verbijsterend, zowel
kwantitatief als kwalitatief.
J
door
BEP ANDREAS
John H. Wyndham
Drie sterren
dr. Kiyoko Takeda Cho, Tokio, Japan,
patriarch Germanos van Servië, Belgrado, Joegoslavië,
bisschap Hanns Lillje, Hannover, Duitsland
dr. Ernest A. Payne, Pitsford, Engeland,
dr. John C. Smith, New-York, Ver. St.,
bisschap A. H. Zulu, Eshowe, Zuid-Afrika.
De lezing stond onder de auspiciën
van First Church of Christ, Scientist,
Haarlem en was getiteld: „Denken Wij,
of Denken Wij Alleen Maar Dat Wij
Denken?
Het Koninkrijk van God is meer dan ons samen leven als
christenen. De Geest is al begonnen het geïsoleerd zijn van
christenen, van elkaar en van hun medemensen te doorbre
ken. Hij stelt ons in staat onze zelfgenoegzaamheid te be
treuren en Hij maakt ons tot betere instrumenten van Gods
liefde voor deze wereld.
De Verenigde Naties hebben dit jaar iedereen opgeroepen
tegen de zelfvernietigende vervuiling van onze planeet te
vechten. In ditzelfde jaar zal de Wereldraad van kerken
voor de verscheidene „vredesacties” in
zetten.
Dit verwekte grote hilariteit onder de
Russen.
de praktijk van hun hulp van de ver
volgenden, deed velen toch die stap
wagen.
Universiteit Moskou,
Stalin gebouwd.
MM
De Russische regering laat de kerken
een variërende, maar soms vrij grote
mate van vrijheid, zolang zij maar niet
teveel opvallen of problemen scheppen.
Wel wordt verwacht dat de kerken
zich loyaal opstellen tegenover het re
gime en dus ook tegenover het Com
munisme De regering verwacht even
wel niet dat de voorgangers Marxisten
zijn. Tenslotte verwacht de regering
van de kerken dat zij zich speciaal
Gevraagd naar de zin van deze zen-
dingsarbeid het toch betrekkelijk
gering aantal christenen in Indonesië
gezien tegen de achtergrond van een
islamitische miljoenenbevolking zegt
ds. L. Koopmans, lid van de Doopsge
zinde Zendingsraad en zelf enkele ja-
ren zendingspredikant op West-Irian:
Door deze nieuwe band konden de
Nederlandse doopsgezinden in de laat
ste jaren ook deelnemen aan het werk
in het gebied rond het Tschaad-meer
in Centraal-Afrika, waar de arbeid
niet alleen gericht is op hulpverlening
en onderwijs, maar de dialoog met de
Islam eveneens op gang is gekomen.
Als lid van de Raad van Sprekers
van De Moederkerk is de heer Wynd
ham op tournee. Hij gaf een voorbeeld
uit zijn eigen leven, niet alleen van de
waarde, maar zelfs van de noodzake
lijkheid van denken dat gebaseerd is
op de kennis van God.
woord:.in Hem leven wij, en bewe
gen ons, en zijn wij” (Hand. 17 28), zei
hij.
Hij kreeg een gevoel van vrede en
kalmte, ondanks de herhaaldelijke ver
horen en voelde zichniet langer omge
ven door vijanden. Op dit punt begon
hij iedereen te zien als „in werkelijk
heid door God bestuurd. Later werd
hij naar een gewoon krijgsgevangen
kamp gezonden en tot zijn vrijlatiging
werd hij daar goed behandeld.
De heer Wyndham vervolgde zijn
uiteenzetting van de verhouding tussen
denken en luisteren aldus: „Het hele
leven van Jezus was een gebed, een
gebed van luisteren. Jezus luisterde al
tijd naar de Vader. Hij legde uit dat
de Christus niet een menselijke per
soon is, maar het goddelijk beeld of de
ware idee van God, die Jezus zo volle-
christenen uit alle werelddelen bijeenbrengen om opnieuw
te ontdekken wat „verlossing vandaag” betekent. Daarom
moeten wij op pinkster en 1972 opnieuw verstaan hetgeen
Paulus over de Heilige Geest als eerste vrucht van het
Koninkrijk geschreven heeft en deze hoop aan ieder doen
weten: „Want de schepping is aan de vruchteloosheid on
derworpen in hope echter, omdat ook de schepping zelf
van de dienstbaarheid aan de vergankelijkheid zal bevrijd
worden tot de vrijheid van de heerlijkheid der kinderen Gods.
Want zij weten dat tot nu toe de ganse schepping in al haar
delen zucht en in barensnood is. En niet alleen zij, maar ook
wij zelf die de Geest als eerste gave ontvangen hebben,
zuchten bij onszelf in de verwachting van het zoonschap:
de verlossing van ons lichaam. Want in die hoop zijn wij be
houden”. (Rom: 8:20-24).
De voorzitters van de Wereldraad van Kerken:
Ere-voorzitter: dr. W. A. Visser ’t Hooft, Genève,
Zwitserland
'Een kapel van de doopsgezinde
zending
„Het besef van dit feit bracht mij op
mijn knieën, en ik bad tot God om mij
de beproeving van een terechtstelling
te besparen. Ik beloofde Hem, dat ik
mijn leven in zou zetten om Hem te
dienen, zei de spreker.
Eens werd hij krijgsgevangene ge
maakt. Al spoedig werd het hem dui
delijk dat zijn leven in gevaar was
omdat hij voor een spion werd gehou
den.
In de geest van Jansz rijpte toen een
nieuwe methode van zendingsarbeid.
Hij wilde landbouwkolonies stichten,
waarvan de kerk zou bestaan uit chris-
ten-Javanen, maar die ook open zou
den staan voor Islamitische. Het zen-
dingsbestuur in Nederland voelde er
niets voor. Pas zijn zoon P. Ant. Jansz.
die de voetsporen van zijn vader druk
te, slaagde erin diens denkbeelden te
verwezenlijken. Op deze wijze kwam
een geheel nieuwe zendingsmethode”
tot ontwikkeling een eerste aanzet
van wat nu genoemd zou worden zen
dingsarbeid door ontwikkelingshulp”
„De toestand is dus totaal verschil
lend met die welke ik vijf maanden
geleden in China aantrof”, aldus de
heer Van Eeghen. „In dat land ontkent
men eenvoudig het bestaan van gods
dienstig leven”. Ik had geen gevoel van
onvrijheid, mocht tijdens miin toe
spraak in de kerk zeggen wat ik wilde
(en deed dat uiteraard ook) Ook grap
hs en zo worden wel getolereerd Toen
Noch om ons heen noch bij ons zelf zien wij veel geloof.
Daarom bidden wij om de Heilige Geest.
Het Koninkrijk van God gaat de toekomstverwachting
van de mens te boven. De Geest doorbreekt onze immobiliteit
en ons voorzichtig plannen maken. Hij stelt ons in staat om
deze aarde niet langer uit te buiten en te vervuilen, maar al
onze kennis en bekwaamheden zo te gebruiken dat komende
generaties verantwoordelijk kunnen leven.
Het Koninkrijk van God gaat het politieke beleid van
mensen te boven. De Geest doorbreekt onze halfslachtige
pogingen om de oorlog in te perken. Hij stelt ons in staat voor
d" vrede te lijden: een vrede waarin de verscheidenheid en
spanningen tussen rassen, generaties, sexen, (".'turen, sociale
groepen en volken er alle toe bijdragen tot groter eenheid en
volwassenheid te komen.
Sinds 1951 werken de doopsgezinde
zendingscorporaties in Europa nauw
samen in het „Europaisches Mennoniti-
sches Evangelisations Kommittee” (E-
MEK), waarin een gemeenschappelijke
arbeid haar neerslag heeft gevonden,
die in losser verband eigenlijk van het
begin af bestond.
Wat Indonesië betreft, de Doopsge
zinde Zendingsraad, zoals het college
tegenwoordig heet, beperkt zich thans
tot het voldoen aan de aanvragen om
gerichte hulp (theologische opleiding,
landbouw-ontwikkeling, medisch per
soneel) die door de Broederschap daar
te lande wordt gevraagd. Voor de aan
de kerk overdragen middelbare
school in het Tschaad-gebied stelt hij
geld en personeel ter beschikking.
In het klooster te Zagorsk, tachtig
kilometer noordoostelijk van Moskou,
heeft het Presidium intensief verga
derd. Van Russische zijde bleek men
bepaald ingenomen te zijn met de
Oostverdragen” en de steun welke de
Westeuropese kerken hieraan hadden
gegeven. Ook de Salt-besprekingen in
Helsinki verliepen kennelijk naar Rus
sische wens.
Men had al spoedig zware stormen
te doorstaan. De Japanse invasie in
1942 en het wegvallen van het Neder
landse gezag hadden tot gevolg dat de
altijd smeulende haat tegen de blanke
overheerser hoog oplaaide en zich
richtte tegen alles, wat als vertegen
woordiger van de Westeuropese macht
werd gezien, ook tegen de zending. De
furie liet een spoor van brandsVchting
en plundering na in het Moeria-gebied;
ook vielen er enkele slachtoffers
Sneller echter groeiden nu de chris
telijke gemeenten In het gebied rond
de berg Moeria dat aan de doopsgezin
de zending was toegewezen. In 1940
telde men twaalf gemeenten met enige
duizenden leden. Tal van scholen wa
ren ontstaan twee hoofdziekenhuizen
hulpziekenhuizen en buiten-poliklinie-
ken. Een gemeente van een duizendtal
Chinezen voegde zich daarbij.
„Denken doen we allemaal. Maar
doen we het goed en wat is de maat
staf voor juist denken? „Het luisteren
naar van God komende gedachten is
ongetwijfeld de kern van het ware
denken, zei een Christian Science
spreker op dinsdag 9 mei in de Tuin
zaal van het Concertgebouw in Haar
lem. John H. Wyndham, CSB, uit Los
Angeles, vertelde zijn gehoor dat of
ons leven de moeite waard is berust op
denken dat in overeenstemmig is met
en de uitdrukking is van goddelijke
kwaliteiten.
Maar de gemeenten herrezen en al
werden een aantal Europese medewer
kers geïnterneerd, de arbeid ging ver
der. De gemeenten bewezen hun le
venskracht tijdens de nationale revolu
tie van 1945; zij leverden bewijs van
hun geloof bij de generaals-putsch van
1966, toen zij met hun naastenliefde
ook de slachtoffers van de anti-com-
munistische vloedgolf omsloten Het
was bij deze hernieuwde uitbarsting
van islamitisch geweld (ook in Indone
sië zijn de godsdienstige tegenstellingen
maar al te vaak voor politieke doelein
den misbruikt) een riskant moment om
christen te worden, maar juist de tref
fende overeenstemming tussen hun
verkondiging van de naastenliefde «n
De nationale dodenakker voor de
slachtoffers van hei beleg van
Leningraa.
Het antwoord kwam tot hem als een
duidelijk bevel om zijn gedachten on
der controle te houden. Dat bevel hield
in dat hij ernstig en geestelijk moest
bidden. In plaats van alleen maar God
om hulp te vragen, begon hij te weige
ren om angstige, van haat en wrok
vervulde suggesties in zijn denken toe
te laten. Hij werd vele maanden in
eenzaamheid, in een cel zonder bed,
opgesloten. Hij had veel te lijden van
buitensporige hitte en kou en geduren
de een week kreeg hij geen voedsel en
slechts één keer wat water.
Na terugkeer in Moskou vond er een
groot banket plaats met meer dan
honderd aanzittenden. Gastheer was de
nieuwe patriarch Pimen naar het mij
voorkwam een sterke persoonliikheid.
Hij hield een uitstekende rede en gaf
daarbij een zeer positief christelijk ge
tuigenis. Het was het merkwaardigste
diner dat ik ooit meemaakte, ook om
dat ik tegenover een atheïstische hoge
ambtenaar zat met wie ik een positief
gesprek had. Interessant was verder
nog de opmerking van een Russische
vriend, hoe nuttig twee jaar geleden de
ontvangst door Koningin Juliana op
Soestdijk van het C.E.C.-presidium was
geweest. Deze geste ten opzichte van
de C.E.C. heeft indruk op de Russische
regering gemaakt. Dat de CEC nu in de
Sovjet-Uie kon vergaderen is misschien
ook hieraan te danken”.
„Naarmate verkeerde ingevingen uit
mijn denken werden verbannen, be
gonnen goddelijke gedachten mijn be
wustzijn te vullen, vertelde hij. Dat
onafgebroken maandenlange bidden
voorzag zowel in zijn geestelijke als
in zijn lichamelijke nood. „Ik zag een
glimp van de waarheid van het Bijbel-
dig tot uitdrukking bracht. De Christus
is altijd en overal aanwezig en be
schikbaar om te genezen en te redden.
Het is de Christus, die ons in staat
stelt naar God te luisteren en goddelij
ke leiding te ontvangen.
Aan het eind van zijn lezing zei de
heer Wyndham dat het nooit te laat is
om te beginnen met biddend denken,
gebaseerd op God. Een ziekte, die als
ongeneeslijk wordt beschouwd, kan op
deze basis genezen worden. En dat
geldt evenzeer voor omvangrijker pro
blemen, zoals rassenstrljd en oorlog.
Op 21 oktober 1847 werd te Amster
dam de „Doopsgezinde Vereniging tot
Bevordering der Evangelie-verbreiding
in de Nederlandse Overzeese Bezittin
gen” opgericht en zo viert de
125-jarige vaak zeer bewogen
Doopsgezinde zending dit jaar haar
bestaan.
leven droegen begraven. Bij jullie
staan de kruisen rechtop, bij ons liggen
zij vaak en zijn zij niet tastbaar maar
zij zijn er daarom niet minder werke
lijk om”
„Kun je de betekenis van het bijbels
geloof aan dorre cijfers meten? De
prediking van het christendom in Indo
nesië heeft er waarden geïntroduceerd,
die vooral in tijden van crisis van
onschatbare betekenis bleken voor de
samenwerking der mensen en hun in
vloed reikt tot ver buiten de grenzen
der evangelische gemeenten. Het chris
tendom is er vast geworteld in het
eigen volksbestaan en straalt er naas
tenliefde er verzoening uit over een
wereld, die door zoveel haat is geteis
terd”.
De orthodoxe kerk is nog altijd zeer
sterk. Zij stelt zich niet seculair op in
een totaal seculaire staat. De raakvlak
ken zijn dus beperkt en daardoor kan
de kerk met af en toe wat noodzake
lijk geschipper zich handhaven.
De wereldse tendens van veel West-
Europese kerken is haar vreemd Daar
aan heeft de Russisch-Orthodoxe Kerk
dan ook waarschijnlijk haar voortbe
staan te danken. Hetzelfde verschijnsel
nam ik vorig jaar in Roemenië waar.
Deze orthodoxe kerken, vroeger zo
sterk met het feodale establisment ver
weven, hebben een eigen koers gevon
den. Deviatie en pragmatisme zijn hun
niet vreemd, maar al met al zijn zjj re
bewonderen. De sterkere bloeders van
gen de zwakkeren op, u’ ter aard in alle
stilte”.
Aan verschillende Russische vrien
den heeft de heer Van Eeghen ge
vraagd: „welk percentage van de Rus
sen sterft in Christus?” Het antwoord
was steeds: ongeveer 50%. In Moskou
„In de enorme kerk waar ik die
zondagochtend sprak lag in een hoek
een, de vorige dag gestorven, vrouw op
haar lijkkist. Ieder overleden kerklid
heeft het recht 24 uur in de kerk
opgebaard te liggen De gemeente kan
dan afscheid nemen en de familieleden
condoleren. Tegelijkertijd werden ach
tereenvolgens op geen dertig meter af
stand kinderen gedoopt, een huwelijk
gesloten en het Heilig Avondmaal ge
vierd. Een zó levende kerk heb ik nog
nooit meegemaakt” aldus de heer Van
Eeghen.
zag hij veel jongeren in de kerken,
speciaal tijdens de avonddiensten. De
Orthodoxe Kerk is een werkelijk on
derdeel van het Russische leven, van
de Rus zelf.
In Leningrad bezocht de CEC onder
meer een gigantische begraafplaats
voor 600.000 slachtoffers van het Duit
se beleg. Het viel de heer Van Eeghen
op dat er geen enkel kruis te bespeu
ren viel. Het commentaar van een
Russische vriend was: „Deze Russen
zijn met het kruis, dat zij tijdens hun
„Tk heb geconstateerd”, aldus de heer
Van Eeghen, „dat men zowel in oost
als west is gaan inzien dat kerken geen
instellingen zijn die de pretentie moe
ten hebben alle politieke tegenstellin
gen te kunnen oplossen. Het zoeken
naar het Koninkrijk Gods dient voorop
te blijven staan en dit houdt alleen
„mee-lijden” in.
Armeniër,
werkten,
deze Ar-
van het
De nieuwe kolonies geraakten inder
daad tot bloei. P. A. Jansz stichtte ook
een kweekschool voor onderwijzers.
Zijn arbeid richtte zich vooral op de
arme bevolking van het platteland;
zijn intensieve bezoeken aar de dessa’s
en de gesprekken die hij daar met de
islamitische bevolking voerde wekten
opnieuw wrevel op nu zowel van het
Nederlandse bestuur als van de mo
hammedaanse voorgangers.
Drie jaar na de oprichting kon de
eerste „zendeling”, P. Jansz, naar Java
worden uitgezonden. Zeer tegen de zin
van het gouvernement overigens. De
Nederlandse regering vreesde van de
zendingsarbeid in het algemeen een
opruiende invloed onder de Javanen.
Jansz werd dan ook slechts als „onder
wijzer” tot Java toegelaten. Als zoda
nig kon hij zich vesti. en op het land
goed van een protestante
waar achtduizend Javanen
Anders dan de regering zag
meniër in de verbreiding
Christendom onder zijn koelies juist
een middel om hen „gewillig” te hou
den.
men mij bij een andere gelegenheid
vroeg of ik een kort bezoek aan een
plaats in Siberië in de buurt van de
Oeral wilde brengen, antwoordde ik
schertsend: „Zeker een enkele reis?”
In de dertiger jaren waren deze
gemeenten reeds naar groter zelfstan
digheid gerijpt en toen in 1940 de
doopsgezinde zending werd afgesneden
van haar financiële basis in Nederland,
werd overgegaan tot oprichting van
een eigen Broederschap, die met de
autonomie van haar gemeenten en met
de handhaving van de volwassenen-
doop haar doopsgezinde oorsprong niet
verloochende.
Van zulk een gezichtshoek uit kon
het werk van Jansz nauwelijks enige
vrucht dragen. Na een kwart eeuw
„ploegen op rotsen” waren er nog
slechts 39 leden; hooguit 20 ervan
kwamen er *s zondags naar de kerk
dienst.
Die samenwerking met de andere
kerkgenootschappen is door de jonge
Broederschap in de Raad van Kerken
van Indonesië gezocht en gevonden.
Met dit voor ogen is er zeker voor
de Doopsgezinde Broederschap alle re
den, het 125-jarig jubileum van haar
zendingsarbeid opgewekt te vieren. Zij
doet dit onder meer door eer grote
financiële steunactie 1125 maal duizend
gulden is het doell), die in oktober
haar afsluiting zal vinden. De op
brengst is bestemd voor projecten
waarom de kerken in Indonesië en in
Tschaad hebben gevraagd, maar die
zonder deze jubileum -actie niet kun
nen worden uitgevoerd. He» gironum
mer? Postgiro 26 22 12? ten nam> van
„Jubileum-actie Doopsgezinde Zen-
dingsvereniging, Deventer”.
„Dr. E. Emmen, ere-president van
de CEC, en ik werden uitgenodigd
tijdens de zondagochtenddienst in
een van de grootste kerken van
Moskou, de „Opstandingskerk”, de
gemeente toe te spreken. Mijn En
gelse preek” werd in het Russisch
vertaald. Het was een heel bijzonde
re gewaarwording om de zeer grote
mensenmenigte altijd staande of
knielend (banken zijn er niet», mid
den in Moskou toe te spreken. De
gemeente gaf regelmatig commen
taar op wat gezegd werd, uiteraard
steeds na de vertaling in het rus-
sisch, hetgeen een goed contact in de
hand werkte tussen spreker en toe
hoorders.
