BACH
Opzienbarende
bevordert
experimenten:
ROCK
heeft
negatief
effect
NEDERLANDSE SPITSBERGEN EXPEDITIE
VOETTOCHT VAN 750 KILOMETER
de groei;
ZATERDAG 20 MEI 1972
(Van onze Haagse redactie)
(Van onze wetenschappelijke
medewerker)
Kwijnende planten moet men
elke dag even vriendelijk toe
spreken, dan knappen ze wellicht
op. Recente onderzoekingen heb
ben namelijk aangetoond, dat
planten kunnen reageren op ge
luiden, niet alleen van de mense
lijke stem, maar ook van muziek.
Eigenlijk is dat niet zo merkwaar
dig als het lijkt. Planten reageren
immers ook op licht en lichttril
lingen verschillen in principe niet
van geluidstrillingen, al is er een
groot verschil in golflengte.
DEN HAAG Tochten van
honderden kilometers op kaplaar
zen door dooiijs. Bij iedere stap
zak je zo’n 40 centimeter weg.
Geen mens in de wijde omtrek te
bekennen. Een ontmoeting met de
niet ongevaarlijke ijsbeer of mus
kusos behoort tot de mogelijk
heden. Slapen in ijzige koude in
een tentje ergens aan de rand van
een gletsjerspleet. Een 2000 meter
hoge berg beklimmen. „Ik wil nu
eenmaal dingen doen, die nog bij
na niemand gedaan heeft. Een va
kantie aan de zonnige Spaanse
stranden is niets voor mij”, zegt
keurmeester van vee en vlees Fred
van Olphen, de 27-jarige leider
van de vier man tellende Neder
landse Spitsbergen Expeditie 1972,
die 23 mei van start gaat.
Planten
d,
m
reageren
ci
vi
le
e-
e-
e-
op muziek
w
1-
er
te
1-
sn
n
is
»r
1-
e
e
c
s
1
1
t
I
e
e
le
le
digheden soms 120 kilometer ver kij
ken. Bij veel mist ben je
een bivak op te slaan en
tot de mist opgetrokken i:
bergmagnetisme kun je bij
mist niet op je kompas lop<
De Spitsbergen Expeditie
mei vanuit Den Haag ner a
Noorse kustplaats Tromsc
laatste voorbereidingen v<
kilometer lange overtocht
bergen plaats zullen vinder
De muskusos, die heuvelafwaarts
snel over de kop vliegt.
bewustzijn impliceert, hoe rudimentair
dat ook moge zijn. Ook de bekende
botanicus dr. Burbank is van mening
dat planten een bepaald „gevoel” kun
nen hebben, al is dat niet precies te
omschrijven. Hij zou bij zijn proefne
mingen planten ook hebben toegespro
ken en moet er dus van overtuigd zijn
geweest dat planten op de menselijke
stem kunnen reageren.
als filodendrom, radijs, maïs en gera
niums bleken gunstig beïnvloed te wor
den door de tonen b en d. Maar na
veertien dagen begonnen deze bij het
experiment betrokken planten plotse
ling te kwijnen. De bladeren van de
geraniums werden geel en op de twin
tigste dag waren ze dood, evenals de
radijs-, maïs- en filodendronplanten.
Oberland, en zat drie weken op 3000
meter in het Zwitserse Wallis in een
geïsoleerd bivak.
Fred van Olphen, leider van de
Spitsbergen Expeditie werkt nog
bij zijn vader in de slagerij.
k
t
t
planten in de eerste ruimte dood. In de
tweede ruimte bleken de planten goed
gezond te zijn en er zelfs beter voor te
staan dan die in de geheel stille ruim
te.
!e
g
>t
?t
n-
is
s-
ie
i-
1-
er
it
te
te
ar
ar
Er
it-
ie
jn
!ïl.
S-
Om de invloed van muziekprikkels
op het leven van planten na te gaan
voerde hij speciale experimenten uit.
Hij kwam daarbij tot de verrassende
ontdekking dat verlepte Afrikaanse -
viooltjes door de muzieknoten b en d
zich na enige tijd weer prachtig op
richtten! Deze noten werden een dag
lang telkens vijf minuten op een piano
aangeslagen, met tussenpozen van vijf
minuten stilte. Ook andere planten zo-
De planten in de eerste ruimte, waar
acht uren achtereen de f-toon was
geproduceerd, hadden zich alle van de
geluidsbron afgebogen.
Een aluminiumsleetje met pro
viand wordt over een gletsjer
spleet getrokken.
De Nederlandse Spitsbergen Expedi
tie 1972 gaat rond 20.000 gulden kosten.
De tocht wordt voor 20 percent door
het Prins-Bernhardfonds gesubsidieerd.
De Spitsbergengangers komen nog wat
financiële middelen te kort en hebben
daarom de actie „Poolpost” op 'touw
gezet. Iedereen die voor half mei f 2,50
overmaakt op postgiro 2170343 van
Hein Doeksen in Delft krijgt vanuit
Spitsbergen een enveloppe toegestuurd
met een speciaal expeditiestempei erop.
Tevens zullen de handtekeningen van
de expeditieleden op de enveloppe prij
ken.
Tromsö zullen de ontdekkingsreizigers
13 juni in Longyearbyen (Noorse
hoofdstad van Spitsbergen) aankomen.
Leibnitz berust het gemeten van mu
ziek op een onbewuste waarneming
van de trillingsgetallen van de tonen.
Proefnemingen hebben het heel aanne
melijk gemaakt dat planten en bomen
een dergelijk waarnemingsvermogen
bezitten. Volgens een der onderzoek
sters, Dorothy Retallach, kunnen zij
zelfs hun sympathie of hun tegenzin
tonen door naar de geluidsbron, die
muziek voortbrengt, toe te buigen of
zich ervan af te keren. Nog merkwaar
diger is het dat de groei van de stam,
de takken, de bladeren en de bloesems
en zelfs die van de wortels erdoor
beïnvloed wordt.
Prof.Baxter van de universiteit van
New York heeft onlangs op grond van
zijn experimenten gezegd, dat elke le
vende cel het vermogen tot primaire
waarneming bezit, hetgeen een soort
Volgens de filosoof en wiskundige
maar slaat onmiddellijk over de kop,
daar het grootste deel van zijn li
chaamsgewicht op zijn voorpoten rust”.
„Van de oostkust gaan we weer naar
ons basiskamp Longyearbyen.” De
tweede trip voert van Longyearbyen
per gecharterde boot naar de Noidens-
kildgletsjer. Dan begint een 400 kilo
meter lange tocht over gletsjers in
noordelijke richting via Newton- en
Perriertoppen naar de tweede Noorse
nederzetting Ny-Al'esund, waar de ont
dekkingsreizigers 18 augustus aan ho
pen te komen. De oost-westkruising, in
twee fases, zal dan voltooid zijn. Fred:
„De oost-west-doorsteek is nooit eerder
door iemand gedaan. Wel noord-zuid.”
„De weg naar de Newtontoppen
(2000 meter) zuilen we voor een deel
op gletsjerski’s afleggen. Het hoogste
punt van de Newtontoppen is slechts
door enkelen, geen Nederlanders, be
reikt. Wij hebben met z’n vieren zo’n
25 jaar klim ervaring.” Fred, die nu nog
bij zijn vader in de slagerij in Den
Haag werkt, heeft zes jaar klimroutine.
Hij heeft in de Rockey Mountains en
op de Kilimanjaro in Tanzania ge
klommen. In 1969 bereikte hij als eer
ste de top van de Hallberget op Spits
bergen.
De twee Heinen, Loek en Fred hopen
eind augstus weer in Den Haag te
arriveren. Fred: „Het volgend jaar wil
ik een kanotocht maken door heel
Noord-Canada over de rivier de Yu
kon. Het is een innerlijke drang dingen
te doen die niet iedereen doet. Ik zou
dolgraag naar de maan willen. De
komende jaren wil ik ook eens een
trip door Siberië maken. Van de tropen
moet ik niets hebben, al was het alleen
al vanwege de insecten”
Gedurende drie maanden zal hij met
drie studenten Spitsbergen, de eilan
dengroep in de Noordelijke IJszee tus
sen de Noordkaap en de Noordpool,
waar in 1596 Heemskerck, Barentsz en
De Rijp voet aan wal gezet zouden
hebben, gaan verkennen. Fred van
Olphen, de tweelingbroers Hein en
Loek Rijven (resp- studenten in de
medicijnen en culturele antropologie)
en Hein Doeksen (student biologie)
hebben een uitgebreid programma op
gesteld. Zo zal de hoogste berg van
Spitsbergen, de Newtontop, beklemmen
worden. Voorts zal een onderzoek naar
de flora ingesteld worden, terwijl de
ivoormeeuw over wiens gedragingen
nog weinig bekend is, bestudeerd zal
worden.
rusting bestaande uit on
kano, lichtgewicht tenten i
ski’s wordt aan een laats!
onderworpen en er za> eer
den gecharterd die het
augustus in Ny-Alesund in
westen van Spitsbergen koi
Na een veertiendaags
weelderige bloesems. Alle stengels had
den zich naar de luidspreker gericht
Heel anders was het in de ruimte met
de rockmuziek. De planten daar bleken
in elkaar geschrompeld te zijn. Ze
waren verkleurd, hadden kleine blade
ren en schriele bloesems en hun sten
gels stonden van de luidspreker afge
wend. Bij al deze proeven waren fac
toren als temperatuur, vochtigheid e.d.
zorgvuldig geëlimineerd. Vastgesteld
kon ook worden dat de planten rea
geerden op de eigenlijke muziek en
niet op het geluidsvolume. Zelfs slag-
werklawaai had geen negatief effect.
Volgens de onderzoekers is met deze
proeven aangetoond dat planten een
eigensoortig geleidingssysteem voor uit
wendige geluidsprikkels bezitten, ver
gelijkbaar met het zenuwstelsel van
mens en dier.
Fred van Olphen is op grond van
zijn klimervaring en een eerder bezoek
dat hij aan Spitsbergen bracht, als
leider van de expeditie aangewezen.
„We zullen zo’n 750 kilometer te voet
afleggen. De trajecten die we uitgestip
peld hebben zijn vrij lastig. Daar komt
nog bij dat de kaarten, welke we vol
gen schaal 1:500.000 zijn Alleen van
de twee Russische en twee Noorse
nederzettingen (totaal rond 2500 inwo
ners) heb je betere kaarten. Gelukkig
kun je onder bepaalde weersomstan-
De eerste tocht naar Agardhbakla
aan de oostkust kan dan beginnen. De
125 kilometer zullen in »n week af ge
legd worden Fred van Olphen: „Dit is
direct de zwaarste tocht. De bovenlaag
van het ijs waar we op lopen is
ontdooid, zodat je bij iedere stap weg
zakt. Aan moe zijn denk je niét. Je
hebt veel te veel te doen: filmen,
fotograferen, bloemen en dieren bekij
ken. Aan de oostkust moet een ivoor-
meeuwenkolonie zitten. Wij hopen iets
over de broedduur te weten te komen.
Ze eten restjes die ijsberen achterlaten-
Voor ijsberen zijn we niet bang. Als ze
je willen aanvallen kun je ze door het
gooien van stenen op de vlucht jagen.
De muskusos wil de komst van de
mens ook niet altijd waarderen. „Het
kost niet veel moeite ceze op afstand te
houden” zegt Fred. „Als de muskusos
op je afkomt, moet je een heuveltje
afrennen. De os komt je achterna
Loek Rijven (28 jaar) deed onder
andere ervaring op in hét Harar-ge-
bergte in Ethiopië. Zijn broer Hein,
met zeven jaar klimervaring heeft in
Pakistan, Turkije en Nepal (rond de
Annapura) geklommen. Hein Doeksen,
de jongste van de vier (21 jaar) heeft
gidsloos geklommen in het Berner
Een derde serie experimenten lever
de nog merkwaardiger resultaten op.
De planten kregen nu niet enkele be
paalde tonen te „horen”, maar Indiase
muziek, jazz en orgelwerken van Bach.
In een andere ruimte werden planten
constant bloot gesteld aan rockmuziek.
De vergelijking viel heel sterk in het
voordeel van Bach uit: de planten
kregen zwaardere wortels en zeer
De voorlopige conclusie was dat de
planten op den duur de muziektonen
toch niet konden verdragen. Er werd
daarom een tweede serie proeven ge
nomen, nu met de toon, die op een
geluidsband was vastgelegd. De planten
waren verdeeld over drie ruimten. In
de eerste werd de f constant acht uur
lang hoorbaar gemaakt, in de tweede
vier uur achtereen. In de derde ruimte
heerste diepe stilte.
Binnen veertien dagen waren alle
ipitsbergen:
Groenland^
tJova
iZembla
18
waar de
de 500
verblijf in
