Brute Corps: geweld-film
over
het graf
van
Egypte
voor
Gouden Tulp
voor
Rob Hoeke
GENIAAL SCHILDERSLEVEN
BOEIEND GEROMANTISEERD
Moby Dick komt
om
m te veel
techniek
Howard Carters eigen verslag
farao Toetankamon
beginners
ring
I
DIJKSTRA
LAMPEN
bartel/
bontcouture
72/73
„El Greco, de bezeten Griek”
„zonder verantwoord motief”
O
iv
i
ZOMERPRIJZEN!
u
'•Xgf
FILMVERHUURDER ZEVENDE MAAL IN DE
CLINCH MET DE KEURINGSCOMMISSIE
DE ARCHEOLOGISCHE VONDST VAN DE EEUW
k
Romeins experiment in Mickery
Gastronomerie
Zaltbommel krijgt
kabeltelevisie
De Bokkedoorns”
J
w
13
VOENSDAC 30 AUGUSTUS 1972
(Van onze correspondent)
DAGEN
NOG
Gedreven kunstenaar
van
srt
□r
ig
an
HILVERSUM „De Filmkeuring
is een casino, waar met inzetten van
50.000 gulden en meer wordt ge
speeld, met croupiers van een gemid
delde leeftijd vèr boven die van de
gemiddelde bioscoopbezoeker”. Dit
constateert de heer Cor A. Koppies,
directeur van het filmverhuurkan
toor Cupido in Amsterdam, met een
grote verbittering, .ingegeven door
het feit dat de door hem geïmpor
teerde film „Brute Corps” nu al zes
keer niet is toegelaten voor openbare
vertoning.
TOETANKAMON! De naam van een onbelangrijke
farao van Egypte, maar bij de vondst van diens graf
in 1922 een donderslag bij heldere hemel boven de
Nijl, die nu nog naklinkt in het Londense Britse Mu
seum, dat drommen „mummie-kijkers” trekt. Ze
kijken naar de grafschaften, de verstoffelijkte hier-
namaalsdroom van een zich noemende en schrijven
de god-koning alsof ze met een verwonderde huive
ring hun eigen onstoffelijke toekomst zo ze ook
van een dodencultus weet hebben zijn geheimen
willen ontfutselen.
En hoe zullen de vinders indertijd hebben ge
keken? Het wordt door hen zelf verteld in „Het graf
van Tut-Anch-Amon” door Howard Carter en A.
C. Mace, uitstekend uitgegeven door Van Holkema en
Warendorf in Amsterdam en Van Dishoeck in Bus-
sum.
AMSTERDAM De Grupo Spe-
rimentazione Teatrale uit Rome geeft
in het Mickerytheater een soort pic
turaal theater, waarvoor de roman
Moby Dick van Melville model heeft
gestaan. Men beeldt niet direct het
verhaal uit, maar wel enige facetten
van dit boek, met name de obsessie
van de hoofdpersoon: walvisvaarder
Ahab die zijn been heeft verloren in
strijd met een witte walvis Moby
Dick. Hij vaart de wereldzeeën af,
Persoonlijke benadering
e-
r-
ie
op
Zilver
i
vindt tenslotte de walvis, die hij har
poeneert maar waarbij hij omkomt.
Knap verteld
Stap uit de Zorgenwereld in een Oase
van Sfeervolle Gastvrijheid bij
Van romantisch totstrak-
zakelijk en van uiterstspeels
tot hyper-stijlvol en allemaal
te zien in de toonzalen van
Dijkstra. Keus uit meer dan
1500 modellen.
WAGEN WEB 146
3
W aarschuwing”
temidden van romantisch natuurschoon in het Weth.
Gelukpark, Zeeweg 53, Overveen, tel.: 023-263600.
Wij zijn in staat om U en Uw gasten Culinair te verwennen!
Omdat wij vakbekwame medewerkers hebben die gelukkig
begrijpen dat U ten volle wilt genieten van onze Culinaire
schotels alsmede onze Service en Rustieke omgeving!
Daarom staan wij reeds jaren bekend als een gerenommeerd
Restaurant!
Gelegenheid voor Recepties en Parties!
Het gehele jaar geopend!
W.._ -7*,
ethisch zedenmees-
HEIN STEEHOUWER
van
Het is echter ook waardevol om een
andere reden. Uit het hele boek blijkt
overduidelijk de kijk die men in de
jaren twintig op de vondst, de geschie
denis en de kunst van Egypte had. Het
doet bijna vertederend aan, dat Carter
het eigen karakter van de Egyptische
kunst verdedigt tegen een toen kenne
lijk geldende Europees-esthetische be
oordeling, die met die eigen aard niet
altijd raad wist.
„Het vijfde zegel” heet een boek van
Simon Vestdijk, waarin een fragment
van
zover
Donald Braider doet het volkomen
anders. Er zijn over El Greco weinig
gegevens bekend. Hij was een Kreten
zer, Domenikos Theotokopolous gehe
ten, die in Venetië les kreeg van de
grote Titiaan. Hij kende er ook andere
grote schilders in een bijzonder grote
periode. Hij verloor er zijn vrouw aan
de dood. Daarna volgde een roemrijke
periode in Rome, een nieuw huwelijk,
maar ook weer de dood, die toesloeg.
Dan trekt hij naar Toledo, een traditi
oneel bolwerk in het Spanje van de
duistere inquisitie-jaren. Daar wordt
hij de hofschilder van Philips II, de
monarch die zoveel voor kunst verza
melde de „De Koninck van Hispanje”
uit ons Wilhelmus is.
le
en
u
nd
an
an
ng
■S
laarlem
I. 320431
De Gouden Tulp is een ereteken voor
platenartiesten, ingesteld door Phonogram.
De Gouden Tulp werd tien jaar geleden
voor het eerst uitgereikt aan de Ameri
kaanse orkestleider en arrangeur Billy
Vaughn. De onderscheiding werd sedert
dien nog acht keer toegekend onder meer
aan de Canadese vocaliste Lucille Star, de
Nederlandse componist-orkestleider Ma-
lando en thans aan Rob Hoeke.
Een der vele foto’s in het boek met als onderschrift:
„Het onderzoek der koninklijke mummie in tegen
woordigheid van het comité. Dr. Derry maakt de eerste
insnijding in de windselen”.
In deze „Moby Dick” is het eind een
juweeltje. De spelers bouwen een reus
achtig papieren bootje, waarin de kapi
tein plaatsneemt om verzwolgen te wor
den door het monster, dat hier bestaat uit
twee trapleren en vier zeilen. Heel de
obsessie van de walvisvaarder wordt gere
lativeerd tot een papieren verhaaltje.
Of Mario Ricci, de grote man van deze
experimentele groep, ook zijn eigen thea-
terobsessie kan relativeren, valt te bezien.
Zijn spelers zijn te verbeten bezig met
een overdaad aan materiële hulpmiddelen.
De speler, of in breder verband gezien de
menselijke emotie gaat naar mijn smaak
te veel schuil achter technische vondsten.
Mario Ricci is bij wijze van spreken
gehandicapt als zijn kapitein Ahab, die
rondbonkt met een been in een lieshoge
houten bekisting. J. HEIJER
Volgens de heer Koppies is hier sprake
van volstrekte willekeur. Van de zes keu
ringscommissies hebben de eerste en de
derde de film toegelaten voor personen
van 18 jaar en ouder, maar de minderheid
van beide commissies vroeg herkeuring
aan. Dit betekent, dat van de vijf com
missieleden twee om herkeuring hebben
verzocht, zodat van deze twee groepen zes
personen de film geschikt achtten voor
openbare vertoning. Als door een toeval
vijf van deze zes mensen in de eerste
commissie zitting hadden gehad, was Bru
te Corps zonder meer de eerste keer
toegelaten.
„Wij hadden verwacht dat de centrale
commissie voor de filmkeuring een wat
soepeler beleid zou gaan voeren met het
oog op de voorgestelde wijziging van de
Bioscoopwet, die door belangrijker zaken
en vallende regeringen wordt getraineerd.
Het tegendeel is echter waar. Wij hebben
De spelers uit Rome bedienen zich van
op witte zeilen die bewogen worden door
vier spelers opgesteld achter hun eigen
uitgezaagde portretten; en verder even
fraai als kitscherig geschilderde kijkkast-
decortjes, waaruit de grote, grote wallevis
tevoorschijn komt. Daartussen voortdu
rend een eenzame kapitein, die in slow
motion mislukkende kaartenhuizen zit te
bouwen.
OOK SPREEKT uit Carters stijl een
grote piëteit voor de mummie van
Toetankamon. Hij tracht uit de vond
sten diens leven te reconstrueren, ook
de dagelijkse handel en wandel. Het
legt een nadruk op sport, paarden en
jacht of het soms lijkt te gaan om een
Britse jongeling van landelijke doch
zeer hoge adel. Carter schrijft typisch
De groep is zo druk in de weer met het
materiaal, dat de uitbeelding van de
„complete illusie”, waarvan in de schaarse
tekst sprake is, eronder lijdt. Het materi
aal blijft materiaal, omdat het spel ont
breekt. Men valt licht ten prooi aan een
overigens niet onaangename verveling,
waarin men lang moet wachten op een
spannend moment of een boeiend beeld.
van El Greco’s leven is belicht. Ik haal
dit even aan om op verschillen in
opvattingen te wijzen. Vestdijk tracht
namelijk niet biografisch te zijn, hoe
wel hij zich in historische gegevens
bijzonder goed kon verdiepen, maar
hangt in eite een persoonlijk probleem
op aaneen historisch gegeven, een der
schilderijen van El Greco, „Het vijfde
zegel” geheten, een uitbeelding van een
tekst uit de bijbelse openbaring van Jo
hannes op Patmos.
Rob Hoeke maakte de afgelopen tien
jaar acht langspeelplaten, waarvan er in
totaal meer dan 80.000 verkocht werden.
Het beste liep zijn „Boogie Hoogie” waar
van er 24.000 werden afgenomen.
Rob Hoeke werd 33 jaar geleden in
Haarlem geboren, waar hij nog woont.
Als pianist vormde hij een kwartet, waar
mee hij op het jazzconcours in Loosdrecht
tien jaar geleden een speciale vermelding
kreeg, waarna platenopnamen werden ge
maakt. Na de boogie-woogie wierp Rob
Hoeke zich ook op de Rhythm and Blues,
leerde mondharmonica spelen en ging zin
gen. Met verschillende nummers kwam
hij in de hitparade. In ’70 stond zijn
„Down South” bij de top-tien.
Hoeke heeft verschillende groepen ge
had. De laatste R B-formatie is onlangs
uit elkaar gegaan. Rob Hoeke zal in het
nieuwe seizoen in een trio optreden. Ter
introductie van deze nieuwe periode ver
schijnt volgende week een nieuwe LP:
„Full Speed”.
BRAIDER IS een kunstkenner en
een goed onderzoeker. Op een typisch
Amerikaanse manier vermengt hij zijn
gegevens met veronderstellingen tot
een dramatisch geheel, dat knap en
onderhoudend wordt opgediend. Hij
boeit en overtuigt, maar toch blijft
men het gevoel houden, dat zijn Greco
een rollenspelen in Braider’s knappe
spel is, méér dan psychologisch diep
genoeg belichte geniale kunstenaar.
Maar ach, mijn mening is ook maar weer
een interpretatie van inderdaad weinig
échte gegevens over El Greco. Als
fictieve roman zou het eveneens een
uitstekend verhaal zijn geweest, alsof
een vlotte schrijver op een verfilming
zou hebben gehoopt, en zulke verhalen
zijn meestal bijzonder leesbaar. Zo ook
deze benadering van een inderdaad
grote historische figuur.
HEIN STEEHOUWER
Corps als voorbeeld kan gelden van een
film, gebaseerd op het geweld om het
geweld en het doden om het doden. Dit
laatste „zonder verantwoord motief, uitge
voerd als bruut handwerk en dierlijk
gedrag, dat niet gecorrigeerd, doch zelfs
aangemoedigd wordt door de leiding van
een groep huursoldaten”.
HET LEVEN VAN een historische
figuurr valt nooit volkomen in een
beschrijving te reconstrueren. Een au-
to-biografie bevat een selectie
werkelijkheidsfragmenten, voor
de auteur zichzelf overziet en voor
zover hij uit eigen school wil klappen.
Een biografie door een ander is getint
met de geestelijke kleur van die ander
en gaat altijd mank aan onvolledig
heid. Hoogstens kan men van een
knappe waarheidsgetrouwe analyse
Lampen
Lampen
Lampen
AMSTERDAM, I HAARLEM,
WETERINGSCHANS84a SPAARNE 65,
TEL. (020) 6 35 10 TEL.(023) 31 93 73
OEN HAAG, GEOPEND: ELKE DAG
STATIONSWEG 102, 9.00 TOT 6.00 UUR,
\TEL.(O7Q) 63 08 59 I OOKZATERDAGS
sterk de indruk dat men zich „waar” wil
maken voor de resterende tijd”, aldus de
heer Koppies.
Binnenkort wordt de film voor del ze
vende keer beoordeeld. De voor herhaalde
keuring voorgeschreven gewijzigde sa
menstelling bestaat uit een zogenaamde
„trektitel”, die vóór de film is aange
bracht, met de navolgende tekst: „In deze
tijd van steeds meer toenemend geweld,
het vormen van „hard” optredende actie
groepen, het door regeringen samenstellen
van huurtroepen daar waar het politiek
gezien minder gewenst wordt geacht het
gewone leger in te zetten, wil deze film
een waarschuwing zijn en laten zien tot
welke gewelddadigheden een dergelijke
politiek leidt, die ten slotte een totale
ondergang ten gevolge heeft. Alleen de
domheid blijft over”.
Deze versie van de film, gevolgd door
de reeds aangebrachte coupures, wordt
maandag a.s. vertoond in een speciale
voorstelling, waarvoor behalve de film-
pers, de voorzitters van alle kamerfracties
en de voorzitter van de centrale commis
sie voor de filmkeuring zijn uitgenodigd.
Verder heeft de heer Koppies, als onder
deel van zijn offensief tegen de keuring,
de ministers van Binnenlandse Zaken en
van Justitie verzocht om te overwegen
vooruit te lopen op de komende wetswij
ziging en tot een soepeler beleid te advi
seren, zodat een langzame groei naar een
leef tij dskeuring mogelijk wordt.
Howard Carters eigen journaal, want dat behelst dit boek,
is in verscheidene delen vanaf 1924 eerder door Van Holke
ma en Warendorf uitgegeven. Het is kennelijk opnieuw van
de plank gehaald, in een vertaling van A. Moresco, omdat
Toetankamon door de Londense tentoonstelling weer in het
nieuws is gekomen.
Er is dit jaar al zoveel over de eigenlijke Toetankamon-
story geschreven, dat ik hier niets geschiedkundigs meer
naar voren wil brengen. Wel wijs ik op de aard van het
boek. Het is namelijk het officiële rapport van Howard Car
ter en A. C. Mace, van wie eerstgenoemde de belangrijkste
man is geweest. Hij vond het befaamde graf en heeft aan
het hoofd gestaan van een lange rij deskundigen, die hun
deel hebben bijgedragen tijdens het graven, vinden, prepa
reren, inventariseren, fotograferen en conserveren, dat jaren
heeft geduurd.
Behalve het dagelijks minutieuze verslag over het werk
door Carter bevat het boek dan ook de door Harry Burton
eveneens dagelijks gemaakte foto’s. De gehele ontdekking
kan op de voet wórden gevolgd. Achter in het boek zijn aan
hangsels opgenomen, uitvoerige rapporten door de andere
vakgeleerden, die hebben meegewerkt. Voor belangstellenden
in archeologie is het dan ook een zeer waardevol boek.
De tegenstanders van „Brute Corps” in
de onderscheidene keuringscommissies
hebben onder meer overwogen', dat het
middel erger dan de kwaal zou zijn, als
de maker bedoeld zou hebben de toe
schouwers diep te schokken door de ver
toonde verdorvenheid van het huidige ge
slacht. Andere overwegingen waren, dat
de film een aaneenschakeling is van zeer
harde scènes en dat, althans volgens deze
commissieleden, die scènes met een niet te
miskennen plezier tot in het onmenselijke
zijn doorgetrokken. Men vindt, dat Brute
HAARLEM. De boogie-woogie en
blues-pianist Rob Hoeke is de Gouden
Tulp toegekend. De onderscheiding wordt
hem op 6 september in „O’Henry’s” in
Amsterdam uitgereikt.
Engels, nogal eens
terend in plaats van alleen maar his-
torisch-realistisch. Vaak spreekt ook
ontroering uit de tekst bij het vinden
van de mummie en soms zelfs een ze
kere schaamte, omdat er in naam van
de wetenschap grafschennis en lijk
schouwing moet worden verricht.
Om die persoonlijke benadering is
het boek van grote waarde, ook als
men het bekende en hoog gewaardeer
de „Toetanchamon” van Christiane
Desroches-Noblecourt (Becht-Amster-
dam) reeds bezit. Dit later geschreven
boek bevat uiteraard nadere gegevens,
aan het licht gekomen toen de graf
schaften uitvoeriger waren onderzocht,
dan Carter en de zijnen konden doen.
Maar die éérste indruk en het dagelijks
verslag over alle volgende, daarvoor
moet men toch bij Carter terecht.
waarheidsgetrouwe
spreken. Reconstructies in romanvorm
wijken natuurlijk nog veel verder van
de waarheid af.
Maar gaat het wel alleen „om de
waarheid en niets dan de gehele waar
heid”, zoals voor een rechtbank
een getuige wordt gèvergd? Nee, het
gaat om wat men een zedenschildering
noemt (hetzij dan van één persoon in
een biografische roman), gecentreerd
rond een historisch gegeven. Wat de
lezer, liefst vertrouwd met de beschre
ven persoon, heeft te ondergaan staat
in vele gevallen tussen de regels, inge
vuld door wat de lezer meent te ont
moeten. En in die zo geabstraheerde
Ontmoeting moet men de waarde van
een biografische roman zoeken.
HET FEIT, dat het de derde druk is
in de Fibula-reeks die Van Dishoeck in
Bussum uitgeeft van „De geschiedenis
van Egypte” van Bob Tadema-Sporry,
geïllustreerd door Auke Tadema, ont
slaat me eigenlijk van de verplichting
erover te schrijven. Een derde druk
betekent op zichzelf reeds een recht
vaardiging van een uitgave en ze be
hoeft dus niet de krans van een aanbe
veling. Toch noem ik dit boek onder het
kopje „Egypte voor beginners” en wel
om twee redenen.
De Tadema’s verdienen gewoon
weg méér bekendheid, omdat zij
hun werk als „opvoeders” van de geïn
teresseerde leek bijzonder bekwaam en
onderhoudend doen en dat niet al
leen in de weekendbijlage van onze
bladen, waarin ze al zo vaak over
Egypte hebben geschreven. De tweede
reden is, dat het genoemde boek zo’n
goede inleiding is voor hen, die zich
aan de Egypte-literatuur willen gaan
overgeven, al dan niet gestimuleerd
door het „Toetankamon-jaar”.
Het boek van de Tadema’s is geschreven
en uitstekend geïllustreerd voor
iedereen die ook op de TV een goede
documentaire zou willen zien. Het is
dus geen vakliteratuur, maar populair-
wetenschappelijk in de goede betekenis
van het woord, met de nadruk op het
informatieve karakter. Er wordt name
lijk niet in geromantiseerd en niet
gesacraliseerd. Toch bevat het boek
en dat is zeer nuttig bijvoorbeeld
een opsomming van alle Egyptische
godsbegrippen met handige korte om
schrijvingen als een soort inleiding
op het (uiteraard) vluchtige overzicht
van 4000 jaar geschiedenis. Hetzelfde
geldt voor korte begripsbepalingen in
zake het dagelijkse leven van de Egyp
tenaar, iets over pyramiden- en tem
pelbouw, een goed overzicht van de
ingewikkelde dynastieën, enzovoort.
Het is dus een vorm van goede histori
sche verslaggeving door twee mensen,
die Egypte door langdurige bezoeken
door én door kennen en daar handig,
beknopt en bijzonder „gemakkelijk
verteerbaar” over schrijven.
Een fantasie van Auke Tadema,
voorstellende de zonneboot van Ra
in de onderwereld. Vreemde gees
ten en verscheidene góden lopen
mee in de stoet om Ra tegen de
talloze gevaren van deze reis te
beschermen.
DONALD BRAIDER heeft „El Gre
co, de bezeten Griek” geschreven, in
een goede vertaling van P. A. Zandstra
uitgegeven door de Zuid-Hollandsche
Uitgeversmaatschappij in Den Haag. El
Greco is de beroemde schilder uit To
ledo, levende van 1541 tot 1614. De
geïnformeerde lezer kent de bijna ex
pressionistische stijl, ^althans voor die
tijd, met langgerekte figuren in een
apocalyptisch licht. Het is een vorm
van religieuze kunst, geheel afwijkend
van wat er toen werd geschilderd. Een
zeer persoonlijke stijl, die als een hang
naar een dramatische mystiek over
komt en die de schilder tekent als een
heftig bewogene, een strijder met zijn
omgeving en met zichzelf in een tur
bulente tijd.
ZALTBOMMEL. De eeuwenoude bij
na 70 meter hoge St. Maartenstoren te
Zaltbommel zal vanaf 6 september aan
staande fungeren als centrale antenne
voor de „Kabeltelevisie Zaltbommel”. Oud
minister van Verkeer en Waterstaat drs.
J. A. Bakker zal de inrichting, (een initia
tief van de particuliere onderneming Ro
bert Schmitz nv) die dag officieel in
gebruik stellen.
Een belangrijk argument van het ge
meentebestuur om dit initiatief verder te
ontwikkelen is wel - aldus burgemeester
drs. K. F. Broekens tijdens de dinsdag
gehouden persconferentie - om af te ko
men van het „antennewoud” dat vooral de
historische binnenstad ontsiert. Bovendien
opent de kabeltelevisie de mogelijkheid te
komen tot een regionaal televisieprogram
ma, waarvan op donderdag 7 september
aanstaande met medewerking van het
„Brabants Dagblad” een eerste proefpro-
gramma voor de Bommelerwaard wordt
uitgezonden.
Voor deze dag zijn uitgenodigd o.a. alle
gemeentebesturen en woningbouwvereni
gingen in Nederland, alsmede installateurs
en importeurs op dit gebied.
