Hoe moeten de
C.v.K.-IKOR verdwenen
kerken in het
Oosten worden
benaderd?
RUSSISCHE ORTHODOXIE IS NIET LEVEND
MAAR DOODZIEK, ZEGT B. KROL
1
Reactie
Jongeren voor Vietnam
I i
1
Werelddiakonaat
WOI
t JM
h -
pjbB
4 i
ft
ZATERDAG 10 JUNI 1972
14
Erbij
Marxistisch denken
Stem der stommen
Geen levende kerk
Patriarch Pimen
Mensenrechten
2
1
i
Vrijheid of
gevangenschap
1
I
1
1
1
1
a
-
'6'
i>V - I
K
Bk a’-fe
MM
A
Bisschopswijding in Rusland
BRAM KROL
DR. CARSON BLAKE
Ook de boeken van ds. Wurmbramd
geven een negatief en verontrustend
beeld van wat zich daar afspeelt, even-
Dat het een levende kerk is geloof ik
in geen geval. Een kerk, die haar leden
Over de nogal christelijk voorgestel
de patriarch Pimen het volgende. Niet
alleen voor christenen in het westen
deed zijn „verkiezing”, ruim een jaar
geleden, wat vreemd aan hij heeft
immers geen theologische opleiding
maar ook afgevaardigden van de Rus
sische Orthodoxe Kerk waren tegen
deze pion van de overheid. Degenen,
die niet vooraf hun instemming betuig
den met Pimen, werden niet op de
synode toegelaten. De voormalige mar-
marxistische historicus Levitin; de naar
aanleiding hiervan opnieuw protesteer
de tegen het spel dat de staat met de
kerk speelt, werd weer gearresteerd en
veroordeeld, evenals de bekende pries
ter Tantalov c.s, die een protest indien
den. En heeft de schrijver Solzjenitsyn
de haat van de overheid niet op zich
geladen door op te komen voor de
verdrukte kerk? -
Tegen het met grote meerderheid
genomen bestuursbesluit zijn onder an
dere bezwaren ingebracht met name
door de besturen van de provinciale
centra in Groningen en Drente. Hoewel
deze besturen de mening van het lan
delijk bestuur t.a.v. de oorlogvoering
delen, zijn zij het niet eens met het
door het landelijk bestuur gevoerde
beleid. Tegen de aktie wordt als be-
Een aantal periodieken, gematigd po
sitief tegenover de kerken in het oos
ten, geven goed gedocumenteerd toch
ook veel „belastend materiaal”. De ti
tels zijn: (verdere aanduidingen be
spaar ik u): Der Christliche Osten, Het
Christelijke Oosten, Eastern Churches
Review en Pokrof. Mag ik hieruit een
bloemlezing geven?
j
1
1
De lettercombinatie C.V.K.-IKOR is
van het beeldscherm verdwenen. Er
zullen geen kerkelijke televisieuitzen
dingen meer worden aangekondigd als
een gezamenlijk programma van IKOR
en Convent van kerken. De naam
IKOR zal nu staan voor de nu reeds
bij het IKOR aangesloten kerken plus
de Gereformeerde kerken, het Leger
des Heils en de Unie van baptisten
gemeenten. Aldus hebben de besturen
van beide kerkelijke omroepstichtingen
besloten.
Dat geeft te denken over de „soms
vrij grote mate van vrijheid”, waaro
ver de heer Van Eeghen schrijft. Zelf
doet hij nogal afbreuk aan wat er
ander die vrijheid verstaan moet wor
den, wanneer hij zegt dat de kerk niet
teveel mag opvallen, royaal moet staan
tegenover het regime en zich speciaal
voor vredesacties moet onzetten. Dat
lijkt me dan meer een „vrij grote mate
van gevangenschap”.
Vooral tijdens de theologische confe
rentie van deze raad, december 1970 in
Boekarest, hebben de Roemenen J.
Bria en prof. Vasilescu het erg bont
gemaakt. Dat de staat niet verlangt dat
de voorgangers marxisten zijn, wat de
heer Van Eeghen nogal vergoelijkend
schrijft, is nog een vraag, want hoe
kan ooit een priester sympathiek staan
tegenover het dialectisch materialisme
(d.w.z. atheïsmewat van hem ver
langd wordt? Mooie vrijheid! Daarom
is er juist wel een zeer wereldse ten
dens in deze kerken, wat door het
gordijn van een boeiende liturgie niet
te bedekken valt. Dat de kerk deson
danks een magnetische aantrekkings
kracht blijkt uit te oefenen is verblij
dend. Dat laat zien hoe weinig in feite
de mens buiten God kan, over de
betrouwbaarheid van die kerk zegt dat
niets.
Het bestuur van het Landelijk Cen
trum voor Gereformeerd Jeugdwerk
heeft tijdens de laatstgehouden verga
dering besloten zich te blijven stellen
achter „Jongeren voor Vietnam”. Met
deze deelname wordt bedoeld op aktie-
ve wijze zich mede in te zetten voor
het doen beëindigen van de nu reeds
vele jaren woedende en steeds escale
rende oorlog, die Vietnam teistert.
Mr. C. B. Bavinck. studentenraads
man aan het Jaffna College in Vaddu-
koddai op Ceylon, is door de deputaten
voor de Algemeen Diakonale Arbeid
van de Gereformeerde Kerken be
noemd tot staflid in de sektor wereld
diakonaat.
De heer Bavinck zal op het Alge
meen Diakonaal Bureau belast worden
met sekretariaatswerkzaamheden voor
de sektie werelddiakonaat en advise
ring over konkrete hulpverleningspro-
jekten.
De heer Bavinck, zoon van de vroe
gere zendingshoogleraar, prof. dr. J. H.
Bavinck, werd in 1924 in Bandoeng
geboren.
nog in beraad. De Christelijke gerefor
meerde kerken en de Gereformeerde
kerken-vrijgemaakt zullen in elk ge
val niet deelnemen.
In het kort gaf dr. Blake de bemoei-
'ngen aan, die de Wereldraad heeft
gehad in het bloedige en langdurige
conflict in de Soedan. Hij wees op de
oelangrijke hulp die de raad heeft
gegeven tot leniging van de nood.
Wat Oost-Europa betreft en de vraag
wat de westerse kerken kunnen doen
gaat dr. Blake van drie punten uit:
1. de kerken zijn een belangrijk
kanaal voor betrouwbare informatie.
2. de oecumenische beweging biedt
een goede kans voor bezoek' en uitwis
seling.
3. iedere kerk moet zo effectief als
zij kan zijn op de juiste plaats protes
teren wanneer zij zich daartoe in ge
weten geroepen acht.
Dr. Blake schrijft het erg belangrijk
te vinden dat er een solide basis is
voor betrouwbare informatie over Oost-
Europa.” Veel mensen willen over de
Oosteuropese situatie of niets goeds of
alleen maar goeds horen. De kerken in
net westen kunnen door hun contacten
eraan medewerken dat er betrouwbare
mformatie komt, die verder gaat dan
opvallende incidenten van een vervol
ging.”
Het artikel van de heer Van Eeghen
in Erbij van 13 mei jl„ waarin hij
veel gegevens over de Russische Ortho
doxe Kerk verstrekt, deed me een
moment twijfelen aan mijn geheugen.
Ik heb snel wat periodieken nageslagen
in een universiteitsbibliotheek, die over
deze materie handelen. In het beeld,
dat ik me gevormd had over „de
kerken achter het Ijzeren Gordijn,
pasten de woorden „vrijheid” en „le
ven” niet. Dat beeld was vooral geba
seerd op verklaringen van kenners van
het geestelijke leven aldaar, mensen
van beide zijden van het Gordijn.
Hij vindt dat het ook om andere
redenen van groot belang is dat de
westerse kerken zich intensief bezig
houden met de oosteuropese situatie.
.Want het marxistische denken wordt
steeds belangrijker in de westerse ker
ken. Het lijkt wel of van alle seculaire
filosofen het marxisme het populairst
en het meest overtuigend wordt onder
onze mensen en vooral onder onze
ionge intellectuelen. Deze ontwikkeling
verdient, hoe critisch of positief wij er
ook tegenover mogen staan, meer aan
dacht dan zij tot - dusverre kreeg. De
theologische bezinning op het marxis
me is nu een gemeenschappelijke
noodzakelijkheid geworden voor alle
kerken, onder welke regeringsvorm zij
ook leven.
Dr. Blake wijst erop dat godsdienst
vrijheid in Oosteuropese landen wordt
gegarandeerd, maar in vergelijking met
westerse opvattingen zijn er nogal wat
oeperkingen. Contacten met de Oosteu
ropese kerken vindt dr. Blake belang
rijker dan klachten of protesten aan
hun adres. De Wereldraad en de wes-
lerse kerken moeten zich steeds afvra
gen wat beter is: het uitgeven van
publieke protesten of een niet-publieke
benadering. Dr. Blake verzekert de ge-
ieformeerde kerken dat de Wereldraad
al het mogelijke wil doen voor hand
having en uitvoering van de rechten
van de mens. De Wereldraad wil een
centrum in de wereld zijn waar de
kerken en hun leden bij elkaar kunnen
komen, elkaar kunnen informeren en
met elkaar kunnen spreken. Er zijn
zeer uiteenlopende gevallen van discri
minatie in de wereld. De Wereldraad
moet steeds op de wijze, die bij deze
uiteenlopende gevallen past, te werk
gaan, aldus dr. Blake, die er tenslotte
op wijst dat er naast de Oosteuropese
,’anden nog een groot aantal haarden
van discriminatie in de wereld zijn te
noemen, waar de kerken niet aan kun
nen voorbijgaan.
In ELK, het evangelisch luthers
weekblad, komt ds. C. H. Lindijer op
deze brief terug. Hij verwijst naar wat
Paul Hansen op de lutherse najaarssy-
node over de situatie in Oost-Europa
vertelde. „Wat de mensenrechten be
treft: het christelijk geloof Wordt in
Oost-Europa onverzoenbaar geacht met
de marxisrtische leer en de kerken zijn
aan allerlei beperkingen onderworpen.
Mensen zijn naar werkkampen ge
stuurd of worden vastgehouden in psy
chiatrische inrichtingen, kerken zijn
gesloten en er zijn acties tegen min
derheidsgroepen (zoals de joden). De
Wereldraad weet hier van, hij weet dat
Dat dan voor de officiëële kerk, de
vrije kerken hebben al helemaal een
slavenleven. Bedenk daarbij eens: er
mag geen kerkelijk jeugdwerk of club
werk bestaan, geen zondagsschool, geen
gespreksgroep of katechisatie, priesters
zijn uitspraken over mensenrechten
spreekt als zijn mening uit dat men
anders moet handelen tegenover lan-
net zo goed gelden ten aanzien van
Oost-Europa als Zuidoost-Azië, Noord-
Amerika en Zuid-Amerika. Blake
geboren. Na beëindiging van zijn juri
dische studie trad hij in dienst van de
NCSV als adjunkt algemeen sekretaris.
In 1954 werd hij ’’chaplain” van het
Iffna College in Vaddukoddai op Cey
lon.
Inmiddels vraagt het overleg meer
tijd dan was voorzien. Daarom besloten
de besturen van het Convent van ker
ken en van het IKOR tot een interim-
regeling. Deze overgangsregeling houdt
in dat het C.v.K.-bestuur in afwachting
van de nieuwe inter kerkelijke omroep -
stichting uitsluitend verantwoordelijk
zal blijven voor de radioprogramma’s
van het Convent van kerken en voor
de uitzending van de door de aangeslo
ten kerken verzorgde televisie-kerk-
diensten. Alle overige televisieprogram
ma’s gaan uit op naam van het IKOR
en dus zonder verantwoordelijkheid van
het Convent van kerken. Deze pro
gramma’s blijven niettemin wel voor
verantwoordelijkheid van deputaten
van de Gereformeerde kerken, die van
meet af aan een groot deel van haar
televisiezendtijd in het gezamenlijk
programma hebben ingebracht. Om de
ze overgansregeling ook op bestuurlijk
niveau waar te maken zullen de
IKOR-bestuursvergaderingen worden
bijgewoond door een drietal vertegen
woordigers van de Gereformeerde ker
ken en zal de Unie van baptisten
gemeenten zich laten vertegenwoordi
gen in de televisieprogramma-commis-
sie.
heer B. Krol uit Santpoort
(Hoofdstraat 56, tel. 375749), voorzit
ter van Youth for Christ, denkt
heel anders over de kerk in Rus
land dan de heer Van Eeghen die
onlangs in „Erbij” aan het woord
kwam. Wij laten hierbij zijn artikel
volledig volgen. Men dient wel te
bedenken, dat de heer Van Eeghen
geen artikel heeft geschreven. Hij
vertelde iets over zijn ervaringen in
Rusland, waar hij met kerkelijke
leiders sprak en kerkdiensten bij
woonde, aan onze medewerkster
Bep Andreas.
niet mag toerusten, geen diakonie mag
hebben en geen eigen priester mag
aanstellenis niet levend. Die kerk
is doodziek, en wat betreft haar
woordvoerders is ze onbetrouwbaar,
Metropoliet Filaret, leider van de Rus
sisch Orthodoxe Kerk buiten Rusland,
een man vrij van staatsbevoogding,
zegt dat voorzichtig maar vrijuit. Hij
komt ook met gegevens (door de offi
ciële kerk tegengesproken) over een
grote ondergrondse kerk, met geheime
priesters, seminaria, drukkerijen en
jeugdwerk. Ondergronds kerkzijn is
een heel waagstuk, wat dwingt die
mensen daartoe? Niet de volle ker
ken.... die krijg je in Haarlem ook
wel, als 80 percent van de kerken
gesloten wordt en het aantal kerkdien
sten nog wordt ingeperkt ook. Dat is
de situatie in Moskou volgens Wladimir
Soloechin in het over de grens ge
smokkelde boek: „Brieven uit een Rus
sisch Museum”.
Aanleiding tot deze besluiten ligt in
de moeilijkheid dat een deel van de
C.v.K.-bestuursleden krachtens hun
kerkelijke opdracht geen verantwoorde
lijkheid kan dragen voor het gezamen
lijke televisieprogramma. Het door de
landelijke Raad van kerken in het
leven geroepen adviesorgaan dat voor
stellen ontwerpt voor een nieuwe in
terkerkelijke amroepstichting hoopt de
ze moeilijkheid te kunnen ondervangen
Aan het overleg van dit adviesorgaan
wordt momenteel behalve door de
IKOR-kerken deelgenomen door de
Gereformeerde kerken en het Leger
des Heils. De Unie van baptisten ge
meenten en de Bond van vrije evange
lische gemeenten zijn over een eventu
eel toetreden tot de nieuwe stichting
den waar een sterke en waar een
weinig invloedrijke publieke opinie is,
en tegenover landen waar de kerk
invloedrijk is en waar hij nauwelijks
gedeeld wordt. Sommigen willen in
élle situaties gelijk optreden, maar
Blake pleit voor crltiseren in het ene
geval en pleiten in het andere, voor
openlijk protest in het ene en proberen
te overreden in het andere geval”.
Ten aanzien van de opmerking van
Blake, dat er een groot aantal haarden
van discriminatie is te noemen zegt ds.
Lindijer: „Het bezwaar is dat hij daar
mee hetzelfde doet als degenen, die nu
•uist altijd Oost-Europa noemen wan
neer de anderen Zuid-Afrika aansnij
den. Dat dreigt een cirkel te worden”.
zwaar ingebracht, dat ze eenzijdig ge
richt is tegen één der in strijd verwik
kelde partijen. Genoemde besturen dis
tantiëren zich daarom van het terzake
door het LCGJ gevoerde beleid.
Overigens zouden de besturen van
genoemde centra het betreuren wan
neer een eventuele distantiëring van
deze aktie tevens zou betekenen dat
een goede en bijbels belichte voorlich
ting aan jongeren inzake dit en andere
dergelijke problemen achterwege zou
blijven. Zij achten dit één der eerste
opgaven van een aktief beleid.
Uiteraard blijven de relaties met het
LCGJ voor het overige vele werk vol
ledig en als vanouds gehandhaafd en
wensen voornoemde besturen over de
indringende vraag van evangelisch ge
tuigen met het LCGJ in intensief be
raad te blijven.
mogen buiten de kerk geen kerkleden
bezoeken, kerkelijke lectuur bestaat
nauwelijks (alleen wat kronieken voor
buitenlanders), vrijwel geen gezangboe
ken of bijbels. Christelijke opvoeding
is strafbaar. De staat beslist over het
(steeds kleiner wordende) aantal pries
ters, kloosterlingen en seminaristen. De
geheime politie controleert de kerk
diensten en de vooraf uitgeschreven
preken. De staat stelt verplichte kan-
selboodschappen op. Herhaaldelijk
wordt melding gemaakt van de politie
ke taak die de vertegenwoordigers van
de kerken uit de communistische we
reld meekrijgen van hun regerin
genzo opvallend dat zelfs leden
van de Wereldraad van Kerken in
Genève er over klagen.
Veel van deze feiten blijven in Ne
derland voor een groot publiek onbe
kend. De stichting „De stem der stom
men” heeft dan ook besloten bekend
heid te geven aan het lijden van chris
tenen van achter het Ijzeren Gordijn.
Aan belangstellenden wordt gratis het
boek „De ondergrondse kerk” van ds.
R. Wurmbrand aangeboden. Een brief
kaartje met naam en adres, gericht
aan de stichting „De stem der stom
men”, postbus 12014, Utrecht, en u
krijgt het thuis gestuurd.
als het blaadje „Kruistochten” van de
stichting „De akker is de Wereld” in
het tijdschrift „Getrouw” van de Inter
nationale Raad van Christelijke Ker
ken (ICCC). Zij staan bekend als te
genstanders van de officiële kerken in
de landen vanhetoostblok. Toch val
len een aantal feiten, die ze citeren uit
de Pravda, Izvestia, en dergelijke
moeilijk te ontkennen, evenmin de di
verse in de openbaarheid gekomen pe
tities van verdrukte christenen.
Hoe moeten de westerse kerken zich opstellen tegenover Oost-Europa?
De problemen dienaangaande zijn duidelijk tot uiting gekomen in het
voorzichtige relaas van de heer Van Eeghen, dat we enkele weken gele
den publiceerden, en de reactie daarop van Youth for Christ-voorzitter
Bram Krol. Boeiend is in dit verband een open brief, die de secretaris
generaal van de Wereldraad van Kerken, dr. E. Carson Blake, dezer da
gen aan de synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland heeft ge
schreven. De synode had gevraagd hoe de kerken moeten reageren op de
schending van de menselijke rechten in Oost-Europa en de Soedan, toen
daar nog de oorlog in volle gang was.
Heiligen afbeeldingen zijn in de
Russisch Orthodoxe Kerk nog
steeds zeer populair. In dit geval
St. George Mtadzmindeli.
W
AA
a
- ,-<z-
