Snorkel
RADAR VOOR BLINDEN
is niet
zonder
risico
Hongaren zijn meer uit op
comfort dan op politiek
In Parijs
de 21ste
Weerzien
met
eeuw
Boedapest
CORK en het bedrijfsleven
groeit de
wijk van
17
ZATERDAG 1 JULI 1972
Erbij
(Van onze redactrice in Wenen)
Liberalisering
(Van een medewerker)
Opstandige jeugd
I
broertjes In de rest van de wereld
verschilt.
Het Hongaarse personeel heeft
zijn vroegere hoffelijkheid en toe
wijding afgelegd. Het serveren van
een kopje koffie duurt een half
uur, het tot stand brengen van een
telefoonverbinding met het Wes
ten anderhalf uur. Welvaart ge
paard met communisme geeft bot
singen. In Joegoslavië zie je het
zelfde.
(Van onze medische medewerker)
Diepzeeduiken lijkt meestal
op televisiefilms een eenvoudi
ge en aantrekkelijke bezigheid. De
kijkers zien duikers die zich even
moeiteloos als vissen onder water
bewegen en zelfs op grote diepten
rondzwemmen, scheepswrakken-
doorzoeken, en passant een haai
van zich afhouden en de indruk
wekken dat aan deze sport geen
problemen verbonden zijn.
WENEN De uitnodiging
kwam onverwacht. Een telefoon
tje aan het ontbijt om over te ko
men voor een feest bij goede oude
vrienden. De volgende avond rij
den we over de brede Rakóczibou-
levard Boedapest binnen. De stad
baadt in licht. Uit de café’s en bars
dreunt de beatmuziek. Op straat
rijden nog veel auto’s, ondanks het
late uur. De Elisabethbrug over de
Donau is geïllumineerd met dui
zenden lichtjes.
We logeren in het luxueuze
Duna-Intercontinental aan de oe
ver in Pest; een produkt van Hon-
gaars-Amerikaanse samenwerking
dat met zijn airconditioning en zijn
20-dollarkamer in niets van zijn
PARIJS Het centrale idee
is een geweldig plak beton die in
de lengte-as van Concorde en
Champs Elysées voorbij Neuilly
aan de overkant van de Seine
wordt neergelegd. Daaronder: alle
verbindingen: bussen, trein, auto
snelweg, metro en parkeergarages.
Daarboven 20 kantoortorens van
40 verdiepingen die met funderin
gen door de betonnen laag heen
boren en dan op het beton in car-
révorm gebouwde flats, niet meer
dan drie verdiepingen hoog, met in
het midden een vriendelijke tuin.
Twintigduizend mensen zullen er
komen wonen, 100.000 mensen
zullen er kunnen werken. Wie er
dagelijks voor zijn werk naar toe
moet, kan het met de metro in
drie en een halve minuut van
Place de l’Etoile bereiken voor
1,50 franc, dan wel gebruik maken
van een verbinding die per uur
50.000 mensen in beide richtingen
kan vervoeren.
MM
[BBr
o* Js
(Van een medewerker)
c
Ook de economische problemen ver
schillen niet wezenlijk van die in het
zuidelijke buurland. De liberalisering,
in 1968 met veel elan begonnen, baart
de Hongaren grote zorgen. Er is een
ontstellend tekort op de buitenlandse
handelsbalans. Zowel uit de communis
tische als uit de kapitalistische landen
wordt veel meer ingevoerd dan wordt
geëxporteerd. Nog droeviger is het ge
steld met de investeringen. In 1971 is
er 15 percent meer geïnvesteerd dan
men had voorgeschreven, maar 80 per-
cent van het totale investeringsvolume
ligt bevroren in onvoltooide projecten.
Onze taxichauffeur rijdt in een Zhi
guli, de nieuwe comfortabele Fiat van
Russisch makelij, waarvan Hongarije
er in 1971 12.000 stuks kreeg geleverd.
Dat was in ruil voor 165.000 onderde
len, die Hongarije zelf voor deze Russi
sche wagen heeft gefabriceerd.
De Veszprem Bakonyfabriek, die de
onderdelen maakt, ging vorig jaar fail
liet en moest door de Hongaarse rege
ring met een krediet van 1500 miljoen
forint weer op de been worden gehol
pen. „Nieuwe onderdelen voor de Zhi
guli als een oliefilter kosten bij ons
meer dan die voor een westers auto
merk”, aldus de taxichauffeur.
De prijzen worden niet bepaald naar
de produktiekosten maar volgens de
deviezenprijzen van de Fiatfabrieken
in de Sowjet-Unie.
In politiek gelooft hier geen mens
meer, alleen nog in een comfortabeler
leven. De jeugd legt zich hierbij niet
neer. Zij bestempelt de groeiende wel
vaart, waarmee partijleider Kadar zijn
volk behoedzaam met het communisme
probeert te verzoenen, als „materialis
me” en „westerse imitatie”. Wat zich
voor onze gastheer nog als een dorado
In een researchlaboratorium in
München is men op het ogenblik
bezig met het ontwikkelen van een
apparaat, dat in de toekomst wel
licht als ’radar’ voor blinden kan
dienen. Zodra zich een obstakel op
hun weg bevindt, krijgen ze een
signaal van het apparaat, dat in de
hand gehouden moet worden, in de
vorm van een tastprikkel. Met het
apparaat moet het mogelijk zijn om
zich net als een vleermuis door
middel van ultrasone trillingen te
oriënteren.
deze nieuwe creatie in beton. Het
Quartier de la Defense, zo genoemd
naar een standbeeld dat er in 1875 is
neergezet ter ere van de verdedigers
van Parijs in de Frans-Duitse oorlog
van 1870, was een wat morsige arbei
derswijk, over het verdwijnen waarvan
niemand heeft gerouwd. Zo wordt tus
sen Neuilly en Nantèrre voor een be
drag van 3,5 miljard gulden een poging
gedaan een nieuw werk- en woonkli
maat te scheppen voor een groep Pa
rijzenaars en tevens om een deel van
de congestie weg te nemen, waaraan
een stad als Parijs steeds sterker gaat
lijden.
Het is ontegenzeggelijk een manier
om dat probleem aan te pakken, al zal
het voor de kantooremployé’s die ach
ter de ramen van hun prachtige van
airconditioning voorziene torengebou
wen naar buiten kijken, nog wel heel
wat jaren duren voor ze hun middag-
wandelingetjes op de Champs Elysees
of de Boulevard St. Michel zijn verge
ten. Want hoe knap de constructeurs
onder leiding van opper-architect C. H.
Boistiers ook zijn, aan hoeveel prakti
sche en onpraktische zaken ze ook
hebben gedacht, hoezeer ze ook hebben
geprobeerd de menselijke maat niet
verloren te laten gaan tussen hun ko
lossen van beton, er blijft toch iets
klinisch hangen rondom zo’n wijk
waar alles van te voren is bedacht en
uitgekiend. Vrijwel niets is aan het
toeval overgelaten, of aan het beroem
de Franse talent voor improvisatie.
Maar de mens van de 21ste eeuw zal
daaraan wel wennen en voor hem
wordt La Defense gebouwd.
Een vleermuis heeft model ge
staan voor de nieuwe afstandmeter.
Om zich tijdens hun vlucht te kun
nen oriënteren, stoten vleermuizen
onhoorbare ultrasone ’kreten’ uit,
die door obstakels als echo worden
Voor wie met de auto komen wil,
zullen er 32.000 parkeerplaatsen zijn.
Toch is het niet de bedoeling dat La
Defense een slaapstad wordt, want
vlakbij de uitgang van de metro en
eveneens vlakbij de ingang van de
reusachtige tentoonstellingshal die daar
ligt, is een enorm ondergronds winkel
centrum gebouwd. Uiteindelijk zullen
er winkels en winkeltjes komen op vier
etages met rstaurants, nachtclubs, dis
cotheken eneen hotel met 300 kamers.
Het is allemaal in 1958 begonnen toen
de regering het openbare lichaam voor
de inrichting van La Defense stichtte,
de Epad. Het terrein ziet er nu nog uit
als één grote bouwput maar desondanks
zijn al een aantal kenmerken van deze
„Stad van het jaar 2000” zoals de
Parijzenaars hem noemen, te onder
scheiden.
De kantoorwolkenkrabbers bijvoor
beeld hebben alle een duidelijk eigen
karakter. Dat kan liggen in de ge
bruikte steensoort, in de kleur of in de
gevelverdeling. Bovendien staan ze niet
allemaal, zoals gebruikelijk steriel even
ver van elkaar maar zijn ze in kleine
groepjes bij elkaar geplaatst, zodat de
tussenliggende pleintjes iets van men
selijke beslotenheid kunnen krijgen en
tevens in de middagpauzes kunnen
worden tot ontmoetingsplaatsen. Zes
van die torens zijn nu in gebruik, drie
in aanbouw, de rondweg is voltooid, de
telefooncentrale (uiteindelijk 50.000
aansluitingen) werkt. En er ligt 15
kilometer aanvoertunnel voor gas, wa
ter en elektriciteit.
Een vraag die iedereen stelt in een
tijd waarin meer dan ooit begrip wordt
gevraagd voor de waarde van het be
staande is, wat er moest wijken voor
teruggekaatst. Ze kunnen zo de
kleinste voorwerpen onderscheiden.
Het apparaat dat in ontwikkeling is,
zendt in één richting korte, scherpe
gebundelde ultrasone impulsen uit
en ontvangt de door obstakels te-
ruggekaatste echo’s.
Einddoel van deze ontwikkelingen
is een naderingsmelder, die eenvou
dig en klein moet zijn en die toege
past kan worden, waar afstanden
moeten worden gecontroleerd of de
ze op onbereikbare plaatsen moeten
worden gemeten. Bij produktiepro-
cessen met een geautomatiseerd
transportverloop, waarbij losse on
derdelen of voertuigen op een be
paalde onderlinge afstand moeten
worden voortbewogen, zou het ap
paraat ook gebruikt kunnen wor
den. Een speciale uitvoering moet
als ’radar’ voor blinden kunnen
fungeren.
De Hongaarse partij gelooft niet
meer in een nivellering van de lonen.
Voor een efficiënte produktie is een
grotere speling in de salarissen nodig.
Verantwoordelijkheid en capaciteiten
dienen te worden beloond, wil de libe
ralisering niet mislukken. Tussen het
minimumpensioen (800 forint) en de
topsalarissen (10.000 forint) ligt in de
volksrepubliek Hongarije een brede
scala van klasseverschillen.
Het neogothische parlement aan de oever van de Donau. Hier werd in 1968 besloten
de economie te liberaliseren.
De werkelijkheid is anders. Diepzee-
duikers zijn mannen die een zware
training hebben doorstaan en die bo
vendien moeten beschikken over on
feilbare technische apparatuur, die on
der andere de druk op het lichaam
moet compenseren welke bij het dalen
naar steeds grotere diepten sterk toe
neemt, per tien meter ongeveer met
één atmosfeer.
Van deze snelle druktoeneming
merkt de duiker in de regel slechts
weinig daar het lichaam in dit opzicht
oeschouwd kan worden als te bestaan
uit onsamendrukbare „vloeistof” Maar
in ons lichaam bevinden zich enkele
holten die met lucht zijn gevuld en
daardoor ontstaan soms heel onprettige
en gevaarlijke situaties, want die lucht
is onderworpen aan de gaswetten in de
natuurkunde.
Volgens één hiervan, de Wet van
Boyle, kan de druk in een ruimte die
met gas is gevuld slechts verhoogd
worden door verkleining van het volu
me óf door toevoeging van meer gas.
En als de druk in onze longen en
luchtwegen, en in de met lucht gevul
de bijholten in onze schedel en het
middenoor niet door een van deze
beide manieren kan worden gelijkge
maakt aan de druk van de omgeving,
ontstaat het zogenoemde „barotrauma”.
Dat treedt vooral op in de eerste tien
meter onder het wateroppervlak, waar
de druk relatief verdubbeld en het
volume gehalveerd zou moeten worden.
Dat barotrauma komt het meest voor
in het middenoor, waar de lucht is
afgesloten door de beenderen die deze
kleine ruimte omgeven en door het
trommelvlies. Dit is elastisch en
scheidt de trommelholte van de uit
wendige gehoorgang, maar staat slechts
heel weinig volumeverandering toe. Al
cp 1 a 2 meter diepte kan daardoor
neftige oorpijn optreden.
De drukregulatie in het middenoor
wordt door de verbindingsbuis, de
„buis van Eustachius”, tot stand ge
bracht. Zij verbindt deze kleine ruimte
met de neuskeelholte, zodat er bij het
.•likken lucht wordt aangevoerd om het
drukverschil op te heffen. Maar dit
mechanisme werkt tot enkele meters
diepte.
Op een diepte van vier meter ont
staan al zwelling van het slijmvlies,
uittreding van weefselvocht en bloe
dingen in middenoor. Op grotere diepte
scheurt het trommelvlies. Dit gaat ui
teraard met hevige pijn gepaard, ter
wijl ook water in het middenoor kan
binnendringen, waardoor ernstige
evenwichtsstoornissen optreden,die
juist bij het duiken fataal kunnen zijn.
Op geringe diepte is in de longen
voldoende lucht onder verhoogde druk
voorhanden im in de bijholten en in het
middenoor drukcompensatie tot stand
te brengen. Het gebruik van oordopjes
of wattenproppen in de gehoorgang
moet beslist worden afgeraden, omdat
daardoor ook bloedingen en perforatie
van het trommelvlies kunnen ontstaan.
En nu de snorkels en de duikbrillen.
Hoewel zij niet direct met het baro
trauma samenhangen, moeten snorkels
als gevaarlijke stukjes speelgoed be
schouwd worden! De dode ruimte er
van is zó groot dat er een sterke
ophoping van koolzuur in optreedt,
waardoor hardnekkige hoofdpijn ont
staat.
Daarom mag men zo’n 35 cm lange
snorkel en een duikbril die ogen en
neus bedekt, alleen gebruiken om van
de oppervlakte af de onderwaterwereld
ongestoord te kunnen observeren. Maar
het is zeer gevaarlijk om de snorkel te
verlengen en dieper te gaan. Dan ont
staat tóch een soort barotrauma, waar
bij longoedeem en bloeduitstortingen
«■ondom ogen en neus kunnen optreden.
Wie tóch met een goede uitrusting
cp één ademteug dieper wil duiken,
moet tevoren de juiste techniek ervan
leren kermen én medisch onderzocht
zijn.
Duiken en snorkelen, ook met de
eenvoudigste hulpmiddelen, kunnen
dus gevaarlijk zijn, besloot de redactie
van het Tijdschrift voor Geneeskunde,
waaraan deze gegevens werden ont
leend.
aan de westelijke horizon af tekent, as
socieert zoon Lajos alleen met het
rassenprobleem en Vietnam. Voor deze
20-jarige student - met zijn jeans,
lange haren en onafscheidelijke cola
flesje het prototype van de internatio
nale toekomstapostel- is de enige in
breng van het westen de beat. Beat is
„in” in Boedapest. Er zijn zo’n 300
beatgroepen en zelfs de bevrijdingsdag
op 4 april werd overal met het mono
tone ritme opgeluisterd.
Maar in de met lampions versierde
tuin diep in de heuvels van Boeda
hoorden we die nacht geen beat, maar
een rasecht zigeunerorkest. Er wordt
Czardasz gedanst, de Tokajer vloeit en
er staat een buffet met fogos uit het
Balatonmeer en kostelijke salami.
Sinds ze volwassen werden, is het deze
Hongaren nog nooit zo goed gegaan. Ze
leven bij de dag. De gesprekken cirke
len om auto’s en buitenlandse vakan
ties. Lajos en zijn vriendjes willen
echter met de compromissen van hun
ouders, wier geestkracht in 1956 voor
goed is gebroken, niets te maken heb
ben. Ze geloven in revolutionaire asce
se, niet in carrière. Het klein-burgerlij-
ke welvaartsgedoe van communistisch
Oost-Europa is in hun ogen net zo
overleefd als het gouden kalf in het
Westen.
De eerste generatie, die onder het
marxisme is opgevoed, zoekt naar een
authentieke solidariteit: de Vietcong,
Che Guevara, de permanente revolutie.
Ze zijn veel rationeler en veel conse
quenter dan hun collega’s in het Wes
ten. Over Pest, aan de andere kant van
de Donau, gaat de zon op en onze
gastvrouw serveert goulash in kleine
koperen potjes. Als ik niet juist met
Lajos had gepraat, dan zou ik nu
denken dat Chroestsjovs visie van het
goulash-communisme werkelijkheid
was geworden.
«MNOIR 0MH
iSAfóFVIcSi»
IFHfr
KMTSlf PRIKjE
tRDo, rtotr .re
«ZAWBoNt) mbCHTI
I
