VEEL HUISARTSEN VINDEN KLACHTEN
GEVOLGEN ONGEGROND
OVER NADELIGE
Slechts veertig inwoners tappen
water zonder fluor
EETIT
Velsen heeft al van 28 august us 1965 af
gefluorideerd water in het leidingnet
Bromfietser
gaf geen
voorrang
Weifeling
oorzaak
aanrijding
w
Lichte verbetering
bij kinder gebitten
Stoffeerder liep
brandwonden op
5
WO
I
WOENSDAG 21 JUNI 1972
TOEZEGGING
otter uwt de tpttaftt/
GRATIS
„DWAZE ZAAK"
TANDARTSEN
Exclusieve
couture
ïiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiimïï
O?:
t
Bij
„Geen objectieve klachten”.
„Ik zet daar een vraagteken achter”.
en
HAARLEM
(Van een onzer verslaggevers)
IIIII1IIIIIII1IIIIIIIII1IIII1IIIIIIIIIIII1IIII1IIII
ongeveer
ADVERTENTIE
Modehuis
„Als er een dubbeltje uit de mensen hun portemonnaie weg is, wijten
ze dit al aan het fluor”.
„Een van mijn patiënten heeft mij hierover wel eens een brief ge
schreven, maar het is niet aan te tonen”.
GED. OUDE GRACHT 19 -
TELEFOON 31 13 30
Het is bijzonder moeilijk uit te maken wat voor waarde men aan al deze
gevallen, zo men wil geruchten, kan of moet hechten. Voor dit artikel is
daarom een aantal huisartsen uit de gemeente gevraagd wat zij van deze
klachten vinden en of zij zelf wel eens met deze nadelige gevolgen te
maken hebben gehad. Ook werd gevraagd of men wel eens patiënten ge
adviseerd heeft buiten de gemeente Velsen te gaan wonen, zodat onge
fluorideerd water betrokken kan worden.
„Er zijn altijd patiënten geweest met blaasjes in hun monden. Of dit
door fluor veroorzaakt wordt, kunnen wij niet nagaan. Ook is het aantal
klachten sinds de invoering niet toegenomen”.
Alle gevraagde tandartsen spraken zich
uit voor het handhaven van fluor in het
Velsense drinkwater.
IJmuiden
Plein 1940-1945 nr. 48
(Van een onzer verslaggevers)
VELSEN Er zijn in de gemeente mensen die van mening zijn dat het
fluor in het Velsense water nadelige gevolgen heeft. Zij komen met ver
schillende pijnklachten bij hun huisartsen, schrijven brieven met grieven
aan het gemeentebestuur en komen zelfs bij het Waterbedrijf om te pro
testeren. Hoeveel inwoners dit zijn, is niet na te gaan, maar het betreft
hier zeker geen grote aantallen. Een Heemsteeds actiecomité meldt boven
dien dat het drinken van water met fluor „onomstotelijk” nadelige gevol
gen heeft voor inwoners van Hilversum, Wageningen, Velsen en Santpoort.
Het comité spreekt over zweertjes en blaasjes in de mond, prikkelhoest,
maag- en darmklachten en nog veel meer nare dingen. Toen wij bij een
woordvoerder van de actiegroep informeerden wat dit „onomstotelijk”
precies inhield, vertelde hij dat er in de gemeente Velsen slechts één geval
was voorgekomen waarvan men kennis genomen had. Een vrouw zou op
aanraden van haar huisarts buiten de gemeente zijn gaan wonen vanwege
het water. Sinds zij ongefluorideerd water dronk, had zij zich verlost ge
zien van allerlei kwaaltjes. Naam en adres van deze vrouw konden echter
niet verstrekt worden.
In totaal hebben dertien verschillende artsen telefonisch op ons verzoek
hun mening gegeven. Allen verklaarden onmiddellijk nog nooit enig ver
band gevonden te hebben tussen het drinken van gefluorideerd water en
de genoemde nadelige gevolgen. Hierbij werden onder meer de volgende
reacties genoteerd.
BEVERWIJK. Bij woninginrichting
D. slecht ontstond een begin van brand in
de aan de Begijnenstraat gelegen werk
plaats, waar een stoffeerder opdracht had
gekregen de oude verf van een deur te
branden. Onkunde was er de oorzaak van,
dat de slang van de afbrander losgescho
ten was van de gascylinder, waardoor een
steekvlam ontstond. De man werd door
het vuur getroffen en moest met een
tweede graads verbranding aan de linker
arm een verschroeide haardos en brand
wonden aan de kin in het Rode Kruiszie
kenhuis behandeld worden. Aan de deur
ontstond een begin van brand, welke door
omwonenden werd geblust.
„Wel klagen velen over de abominabel slechte smaak van het drink
water. Ik denk dat dit de oorzaak zou kunnen zijn van veel buik-
darmklachten”.
Overigens heeft het gemeentebestuur
van Velsen in de raadsvergadering van 7
januari 1971 toegezegd een onderzoek in te
stellen naar de resultaten van het gebruik
van ongefluorideerd drinkwater. Deze toe
zegging werd gedaan in een langdurige
debat over het Velsense drinkwater,
waarin de heer B. J. van Os (VVD) een
motie indiende om het fluorideringsbesluit
van 14 mei 1963 in te trekken. Deze motie
werd verworpen. Het college van B. en W.
beloofde een onderzoek in te stellen,
waarbij kinderen uit Velsen en uit een
andere gemeente zouden worden betrok
ken om tot een vergelijking te komen.
Tot op heden heeft dit onderhoek nooit
Overigens ligt het volgens Gedeputeerde
Staten van NoordïHolland in de bedoeling
dat mensen die om medische redenen
geen gefluorideerd water voor consumptie
mogen gebruiken en op geen enkele wijze
zelf voor ongefluorideerd water kunnen
zorgen, dit gratis thuis bezorgd krijgen.
Dit probleem zal binnenkort in het colle
ge van B. en W. van Velsen worden
behandeld.
(Van een onzer verslaggevers)
VELSEN-NOORD. Een 71-jarige be
stuurder van een bromfiets uit Velsen-
Noord verleende dinsdagochtend geen
voorrang aan een naderende personenau
to. welke bestuurd werd door een 20-
jarige student uit Castricum. Een aanrij
ding kon niet wprden voorkomen en de
bromfietser moest naar het Rode Kruis
ziekenhuis in Beverwijk worden vervoerd
met vermoedelijk een hersenschudding en
schaafwonden aan hoofd en handen.
de veiligheidsmaatregelen getroffen
voor het personeel. Afgezien van hel
feit dat de aangevoerde fluor „veilig"
opgeborgen ligt in een magazijn,
moet het personeel bij het storten in
de installatie gebruik maken van een
luchtkap welke op een soort bescher
mende poncho is gemonteerd. Via een
luchtslang wordt frisse lucht aange
voerd. Bovendien kan dit storten al
leen maar gebeuren in aanwezigheid
van een tweede personeelslid, die al
tijd kan ingrijpen.
wat een dergelijk onderzoek gaat kosten.”
Wanneer het Twenterapport is uitgeko
men, zal dit volgens wethouder Witte
nauwketirig worden bestudeerd. Dan kan
altijd door het gemeentebestuur worden
besloten gelden beschikbaar te stellen
voor een onderzoek in Velsen.
Tenslotte hebben wij geïnformeerd naar
het aantal inwoners van de gemeente dat
bij de pompstations in IJmuiden (Tromp
straat) en in Santpoort (Wynoldy Daniëls-
laan) ongefluorideerd water haalt. Vol
gens een opgave van het Velsense water
bedrijf komen regelmatig veertig inwo
ners met jerrycans, emmers e n flessen
naar de tappunten om „schoon” water te
halen.
plaats gehad. Volgens wethouder Th. Wit
te van Sociale Zaken vanwege twee rede
nen. Allereerst zou professor B. Houwink
van de Utrechtse Rijksuniversiteit, afde
ling preventieve tandheelkunde, een ver
gelijkend onderzoek in de IJmond mo
menteel niet zinvol vinden en ten tweede
zou deze „deskundige bij uitstek” een
groots opgezet onderzoek in Twente hou
den op dit gebied. Hij had aangeraden
eerst de resultaten van dit onderzoek af
te wachten. Hierover zei wethouder Witte:
„Deze argumenten leken ons redelijk ge
noeg om te wachten, vooral als u weet
IJMUIDEN. Op het kruispunt Frans
Naereboutstraat-Piet Heinstraat-Casem-
brootstraat vond dinsdagmiddag een aan
rijding plaats 'tussen een 69-jarige voet-
gangster en een 35-jarige bromfietser. De
voetgangster wil de in zuidelijke richting
de Frans Naereboutstraat oversteken ter
wijl de bromfietser vanuit de Frans Nae
reboutstraat de Casembrootstraat wilde
inrijden. Beiden weifelden met als gevolg
de aanrijding. De voetgangster werd met
hoofdwonden en een gebroken linker arm
in het Zeeweg Ziekenhuis opgenomen.
Samenvattend kunnen wij stellen dat er
S in Velsen klachten zijn over nadelige
S gevolgen van fluor. Niet veel, maar ze
zijn er. Over het algemeen vinden de
X huisartsen deze klachten ongegrond en
■S kunnen zij geen duidelijke verband met
fluor ontdekken. En zo als deze klachten
S zijn ook deze indrukken wetenschappelijk
<S niet te verantwoorden. Ook de tandartsen
S volstaan met indrukken en denken dat er
S bij de kindergebitten een lichte verbete-
ring valt te constateren. Een onderzoek op
deze twee gebieden lijkt gewenst, al is het
alleen maar om eenstuk onzekerheid weg
te nemen.
Tenslote de reactie van een woordvoer
der van het Algemeen Ziekenfonds Ken-
nemerland: rDat fluor is allemaal een
dwaze zaak. Tandheelkundig merk je er
Overigens heeft het gemeentebe
stuur van Velsen bij het bedrijf dat
de fluor levert, geprotesteerd tegen
de wijze van verpakking. Deze stof
wordt namelijk in papieren zakken
verpakt en het is voorgekomen dat de
zakken door het transport scheurden.
De Inspecteur voor de Volksgezond
heid is hiervan mede in kennis ge
steld. Een andere veiligheid is de
regelmatige controle van de kwaliteit
van het drinkwater wat betreft de
dosis fluor. Naast de wekelijkse
PWN-keuringen houdt ook het Water
bedrijf zelf verschillende soorten
controles.
Na onze vragen aan de dertien huisart
sen (er zijn in het gefluorideerde gebied
van Velsen twintig huisartsen, van wie er
zeven niet te bereiken waren) is er
contact opgenomen met zes tandartsen uit
de gemeente. Gevraagd werd of er sinds
het invoeren van fluor in het drinkwater
een verbetering valt te constateren bij de
kindergebitten.
Over het algemeen dacht men een klei
ne verandering in positieve zin op te
kunnen merken. Daarbij werd nadrukke
lijk aangetekend dat het bestrijden van
tandbederf niet alleen een kwestie is van
wel of niet fluor in het drinkwater, maar
ook van het snoepen door kinderen. Een
van de tandartsen merkte hierbij op: „Het
verschilt van gezin tot gezin, van buurt
tot buurt. Het hangt er helemaal vanaf of
de ouders een beetje op het snoepen
letten. Maar een lichte verbetering valt er
wel waar te nemen.” Een andere opmer
king: „Je kunt nu wel fluor in het
drinkwater stoppen, maar a Is ik in de
asbakken van mijn wachtkamer nog pa-
Onder hen bevindt zich mevrouw F. G.
Lagendijk uit Santpoort die vier keer per
week naar de Wynoldy Daniëlslaan gaat
om daar water te tappen. Haar argumen
ten: „Ik vertrouw dit water in Velsen
niet. Je hoort er zoveel vreemde dingen
over, ook van mijn kennissen die nare
ervaringen met fluor hebben. Een van
onze vrienden heeft een dochtertje dat
onmiddellijk uitslag krijgt als het fluor-
water drinkt. Het is over wanneer het
kind dit niet gebruikt. Ik weet niet of al
die geruchten waar zijn, maar ik neem
het zekere voor het onzekere. Bovendien
zijn de gebitten van onze twee kinderen
goed genoeg. Nee, ik vind h et niet zo
lastig telkens dit water te gaan halen.”
Een andere voorstander van ongeflu
orideerd water is oud-burgemeester mr.
M. M. Kwint. Zijn vrouw verklaarde tele
fonisch: „Sinds wij een maand of drie dit
water gebruiken, voel ik mij lichamelijk
een stuk beter. Ik had bepaalde pijn
klachten die nu minder worden. Wij blij
ven fluor vergif vinden. Het kan wel
helpen tegen tandbederf bij kinderen tot
een jaar of veertien, maar na deze leeftijd
heeft het volgens ons een averechtse uit
werking. Bovendien is de vrijheid va de
mensen oc het wel of niet te nemen hele
maal weg. Laten ze het in het brood of in
suiker stoppen. Mevrouw Kwint gebruikt
het ongefluorideerd water ook voor de
koffie en thee. Zij wast en kookt er
verder de groenten in. Om de andere dag
wordt een grote jerrycan gehaald. „Vooral
voor bejaarde mensen is het enorm veel
werk en ik vind dat deze categorie het
gratis thuis bezorgd moet krijgen.”
Geen der ondervraagde huisartsen heeft
zijn patiënten geadviseerd buiten de ge
meente te gaan wonen, waar dan ongeflu
orideerd water uit de kraan kan worden
getapt .Verder vroegen wij of men uit de
eigen praktijk het idee heeft dat de toe
stand van de kindergebitten beter is ge
worden en of het tandbederf bij de jeugd
tot veertien jaar een halt wordt toegeroe
pen door het fluorgebruik.
Vijf artsen zeiden een dergelijke verbe
tering geconstateerd te hebben. Een van
de ondervraagden gebruikte zelfs het
woord „Absoluut’. Een ander vertelde dat
desondanks „Afgrijselijke toestanden”
voorkwamen. De overige huisartsen zeiden
dat op dit punt een vergelijkend onder
zoek ontbrak en dat m en niet zonder
meer tot een dergelijke uitspraak wilde
overgaan. Daarbij werd onder meer opge
merkt: „Iemand die meent dit uit zijn
praktijk te kunen concluderen, zuigt uit
zijn duim.”
Tenslotte werd gevraagd of men voor
of tegen het handhaven van fluor in het
drinkwater is. Negen huisartsen gaven een
positief antwoord. Een van de artsen zei
een absoluut tegenstander te zijn. Een
ander sprak zich uit voor het verstrekken
van fluor in tabletvorm. Weer een ander
merkte op dat hij de voor- en nadelen
onvoldoende kende om een standpunt uit
te spreken. De laatste zei dht het hem
niets kon schelen.
De redigeerder van de Velsense School-
tandverzorgingsdienst, de heer H. A. van
Riel, merkte het volgende op: „Er is in
Velsen nooit een onderzoek gehouden
naar het effect van fluor. Persoonlijk heb
ik de indruk dat het wel degelijk helpt,
hoewel men voorzichtig moet wezen met
conclusies. Want we zijn ook al een tijd
bezig met acties voor het beter en veel-
vudliger poetsen van de tanden en na
tuurlijk voor een kleiner gebruik van
snoep door kinderen. Ongetwijfeld zal
daar een verband t ussen bestaan. Toen
wij de heer Van Riel vroegen of er cijfers
bekend warenvan het aantal door de
dienst verrichte behandelingen per jaar en
of dit aantal groter of kleiner geworden is
sinds het gebruik van fluor, merkte hij
op dat hieraan geen „wetenschappelijke
conclusies verbonden mogen worden.”
Overigens zal hij proberen voor een uitge-
breider gesprek met een van onze verslag
gevers cijfermateriaal uit de archieven te
diepen.
piertjes van toffies vind, schiet je er toch
niets mee op.” En tenslotte nog het vol
gende: „De melkgebitjes worden tegen
woordig iets beter, maar voor een redelijk
verantwoorde uitspraak is een vergelij
kend onderzoek noodzakelijk.”
Dit is een van de twee fluoride-
ringsinstallaties die het Waterbedrijf
in gebruik heeft. Het bovenste ge
deelte bestaat uit een trechter waarin
een zak met fluor wordt gehangen, die
na het bevestigen wordt doorgeprikt.
In de grote bak aan de onderzijde met
een totaal inhoüd van 110 liter ver
warmd en onthard water worden tel
kens minimale hoeveelheden fluor
gestort door middel van een inge
nieus transportsysteem. Een speciale
motor zorgt dat het water in deze
bak constant in beweging blijft, zodat
een homogene oplossing ontstaat.
Aan de hand van het watergebruik
wordt deze oplossing heel geleidelijk
toegevoegd aan het water dat naar de
zogenoemde „reinwaterkelder”
stroomt. Deze toevoeging verschitl
van seconde tot seconde en loopt op
wanneer het watergebruik in de ge
meente toeneemt. Een en ander
wordt mogelijk gemaakt door een
ingewikkeld electronisch verkliksys-
teem. Van de „reinwater-kelder” (in
houd twee miljoen liter water)
stroomt het water door de leidingen
naar de gebruikers. Al met al zorgt
deze installatie ervoor dat 0.97 gram
de pompstations aan de
SJ Trompstraat in IJmuiden en aan S
S de Wynoldy Daniëlslaan in Sant- S
poort kan men alle werkdagen
van tien tot twaalf uur ’s mor- S
S gens gratis ongefluorideerd water
S aftappen. Ongeveer veertig in- S
woners van de gemeente maken S
S hiervan gebruik.
niiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiïi
Opmerkelijk tijdens deze eenvoudige
opiniepeiling was de reactie van een Sant-
poortse huisarts die zijn mening niet wil
de geven. Minutenlang liet hij zijn vrouw
informeren naar het doel en de aard van
de vragen, waarna zijn echtgenoge kon
mededelen dat hij geen tijd had de vragen
te beantwoorden.
(dus nog geen één gram) per duizend
liter water wordt toegevoegd. In to
taal gebruikt het Velsense waterbe
drijf 3000 tot 5000 kilogram fluor per
jaar, naar gelang de wateropname.
Het fluorideren kost de gemeente
Velsen ongeveer f 17000 voor dit
jaar.
Dat fluor in geconcentreerde staat
gevaarlijk voor de gezondheid is,
wordt aangetoond door het groot
aantal veiligheidsmaatregelen dat het
Waterbedrijf heeft genomen. Aller
eerst is de installatie zo ontworpen
dat onder alle omstandigheden nooit
meer dan 0,97 gram per duizend liter
(1,1 milligram per liter) opgelost kan
worden. Bij storingen wordt deze
hoeveelheid altijd kleiner, nooit gro
ter. Doordat het gefluorideerde water
eerst gebufferd wordt in de „reinwa
ter-kelder” wordt de homogeniteit
van het mengsel gewaarborgd, het
geen ook wordt aangetoond door de
resultaten van de wekelijkse PWN
controles (uitgevoerd op last van het
Keuringsinstituut voor waterleiding-
artikelen).
Daarnaast heeft men ook uitgebrei-
geen donder van; er valt geen verbetering
te ontdekken. Er komen eerder meer
behandelingen voor dan minder.”
Na al deze reacties kan wederom ge
steld worden dat het een bijzonder moei
lijke zaak is uit te maken welke waarde
men aan al deze uitlatingen moet hechten.
Al deze opmerkingen zijn eigenlijk in
drukken die men nauwelijks voor een
wetenschappelijk verantwoorde visie over
het nuttig effect van fluor in drinkwater
of over eventuele nadelige gevolgen kan
gebruiken.
L
NV
