Omroepen wensen zo gunstig
OVERGANG VAN HET SPROOKJE NAAR
mogelijke eigen radio-uren
DE MAGIE IN JEUGDLITTERATUUR
in
NASA boos op
van Hoeydonck
HULP EN DISCRIMINATIE IN
Buitenzintuigelijke krachten
twee uitstekende boeken
Voorzitter J. Jongh: Wij
zijn geen postzegelalbum
„DISCUSSIE-JEUGDROMANS”
RADIOZENDTIJDBESCHIKKING VOOR KOMEND
SEIZOEN VOL VOETANGELS EN KLEMMEN
Zonder inzicht geen verandering
Jeugdlitteratuur
besproken door
Miep Diekman
Drie gitaar weken
in Zwolle
„DAVID" VOOR TOPOL
i
i
MAANDAG 24 JULI 1972
Differentiatie
Klachten
REACTIES OP PLAN WETHOUDER TOT
FUSIE USO EN NOS ORKESTEN
Ook ANOUK kritisch
Interplanetaire
telepathie
(Van onze RTV-redactie)
DEN HAAG De minister van
Cultuur, Recreatie en Maatschappe
lijk Werk, de heer P. J. Engels, is be
gin deze maand eindelijk met de
nieuwe radiozendtijdbeschikking ge
komen. Sein voor het Hilversumse
College van Programmaleiders om
zich ijlings over de zendtijdindeling
te buigen. Het is kort dag: gewoon
lijk behoren de programmagegevens
acht weken vóór de publikatie van de
programmabladen van de omroepen
klaar te liggen. Aangezien het nieuwe
radiozendtijdschema per 1 oktober
1972 moet ingaan, is het derhalve
zaak dat de nieuwe „dienstregeling”
vóór 1 augustus aanstaande beklon
ken is.
Zwarte magie
Dramatische realiteit
HET KIND wordt al jong in zijn
boeken geconfronteerd met het
magische element (heksen, die
mensen omtoveren of heen en
weer door de tijd toveren) en bin
nen de wereld van zijn fantasie
hoort dat erbij. Het is een zeer lu
diek spelletje, dat de schrijver
hem mee laat spelen. Dan is hij in
eens te groot voor heksen en zo,
de remplacanten worden ruimte
vaarders, de heksenhut een waar
nemingsstation op een planeet. Het
ligt voor de hand dat jonge lezers
op die manier het magische als
fantasie gaan afdoen, en nooit zul
len ontdekken dat het in veel meer
vormen, en zeer werkelijk dichtbij
de mens, een grote invloed kan
hebben. Amerikaanse schrijfster
Madelaine L’Engle en Siny van
Iterson (Nederlandse in Colombia)
hebben beiden het magisch ge
beuren zeer serieus tot uitgangs
punt genomen in boeken van grote
klasse.
„Maanbeeldje” komt
toch in de handel
J
'y
V* wwwwwws
augustus op de maan
van Beheer van de NOS gelegd. Vrijdag
a.s. vergadert het NOS-bestuur over de
□eert te achterhalen. Niemand spreekt,
iedereen wéét. Het gevaar van dat ene
voord teveel bepaalt de spanning. Dit
wij gen krijgi iets aandoénlijks in de
wijze waarop de dorpsbewoneers hun
bestaan, hun daden, hun voornemens
steeds menen te moeten rechtvaardi
gen. Het ontwijken van de waarheid,
ontdekt Carlos, hangt samen met de
geheimzinnige Anna-Amanda, In haar
relatie tot de "i’kste grootgrondbezit
ter, en haar magische praktijken,
waarmee ze het dorp eronder houdt,
ontdekt Carlos de oplossing van een
inister gebeuren
Zijn vader de nieuwlichter, had ge-
.robeerd de macht van de grootgrond-
oezitters aan te vallen.
Dit scherp getekende beeld van een
hedendaagse Zuid-Amerikaanse samen
beving is voor geëngageerde 13-16 jag
eigen een onmisbaar brok informatie.
Want zonder 'nzicht in wat er in
e nd ere volkeren toeft, zal ieder plan,
ieder pogen tot sociale hervormingen
gebouwd zijn op drijfzond.
Hoe dan ook: deze maand juli heeft de
secretaris van het college van program
maleiders te maken gehad met de keihar
de praktijk, dat de omroepverenigingen
nu willen weten hoe zij er met ingang
van 1 oktober aanstaande voor staan. Hij
had daarbij, behalve met zendtijduitbrei-
ding en nieuwe omroepgegadigden, reke
ning te houden met de splinternieuwe
zendtijddifferentiatie, hetgeen wil zeggen
dat per 1 oktober Hilversum I „familie”-
zender wordt, Hilversum II de culturele
zender en Hilversum III de aangepaste
„lichte” zender.
De bij het NW aangesloten Algemene
Organisatie van Uitvoerende Kunstenaars
(ANOUK) heeft zich ook nogal kritisch
opgesteld tegenover het plan van de
Utrechtse wethouder W. A. Kieboom. De
ANOUK heeft over deze zaak een onder
houd met de wethouder aangevraagd.
We kunnen ons moeilijk voorstellen,
aldus een woordvoerder van de ANOUK,
dat wat de wethouder wil inderdaad uit
gangspunt voor een integratie zou kunnen
zijn.
De organisatie betreurt het ook, dat er
vooraf geen overleg is geweest met de
vakorganisaties. De ANOUK-woord voer
der zei, dat de wethouder zich beter eerst
door deskundigen had kunnen laten voor
lichten alvorens met zijn ideeën naar
buiten te komen.
Hij stelde verder, dat het NOS-orkest
en het USO duidelijk verschillende taken
hebben. Hij kan zich niet voorstellen dat
NOS-musici in Utrecht zullen willen op
treden als dat zou betekenen dat het USO
wordt opgeheven of althans dat een deel
van de USO-musici op straat wordt gezet.
Tenslotte merkte de woordvoerder op
dat het financiële tekort van het USO
(een kwart miljoen) maar 6 procent uit
maakt van de totale begroting, een per
centage, dat volgens hem dergelijke in
grijpende maatregelen niet rechtvaardigt.
In ieder geval meent hij dat eerst de
landelijke studie over de ontwikkeling
van provinciale orkesten moet worden
afgewacht.
ZWOLLE. Van 24 juli tot en met 12
augustus zullen in Zwolle voor de derde
keer de „Internationale gitaarwerken”
worden gehouden. De bedoeling van de
cursus is het klassieke gitaarspel in het
centrum van de aandacht te plaatsen. Dit
gebeurt door e en cursus, onder leiding
van John William Duarte uit Londen
waarvoor zich 25 deelnemers uit Neder
land, Finland, Zweden, Ierland, Engeland
en Italië hebben aangemeld., en door 18
openbare concerten in Zwolle. Tijdens de
gitaarwerken zal in Galerie R een exposi
tie van grafisch interessante partituren te
zien zijn.
WASHINGTON (Reuter). De Belgi
sche artiest Paul van Hoeydonck die de
astronauten van de Apollo-15 er toe over
haalde een beeldje van een ruimtevaarder
mee naar de maan te nemen, heeft een
kunstgalerij in New York opdracht gege
ven 950 replica’s te verkopen voor 750
dollar per stuk. Functionarissen van het
Amerkaanse bureau voor ruimtevaart
zeiden teleurgesteld en boos daarover te
zijn omdat de kunstenaar, een afspraak
met de kosmonauten had gemaakt dat hij
daaruit geen commercieel voordeel zou
trekken.
Volgens de Washington Star heeft de
Belg ontkend dat hij overeengekomen was
af te zien van gewin.
Het beeldje is een aluminium figuurtje
van negen centimeter van een „gevallen
astronaut” als huldeblijk aan de Ameri
kaanse en Russische ruimtevaarders die
bij ongelukken omkwamen. Het werd met
toestemming van het Amerikaanse bureau
voor ruimtevaart door David Scott meege
nomen en op 2
achtergelaten.
De replica’s worden aangeboden onder
het motto „de eerste kunst op de maan”
en zullen als zij allen verkocht worden
een bedrag van ruim twee miljoen gulden
opleveren.
gels heeft op omroepgebied met allerlei
overwegingen rekening te houden. Hoe
komt het bijvoorbeeld bij het publiek aan
als gesproken wordt over een fikse verho
ging van luister- en kijkgelden en bijna
tegelijkertijd het besluit valt kostbare
zendtijduitbreiding aan Hilversum III te
geven?
Vaststaat dat de minister met die uit
breiding het liefst zou hebben gewacht op
de Kamerbehandeling van de beide Ve-
ronico-wetjes, die de voor de kust liggende
„piraten” voorgoed het zwijgen moeten
opleggen. Politiek zou het Hoor de be
windsman dan een „mooie daad” zijn
geweest als hij dan met een volwaardige
Hilversumse popzender had kunnen prij
ken.
In zes jaar tijd verschenen van
„Flits in de ruimte” door Madelaine
Engle, vertaald door Joy Gravelotte
en uitgegeven door Lemniscaat alleen
al in Amerika 24 fikse drukken.
Die strijd tussen HET en de over
moedige Charles, die het infiltratiege-
vaar niet ziet, is het meest aangrijpen
de en angstaanjagende deel van het
boek. Charles is een verwrongen mens
je geworden, hij heeft zijn kostbare
save misbruikt.
Bijzonder knap is het tegenover el
kaar zetten van bezweringstactieken
van HET en de aardse mens. Het boek
is één schreeuw van de individualist die
bijna reddeloos zoekt naar dat gat
waardoor hij ontsnappen kan.
Zoals al'e boeken van Siny van Iter-
on lijkt „OM DE LAGUNA GRAN
DE,” geïllustreerd door Dick Stolwijk
en uitgegeven door Leopold een ogen
schijnlijk simpel verhaal dat zichzelf
woordgewijst oupbouwt.
Hier draait het in strikte zin om
in het relaas over de verdwenen land
eigenaar, en diens zoon Carlos, die de
waarheid over die verdwijning pro-
uitgehaald kunnen worden, terwijl de rest
op straat komt te staan. Dan is het USO
verdwenen en dan heeft de NOS een
podium, „echt” publiek en financiële steun
van Utrecht, aldus de heer Jongh.
Het bleek op de persconferentie duidelijk
dat het USO-bestuur niets voor de plan
nen van de wethouder voelt. De musici
hebben zich er nog niet over kunnen
uitspreken: ze zijn allemaal met vakantie.
Het orkest kampt al enkele jaren met
ongedekte tekorten 70.000 in het sei
zoen 70-71, 250.000 in het seizoen 71-72
en naar schatting 300.000 in het komen
de seizoen (op een totale begroting van 5
miljoen). Volgens dr. Jongh heeft get
gemeentebestuur altijd begrip gehad voor
de situatie. Met de provincie Utrecht
wordt al enkele jaren gepraat over een
hogere subsidie van de Provincie (op dit
moment ruim 3 ton).
Dr. Jongh zei dat het USO best bereid
is om met de wethouder te blijven mee
denken over een oplossing van de finan
ciële problemen, maar dan met handha
ving van het orkest in zijn huidige vorm
als uitgangspunt. Afgezien van een ander
subsidiepatroon valt bijvoorbeeld ook te
denken aan nieuwe functies voor het
orkest.
De voorzitter van het Utrechts conser
vatorium stelde op de persconferentie dat
een opheffing van het USO funest zou
zijn voor de culturele sfeer in de stad. De
leerlingen van het conservatorium zouden
moeten studeren in een „muzikaal opge-
droogte” stad. Hetzelfde geldt voor de
activiteiten van bijvoorbeeld de Utrechtse
koren. „Het gaat om meer dan een paar
concerten”
An Rutgers, in opdracht uitgezonden
om te zien hoe Nederlandse vrijwilli
gers (sters) in Afrika werken, legde een
deel van haar ervaringen neer in een
onthutsend eerlijk boek „Gewoon in
het ongewone”, uitgegeven door
Ploegsma. Het is onthutsend omdat wij
ons niet kunnen indenken voor welke
moeilijkheden jonge vrijwilligers(sters)
De omslagtekening door Bab Sil-
jée van Kristin Hunters „De Soul
Brothers en Sister Lou”.
komen te staan. De scherpe doordram-
mer en theoreticus Lex, de wat tragere
maar zeer menselijke jongen Dirk, het
meisje Martie dat tussen beide jongens
kiezen moet, en haar kordate teamge
noot Bea zijn de representanten van
onze maatschappij, ons denken en ons
voorlopig falend goedwillen. Tegen de
persoonlijke conflictjes tussen deze
vier en hun immense taak wordt het
bijna niet te penetreren anderszijn van
de Afrikanen gezet, in „gewone” dage
lijkse voorvallen die wat onze men
taliteit betreft net -zo goed op een
andere planeet hadden kunnen gebeu
ren.
Tussenfiguur tussen beide groepen is
Obi, huisjongen bij de meisjes, die
geleerd heeft en met zijn beetje kennis
een ontheemde tussen twee groepen is.
Een van de meest aangrijpende frag
menten is dat, waarin het viertal een
kind van Obf’s broer, dat in het vuur
gevallen is, uit de handen van de
Afrikaanse familie probeert te krijgen.
Niet eens tussen de regels door laat
An Rutgers merken hoe ver we nog
van samenwerken afstaan. Haar boek
is een van de weinige tegenhangers
tegen al die boeken met „slepende
rozekransen door het oerwoud” zoals
een non voor mij laatst vol walging de
boekjes karakteriseerde waarmee nog
steeds bij scholen geleurd wordt.
Kirsten Hunter, zwarte schrijfster
van topklasse in Amerika (haar boek
..The landlord” liep hier ook als film)
heeft met haar eerste jeugdroman „De
Soul Brothers en sister Lou”, in verta
ling van Beccy de Vries uitgegeven
door Leopold, aangesloten bij een doel
bewuste actie van zwarte acteurs: be-
En al presenteert de uitgever
bet als science fiction voor tieners, het
geeft oneindig veel meer dan de geijk
te toekomstverhalen, omdat I’Engle de
problemen van het zoeken naar een
verdwenen ruimtegeleerde terugvoert
op problemen in de zoekende kinderen:
Meg, het lelijke meisje, dat zo aan
zichzelf twijfelt; Calvin, de klasgenoot,
die zich bij haar aansluit; en vijfjarige
Charles, die voor achterlijk wordt uit
gemaakt, omdat hij altijd zwijgt Maar
Meg en haar moeder kennen zijn
bijzondere telepathische begaafdheid,
die de drie kinderen tenslotte op het
spoor zet van de vrdwenen vader. Hij
was tijd- en ruimteloos naar de donke
re planeet Camazotz gereisd om HET te
bestrijden, dat ook onze aarde over
schaduwt. Op de planeet bestaat geen
persoonlijkheid, er heerst één kernge
dachte, die voor alle geprogrammeerde
bewoners denkt en beslist. Geholpen
door buiten-planetaire tegenstanders
van HET lukt het de kinderen hun
vader te bevrijden, maar Charles, ze
ker van zijn gave waardoor HET
geen vat op hem krijgt wil het
wezen van HET ontdekken.
Omdat thans nog druk overleg wordt
gevoerd over de uiteindelijke versie van
het winterschema, is het de omroeporga
nisaties nog niet mogelijk exacte gegevens
te verstrekken over wat na 1 oktober aan
nieuwe radioprogramma’s te verwachten
valt. Zij zijn voor een niet eenvoudige
taak geplaatst: niet alleen moet er een
beduidend groter aantal zenduren wor
den gevuld (de AVRO moet bijna 8 uur
méér gaan uitzenden, de kleinere A-om-
roepen zes uur méér, de TROS bijna vier
uur méér), maar tevens moet terdege
rekening worden gehouden met de zoge
noemde „zenderstilering”.
Een omroep als de TROS bijvoorbeeld
is er helemaal niet gelukkig mee dat hij
op zaterdagavond een cultureel program
ma via Hilversum II moet uitzenden, om
dat de TROS juist op zaterdagavond liever
Dr. J. Jongh, de voorzitter van het
USO-bestuur, zei dat integratie er waar
schijnlijk op zou neerkomen, dat de NOS
het USO „opeet”. De NOS heeft zelf met
350 musici al een overcapaciteit. De heer
Jongh verwacht dan ook dat Hilversum
het USO - 88 musici - zal beschouwen als
een postzegelalbum, waar de mooie zegels
met een verstrooiend familieprogramma
de luisteraars aan zich bindt. Er zijn ook
andere omroepen, die zich met bepaalde
beslissingen niet kunnen verenigen. Het is
volgens sommige een rijstebrijberg, waar
niet uit te komen valt.
De heer Van Rooden is er niettemin
zeker van dat het schema binnen enkele
dagen definitief rond is. „Er moet worden
gegeven en worden genomen. Daar is
niets aan te doen. De NOS zal volgende
week nog eenmaal de klachten doorne
men. Dan is het gebeurd.”
UTRECHT. Het bestuur van het
Utrechts Symfonie-Orkest is zeer ver
baasd dat wethouders W. A. Kieboom in
deze tjjd van inspraak en overleg bij de
NOS is gaan praten over integratie van
het USO mei de omroeporkesten, zonder
eerst contact op te nemen met het USO.
DE POVERE AFLOOP van de laat
ste UNCTAD-conferentie heeft weer
eens duidelijk gemaakt dat het nog
lang kan duren voor we als rijke
landen komen tot het realiseren van
sociaal gelijke rechten voor alle we
reldburgers. Goeie wil en centen blij
ken niet voldoende, onze mentaliteit
zal een rigoreuze verandering moeten
ondergaan hetgeen ook de kerngedacthe
is achter de ontwikkelingsstrategie ’70-
’80. Een van de middelen om dit to
bereiken is de jeugd al vroeg kennis te
laten nemen van zeden, gewoonten,
opvattingen en geschiedenis van de
landen en volkere, die nog steeds
tegen de verdrukking in moeten leven,
schrijvers uit zo’n volk, of die temid
den van zo’n volk leven, of „waarne
mers” uit andere landen, die niet geïn
fecteerd zijn door teveel idealisme of
een te eenzijdige verontwaardiging,
zijn schaars. Maar twee waardevolle
boeken, waarin de jeugd van 14-17
jaar de opvattingen van andere groe
pen kan leren kennen, zijn er het
laatste half jaar gelukkig wel versche
nen. Prachtig materiaal voor werk
stukken, en discussies op de scholen.
Onthutsend verhaal
En klachten zijn er voldoende, want
iedere omroep wil graag uitzenden op een
tijdstip waarvan hij de gunstigste (luister)
resultaten verwacht. Bekend is bijvoor
beeld dat het de TROS (weer) is die bij
de totstandkoming van het nieuwe sche
ma het meest heeft geprotesteerd. Maar
ook andere „gemachtigden” zijn verre van
tevreden over de hun toegekende zendu
ren.
De heer Van Rooden zegt: „Dit jaar
was het wel een ongelofelijk grote hap.”
Hij had met verschillende moeilijkheden
te kampen. Om te beginnen moest hij
wachten op het moment dat minister
Engels definitief besliste over de toeken
ning van de C-status aan de Evangelische
Omroep. Ten 2e moest de Omroepraad
advies uitbrengen over het voornemen
van de bewindsman om de uitzendingen
van Hilversum III met zeven uur per dag
uit te breiden. Toen pas was het mogelijk
om de „Radiozendtijdbeschikking 1972” uit
te vaardigen. Op 6 juli had de heer Van
Rooden de beschikking in handen.
Een te laat tijdstip om nog een behoor
lijke zendtijdindeling in elkaar te knutse
len? Eigenlijk wel, vindt de heer Van
Rooden, maar hij is tevens van mening
dat de minister niet als schuldige van die
vertraging mag worden aangewezen. En-
Dat is met dit tropische zomerweer
voorwaar geen kleinigheid. Verdeeld
over drie zenders (Hilversum I, II en II)
moeten 8 omroeporganisaties, 15 kerkge
nootschappen, 2 instellingen op „geestelij
ke grondslag”, 13 politieke partijen, 2
andere” instellingen (de Bond zonder
naam en de Radio Volksuniversiteit), de
overheid en de STER op eerlijke en demo
cratische wijze aan hun trekken komen.
Het lijkt echter een schier onmenselijke
taak tegemoet te komen aan de wensen
en verlangens van 42 verschilldende radi-
o-,.clubs”.
Niettemin is de heer C. D. van Rooden,
hoofd van het Bureau Programmaleiding,
secretaris van het genoemde college er in
geslaagd om op tijd de „dienstregeling” af
te leveren. Het hele ingewikkelde project
is vorige week in handen van de Raad
a.s. vergadert het NOS-bestuur over de
klachten en bezwaren die door de „clubs”,
met name uiteraard de omroepverenigin
gen, geuit zijn.
Zoals Hollywood zijn „Oscars” uit
reikt als filmprijzen, doet Italië dat
met „Davids”, kopieën van de be
roemde David van Donatello. Ze zijn
gisteren uitgereikt in Taormina op
Sicilië. De Israëlische acteur Topoi
toont hier zijn „David” als prijs voor
een der beste mannenrollen, in dit ge
val voor zijn interpretatie van Ana-
tevka in „Fiddler on the roof”. Men
herinnert zich, dat Lex Goudsmit deze
rol indertijd speelde in de gelijkna
mige musical in Londen. In een latere
nieuwe bezetting werd hij opgevolgd
door Topoi, die daarna dus ook in de
film deze rol speelde.
L iP IN
L. z/..
La
e
i
1
k’>.
over wat er in de zwarte gemeenschap
leeft om zo door een culturele revo
lutie tot beter begrip over en weer te
komen.
Voor buitenstaanders lijkt het ver
haal misschien te dramatisch geladen,
maar helaas is het geen verhaal. Het
meisje Lou probeert met hulp van
haar broer William zoiets als een
menswaardig leefklimaat op te bouwen
in Harlem, waar de politie hen tot
geweld probeert uit te dagen. De on
derlinge verdeeldheid in de groep uit
angst of overmatige agressie gaat
Hunter niet uit de weg. De dood van
de jongen Jethro, onnodig neergescho
ten door de politie, maakt voor de
anderen uit de groep theorie en pam
fletten over discriminatie ineens tot
een stuk eigen werkelijkheid.
Iedere bladzijde van het boek staat
boordevol informaties over het denken,
het voelen binnen de zwarte gemeen
schap. geen blanke schrijver zou het
zo indringend kunnen doen, omdat hij
toch altijd zijn niet-wetend publiek wil
gaan „uitleggen”. Hunter vindt uitleg
gen niet noodzakelijk, zelfs een kwalij
ke zaak, omdat het vernederend is. Dat
is naast de sprankelende stijl, de knap
pe opbouw het meest opmerkelijke aan
dit unieke boek dat nergens te dra
matisch wordt door de snijdende hu-
nor.
Beccy de Vries is in ons land waar-
chijnlijk de enige vertaalster die deze
:waliteiten van een zwarte auteur
toed over kan brengen, want zelfs de
taal binnen de zwarte gemeenschap is
een code-taal geworden, die wij klak
keloos overnemen, zonder de essentie
van woorden en begrippen ooit te kun
nen begrijpen. Want die zijn niet uit
ons „blanke” verleden meegegroeid.
