Koopman bakte zelf
duur Haags porselein
(VROUW
DE GEKKE MEIDEN VAN HET
AMSTERDAMS CONCERTGEBOUW
Sinaasappel liefdessymbool
recht
op
de
af
h
ZATERDAG 24 JUNI 1972
16
Erbij
Vrouwelijkheden
Schuscha
Chaya
Hondeleven
Gootje
Teuntje
Te harmonisch
Oma Liz
Teddy
(Van een medewerkster)
Vijf van de zes „gekke meiden" op de kiek. Van links naar rechts: Teuntje, Schuscha, Chaya, Teddy en Gootje.
eethuis
PETRA WASSENBERGH-CLARIJS
’WWWVWWWWWWWWWWWWWWWWW'
de
ff
I
Teuntje de Haan, gekleed in diverse
jurken met verschillende lengtes en
een hemelsblauwe fluwelen jas, is 22.
Ze woont in de hoofdstad en bezoekt
de meeste concerten, maar gaat verder
weinig uit. „Ik maak zelf muziek en
ben bezig een zang- en dansgroep van
de
de
De 21-jarige Schuscha komt uit Ber
lijn en vertoeft sinds driekwart jaar in
Amsterdam, waar ze welwillend in het
selecte damesgezelschap werd opgeno
men. Samen met haar vriendin Teddy
Blümchen drijft ze een makrobiotisch
restaurant. Al gauw na haar aankomst
in Holland vond ze de weg naar het
tweedehands klerenzaakje van Marijke
in de Bethaniënstraat, waar ze haar
hele garderobe vandaan haalt.
Een paar porseleinen kopjes uit de
achttiende eeuw. Echt Haags por
selein gemaakt in de fabriek van
de Duitse koopman Anton Lyckert.
Waarschijnlijk hebben de kopjes
deel uitgemaakt van een heel thee
servies zoals er toen vele zijn ge
maakt.
en
ze
popfestival in Kralingen de eerste die
de borsten bloot gaf en daarmee haal
de ze veel kranten. Vooral Chaya’s
schoenen verdienen speciale aandacht:
zwarte suède gevallen met sleehakken
van minstens veertig jaar geleden. „Die
komen uit het kledingdepot van het
Leger des Heils. Daar kunnen arme
mensen goedkoop kleding krijgen”.
ELIZABETH Taylor is nu 40 jaar,
heeft 41 films gemaakt, vijf echtgeno
ten gehad en intussen ook nog vier
kinderen ter wereld gebracht. Na al
die beslommeringen moest volgens La-
meer
die soms
naar
er een
hoofdstad arriveert, die zich bij
groep aansluit.
Ze hebben geen vast beroep en
meesten kunnen hun bezigheden nietz
duidelijk omschrijven. Ze maken mu
ziek, staan soms model voor foto’s
waarvoor niet de geijkte modeltypes
nodig zijn, doen mee aan experimente
le theaterprodukties, werken in macro
biotische eethuizen. Aan kleding kun
nen ze weinig geld besteden, maar van
het Waterlooplein, bij tweedehands
klerenzaakjes en uit het kledingdepot
van het Leger des Heils weten ze
prachtige exemplaren van oude jurken,
schoenen en hoeden bijeen te garen.
VAN HET laatste zijn hier een paar
kopjes afgebeeld, die een poos geleden
te koop waren bij de kunsthandel J.
Denijs te A’dam. Een vrij eenvoudige
decoratie van bloemen, losjes er op
gestrooid in de meest verfijnde kleu
renrijkdom, waarvan de achttiende
eeuw het geheim heeft gehad: rood,
groen, blauw, lila, roze, geel, oranje,
bruin, alles in tere tussentinten; de
tekening heel luchtig, speels en toch
heel zorgvuldig. Waarschijnlijk hebben
deze kopjes deel uitgemaakt van een
der theeserviezen, waarvan er zoveel
Je zou ze „de groupies van het
Concertgebouw” kunnen noemen ,want
waar de muziek is, daar zijn ze. Maar
dan wel groupies van klasse ,want ze
zijn er bepaald niet op uit om met de
eerste de beste popmuzikant in aanra
king te komen. Ze zijn het roerend
met elkaar eens dat de meeste musici
knap lelijk en ongemanierd zijn. Nou
ja, als er eens een mooie jongen tussen
zit, ja dan....
Aanvoerster is Laurie Langenbach,
die zo’n jaar of zes geleden haar naam
in de popwereld vestigde door haar
puntige interviews met pop (toen nog
beat)-groepen in Aloha (toen nog Hit
week). Ze is een Dolle Mina van het
eerste uur en werkt wel eens mee aan
televisiedocumentaires van de VARA.
Om haar heen zwermt een min of
vaste kern van vijf, zes meisjes,
wisselt doordat er iemand
het buitenland vertrekt of omdat
leuke buitenlandse meid in
dies’ Home Journal haar „gelukkigste”
rol nog komen: die van grootmoeder.
HET BLAD mocht haar, onder su
pervisie van zoon Michael Wilding, va
der van het kleinkind, in kleuren foto
graferen met kleindochter Leyla van
zes maanden, van wie Elizabeth zegt:
..Deze baby is zo mooi dat ik mijn
gevoelens voor haar gewoon niet onder
woorden kan brengen”. Echtgenoot Ri
chard, inmiddels al aardig grijzend aan
de slapen, voegt hieraan nog toe dat
hij nooit aan zijn Elizabeth denkt als
aan „een grootmoeder”.
zijn gemaakt. Zoals trouwens heel veel
gebruiksgoed: eetserviezen, wasstellen,
bloempotten, vazen, parfumhouders,
wierookbranders, kandelaars, inktstel-
len e.d. Geen snuisterijen, zoals beeld
jes: door gebrek aan modelleurs mis
schien? Behalve bloemfiguren, amortj es
en engeltjes, koppen in medaillons en,
wat elders zelden wordt aangetroffen,
groentes.
WAS HET Haags porselein al kost
baar, toen het nieuw was, de stukken
die nu haast twee eeuwen hebben
overleefd zijn het des te meer. Veel is
in verzamelingen, van musea en parti
culieren opgenomen. Toch duikt er tel
kens nog wel eens iets op, bij anti
quairs, op veilingen waar het grof
wordt verkocht aan hen, die voor iets
unieks graag wat over hebben.
VIJFTIEN MILJOEN Amerikanen
lijden onder het ongemak van galste
nen. Per jaar laten vijf miljoen inwo
ners van de VS de lastige stenen via
een operatie verwijderen. Die galsteen
operatie zal, volgens de medische ru
briek van Ladies’ Home Journal, mis
schien in de toekomst niet meer nodig
zijn. In een grote Amerikaanse kliniek
heeft men zeven vrouwen, die aan
galstenen leden met speciale medicij
nen behandeld: bij vier van hen bleken
daarna de stenen geheel of gedeeltelijk
weggesmolten”.
Zonder al te voorbarige conclusies te
willen trekken, geloven de betrokken
artsen toch wel dat ze op het spoor
zijn van een doeltreffend en veilig
middel om galstenen zonder de klassie
ke operatie te verwijderen.
een man of negen uit te werken”, zegt
Teuntje, die vorig jaar in de Amster
damse popgroep OPMC (spreek uit:
Opium C) zong. Ze is op tournee
geweest met het internationale theater
gezelschap The Rainbow Gipsies een
soort living theatre.
De jas die ze aan heeft, komt uit
Turkije, de jurken van het Waterloo
plein en de band met struisveren heeft
ze met een ander meisje geruild.
Teuntje’s wangen en voorhoofd zijn
beplakt met zilvergroene sterretjes en
glitter.
„Soms kom ik wel met popgroepen
in contact, maar ik ben er niet op uit”,
zegt ze. Als ze genoeg van Amsterdam
heeft, mag ze graag naar „the country”
gaan, naar Friesland, waar vrienden
een boerderij hebben. Dat komt wel
overeen met haar muzikale favoriet:
The Incredible Stringband; een relaxte
country-groep.
BIJ VRIJWEL ieder popconcert
dat in de Amsterdamse poptempel
het Concertgebouw plaatsvindt,
zorgt een select groepje meisjes
voor speciale luister. Te midden
van het bont-geklede volkje weten
ze zich altijd te onderscheiden.
Kleding, haardracht en houding
zijn zo karakteristiek, dat het ge
zelschapje voor iedere geregelde
concertbezoeker een vertrouwd
beeld vormt. Nu eens bewegen ze
zich, gekleed in ouderwetse avond
jurken, statig en ongenaakbaar
door de gangen van het gebouw,
dan weer staan ze gestoken in
kinderlijke kledij giechelend als
bakvissen in een hoek van de
foyer, of zitten ze spinnend van
tevredenheid op de voorste rijen
in de zaal en verheffen zich nu en
dan om even een ontspannend
dansje te maken. Kortom, ze weten
altijd wel iets te bedenken waar
door ze aller blikken trekken.
Blonde, langharige Godelieve Claes-
sens (roepnaam Gootje) is zeer in haar
nopjes dat ze voor niets het gebouw in
kwam. „Het is wel duur hoor als je
altijd een kaartje moet kopen. Ze zou
den ons eigenlijk speciale reductie
moeten geven”, zegt de 29-jarige Am
sterdamse. Haar ogen zijn rose opge
maakt ,wat haar een tragische aanblik
geeft, de lippen felrood aangezet in
dezelfde kleür als de superdik gezoolde
klompen van rood suède, die ze van
een recente trip naar Londen meenam.
Kleding haalt ze in tweedehands-
zaakjes maar het is haar nog nooit
gelukt iets op het Waterlooplein te
vinden. „Dat zal mijn lot wel wezen”.
Godelieve heeft geen beroep. „Ik heb
gestudeerd, wat rondgekeken in Lon
den, waar ik het wel zag zitten en in
Amerika, waar ik het absoluut niet zag
zitten en doe nu mijn eigen dingetjes”.
Dat houdt o.a. in dat ze wel eens
model staat, waarmee ze zelfs eenmaal,
gewikkeld in de Nederlandse vlag, op
de voorpagina van de Nieuwe Revue
terecht kwam. Haar voorkeuren op
muziekgebied zijn: Neil Young, Spirit,
Rory Gallagher en David Bowie.
HET WAS geen eenvoudige onderne
ming. De benodigde klei moest worden
aangevoerd en buitenlandse vaklieden
moesten worden aangetrokken. Maar
er kwam Haags porselein, een schitte
rend produkt, hoewel duur, toen al.
Toch grif verkocht aan mensen met
smaak en kwaliteitsgevoel. Lyckert
stierf en de zaak kwam aan zijn zoon,
die zich baron Van Lyckert noemde en
die meer in beslag genomen werd door
zijn romance met een uit het klooster
gevluchte adellijke dame - met wie hij
tenslotte huwde - dan door de fabriek.
Die verliep en het werd wederom uit
sluitend decoreren van geïmporteerde
stukken. Totdat in 1790 ook dat niet
meer ging en het bedrijf ophield te
bestaan. Een tijd van 14 jaar dus.
Maar met een prachtproduktie van
drieërlei soort porselein: Duits werk,
uit Meissen en uit Ansbach-Brugsberg;
Doorniks porselein, dat van een andere
samenstelling is dan het Duitse, anders
van kleur ook, meer crème-wit en dat
zacht porselein of paté tendre genoemd
wordt. En ter plaatse gemaakt, echt
Haags porselein.
ONDANKS HET feit dat de Engelsen
oekend staan als de grootste dierenlief-
nebbers van deze wereld, hebben toch
heel wat honden ook in Groot-Brittan-
nië een hondeleven in de slechte zin
van het woord. Volgens het weekblad
Woman zijn er in 1970 19.000 honden
gebruikt bij experimenten ten behoeve
van de vivisectie Volgens schattingen
ligt het aantal honden, dat jaarlijks op
straat wordt gegooid of mishandeld en
op zeker ogenblik noodgedwongen
wordt afgemaakt, niet ver van één
miljoen.
Het meisje dat de schilderachtige
naam Schuscha Lila Stemenfroh
draagt, heet in werkelijkheid Roswitha
Kulessa, zegt ze. Ze ziet er met haar
paars omrande ogen en blauw geverfde
lippen enigszins angstaanjagend uit.
maar heeft in haar welgemeende po
gingen Nederlands en Engels te spre
ken iets ontroerends.
Je zou Chaya Perdeck, Poolse van
origine maar sinds jaren woonachtig in
Amsterdam, ouder schatten dan haar
20 jaren. Ze is een indrukwekkende
verschijning in haar zwarte strapless
jurk met tulen en gitten en zilverom-
rande zonnebril met zwarte glazen.
„Ik heb niet zo’n behoefte aan con
tact met de musici die hier spelen”,
zegt ze. „Ze zijn grof en onaantrekke
lijk —de uitzonderingen daargelaten
en bekijken je of je een koe bent.
Ze denken dat ze iedereen kunnen
versieren, maar als er iets gebeurt,
gaat het wél van mezelf uit”. Sinds
drie jaar is ze te vinden bij de meeste
popconcerten.
Beroep „Ik ben actrice en danse
res” schertst ze. „Nou ja, ik doe wel
eens mee aan experimenteel toneel. Ik
speelde mee met de nieuwe Komedie
in De Box”. Chaya was tijdens het
HET OOIEVAARTJE, dat we onder
op de kopjes zien, is het merk, altijd is
blauw opgebracht. Op de authentieke
stukken staat het onder de glazuur, op
de andere er overheen, wat logisch is,
omdat het in dat geval later werd
aangebracht. Op de Duitse stukken ko
men soms voor een A of de twee
gekruiste zwaarden van Meissen en het
Doorniks heeft wel eens een schrijflet
ter J; dit is een vormersmerk. Bij dit
porselein is erg veel serviesgoed, mooi
van vorm, dat dikwijls al een versie
ring had in een effen stralend blauw,
waaraan dan de meerkleurige Haagse
decoratie wordt toegevoegd. Gouden
randen zijn er ook. op alle drie de
soorten.
Sinaasappelen bezitten liefde-op-
wekkende eigenschappen. Tenminste,
volgens de oude Chinezen Op oude
schilderijen, wandtapijten, beeld
houwwerken en op porselein werden
duidelijk citrusvruchten als liefdes
symbolen afgebeeld. Ook in liefdes
verzen en in poëzie werden sinaasap
pelen bezongen.
Zelfs de geharnaste ridders van een
paar eeuwen terug, plaatsten een
mandje sinaasappelen voorop het zadel
van hun paard om dat naar hun ge
liefden te brengen. De Portugezen wa
ren van oordeel dat deze vruchten een
magische kracht hadden door hun ge
nezende werking. Een feit is dat door
het hoge vitamine C gehalte in sinaas
appelen deze vruchten een genezende
kracht hebben.
Algemeen wordt nu aangenomen dat
sinaasappelen, mandarijnen en grape-
fuits uit China stammen. Citroenen
vinden hun oorsprong in India.
HET WAS in vroeger jaren een hele
gebeurtenis als het kermis was, vooral
toen zij nog een soort jaarmarkt was,
waar de mooiste dingen van heinde en
ver geïmporteerd, te koop waren. Er
werd het hele jaar naar uitgekeken, je
leefde er naar toe, je spaarde ervoor.
De dochter van prins Willem V kocht
de japonstoffen voor haar uitzet op de
Haagse kermis, die door de stadhouder
geregeld werd bezocht. Misschien heeft
hij, liefhebber als hij was van mooie
dingen, er wel eens porselein gekocht
aan de kraam van Anton Lyckert, een
Duits koopman, die rondreisde met
Duits porselein.
REIZEN MET zo’n breekbare en
toenmaals erg dure koopwaar was een
riskante onderneming met de slechte
transportmiddelen en hobbelige wegen
van vroeger. Er was altijd veel breuk
en dus schade. Daarom koos Lyckert
tenslotte een goedkoper produkt: por
selein dat nog. niet was afgewerkt,
namelijk nog niet van versiering voor
zien. De decoraties liet hij er zelf op
aanbrengen. Maar op die manier kon
hij natuurlijk niet blijven rondreizen
maar moest hij een bedrijf stichten.
Daarvoor koos hij Den Haag, de hof
stad met rijke inwoners van verfijnde
smaak en uit op de nieuwste snufjes.
Want porselein van Europese makelij
was altijd nog een betrekkelijke nieu
wigheid. Maar om een bedrijf te stich
ten moest hij Haags burger worden,
wat in 1776 ook gebeurde.
HET BESCHILDEREN van porselein
werd met de hand gedaan, niet met
verf, maar met metaaloxyden. Daarna
werden de stukken in een matig war
me oven, een zogenaamde moffeloven,
op de stukken gebakken. Verscheidene
van de decorateurs die Lyckert in
dienst had en waarvan het aantal tus
sen de 20 en de 30 bedroeg, waren
Duitsers. Al gauw begon Lyckert er
over te denken om een complete por
seleinfabriek op te richten, een kostba
re installatie, waarvoor hij een obliga
tielening uitgaf, waarop de stadhouder
intekende.
Schuscha Lilia Stemenfroh een makro
biotisch eethuis op de Nieuwmarkt
drijft.
Haar kleding komt van de vlooien
markt. Soms laat ze wat naaien
regelmatig ruilt ze kleren waar
genoeg van heeft tegen iets waar een
vriendin op is uitgekeken. Teddy, die
een heel klein beetje op Stones-gitarist
Keith Richard lijkt ,is ook een tijdje in
Parijs geweest, maar vond het daar
„schlimm”. In Holland voelt ze zich
gelukkig, verheugt zich altijd op de
popconcerten, maar vindt de musici
doorgaans te lelijk om moeite voor te
doen.
De Duitse 21-jarige Teddy Blümchen
Irgendwo heet eigenlijk Teddy
Blümchen, maar kreeg er de toevoe
ging Irgendwo aangeplakt omdat ze
„irgendwo wo’s schön ist” te vinden is.
Kwam een jaar geleden van het Duitse
platteland naar Amsterdam, waar ze
nu samen met de eveneens Duitse
OP LOUTER rozegeur en mane
schijn kan een huwelijk blijkbaar ook
niet gedijen. In het Duitse blad Jasmin
schrijft de 30-jarige Christiana Diet-
holz: „Al deze jaren is mijn man
attent en lief voor mij geweest. Er was
nooit ruzie en maar zelden ergernis.
Nooit deed hij iets zonder het mij
tevoren te vragen. We hielden van
elkaar, maar het was een liefde zonder
bergen en dalen. Misschien heb ik
Robert daarom zo vaak bedrogen. Ik
weet geen andere verontschuldiging. Ik
schaam me, ik ben ongelukkig en ik
zie geen uitweg.” En daarom wil
Christiane (acht jaar getrouwd ge
weest) nu van haar man scheiden met
als ongebruikelijk motief dat haar
huwelijk voor haar té harmonisch was.
■yi. i'wj
