Argwaan tegen „multi-nationale” ondernemingen
BEURS DEZE WEEK
WETGEVINGSVERSCHILLEN STAAN
EUROPEES ONTSLAGRECHT IN WEG
Akzo wil vuil
verwerken in
Botlek
VS geweldig
tevreden over
Stockholm
VOORDEELACTIES VAAK ONDUIDELIJK
VELDHUIJZEN
BLOEMENDAAL
TEL 023-379909
Nederlands part
in wegvervoer
Snel recht niet
alleen via kort
Wall Street
geding
toe genomen
ZATERDAG 17 JUNI 1972
9
H erbelegd
Nationaal
Achteraan
oint venture
Optimaal
L
Onthouden
Prof Koster:
Oud plan
Kzvatta
Schakelen
Paar cent
West Holland Bank Den Haag
EERSTE IJMUIDER
MARKIEZEN FABRIEK
Mi IMH
1 B Ci IMS
t tot f 10 oooH
ERSOONLIJKE
I ENINGEN
(Van onze redactie economie)
gen
ER
van
ADVERTENTIE
DE BAKKENSPECIALIST
de
is
DEN
Koek en snoep 39.
Frisdranken, sappen en wijnen 44.
Vleesconserven en alle diepvries 101.
Andere artikelen 69.
Soepen 33 keer.
Sausen, mix, mayonaise 48.
Zeep en toiletartikelen 30.
Wasmiddelen en andere reinigingsarti
kelen 48.
cht
die
ver
de
het
op
en
ko
len,
ver
UTRECHT. Versnelling van de rechts
pleging kan niet alleen worden bereikt
door uitbreiding van het aantal korte ge
dingen, maar ook vaak beter door
Vaak vraag je je af of er eigenlijk wel
sprake is van kortingvoordeel, omdat de
fabrikanten de ene voordeelactie aan de
andere schakelen. Dan is er nauwelijks
meer sprake van een „normale prijs”. En
Het bedrijfsleven loopt in feite op de
ontwikkeling vooruit. Anders, en juister,
gezegd: het maatschappelijke en politieke
leven in de EEG en in de gehele wereld
via
aan
en
uni
aat
na
te
len
het
en-
de
>rg,
ge-
jke
ing
eel
te-
cht
ra-
en
ste
der
:an
3rd
1de
het
de
;en
het
het
est
hij
het
ge
net
er-
in-
ta-
en
res
9e-
er-
ta-
het
>ok
ran
pe-
dat
aok
ten
gen
ime
ge-
ook
n.
Gisteren
398%
33%
33)4
21%
37
23%
36%
114%
44%
56
49%
74
48
32%
37’4
9%
15
17
30%
49’4
35%
65%
31’/.
[R
I Kant. Heemstede Laan van Insulinde 1
l— Telefoon 023-284027
5e-
de,
di
jen
Na
chi
10-
'en
is
de
de
Se
en
te
uni
1 1
de
het
ot
at-
de
op
isie
3 2
ira-
;er-
>m-
der
de
ro-
ro-
de
t 9
de
■ff-
ze-
□d
•r-
ms
lag
lag
zer
Gisteren
31%
17
31%
4%
44%
30%
28%
43%
19%
42%
47%
19%
29%
21%
29%
59%
24%
40
167%
130
66%
77%
28%
8%
,JMWOW
een
elk
in
»u”.
>te-
elf
Santa Fé Ind
Can Pacific
Illinois Cent
Penns Centr
South Pac.
Allied Chem
Am. Can.
A.C.F. Ind.
Am. Smelting
Am. T. a. T.
Am. Brands
Anaconda
Beth. Steel
Boeing
Chrysler
City Bank
Cons. Edison
Dougl. Alrcr
Dup de Nem
East. Kodak
Gen. Electr.
Gen. Motors
Goodyear T.
Am. Motors
ZEIST. In het grensoverschrijdend
vervoer exclusief België en Luxem
burg is het vorig jaar van en naar
Nederland 24,4 miljoen ton over de weg
vervoerd, bijna twee miljoen ton meer
dan in 1970 ofwel een stijging van acht
procent. Van die 24,4 miljoen ton namen
Nederlandse vrachtwagens 17,7 miljoen
ton voor hun rekening hetgeen een stij
ging van negen procent is ten opzichte
van 1970.
Wij hebben ook ruw geteld hoe vaak be
paalde groepen artikelen vorig jaar in
voordeel-acties zaten:
Over de peppillen van de de heer Van
der Doef van de Katholieke Bond van
Vervoerspersoneel sprak de voorzitter als
geestelijk milieubederf. „Dergelijke onge
fundeerde uitlatingen wreken zich trou
wens op die mensen voor wier belangen
men denkt op te komen”.
Deze cijfers heeft de voorzitter van de
Nationale Organisatie voor het Beroeps-
goederenvervoer wegtransport (de NOB-
wegtransport) de heer E. van Donkelaar,
vanochtend in Zeist bekendgemaakt in de
vergadering van de ledenraad van zijn
organisatie.
voorzichtig te doen doorlopen. Daarnaast
begon zich in de lagere regionen een
krachtiger doorstroming naar boven t«
ontwikkelen, zodat vele laaggenoteerde
aandelen nu blijkbaar ook aan de beurt
komen.
SlotKoersen
Eer
gisteren
397%
33%
33%
56%
21%
37%
23%
36%
114%
44%
55%
50%
Z3%
48
32%
37%
9%
14%
17
30%
49%
34%
65%
Diepvries in allerlei variaties (vlees,
maar ook groenten) neemt zeker wel twee
derde van de in totaal 101 aanbiedingen
voor zijn rekening. Ontbijtkoek neemt
(wat je niet zo zou verwachten) ongeveer
de helft van de aanbiedingen voor koek
en snoep in.
Hoeveel is dat kortingvoordeel? Mees
tal is het maar heel klein: 3 cent op een
pakje puddingpoeder, 6 of 7 cent op een
schoonmaakdoekje of een potje piccalilly,
een pakje soep of een zakje pinda’s. De
hoogste korting die ik zag, was er eentje
van twee gulden op een voorraadvat was
middel. Maar dat wasmiddel was dan wel
erg hoog in prijs. Kortingen van rond een
gulden zie je wel bij toiletartikelen.
En verder zijn er dan de gratis mesjes,
de popjes, de glazen, de wedstrijden om
gratis naar de kapper te gaan en 15 tot
1000 gulden te winnen, de kortingen op
vliegreizen, en de gratis grammofoon
plaatjes.
Slotlt oerset)
Eer
gisteren
31%
17%
32
4%
43%
30%
27%
43%
19%
42%
47%
19%
29%
21%
29%
59%
24%
39%
168%
127%
66%
77%
?8%
8%
argwanend tegen de multi-nationale on
dernemingen wordt aangekeken, terwijl
we de EEG juist hebben opgericht om
door schaalvergroting, dat wil zeggen door
één marktgebied, te komen tot een beter
gebruik van de economische hulpbronnen
in Europa en tot een hogere levensstan
daard voor allen. Welnu, wanneer multi
nationale ondernemingen de EEG be
schouwen als één land, handelen ze in
overeenstemming met het uiteindelijke
doel van de gemeenschap.
Dit geldt ook in wijder verband. Aan de
ene kant kritiseert men de multi-nationa
le ondernemingen, waarvan het werkter
rein niet tot de EEG is beperkt, aan de
andere kant komt er meer en meer als
ideaal naar voren de wereld als één
geheel te zien.
IBM
Int. Harv.
Int. Nickel
Int. T. a. T.
Kennecott
Radio Corp.
Republic St.
Roya! Dutch
Sears Roeb
Shell OU
Soc. Vacum
Stand. Br.
Stand. Old N
Studebaker
Texaco
Un. Aircraft
Un. Corp
Un. Brands
Un. Incorp
Us. Steel
Westingh.
Woolworth
Ford
KJ-.M.
RDlUJIKEN/LUXAPLgX JALOUZIEEN
De omzet in Wall Street was
13 miljoen aandelen. Dow Jo-
nescijfersIndustrie 945.06
(—0.91) sporen 243.35 1.10),
nutsbedrijven 105.38 (0.26).
Er ligt in Nederland nog altijd een plan
in de ijskast om de kortingacties wat
duidelijker te maken voor de consument.
Men zou pas dan mogen spreken van
korting, als een artikel een tijd lang
(bijvoorbeeld een paar maanden) een be
paalde prijs zou hebben gehad. Want dan
pas zou er echt voordeel zijn als men ging
afprijzen. In Engeland bestaat een derge
lijk voorschrift al. In Nederland horen we
er al tijden lang niets meer over.
als die er niet is, wat heet dan eigenlijk
nog „voordeel”?
Niet alleen de consument wordt tot
kopen aangespoord met dergelijke acties.
Ook de winkelier is doelwit voor de
fabrikanten en importeurs. Want hij moet
per slot van rekening hun voorraden af
nemen. Daarom wordt ook hij voortdu
rend bestookt met „voordeelkansen”. Een
paar voorbeelden daarvan:
Nutricia heeft een actie met een klok
kenservies. Op een gegeven moment, als
er 1.650.000 van die kopjes op punten plus
bijbetaling naar de consument zijn ge
gaan, komt er een wedstrijd voor winke
liers. Zij moeten raden hoeveel bestellin
gen er tot een bepaalde datum binnenko
men. De prijzen zijn vijf vaatwasmachi-
nes en 1000 fototoestellen. Maar wie wil
meedoen aan die prijsvraag, heeft wed
strijdkaarten nodig. En die., zitten inge
pakt bij de kratten Nutroma-koffiemelk
die de winkelier inkoopt.
Hier te lande echter onthoudt het be
drijfsleven zich duidelijk van belangrijke
leningsoperaties nu de investeringen klein
gehouden worden. De staat kan door aan
houdende begrotingstekorten evenwel nog
wel het een en ander gebruiken, terwijl
op korte termijn een omvangrijke lening
voor de Nederlandse Spoorwegen kan
worden verwacht.
De beurs sloot weer in opgewekte stem
ming en met de bekende uitschieters voor
de favorieten.
Mevrouw Indira Gandhi, premier van
India, verklaarde op een persconferentie
in Stockholm dat de milieuconferentie
„belangrijk succes” had geboekt, ondanks
de verwaterde verklaring over het leefmi
lieu.
len. De fabrikant wil dat natuurlijk
graag, want om zulke grote bedragen gaat
het bij de gewone bestellingen nu ook
weer niet, omdat mosterd goedkoop is
Daarom moedigde men die inkoop aan
met cadeautjes: een „handgesmede kaar
senstandaard met kaars” bij aankoop van
een pakket mosterd van het merk Luycks
of Van Rijn. En om de omzet te stimule
ren was er tegelijkertijd een consumen
tenkorting van zes cent per potje.
UTRECHT. Minister Boersma van
Sociale Zaken gooide begin deze week wat
olie op het vuur van het onbehagen rond
de multi-nationale ondernemingen, dat
zijn de ondernemingen met vertakkingen
in een aantal landen. Na afloop van de
EEG-ministerraad verklaarde de bewinds
man tegenover de pers dat het bestuur
van AKZO zich bij de ontslagen bij
ENKA-Glanzsfoff niet heeft gedragen
naar de regels van de Nederlandse wet op
de ondernemingsraden.
Het belangrijkste punt van kritiek op
de multi-nationale ondernemingen is juist,
dat deze giganten zich door hun internati
onale gespreidheid kunnen onttrekken aan
de nationale spelregels in de landen van
vestiging, hetgeen ze overigens met klem
ontkennen.
Dat de multi-nationale onderneming
kapitaal, arbeid en kennis daar inzetten
waar het beste resultaat wordt vermoed,
is niet alleen een voordeel voor de desbe
treffende multi-nationale onderneming. Er
is ook een algemeen voordeel, namelijk
dat de produktiefactoren optimaal worden
aangewend. Bovendien wordt het hierdoor
mogelijk in een bepaald land de produktie
op te zetten op basis van elders verwor
ven kennis. In een klein land zal een
nationale onderneming die kennis waar
schijnlijk niet hebben kunnen verwerven.
Het paradoxale is dat in onze EEG
Kwatta haakte vorig najaar in op de
voetbalkoorts. In een kortingsactie werden
aan de consument vier chocoladerepen
aangeboden voor een gulden in plaats van
voor 1,20. Nu moest er natuurlijk wor
den gezorgd dat de winkeliers veel van
die repen in huis zouden halen. Welnu,
wie 150 dozen repen bestelde, kreeg van
Kwatta een vliegtuigticket en een toe
gangskaartje voor de wedstrijd Dynamo
DresdenAjax.
de minder bekende procedure op verkorte
termijn meer toe te passen. Dit verklaar
de de voorzitter van de Nederlandse Ju
ristenvereniging prof. H. H. Koster giste
ren in Utrecht.
ROTTERDAM. De AKZO heeft plan
nen voor de vestiging van een bedrijf
voor de verwerking van chemische afval
stoffen in het Botlekgebied. Volgens een
woordvoerder van AKZO-zoutchemie in
Hengelo, is het project uniek in Europa.
AKZO heeft een methode uitgedacht
om chemisch afval, met name gechloreer
de koolwaterstoffen, opnieuw te verwer
ken, waardoor bijprodukten weer in het
gewone produktieproces worden terugge
bracht.
De afvalstoffen van AKZO worden mo
menteel opgeslagen bij Pan Ocean in de
Botlek.
Snel recht kan beter zijn dan goed maar
te langzaam recht, maar ook een schikking
kan leiden tot een snelle oplossing. Deze
verdient de voorkeur boven een langdu
rige procedure, zei de voorzitter van de
Nederlandse Juristenvereniging. Hij sprak
op de jaarvergadering van zijn organisa
tie in Utrecht.
Fusie. De besturen vJn de Grafische In
dustrie Levisson MPS, Rijswijk en van
de Handelsdrukkerij A. Sijthoff Den
Haag hebben overeenstemming bereikt
over een volledige samenwerking. De
fusie zal in het bedrijf van de VGI in
Rijswijk geëffectueerd worden, zo heeft
de directie van Sijthoff meegedeeld. Het
samengevoegde bedrijf zal gaan opere
ren onder de naam N.V. Verenigde
Grafische Industrie In het aandelenka
pitaal van deze N.V. zal de N.V. Sijt
hoff Pers deelnemen. De koers van de
uitgifte van de aandelen is op 200
percent bepaald.
Schokbeton. Schokbeton N.V. heeft de
laatste maanden zoveel orders geboekt,
dat de voo’- dit jaar verwachte terug
gang in de financiële resultaten geheel
is achterhaald. De goed gevulde order
portefeuille compenseert de ongunstige
uitwerking die de huidige conjuncturele
ontwikkeling en de kostenstijgingen op
de resultaten van dit jaar hebben. Al
dus mr. J. R. Voute, president van de
raad van commissarissen, in de jaar
vergadering.
De procedure op verkorte termijn on
derscheidt zich van de normale procedure
alleen door het sterk versnelde tempo,
verder leidt deze tot een gewoon vonnis.
Men voorkomt de extra appelmogelijk
heden van het korte geding, aldus prof.
Koster.
De minister zal zijn redenen hebben
voor zo’n krasse uitspraak die hij bij de
behandeling van de affaire-AKZO in de
Tweede Kamer overigens niet deed. De
AKZO denkt er uiteraard anders over en
wil graag uitleg van de minister, die deze
week niet alleen in Luxemburg met zijn
EEG-collega’s confereerde, maar in
Straatsburg ook een vergadering van het
Europese Parlement bijwoonde en in
Genève een vergadering van de internati
onale arbeidsorganisatie.
Minister Boersma zei erbij dat de
„ramp” bij AKZO in ieder geval één klein
lichtpuntje met zich brengt en wel dat de
Europese Economische Gemeenschap zich
intensiever met de problemen rond de
multi-nationale ondernemingen gaoat be
zighouden. De Europese Commissie, het
uitvoerende orgaan van de EEG, zal in
september met een document over de
multi-nationale ondernemingen komen,
waarin onder meer aanbevelingen zullen
voorkomen voor het ontslagrecht in de
EEG-landen.
Dat klinkt goed, maar men moet er
geen overdreven voorstelling van hebben.
Minister Boersma was in ieder geval niet
bijzonder optimistisch over de vraag of
dat rapport wat zal uithalen. Het werd
Nederhorst. Nederhorst N.V. ziet de toe
komst met vertrouwen tegemoet. De
president van de raad van bestuur, de
heer A. M. Schreuders, die dit op de
jaarvergadering meedeelde, kondigde
aan dat Nederhorst ook de komende
jaren meer zal investeren om de stij
gende lijn in het rendement te handha
ven.
Als de programma’s die „in rustige
commissievergaderingen” zijn opgesteld,
uitgevoerd worden, verklaarde ze, „dan is
die verklaring misschien niet eens zo
belangrijk”.
Mevrouw Gandhi bracht e en officieel
bezoek van vijf dagen aan Zweden. Het
eindigde vandaag. Ze vloog door naar
Ts j echo-Slowaki j e.
Tot dit geweldig hoge aantal kom je
als je in de levensmiddelen vakpers bij-
houdt hoeveel aanbiedingen er vorig jaar
tussen juni en december waren. Misschien
zijn er nog wel veel meer geweest; dan
kunnen we er ook nog wel meer ver
wachten. En dit gaat dan allemaal alleen
over kortingaanbiedingen op bestaande
artikelen. Dus buiten de introductie-acties
voor nieuwe of veranderde produkten.
Dat zijn er weer een hele massa andere.
En het gaat om merken die graag zelf
hun prüzen in de winkels regelen. Dus
dat heeft niets te maken met vele prijs-
aanbiedingen die de kruideniers ook nog
zelf doen.
Nee, alleen al aan tussentijdse acties
voor bestaande bekende merkartikelen
met een veelal strikt gehandhaafde vaste
prijs, zijn dus per dag gemiddeld twee
nieuwe voordeel-acties te verwachten. Ac
ties, die over het publiek worden uitge
stort via advertenties, televisie- en radio
reclame, en speciale uitstallingen in de
winkels.
Bijna vier maanden lang was er vorig
jaar een winkeliersactie van Bolletje be-
scchuit. De winkeliers konden, door Bolle
tje in huis te halen, bonnen sparen voor
sierwekkertjes en ijscoupes. En bij dat
sparen behoorde weer een wedstrijd, met
als hoofdprijs een kleuren-tv.
Van mosterd moet je als winkelier ook
maar grote voorraden in huis willen ha-
oorspronkelijk trouwens al voor de nu
gehouden vergadering verwacht.
Het grote probleem voor de EEG vor
men de grote verschillen in de nationale
wetgevingen. Het zal heel moeilijk zijn
de nationale wetten van nu nog zes, maar
straks tien landen te harmoniseren. Op
korte termijn is ook naar het oordeel van
minister Boersma niet veel resultaat te
verwachten.
AvondverkeerKon. Olie
117.80—118.20 (117.80), Philips
52.80 gb—53.60 gl (52.80), Unile
ver 136.50 (136.70), KLM 99—102
(99.80).
Erdal. De gunstige ontwikkeling, die de
resultaten van het Erdal-concern de
afgelopen jaren te zien hebben gegeven,
si in 1971 voortgezet. Zo stegen de geza
menlijke omzetten met 13 percent. In
november 1971 werd Valdelis in Schie
dam in het Erdal-concern opgenomen.
Wanneer men de verkopen van deze
mderneming grotendeels buiten be
schouwing laat, was er in het afgelopen
laar sprake van een omzetstijging met 7
percent.
Ook het eindresultaat gaf wederom een
bevredigende groei te zien. De totale
nettowinst kwam uit op f 3.518.643 te
gen f 3.093.983 in 1970. De toename met
circa 14 percent is in de eerste plaats te
danken aan de voortgaande omzetstij
ging.
De Vereenigde Touwfabrieken in Rotter
dam is minder optimistisch gestemd
over de uitkomst dit jaar dan bij het
verschijnen van het jaarverslag eind
vorige maand. De moeilijkheden als ge
volg van de va’uta-onrust, de aanhou
dende recessie en de voortdurende kos
tenstijging zijn groter dan de directie
aanvankelijk had verwacht. De negatie
ve invloed van genoemde factoren op
de resultaten van 1971 zet zich niet
alleen voort, maar heeft zelfs een ster
ke nadelige werking op de financiële
resultaten van 1972.
AMSTERDAM. In de afgelopen week
keerden de zaken zich in Wall Street, de
New Yorkse effectenbeurs hervond zijn
oude vitaliteit onder toenemende omzetten
en kon de weg omhoog ewer worden
beklommen. Economisch was er nauwe
lijks iets aan de hand geweest. Maar men
vond het optimisme over Nixon’s Moskou-
se reis wat te ver doorgetrokken. Nieuwe
pogingen het Vietnamese vredesgesprek in
Parijs weer op gang te krijgen, steunden
evenwel de beurs en de zon brak weldra
door.
Over een breed front liepen de noterin
gen in Wall Street dan ook weer op. Deze
ontwikkeling was koren op de Amster
damse molen. Op het Damrak was het
getij vorige week al gekeerd en duurden
de winstnemingen maar kort. Deze week
werd benut om de bekende favorieten
weer op het oude peil terug te brengen en
loopt achteraan bij deze ontwikkeling.
Dan rijst de vraag wie men dat moet
verwijten.
Ook uit de multi-nationale ondernemin
gen zelf komt wel degelijk de roep naar
voren om internationale* spelregels voor
het internationale of multi-nationale be
drijfsleven. De voorzitter van de raad van
bestuur van het veelgesmade AKZO-con-
cern, jhr. G. Kraaijenhoff, heeft in EEG-
verband een rapport uitgebracht waarin
hij een internationale afspraak tussen re
geringen bepleit voor fiscale, monetaire en
vestigingseisen, te stellen aan multi-natio
nale ondernemingen.
Dat zou de bewegingsvrijheid van de
multi-nationale ondernemingen wel wat
beperken, maar de spanningen tussen deze
ondernemingen en de samenleving sterk
verminderen.
De heer Kraaijenhoff zocht het ook bij
de ondernemingen zelf, die
openheid moeten betrachten
diverse landen permanent in contact en
discussie moeten blijven met de nationale
en lokale autoriteiten en andere instan
ties. De lokale samenwerking kan gestalte
krijgen in open dochterondernemingen
waarin naast het moederbedrijf anderen
kunnen deelnemen en waarvan de aande
len op de nationale beurs kunnen worden
verhandeld. De American ENKA is in
AKZO-verband een voorbeeld.
(Van onze redactie economie)
HAAG. Het is waarachtig
waar: we hoeven alleen maar dezelfde
aantallen te halen als vorig jaar, en dan
komen er tussen nu en eind december nog
412 „verrassende voordeel-aanbiedingen”
op merkwartikelen bij de kruidenier. En
kele keren zal dat voordeel niet uit geld
bestaan, maar uit een cadeautje of uit
deelname aan een prijsvraag. Maar in
veruit de meeste gevallen zal ons recht
streekse prijskortingen worden aangebo
den op wasmiddel zus, ontbijtkoek zo.
diepvries dit, of saus dat.
In de ontwikkelingslanden is deze con
clusie meestal niet mogelijk, maar daar
kan een „joint venture”, dus in samen
werking met een lokale ondernemer, uit
komst brengen. Ook voor de ontwikke
lingslanden geldt dat de multi-nationale
onderneming de mogelijkheid biedt te
profiteren van elders verworven kennis.
Geen zinnig mens zal ontkennen dat
ook de multi-nationale onderneming zich
aan multi-nationale spelregels zal moeten
houden en evenzeer als de nationale on
dernemingen een zekere controle moet
kennen, overigens met behoud van de
nodige ondernemingsvrijheid. Maar de
spelregels moeten er dan wel komen. Dat
dwingt tot een grotere internationale sa
menwerking op economisch, wetgevend en
fiscaal terrein. Helaas is de weg daartoe
bijzonder lang en vol obstakels.
Ook de vakbeweging kent daarbij ver
schillen van inzicht, die haar internatio
nale werkkracht verkleint. Vandaar dat
minister Boersma terecht niet te optimis
tisch is over de kansen voor een EEG-
regeling. Ieder verwijt aan de multi-nati
onale onderneming houdt een stukje
maatschappelijk zelfverwijt in.
1
STOCKHOLM. Het hoofd van
Amerikaanse delegatie op de milieuconfe
rentie in Stockholm, Russell Train, heeft
gisteren na afloop van de conferentie,
verklaard, dat de Verenigde Staten „ge
weldig tevreden” zijn over wat is bereikt.
Hij beloofde dat men in Amerika met
ondernemingszin de aanbevelingen van
Stockholm op het nationale vlak en in
samenwerking met het buitenland, zou
uitvoeren.
Het bij winstnemingen vrijgekomen
geld heeft blijkbaar zijn beleggingsweg
in die richting gevonden, hetgeen psycho
logisch alleszins verklaarbaar is, maar
wat de beursondergrond niet versterkt.
Het speculatieve element wordt hierdoor
té zeer geactiveerd. Desondanks bleef de
gehele week de beursstemming ook op het
Damrak gunstig en de buitenlandse ko
pers domineerden als vanouds weer sterk.
En dat ondanks de nogal sombere woor
den die de president van de Nederland-
sche Bank aan onze economie wijdde, in
tegenstelling tot de meer optimistische
geluiden die dr. Zijlstra over de econo
mieën rondom ons land liet horen.
Hier te lande wil de werkloosheid maar
niet dalen, maar daar waar gewerkt
wordt blijkt de produktiviteit toch te
stijgen. Onder de hoofdfondsen was het
op de eerste plaats Heineken die van
wanten wist. Het aandeel bereikte met
een rijzing van 25 gulden het niveau van
350 gulden of 1400 percent, omgerekend in
percenten. De internationals deden zelf
verder weinig en bleven dicht bij het slof
van de vorige week.
Zelfs Koninklijke Petroleum behield
zijn koerspeil en kon daarbij nog een
klein winstje behalen, ondanks de forse
prijsverlaging van de benzine, die deze
week aan alle Nederlandse Shellpompen
is doorgevoerd. Bijzonder vas1 lag de
KNSM, die zelfs het niveau van 200
gulden kon bereiken. Later in de week
werd een binding van de maatschappij
met het charterbedrijf Transavia bekend
gemaakt. Onze nationale luchtvaartonder
neming moest daarentegen een forse
duikvlucht maken nu bekend werd dat
het afgelopen boekjaar weei >en grote
verliezen heeft opgeleverd als- in de
zwaarste periode van de eerste zestiger
jaren. Het aandeel kwam in Wa.i Street
daardoor onder enorme druk Gevreesd
moet worden voor een behoorlijke val
beneden de 100 gulden.
Ook scheepvaart Unie lag sterk ge
vraagd met een winst van vijf gulden.
Het directe bedrijfsnieuws begint af te
flauwen, n>. de meeste ondernemingen
zowel jaarverslag als vergadering achter
de rug hebben. Nog altijd overheerst ook
nu van hetgeen nog doorkomt de optimis
tische ondertoon. Het loopt kennelijk bij
een groot deel van ons bedrijfsleven nog
niet zo slecht. Rijn-Schelde-Verolme zag
het verschenen jaarverslag met een stij
ging van 240 gulden op 260 gulden be
loond.
Bührmann kon door de jaarvergadering
vijf gulden aan winst boeken. Internatio-
Müller door het jaarverslag een winst
van zes gulden en Bols zelf van 15
gulden. Ook Interlas herstelde zich met 15
gulden, ondanks minder gunstige vooruit
zichten. Deze week werd het aandeel van
de Nederlandse Bouw Maatschappij voor
het eerst op de beurs geïntroduceerd.
Begonnen op 64 gulden, waarbij liefheb
bers er maar nauwelijks aan te pas kwa
men, kon men eindelijk rond 90 gulden
min of meer aan zijn trekken komen.
Komeetachtige koersstijgingen boekte
voorts deze week Droege, die steeg van
200 op 270 percent. Duiker steeg van 85
percent tot 115 percent, OGEM steeg 10
gulden, Friesch-Groningse met 50 punten,
NDU van 195 op circa 230 percent, RIVA
van 300 op 350. IGB van 360 op 410 en de
KNP van 195 op 220 percent. De meeste
uitgevers moesten enig terrein prijsgeven,
maar Wegener kon zich door goede voor
uitzichten na de gehouden jaarvergadering
weer krachtig herstellen.
Ook IHC Holland, weleens het wonder
kind van de beurs genoemd, zag zich deze
week weer in de lift geplaatst, door een
herstel van 680 gulden tot 735 gulden. De
obligatiemarkt lag ditmaal vrij gunstig en
daardoor aanzienlijk beter dan weken het
geval is geweest. De nieuwste staatslening
bereikte weer de emissiekoers en kon
zelfs de 100 percent overschrijden. In
Amerika echter werd de rente voor grote
kredieten weer verhoogd en ook in Enge
land heeft zich al enige weken een ren
testijging ontwikkeld.
een grote
en in de
Ondanks het EEG-verdrag zijn de
EEG-landen althans is ten minste
één van hen niet zo happig om natio
nale bevoegdheden uit handen te geven.
Dat houdt verband met de achterban die
bepaalde nationale belangen wenst te ver
dedigen en zijn opvattingen voor de enige
ware houdt. Dit heeft ertoe geleid dat met
name op het gebied van de sociale aange
legenheden de EEG, in casu de Europese
Commissie, de sociale vraagstukken laat is
gaan aanpakken. Laat in verhouding tot
het bestaan van de gemeenschap.
Het is uiteraard allereerst de vakbewe
ging die met argusogen de multi-nationale
ondernemingen gadeslaat. Zij vreest dat
de reuzen bij bedrijfssluitingen eerst kij
ken naar landen waar de afvloeiing het
voordeligst uitkomt. Op zichzelf geen on
logische gedachte, al spelen bij het beslis
sen over sluitingen ook andere factoren
dan de afvloeiingskosten een zeer belang
rijke rol. De mogelijkheden om de pro
dukten af te zetten bijvoorbeeld.
De multi-nationale onderneming kan bij
bedrijfssluitingen overigens ook een voor
deel bieden. De Unilever moge hier als
voorbeeld dienen. Toen dit wereldconcern
de produktie van jam van Duitsland naar
Nederland overbracht, werden de betrok
ken werknemers in Duitsland ingezet voor
de uitbreiding van de diepvriesproduktie
in dezelfde fabriek. Een louter nationaal
bedrijf dat om bedrijfseconomische rede
nen de produktie moet saneren, heeft met
het verschuiven van meer produkties
minder mogelijkheden dan een multi-na
tionale onderneming.
De voorzitter van de raad van bestuur
van Unilever N.V., de Nederlandse tak
van het gemengd Nederlands-Britse con
cern, heeft in de aandeelhoudersvergade
ring gezegd dat de enige macht die een
multi-nationale onderneming heeft, is om
in een bepaald land niet te investeren,
geen nieuwe projecten ter hand te nemen,
of bestaande bedrijven geleidelijk in te
krimpen. Maar deze macht, aldus de top
man van Unilever, heeft iedere nationale
onderneming ook.
Dat laatste is waar, maar de nationale
onderneming kan niet of véél moeilijker
haar heil elders zoeken. De grote kracht
van de multi-nationale onderneming is
juist deze mogelijkheid om kapitaal, ar
beid en kennis in te zetten daar, waar het
grootste rendement te verwachten is. Het
is heel begrijpelijk dat de vakbeweging
graag een greep op het investeringsbeleid
wil hebben. Om deze macht gaat het
namelijk.
