Nationaal Ballet brengt
weinig nieuw werk
OPVOEDING VAN JONG EN OUD
Merkwaardige opvattingen
over agressie en jongeren
PLEITERS VOOR
EN TEGEN
ABORTUS
AVRO eist
meer
tele visie-zendtij d
LESSEN IN
OUDERSCHAP
Verbouwing?-Vernieuwing?
DIJKSTRA
LAMPEN
Romy weer van adel
voetspray
HELDERE „SCHEMERING” VAN VAN MANEN
DOM HELDER CAMARA
VOORAL TEN KOSTE VAN NOS
EN DE OPVOEDING
TOT VRIJHEID
Dichtbundeltjes
als Ruikers
Gastronomerie
De Bokkedoorns”
van toen”
13
12
r
WOENSDAG 21 JUNI 1972
Stap uit de Zorgenwereld in een Oase
van Sfeervolle Gastvrijheid bij
„GRAAG ZOU IK de jongeren
willen vragen: „Meent ge uzelf
en de wereld, dus ook uw mede
mensen, te dienen met uw agres
sieve activiteiten, uw slordig uiter
lijk en uw luidruchtig gedrag?
Meent ge, dat uw kleding en uw
gelaatsuitdrukking, die uitingen
zijn van uw minachting tegenover
hen die naast u door het leven
gaan, uzelf, uw land en uw buur
landen ten goede komen? Meent
ge werkelijk, dat op deze wijze
DE AMERIKAANSE pedagoog
dr. Fitzhugh Dodson heeft over het
opvoeden gedurende de eerste vijf
levensjaren een aardig boek ge
schreven, dat in de Nederlandse
vertaling de titel meekreeg ,Geef
Uw kinderen goede ouders”. Het
is een uitgave van Becht in Am
sterdam. Uit deze titel, maar veel
meer uit de inhoud blijkt dat Dod-
ROTTERDAM De premières van
Het Nationale Ballet in dit Holland
Festival lijken schamel te worden en
daarbij bedoel ik zeker niet de kwali
teit van de nieuwe werken, maar wel
het aantal. Jarenlang is het de ge
woonte geweest, dat het Holland Fes
tival verrijkt werd met een totaal
nieuw programma van onze nationale
groep. Vorig jaar werd de helft van
de avond ingenomen door een pro
beersel van Benjamin Harkarvy, dat
door zijn lage kwaliteit boe-geroep
en ontslag van twee dansers uit de
groep veroorzaakte.
son geen voorstander is van de
methoden „Laissez faire” of „Val
len en opstaan” bij het grootbren
gen van kinderen. Integendeel.
Deze Amerikaanse pedagoog
spreekt zich in zijn boek voort
durend uit voor een duidelijke en
gerichte lijn in de opvoeding,
waarbij ouders een zeer belangrij
ke rol spelen.
temidden van romantisch natuurschoon in het Weth. Van
Gelukpark, Zeeweg 55, Overveen tel.: 023-263600.
Wij zijn in staat om U en Uw gasten Culinair te verwennen1
Omdat wij vakbekwame medewerkers hebben die gelukkig
begrijpen dat U ten volle wilt genieten van onze Culinaire
schotels alsmede onze Service en Rustieke omgeving!
Daarom staan wij reeds jaren bekend als een gerenommeerd
Restaurant!
Gelegenheid voor Recepties en Parties!
Het gehele jaar geopend!
V'
verouderde en voor opheffing rijp
zijnde principes gemakkelijker
worden opgeheven? Ziet ge als
vrouw niet in, dat uw kleding die
vrijwel niets meer te raden geeft
voor de man, maakt dat hij in u
geen vrouw, doch slechts een lust
object ziet? Begrijpt ge niet, dat
ge daardoor in de toekomst, dus
over tien a vijftien jaar, geen en
kele bescherming, hoe dan ook,
meer van de man kunt verwach
ten? Wat is de reden, dat geen van
u ooit op rustige, opbouwende
wijze, doch steeds op agressieve
manier hierover spreekt?”
.i
I
3
Van Manen is echter bepaald niet uit
ADVERTENTIE
TON KARS
A. W.
TON KORS
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent)
A. J. V.
R. K.
ADVERTENTIE
At
Goede verliclitings-
ideéen doet u op bij
Dijkstra. Onze toon
zalen hangen weer vol
strakke en moderne,
klassieke en
romantische, hippe
en speelse lampen.
UNICURA N.V. Amsterdam
Wat Van Manen maakt, is meestal ple
zierig vakwerk en vooral als hjj twee zo
prachtig op elkaar ingespeelde dansers tot
zijn beschikking krijgt als Alexandra Ra
dius en Han Ebbelaar, kan er al haast
niets meer mis gaan. De aankleding van
deze dansers, door Jean Paul Vroom, is
uiterst eenvoudig, zodat alle aandacht kan
vallen op de beweging. Het decor op de
achtergrond toont de projectie van enkele
gashouders en een oranje, ondergaande
zon, waarmee het werk duidelijk op een
avond in een arbeiderswijk gesitueerd is.
AMSTERDAM.
WETERINGSCHANS 84e,
TEL (020) 6 36 10
DEN HAAG, STATIONSWEG tO
TEL. (070) 63 08 59
HAARLEM, SPAARNE 66,
TEL (023) 31 93 73
GEOPEND: ELKE DAG VAN
9.00 TOT 6.00 UUR, OOK
'S ZATERDAGS
minimum strekt niet ten nadele van de a-
en b-omroepen (de TROS), maar slechts
ten voordele van de c-omroepen. Diffe
rentiatie tussen de a-omroepen overeen
komstig hun ledental (de AVRO heeft
anderhalfmaal meer leden) vergroot de
onevenredigheid op grondslag van het ge
talscriterium.
De AVRO vindt dat met name de Nos
zendtijd kan missen want ze zit boven
haar wettelijk minimum van 25 procent
van de zendtijd (ze heeft 40 procent),
maar ze doet uitzendingen die op het
terrein van de omroepen liggen, althans
evengoed door de omroepen verzorgd zou
den kunnen worden. Het ministerie argu
menteert nog dat het volgens de wet niet
verplicht is super-omroepen super-zend-
tijd te geven.
sen in de vorm van een soort stelt-
rolschaatsen. Het Nationale Ballet brengt
verder nog een herhaling van „De Schone
Slaapster” in het Festival, ook al niet
nieuw. Misschien wachten we inderdaad
op een grote inspirerende figuur?
Het ballet ’Twilight’ van Hans van Ma
nen bij het Nationale Ballet werd in
Rotterdam bijzonder hartelijk ontvangen
met een langdurig applaus, waarin Van
Manen en de pianist André Presser, die de
muziek ’Perilous night’ van John Cage op
een op het toneel staande geprepareerde
vleugel uitvoerde, deelden.
Het ministerie van CRM gaat uit van
de bepaling in de wet dat de zendtijdver-
houding tussen de a-, b- en c-omroepen
volgens de omroepwet 5:3:1 moet zijn. Dat
is thans niet het geval. De minimum-
zendtijd is 2,5 uur per week (dat heeft de
VPRO en krijgt ook de EO), maar de a-
omroepen hebben niet vijf keer zoveel,
maar 7 uur 45 minuten. „Er is dus nu al
sprake van onevenredige zendtijdverde-
ling”, aldus het ministerie. „Als de AVRO
extra zendtijd zou krijgen zou de zendtijd
van de andere a-omroepen nog meer ver
minderd worden”.
De AVRO vindt dat de minimum,zend
tijd van 2,5 uur, zoals die in de omroep
wet is neergelegd, niet van invloed be
hoort te zijn op de berekening van de
zendtijd van de andere omroepen. Het
Dit jaar maakte Rudi van Dantzig voor
de opening van het Festival een gelegen
heidswerk op een ook al voor de gelegen
heid wat met orkestbegeleiding opgepepte
band-compositie van Luciano Berio uit
1961, Visage, dat voor deze gelegenheid
omgedoopt werd tot Après-Visage.
Van Dantzig putte ervoor uit een groot
aantal oudere werken en haalde al zijn
daarin al uitgewerkte familieproblemen
nog eens uit het ijs. Vrij boeiende situa
ties misschien, maar als danscompositie
blijft Van Dantzig er ver mee achter bij
zijn betere werken. Het is dan ook jam
mer, dat dit gelegenheidswerk bij de pre
mière van het officiële Nationaal-Ballet-
programma in het festival gisteren in
Rotterdam weer op het toneel stond, om
dat de choreografie die Toer van Schayk
op die dag zou brengen, nog niet klaar
was en hopelijk donderdag in Den Haag
zal gaan of anders pas de 24ste in Am
sterdam. Daarnaast kreeg men dan te zien
„Onvoltooid verleden tijd” dat Toer van
Schayk vorig jaar voor het festival maak
te en „Geverfde Vogels” van Rudi van
Dantzig.
Als enige première ging dinsdag een
pas-de-deux Twilight van Haris van Ma
nen, gedanst door Alexandra Radius en
Han Ebbelaar, waarover meer hieronder.
Misschien pakt het nieuwe ballet van
Toer van Schayk onder de titel „Voor,
tijdens en na het feest” bij de première
donderdag nog heel anders uit, maar bij
de repetitie die ik zag, liet het zich
aanzien als een zeer bittere pil, van ie
mand, die ofwel het klassieke ballet gron
dig haat, of die eigenlijk het liefste een
werkelijk romantische choreografie zou
maken, maar het om welke reden dan
ook niet kan, niet mag of niet durft.
De Festival-gids spreekt over invloed
van de uitspraken van de Club van Rome
en de vijf bazuinen, die door dansers op
het toneel geblazen worden, wijzen dan
ook op zoiets als engelen des doods of een
laatste oordeel. Het feest waarvan sprake
is zou de feestelijke carrière van een
danser kunnen zijn. In het begin onder
werpt hij zich vol enthousiasme aan de
romantische Russische muziekjes, die zijn
klassieke opleiding begeleiden.
In het ballet is er dan ook sprake van
een slaafs volgen van de op het toneel
zittende pianiste. Af en toe klinken er uit
de orkestbak wat valse storende tonen,
die steeds heviger worden en tegen het
eind van het ballet werkelijk hinderlijk
zijn. Als je iets met enthousiasme doet,
vormen wat ongemakken geen problemen,
maar als je enthousiasme luwt, wegen die
ongemakken zwaar. Van Schayk laat dan
ook in de loop van zijn ballet alle onge
makken. die een danser of danseres maar
voelen kan, op een karikaturale wijze
zien.
Een partner als een hondje aan de
lij band, of zich tot vrijwel liggend op de
grond neerbuigend voor de ster. Het ape-
rig en houterig steeds weer zinloos uitvoe
ren van stereotiepe bewegingen, in feite
het je onderwerpen aan de orde van een
vastgeroeste samenleving.
Gedurende het hele feest schijnt ieder
een op de gastvrouw te wachten, d.w.z.
een grote inspirerende figuur, maar als ze
aan het slot eindelijk verschijnt is het een
kille onaantastbare juffrouw op superspit-
BIJ UITGEVERIJ ORION is onder
de titel „Opvoeding tot Vrijheid” een
Nederlandse vertaling verschenen van
„Le desert est fertile” van de hand van
de Braziliaanse bisschop Dom Helder
Camara.
De ondertitel „Marsroute voor abra-
hamitische minderheden” geeft de basis
aan, waarop Dom Helder zijn geweld
loze strijd tegen armoede en onrecht
wil voeren. Zijn eigen pogingen om bij
gevestigde instituties als regeringen,
wereldconcerns en internationale in
stanties aan te dringen op radicale
sociale hervormingen noemt Dom Hel
der mislukt. In plaats daarvan heeft
hij nu zijn hoop gevestigd op deze
minderheidsgroeperingen, die volgens
hem een belangrijke rol kunnen spelen
in een mentaliteitsverbetering ten gun
ste van de Derde Wereld. Een goed
boekje, ook voor hen, die Dom Helder
in het Haarlemse concertgebouw al
besluisterd hebben.
Zonder dat Dodson zich verschuilt
achter mooie en dikwijls niet te begrij
pen termen of zonder dat zijn toon
zeurderig of betweterig wordt, gaat
hij in op de vele problemen waarmee
vaders en moeders bij het opgroeien
van him kleintjes worden geconfron
teerd.
Erg aardig is dat hij in enkele op
merkingen vooraf de ouders als het
ware een hart onder de riem steekt
door te zeggen dat zij het als „niet-
deskundigen” bij voorbaat niet altijd
verkeerd doen. Hij schrijft hierover:
„In aanmerking genomen dat de mces-
ten van ons absoluut geen opleiding
voor het ouderschap hebben gehad,
vind ik dat we er toch aardig wat van
terechtbrengen”. En even verder: „Al
leen al het feit dat u de moeite neemt
dit boek te lezen, wijst erop dat u veel
om uw kind geeft anders zou u dit niet
voor zijn oestwil doen”.
Zoals gezegd zet Dodson zich af
tegen modern-psychologische opvattin
gen dat geduld, begrip en toegeeflijk
heid alleenzaligmakende methoden
zijn. Volgens hem voeren veel meer
liefde en gezond verstand de boventoon
bij de opvoeding. Verder probeert Dod
son duidelijk te maken dat het heel
normaal is dat ouders fouten maken.
Hoewel „Geef uw kinderen goede
ouders” geen receptenboek is, geeft het
tal van bruikbare adviezen. In een
prettig leesbare en concrete schrijf
trant gaat Dodson in op allerlei pro
blemen, zoals de verschillende ontwik
kelingsstadia, regelmaat bij de voeding,
speelgoed, antwoorden op kindervra
gen, spelen met vriendjes, driftbuien
en discipline („Ik ben echter als psy
choloog van mening dat het onmoge
lijk is kinderen goed op te voeden
zonder een pak slaag op zijn tijd”).
„Geef uw kinderen goede ouders”
wil voornamelijk duidelijke informatie
geven. Volgens de Amsterdamse hoog
leraar dr. J. de Wit die het voorwoord
voor dit boek schreef, is dit bijzonder
belangrijk, want vaak voelen ouders
zich onzeker in de opvoeding alleen
maar omdat ze eigenlijk niet goed
weten welk gedrag op een bepaalde
leeftijd „normaal” is.
Pedosan verfrist en verkoelt vermoeide
en branderige voeten snel en bestrijdt
doeltreffend transpiratiegeur.
V-
Romy Schneider, lang geleden geliefd
in haar fondant-rollen als keizerin
Sissi, komt weer terug in een adel
lijke rol. Zij speelt in de film, die de
bekende Italiaanse regisseur Luchino
Visconti maakt naar het leven van
de Beierse koning Ludwig (broer
van Sissi), die zich in de zwanen
vijver van zijn slot verdronk. Op de
foto complimenteert Visconti de ster
met een geslaagde opname in de
studio’s in Rome.
De discussie over het onderwerp
abortus gaat door. Dolle Mina’s, bis
schoppen, politici en deskundigen heb
ben zich in de strijd geworpen en voor
menigeen is het onderwerp een bos
geworden, waarin men de bomen niet
meer ziet. Zij kunnen nu terecht bij
drs. Hugo van den Enden, die volgens
uitgeverij Het Wereldvenster in Baarn
een gids schreef „in het doolhof van
argumenten”.
Het boekje heet „Abortus pro/con-
tra”. Zeer veel argumenten voor en
tegen de zwangerschapsonderbreking
zal men daarin overzichtelijk gerang
schikt aantreffen, plus Van den Endens
persoonlijke mening en een lange lijst
van boeken over hetzelfde onderwerp.
Na het lezen van dit boekje is overi
gens discussie verder niet uitgesloten.
Een vertaling van J. Rabochs boekje
„Kunstmatige bevruchting en adoptie”
van T. de Jager) is door uitgeverij Het
Spectrum in Utrecht ondergebracht in
de reeks Seksuologie. Men zal er in
kort bestek feiten en problemen in
ontdekken met betrekking tot de twee
veel omvattende onderwerpen.
Ook al is dit onderwerp „adoptie”
niet speciaal geënt op de Nederlandse
wetgeving, ouders met een geadopteerd
kind zullen veel nuttige gegevens en
cijfers vinden, waarmee zij hun taak
wellicht nog beter zullen kunnen vol
brengen.
DIT IS EEN fragment uit het boek
„Agressie, oorlogsdreiging en kinderop
voeding” van de Zwolse specialist voor
kinderziekte, dr. G. J. van Lookeren
Campagne, uitgegeven bij Callenbach
in Nijnkerk. In zijn verantwoording
stelt deze arts dat hij na 36 jaar
praktijk al zijn ervaringen en ideeën
wilde opschrijven om een leidraad te
geven bij de opvoeding, zodat een ein
de gemaakt zou kunnen worden aan
,de meest afgrijselijke vormen van
agressie”. Dat de man zich daarbij zeer
behoudend opstelt, is waarschijnlijk
wel duidelijk geworden door het bo
venstaand fragment.
Hoewel de titel veel belooft, vooral
het aspect van de oorlogsdreiging en de
invloed daarvan op de kinderopvoe
ding, beantwoordt de inhoud van het
boek nauwelijks aan deze titel. Dr.
Van Lookeren Campagne komt niet
verder dan hier en daar op te merken
dat de meeste dictators, inclusief er
kende oorlogsmisdadigers het in hun
jeugd waarschijnlijk erg moeilijk heb
ben gehad en de toen opgelopen neuro
ses en frustraties op agressieve wijzen
uit(t) en.
Wel staat de schrijver van dit boekje
uitvoerig stil bij de verschillende ont
wikkelingsperioden, waarbij hij telkens
aangeeft hoe het kind agressief kan
worden. Bijna onvermijdelijk komt hij
tot een aantal merkwaardige uitspra
ken. Zo schrijft hij in het hoofdstukje
„De Zuigeling” dat de kraamvrouw de
eerste weken na de bevalling eigenlijk
geen bezoek mag ontvangen. Dit zou
namelijk de ontwikkeling van het kind
ernstig schaden. Een ander punt is dat
de baby in de box niet te veel hinder
mag ondervinden van het huiselijk
verkeer in de kamer. De box kan
derhalve beter worden afgeschermd
met kussens, zodat het niets ziet, aldus
de schrijver.
In het hoofdstukje „Omgang tussen
de beide seksen” richt dr. Van Looke
ren Campagne zich tegen de geslachts
gemeenschap vóór het huwelijk. Dit
zou namelijk echtscheidingen in de
hand werken. Eveneens wijst hij abor-
tus-provocatus (behalve voor de reeds
toegestane gevallen) af.
Het boekje dat in een moeilijk lees
bare stijl is geschreven, kan voor een
meer gerichte kinderopvoeding nauwe
lijks waardevol genoemd worden. Niet
zozeer vanwege het behoudend karak
ter, maar veel meer vanwege het ont
breken van motiveringen en bewijsvoe
ringen (toch al zo moeilijk bij boeken
over pedagogie). Daarom had ik bij
het lezen van „Agressie, oorlogsdrei
ging en kinderopvoeding” moeite mijn
agressie te onderdrukken.
DEN HAAG De AVRO, die vorig
jaar als super-omroep meer radiozendtijd
kreeg dan de andere a-omroepen (KRO,
NCRV en VARA) wil eveneens meer tv-
zendtijd. Als die niet beschikbaar kan
komen door uitbreiding van de totale
zendtijd, moet het ten koste van de KRO.
NCRV en VARA, en-of ten koste van de
NOS. De AVRO formuleert deze eis in de
stukken die volgende week dinsdag ter
sprake komen bij de Raad van State, die
dan het beroep zal behandelen dat de
AVRO bij de Kroon heeft aangetekend
tegen de beslissing van minister Klompé
in februari 1971 waarbij afwijzend werd
beschikt op het verzoek om meer tv-
zendtijd.
op het vertellen van een anecdote, maar
alleen op het scheppen van een heldere
bewegingscompositie, die begint met het
ietwat geposeerd vaststellen van een be
paald ritme, om dan allengs vrijer te
worden. Als uitgangspunt heeft de choreo-
ograaf deze keer de ballerina niet op
spitsen of op blote voeten geplaatst, maar
op schoenen met hoge hakken. Uiteraard
krijgt iemand die op zulke hakken loopt
meteen een bepaald karakter en het is
vooral aardig te zien, hoe dit karakter
verandert, als de danseres tenslotte haar
schoenen uittrekt en op blote voeten ver
der gaat. Op dat moment verandert ze op
slag van een nette juf in een vrouwtjes-
dier, met alle gevolgen van dien voor de
relatie tot haar partner.
Het Nationale Ballet mag dit verk
beschouwen als een uitstekende aanwinst.
De rest van het programma bestond uit
bekend werk, waarbij ik alleen nog wil
signaleren, dat het nieuwste ballet van
Rudi van Dantzig, ’Après-visage’, een
nieuwe titel heeft gekregen. Het heet nu
’Are friends delight or pain?’. Waarom dit
in het Engels moet blijft me een raadsel.
CONRAD V.D. WEETERING
NA JARENLANG gewerkt te hebben
in co-produkties, internationale boek
en filmprodukties, buitenlandse rech
ten, wil de Nederlandse Uitgeverij
Frank Fehmers Productions te Am
sterdam nu zelf naar buiten gaan tre
den. Daarbij wordt zij ondersteund
door Gottmer te Haarlem en Lannoo te
Tielt.
Bijzondere uitgaven had zij al eens
eerder verzorgd zoals o.a. „Weerklank
van Anne Frank”, het eerste Neder
landse premieboek van de maand; en
in Vlaanderen de bekende „Harlekijn”-
reeks.
Als kennismaking ontvingen wij heel
feestelijk uitgevoerd, een klein ju
weeltje van een uitgave onder de ro
mantische titel „Ruikers van Toen”.
Een kostelijke serie van zes kleine
boekjes, prachtig gebonden in binnen
band in verschillende kleuren, rijkelijk
versierd met goud en goud op snee,
voorzien van covers van verguld car
ton, waarmee ze in een, ook al weer
met goud en zwart versierd cartonnen
standaardje kunnen worden „te pronk”
gezet.
De inhoud van de zes deeltjes wordt
gevormd door: 1. De Dichtwerken van
P. A. De Genestet, 2. Liedekens van
Bontekoe door E. J. Potgieter, 3. Een
bloemlezing uit de Volksgedichten van
dr. J. P. Heije, 4. Uit Nicolaas Beets’
Dichtwerken. 5. Vertellingen van vroe
ger en later tijd door J. van Lennep. 6.
Studenten-Typen door Klikspaan.
Overbekende werken, maar daarom
juist zo aantrekkelijk in deze uitgave.
Marc van der Plassche heeft de se
lectie gemaakt en zorgde ook voor een
toepasselijke inleiding voor elk der
boekjes afzonderlijk. De plaatjes en
versieringen zijn geheel in stijl gehou
den en zelfs het zijden leeslint ont
breekt niet. Van buiten en van binnen
is er aan deze uitgave veel vreugde te
beleven.
VOOR DE TWEEDE Kamer ligt nog
een zware kluif te wachten in de vorm
van „een ontwerp van wet inzake het
afbreken van zwangerschap”. Dit ont
werp gaat uit, zo kondigde minister
Nelissen als vervanger van premier
Biesheuvel aan „van het beginsel van
volstrekte beschermvaardigheid van de
ongeboren vrucht en van het recht op
een menswaardig bestaan van de moe
der”.
*4*
