EEN
Pil voor rekening
BIJZONDER
STUK
ziekenfonds niet
TAFEL
ZIL VER
zonder probleem
Lief zijn
voor de
buren
„Een kruispunt is een plek waar
VBOUW
mensen worden begraven55
j
B
itj
i.* jP
I 4
i
Kinderlogica
onbruikbaar
in verkeer
k
ÉS?
17
K Ww I -
Erbij
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1972
1
Fiets
Verkeersbegrippen
(Van onze medische medewerker)
Aparte regeling
(Van een medewerkster)
„IN 1971 ZIJN 226 kleuters tus
sen drie en acht jaar in het ver
keer omgekomen. Zoals de situatie
nu ligt, is verkeer doodsoorzaak
nummer één voor de kinderen en
zal één op de vijf mensen in de
loop van zijn leven in aanraking
komen met dood of ernstig licha
melijk letsel door een verkeers
ongeluk”.
BIJ HET WOORD tafelzilver
denken we het eerst aan lepels,
vorken en scheplepels; ook wel
aan messen met zilveren heften.
Bestek van echt zilver is ook in
deze tijd een betrekkelijke luxe.
Om maar niet te spreken van an
dere stukken voor de gedekte
tafel zoals broodmanden, suiker
strooiers, schalen en terrienen,
sauskommen, komforen, kande
laars, stellen voor peper en zout,
olie en azijn.
SINDS 15 JULI kan de pil
zoals bekend is voor zieken
fondsrekening worden voorge
schreven. Dit geldt echter niet
voor de moming-after-pil, waar
schuwt de Landelijke Huisartsen
Vereniging haar leden. Tot nu toe
was het mogelijk om de pil aan
ziekenfondsleden „op medische
gronden” voor te schrijven, zoals
dit in een aantal gevallen voor
komt. De artsen, die hiertegen
bezwaar hebben, wordt geadvi
seerd voortaan de betrokken ver
zekerde desgewenst naar de spe
cialist te verwijzen.
cm
IHk
Overschatting
I
UI
I' IZ
L 1 X- X "1
WwM
I
U'
WWWVWWVW1
wvvvwwvvvv’vyvvvvvvvvvvwvvywvwvvvi
I
-
wwwwwww
iflfWWIRRfW’Wlfl
„ZO GAUW JE je neus buiten de
deur steekt ben je in gevaar. Dat geldt
tegenwoordig natuurlijk voor iedereen,
ook voor de volwassene,” zegt de heer
I
I
Van Leeuwen, zelf vader van een groot
gezin. „Maar vergeten wordt, dat de
kleuter daarbij nog egocentrisch, impul
sief en argeloos is en veel kleiner van
stuk, waardoor hij het verkeer anders
ziet dan een volwassene.Bovendien is
wetenschappelijk bewezen, dat kinde-
DAN KWAM er het stadswapen op
als aanduiding van de stad waar het
stuk gekeurd was. Verder moest duide
lijk zijn wie de keurmeester was ge
weest. Dit werd aangegeven door de
jaaraanduiding van het keurmeester-
schap. Als dat nu maar was gebeurd
door een jaartal! Maar men gebruikte
voor de jaarmerken de letters van het
alfabet.
WAS DIT uitgeput, dan begon men
opnieuw bij de A. Voor elk alfabet
werd een ietwat afwijkend lettertype
gebruikt. Maar de verschillen zijn vaak
zo klein, dat men ze moeilijk zien kan.
Bovendien is elk merk ook niet even
duidelijk geslagen. Het heeft heel wat
werk vereist, en soms moet dit nog. om
de volgorde der alfabetten vast te stel
len. Daar komt nog bij, dat men niet
overal in hetzelfde jaar begonnen is en
de alfabetten plaatselijk verschillen en
ze bovendien niet steeds uit 26 letters
hebben bestaan.
rsiusaij,.
Hoofdagent A. van Leeuwen, voor
lichtingsambtenaar verkeer bij de Rot
terdamse politie, specialist in verkeers-
opvoeding in het algemeen en kleuter-
opvoeding in het bijzonder, brengt
deze aantallen ter sprake met de op
merking dat hij eigenlijk niet zo graag
met cijfers werkt in de verkeersvoor-
lichting. Hij ziet meer in illustratieve
voorbeelden en heeft daarvan dan ook
een heel arsenaal achter de hand.
Maar de harde cijfers zijn onontbeer
lijk om aan te tonen dat het onder
werp „kind in het verkeer” optimale
aandacht blijft eisen.
AL DIE PRACHT, een privilege voor
gegoeden nog altijd, is pas betrekkelijk
laat op tafel gekomen, omstreeks 1700
en daarna. Voordien werd er, behalve
misschien bij vorsten, maar met weinig
gedekt. De officieren, die Frans Hals in
1616 en 1627 schilderde, zitten in hun
mooiste kleren om een tafel met da
masten kleed waarop schalen en bor
den van tin, dat toen het algemeen
gebruiksgoed was. Er liggen enkele
messen, en maar één vork. En er staat
een opvallend groot tinnen zoutvat. Op
de schuttersmaaltijd van Van der Helst
uit 1648 is nauwelijks méér te zien. En
dit waren toch statiebanketten. Het
eten met de handen heeft zich in brede
kring gehandhaafd tot in de achttiende
eeuw, hoewel de vork niét geheel on
bekend was. Lepels waren natuurlijk
noodzakelijk en soms werden die ook
wel van zilver gemaakt, meestal echter
van hout of tin.
achttiende eeuws zilver staan vier te
kens, het stadsmerk, het meesterteken,
het jaarmerk en het gehaltemerk. Om
het laatste was het begonnen. En toch
is het gehaltemerk niet het oudste. Dit
werd pas in 1663 ingesteld voor Hol
land en Zeeland (voor Friesland en
Utrecht nog later) en was daar het
provinciewapen voor zilver van eerste
gehalte.
der kostbaar is dan zilver. Daarom was
er een controle op de zilversmeden, die
voor 1798 waren verenigd in een gilde.
Het gilde stelde ieder jaar een keur
meester aan, die het gehalte der vol
tooide werken onderzocht.
HET IS te verwachten dat méér
vrouwen en meisjes voortaan de pil
zullen gaan gebruiken. Tot nu toe
moesten ze deze zelf betalen, hetgeen
op ongeveer 50 per jaar kwam te
staan, nog afgezien van de eventuele
kosten van het controle) onderzoek
door de arts. Deze laatste aangelegen
heid is echter nog niet opgelost, want
het „Pilconsult” onderzoek, advies
en controle )is al jaren een twistpunt
tussen de artsenorganisatie en de zie
kenfondsen.
ren onder de negen jaar nog niet als
grote mensen kunnen kijken. Ze mis
sen het stereoscopisch kijkvermogen en
dat betekent dat ze nog niet goed
snelheid en afstand kunnen schatten.
En ten slotte ervaren ze ook de ver
keersbegrippen nog anders dan wij.”
DE ARTSEN mochten dit consult
in de afgelopen jaren niet aan hun
patiënten berekenen, maar moesten
het noteren, terwijl het overleg over
de eventuele betaling nog steeds
voortduurt. In oktober wordt deze
VITIAfVVirVWVVVVVWVWVWnnfVWVVVVVVVVVVVVVVWVV
HOOFDAGENT Van Leeuwen, do
cent in verkeerstechniek aan Rotter
damse scholen, praat over die verkeers-
opvoeding in een kamer van de chris
telijke opleidingsschool voor kleuter
leidsters, De Voorpost, in Rotterdam.
Achter het bureau zit mej. A. J.
Vreugdenhil, directrice van de school
en eveneens specialiste in verkeersop-
voeding. Diverse publikaties over de
kleuter in het verkeer staan op haar
naam. Op haar school neemt verkeers-
kennis naar moderne inzichten al jaren
een belangrijke plaats in. Beiden wil
len verkeersvoorlichting tegen een zo
breed mogelijke achtergrond zien, ge
baseerd op de filosofie van „de zorg
voor de medemens.”
Dan is er nog dat meest kwetsbare
figuurtje in het hedendaagse verkeer:
de fietsende kleuter. Want verkeer of
geen verkeer, in dit land moet het kind
per traditie op zekere leeftijd op ons
folkloristische vervoermiddel dat fiets
heet. Verkeersspecialist G. van Leeuwen
heeft niets tegen die fiets, wel tegen
het feit dat het gros der kleine kinde
ren niet echt kan fietsen, terwijl leren
fietsen anno 1972 nodiger is dan vijftig
jaar geleden.
Mej. Vreugdenhil, die al zo’n goede
veertig jaar in het onderwijs zit:
„Naar mijn ervaring kan een kind vóór
zijn negende jaar niet veilig fietsen. Pas
met negen a tien jaar, op de leeftijd
dus waarop ze met breuken kunnen
leren rekenen, hebben kinderen het
nodige overzicht, kunnen ze verkeers
regels toepassen, zelfstandig handelen,
situaties beoordelen. Zo’n kind op een
fiets moet kunnen handelen als een
schaker. Zich kunnen af vragen: wat
gaat hij doen en hoe moet ik dan
reageren? Zo’n instelling kun je van
een kind beneden de negen jaar nog
niet verwachten.”
VRIJGEZELLEN die in apparte
menten te midden van volledige ge
zinnen wonen, klagen over het wan
trouwen en de onvriendelijkheid van
de buren als ze, bijvoorbeeld, hun
diensten als boodschapper of babysit
aanbieden. omdat men volslagen
vreemd staat tegenover het begrip
daadwerkelijke burenhulp.
VL
kwestie door de Hoge Raad behan
deld en intussen is het niet zeker of
deze hulp al-dan-niet onder het abon-
nementshonorarium valt. Voorlopig
zullen de artsen deze verrichtingen
nog blijven noteren, teneinde daarop
eventueel te kunen terugkomen na
dat de Hoge Raad over deze strijd
vraag heeft beslist, zo luidt het advies
van de vereniging aan haar leden.
ER ZIJN nog allerlei andere moei
lijkheden: de aflevering van de pil
geschiedt door apothekers en apo-
theekhoudende artsen. Wanneer deze
laatste de pil moet afleveren aan de
patiënte van een andere arts, die
echter weigert de pil voor te schrij
ven op morele of medische gronden,
zou die patiënte haar pil nu op een
recept van een specialist of een con
sultatiebureau gratis) bij de apo-
theekhoudende dokter moeten kun
nen halen.
INTUSSEN ZIJN de particuliere
huisartsentarieven sinds 1 juli met
een kwartje per verrichting ver
hoogd: een spreekuurconsult kost nu
f 12,25 en een visite op de normale
tijden) 18,25. Dit is door de minister
van Economische Zaken goedgekeurd.
VAAK KOMEN bij artsen morele
bezwaren voor tegen het voorschrij
ven van de pil en dit zou een zieken
fondsverzekerde nu kunnen benade
len. Daarom wordt geadviseerd om
deze verzekerde attent te maken op
het bestaan van de consultatiebureaus
voor geboorteregeling. Hiervan heeft
de Ziekenfondsraad al de bureaus
van de Dr. J. Rutgerstichting, van de
Protestantse Stichting ter Bevorde
ring van Verantwoorde Gezinsvor
ming en die van het Centrum Katho
lieke Huwelijksbureaus in Utrecht
officieel erkend.
ven, nog altijd „erg slecht.” Steeds
meer automobilisten rijden met hoge
snelheid door rood licht. De zogenoem
de rood-lichtcamera die deze overtre
dingen signaleert, registreert e r soms
meer dan 200 op een dag. De auto
rijdende vader die i n gezelschap van
zijn kinderen onparlementaire opmer
kingen aan het adres van medewegge
bruikers voor zich uit prevelt, is als
slecht voorbeeld al bijna een cliché
geworden, evenals de moeder die met
haar kind naar het consultatiebureau
rijdt, om het tegen allerlei aardse pla
gen te laten inenten, maar het daarbij
wel vervoert op de gevaarlijkste plaats
voor een kind: de voorbank.
ZILVER IS in zuivere toestand te
zacht om te worden bewerkt. Daarom
wordt het gelegeerd met koper. In ons
land is de verhouding op 1000 gram
legering 843 gram zilver en 66 gram
koper voor het eerste gehalte; bij zil
ver van het tweede gehalte ligt de
verhouding op 833 gram zilver en 167
gram koper.
NU WERD er wel eens met de
legeringen geknoeid omdat koper min-
Een bloemlezing uit de opgeteken
de, voornamelijk schrijnende ervarin
gen: invalide mensen blijven ’s win
ters noodgedwongen in bed. omdat ze
niemand hebben die regelmatig
brandstof voor hun kachel uit de
kelder wil halen. Alleenstaande wer
kende vrouwen die ziek worden moe
ien lijdzaam wachten tot er hulp komt
mdagen.
KLEUTER in het verkeer: kort gele
den is er weer eens een forumdiscussie
over het onderwerp gehouden. Daarbij
is aan de hand van enquêtes op Neder
landse kleuterscholen onder meer ge
steld dat veel ouders nog altijd onvol
doende inzicht schijnen te hebben in
de gevaren die kinderen op straat lo
pen. Nog altijd zijn er kleuters, die
zonder enige begeleiding naar school
komen.
Het rooster waarop flacons en
zoutbus staan kan in zijn geheel
uit de houder worden genomen,
die dan kan dienen als brood-
mand. Een prachtig stuk tafel
zilver uit 1777.
Haas). Deze tekens stonden afgedrukt
op een koperen gildeplaat met de bijbe
horende namen. Helaas zijn de
meeste platen bij het opheffen der
gilden beschadigd of vernietigd, het
geen de speurders naar zilvermerken
heeft belast met een hoop archiefwerk.
BAANBREKEND werk is in het be
gin van deze eeuw verricht door de
zilversmid Elias Voet jr., die voor
Friesland, Haarlem, Den Haag en Am
sterdam meestertekens en jaarletter»
heeft geïdentificeerd. Sindsdien is er
nog veel werk verricht, waarvan het
einde nog niet in zicht is.
HET ONDERHAVIGE stuk heeft de
merken Holland, Amsterdam, de initia
len F. M. van Frederik Manicus, en de
jaarletter S, staande voor 1777.
Stylistisch draagt het werk de ken
merken van die tijd, of eigenlijk van
twee tijden. De toen heersende stijl
was Lodewijk XVI, hier kenbaar onder
andere aan de guirlandeornamenten.
Nog op de voorgaande stijlperiode van
de rococo wijzen het gegolfde lijnen
spel van de mand e n de wat grillig
gevormde pootjes en kuifstukjes. Uit
dit samenspel van stijlen is onder de
handen van de zilversmid een voor
werp van nobele harmonie ontstaan.
Het werd gezien bij Premsala en Ham
burger te Amsterdam.
PETRA WASSENBERGH-CLARIJS.
DIE KINDERLIJKE interpretatie
van verkeersbegrippen vormt in zijn
lezingen op ouderavonden vaak een
humoristische noot, zij het dan met
een wrang bijsmaakje. In een Zweeds
onderzoek werd aan kleine kinderen de
vraag gesteld wat een kruispunt is.
Associaties met de kruisen op een
kerkhof speelden kennelijk een grote
rol bij een der genoteerde antwoorden:
„Een kruispunt is een plek waar men
sen begraven worden.”
EEN ANDER, graag door de heer
Van Leeuwen gehanteerd praktijkvoor
beeld: het kind dat voor een op dat
moment volkomen verlaten verkeers
weg blijft wachten, omdat hem thuis is
ingeprent pas over te steken als de
laatste auto voorbij is. En aangezien er
geen auto te bekennen is, wacht hij
netjes tot er eerst weer een paar zijn
gepasseerd.
HET ZIJN maar een paar voorbeel
den om duidelijk te maken hoe kleu
ters ten aanzien van verkeersbegrippen
hun eigen ijzersterke, maar in de prak
tijk helaas onbruikbare kinderlogica
hanteren. Ze maken ook duidelijk hoe
zwaar de „verkeerstechnische” capaci
teiten van kleine kinderen nog vaak
worden overschat.
Toch is mej. Vreugdenhil niet pessi
mistisch over de resultaten van ver-
keersopvoeding en voorlichting: „Een
jaar of twaalf geleden kreeg ik elke
keer een hartverschuiving van ellende,
als ik zo’n kleuterklas je zag overste
ken. Op dat punt bijvoorbeeld is er
veel verbeterd.” Hoofdagent Van Leeu
wen zegt twijfelend: „Er is wel enige
kentering, maar men zoekt de negatie
ve dingen in het verkeer nog altijd
buiten zichzelf. Men roept om meer
verkeersagenten, meer beveiligingen,
stelt ongenuanceerde eisen in plaats
van de eigen verkeersmentaliteit eens
op de helling te zetten.”
HIJ VINDT het voorbeeld, dat ou
ders in het verkeer aan kinderen ge-
INTERESSEERT de moderne men*
zich werkelijk niet meer voor zijn
buren? Is de angst voor geroddel en
wrijvingen groter dan de vrees dat
men bij ziekte of ongevallen van
hulp verstoken blijft? Mede naar
aanleiding van het bericht dat in een
Duitse stad een bejaarde man acht
maanden dood in zijn huis heeft
gelegen omdat niemand hem miste,
hield het blad Jasmin gesprekken
met mannen en vrouwen die, al dan
niet vrijwillig, als kluizenaars in
snelgroeiende steden en voorsteden
wonen
HET MEESTERTEKEN werd door
de zilversmid zelf opgebracht. Hetzij
zijn initialen, hetzij een sprekend teken
bijvoorbeeld een haas voor J. de
DAAROM wordt voor deze gecom
pliceerde gevallen een aparte regeling
getroffen, waarbij de apotheekhou-
dende arts aan de niet bij hem inge
schreven patiënte de „particuliere
prijs” zal mogen berekenen voor pil
en consult, die dan door het zieken
fonds betaald worden. Vakantiegan
gers en de mobiele groepen zoals
binnenvaartpersoneel) vallen ook
voor de pil onder de bestaande regels,
zodat dit geen problemen oplevert.
OOK DE anticonceptie-pessaria
kunnen nu voor ziekenfondsrekening
worden voorgeschreven. Maar in te
genstelling tot de pil kunnen deze
middelen ook door alle huisartsen
zonder eigen apotheek worden afgele
verd, zoals dit ook door specialisten,
universiteitspoliklinieken en de con
sultatiebureaus voor geboorteregeling
kan gebeuren. Zij moeten die pessaria
dus eerst zelf kopen en zullen ze dan
voorlopig aan de ziekenfondsen in
rekening mogen brengen tegen de
normale publieksprijs in afwachting
van een definitieve regeling. Het zal
voornamelijk het spiraaltje en het
schildje betreffen, die voor anticon-
ceptica bij de vrouw gebruikt wor
den.
IN DE achttiende eeuw komen de
meer verfijnde tafelmanieren en als de
zeventiende onze Gouden Eeuw wordt
genoemd, dan mag de daarop volgende
wel de zilveren eeuw heten vanwege
het vele en prachtige gebruikszilver
dat toen alom is gemaakt en gekocht.
Voor die tijd heeft men natuurlijk wel
iets gehad, maar dan meer monumen
tale stukken, die eerder sier- dan ge
bruiksvoorwerpen waren of een repre
sentatieve rol vervulden: Monumentale
lampetstellen voor het ceremonieel van
het reinigen der handen; grote zoutva
ten, sierbekers en drinkkroezen.
HET WAREN eigenlijk allemaal
nieuwigheden, die in de huishoudens
hun intree deden en kostbaarheden
tevens, toenmaals omdat het iets
nieuws was en tegenwoordig omdat ze
antiek zijn. Olie- en azijnstellen vindt
men onder het antiek zilver (waaron
der hier verstaan wordt zilver van
voor 1800) vrij weinig. Misschien was
het gebruik nog niet zo algemeen, mis
schien ook braken de flessen vaak en
raakten de houders dan in het ongere
de. Ook in tin komen ze wel voor.
MEESTAL ZIJN er twee karaffen;
een stel van vier is waarschijnlijk voor
grote tafels. Het hier afgebeelde heeft
bovendien nog een zilveren zoutstrooi-
er. Maar het meest bijzondere ervan is,
dat het rooster waarop flacons en
zoutbus staan in zijn geheel uit de
houder kan worden genomen die dan
kan dienen als broodmand. Zo’n dub
bele functie is bij zilveren voorwerpen
uiterst zeldzaam. Op een ander terrein
kent de achttiende eeuw dit wel; er
zijn bijvoorbeeld heel wat combinatie-
meubels gemaakt. Maar het is nie'
waarschijnlijk dat de zilversmid zich
hierdoor heeft laten inspireren.
WIE WAS deze zilversmid? Hij it
werkzaam geweest in Amsterdam. Di
blijkt uit het feit dat het stuk dc
Amsterdamse keur draagt. Elk zilver
werk heeft een merk of keur. Op
F!
rinnnnnnnnnAnnnnrMWinnnnnnrMV^
l
- i
KV. JK «i .vX
-
OW
