EERSTE ROMAN VESTDIJK
VERSCHIJNT EINDELIJK
Vorstelijke najaarscollectie
Maison Kuiper
van
tamme opvoering
Andy Williams in
Amsterdam
lêxoro shirts.
„Ter ere van” krijgt
Na zijn dood neemt belangstelling toe
Haar modejournaal
HAAGSE COMEDIE:
Van Dalsumring
voor Ko van Dijk
EXAMENS
L A
I
11
Wasserij DUYN
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1972
Nooit gelezen
DOORN Bijna veertig jaar nadat
het is geschreven zal het eerste boek
van Simon Vestdijk, de 560 pagina’s
te1 nde roman „Kind tussen vier
vrouwen”, nu eindelijk in druk ver
schijnen (De Bezige Bij, ƒ49,50).
De schrijver die toen nog geen
schrijver was heeft het lijvige ma
nuscript in de eerste maanden van
1933 op papier gebracht. Vervolgens
stuurde hij het naar de uitgeverij
Nijgh en Van Ditmar, maar moest tot
zijn hevige teleurstelling van direc
teur Doeke Zijlstra vernemen, dat dit
boek niet voor uitgave geschikt was
bevonden. Niet omdat het litterair
beneden de maat zou zijn, maar het
was voor een debuut gewoon te dik.
1
Rome, Zürich en Brussel bij el
kaar had weten te krijgen, dan
ben ik ervan overtuigd dat het
schrijven van een ellenlange
garderobe-verlanglijst voor u een
koud kunstje zou zijn.
Ifjï
HET WAS WEER een van die
verrukkelijke zonnige nazomer
dagen. Toen ik dan ook naar het
Amsterdamse Hiltonhotel toog om
daar de herfst- en wintercollectie
van het gerenommeerde huis Kui
per uit Zeist te gaan bekijken, be
treurde ik in hoge mate de gemis
te zonne-uurtjes. Niettemin was ik
diep in mijn hart wel bijzonder
benieuwd naar hetgeen mijn gast
vrouw en -heer, Gretl en Max
Falk, mij even later zouden gaan
voorschotelen. En jawel hoor, na
de presentatie van de eerste mo
dellen was ik gelijk al weer met
alles verzoend. Als u had kunnen
zien wat het echtpaar Falk voor
ongelooflijk veel fraais in Parijs,
BMP
EERSTE IJMUIDER
MARKIEZENFABRIEK
KvanVEEUN
MABKJEZEN/2ONNESCHERM6N
RDtlUIKeN/LUXAFLCX JALOUZIEEN
I
H eruit gaven
4
ven
Bé ter Maat
plaat
een
ADVERTENTIE
J. HEIJER
SPECIAAL VOOR DE GEZINSWASI
ff.''
•K -
|j
Veer/<M-Soepel... dus altijd korrekt
J
Lichtgrijze Shetland werd gebruikt
voor de robe-manteau (links op de
foto). Kraag en mouwen kregen een
incrustatie van twee donkerder grijs
tinten. Het model rechts kreeg een ver
siering van donkergrijze nappa biezen.
DEN HAAG. Ko van Dijk kreeg
vrijdagavond in de koninklijke schouw
burg bij zin 40-jarige toneelloopbaan de
Albert van Dalsum-ring uit handen van
Paul Steenbergen, die de drager ervan
was. Deze vond Van Dijk de belangrijkste
Nederlandse acteur van dit moment.
Mantel van prachtige soepele black
lama nerts. Het model in de nieuwe
lijn is van boven smal en loopt naar
onderen wijd uit.
MAISON KUIPER TOONDE voorts
een aantal zeer fraaie bontmantels in
de nieuwe lijn, van boven smal en
naar onderen wijder uitlopend. Ik zag
ze uitgevoerd in nerts, persianer en
black lama nerts.
De avondjaponnen leidden in deze
show tot een waarlijk vorstelijke apo-
VOOR DE WARE liefhebster was
deze najaarsshow van Maison Kuiper
wederom een adembenemende aangele
genheid. Een uitzonderlijk fraaie col
lectie waaraan werkelijk niets ontbrak.
Van Louis Feraud twee jersey modellen in zwart, grijs en
x rood uit de collectie van Maison Kuiper.
theose. Een lange beige japon met
mitellahals en plooirok werd gecom
pleteerd door een bijpassend jasje met
vossekraag. Hoe graag zou ik onze
koningin op Prinsjesdag eens gehuld
zien in die prachtige grijsfluwelen ro
be, waarvan de baan midenvoor - van
hals tot zoom - een hoogst fraai kra-
lenborduursel kreeg. Een lange, bruin
fluwelen mantel met nertskraag is dan
misschien iets voor onze kroonprinses.
Enfin, we zullen de derde dinsdag van
september eens oplettend voor de buis
gaan zitten en kijken of de tip zijn
uitwerking niet heeft gemist.
Ida Wasserman werd door burgemeester
Marljnen namens het gemeentebestuur
onderscheiden met de zilveren penning
voor bijzondere verdiensten van de stad.
Een en ander gebeurde na afloop van
de première van „Ter ere van”.
Sinds Menno ter Braak in zijn Vest-
dijk-studie „De duivelskunstenaar” de
aandacht had gevestigd op dit onuitgege-
HM"OW
IK VERLOOR mijn hart aan een
kalfsverlours mantel met een voering
van vos en op hetzelfde moment reali
seer je je, dat zo’n show eigenlijk nog
maar net is begonnen. Van meester
Guy Laroche was er een beeldschoon
cape-ensemble van licht beige wollen
stof. Van een talentvolle jonge Parijze
naar waren er exclusieve, voor Maison
Kuiper ontworpen, modellen te bewon
deren. Van hem onder andere mantel
en tailleur in blauwe en beige Shet
land met garneringen van vos geverfd
in dezelfde kleur.
Heel apart in de collectie was een
donkerbruine japon met aan de zoom
een nertsrand, waarbij een tot in de
taille reikende en met python afgebies
de nertscape werd gedragen, die door
een python-ceintuur op de juiste plaats
werd gehouden. Chemisiers in fraaie
materialen en met plooien in de rok,
voor, achter of rondom zijn ook het
komende seizoen niet weg te denken.
Kleuren als olympisch blauw, bisquit,
fuchsia, appelgroen, rose en signaal-
rood maken er een vrolijk wintertje
van.
DEN HAAG. De voorstelling van
„Ter ere van” (In Celebration) van de
Engelse schrijver David Storey door de
Haagse Comedie is een teleurstelling. Het
is vervelend dat te moeten schrijven, nu
je om twee redenen met meer dan gewo
ne verwachtingen gaat kijken. Ida Was-
sermann en Ko van Dijk spelen er allebei
een jubileumrol in; zij 50 jaar, hij 40 jaar
aan het toneel. En verder is de regelmati
ge toneelbezoeker door de voorstelling in
het vorig seizoen van „Mooi weer van
daag” van dezelfde schrijver extra be
nieuwd.
i j
van de kaart door deze door wraakgevoe
lens gevoede actie van zijn zoon, maar hij
laat niets aan zijn vrouw merken. Samen
vouwen ze het ontbijtlaken op, nadat de
zoons zijn vertrokken.
Iedereen zijn trauma, maar verder is er
weinig aan de hand. Geen eigenzinnige
mysteries, die zoals in „Mooi weer van
daag” diepere bodems suggereerden. Ei
genzinnigheden die in elk goed stuk zit
ten. Ze zetten je als toeschouwer aan het
denken of slepen je mee in emoties, die je
via het stuk in jezelf herkent. Nu herken
je hoogstens een situatie: een arbeidersge
zin waarvan de kinderen goed terecht
gekomen zijn, maar die nooit hebben
leren leven.
Regisseur Paul Steenbergen heeft er
weinig aan gedaan om het stuk anders te
laten over komen dan als een portret. Hij
heeft het zowel in decor als in speeltrant
realistisch gehouden en dan nog op een
hele tamme manier. Vooral de eerste helft
is stierlijk vervelend. Na de pauze wordt
het spannender, maar ook dan houdt Steen
bergen het tamelijk gedempt, wellicht
omdat hij niet van dik hout planken wil
zagen. Dat zal in deze regie-opvattlng wel
juist zijn, maar ik vermoed dat Karl
Guttmann (die „Mooi weer vandaag” re
gisseerde) er toch wel iets anders van
gemaakt zou hebben.
Ko van Dijk speelt een zeer ontroeren
de vader. Hij heeft momenten dat hij de
zaal doodstil krijgt. Maar wie zijn Pan-
cras Duif in „Schakels” heeft gezien, zal
geen nieuwe ontwikkelingen ontdekken.
Ida Wassermann drijft vrij veel op haar
overigens formidabele techniek; het haalt
het niet bij haar rollen van het vorig
seizoen. Misschien voelt ze zich toch niet
zo thuis in deze moederrol. Ik kreeg van
beiden het gevoel dat ze eerder midden-
standsfiguren stonden uit te beelden dan
een arbeiderspaar. Maar dat zullen ze aan
het Haagse publiek wel verplicht zijn.
Van de drie zoons was Bas ten Baten
burg de enige die van begin tot eind een
geloofwaardige neuroticus neerzette. Hij
heeft weinig te zeggen, zit in een stil
hoekje en moet af en toe huilen; maar
het was verschrikkelijk goed. Wim van
Rooij als oudste zoon bleef in de eerste
voorstelling van gisteren nog aan de op
pervlakte. Carl van der Plas als de brave
zoon was braaf en meer niet.
Bert Voeten had bij het vertalen de
situatie Engels gelaten; in dit geval te
recht geloof ik. Maar het doet me wèl
betreuren, dat er geen Nederlands schrij
ver is die een psychologisch verantwoord
stuk schrijft over Nederlandse arbeiders,
al zou het dan een portret worden en niet
meer.
IN DE JAREN die volgden heeft Vest
dijk dit oer-manuscript waarin hij zijn
eigen jeugd geromantiseerd beschrijft
benut als reservoir. Vit dit onuitputtelijk
moederlijf kwamen, de een na de ander,
de eerste vier Anton Wachter-romans te
voorschijn: „Sint Sebastiaan”, „Surrogaten
voor Mark Tuinstra”, „Terug tot Ina
Damman” en „De andere school”. Verder
fragmenten of motieven van „Meneer Vis
sers Hellevaart”, „De bruine vriend”, „De
koperen tuin” en de Victor Slingeland-
romans.
Mevrouw Lous Wieringa, lid van de
directie van de Haagse Comedie, is be
noemd tot ridder in de orde van Oranje-
Nassau. Minister Engels van CRM heeft
haar de onderscheiding vrijdagavond tij
dens een ontvangst in het Haagse con
gresgebouw uitgereikt ter gelegenheid van
het vijfentwintigjarig bestaan van de
Haagse Comedie.
Koninklijk bezoek zal er zaterdag niet
zijn voor Andy in het Concertgebouw,
van welk concert de baten worden afge
staan aan de vluchtelingenhulp. Beatrix
en Claus zijn in München en Pieter en
Margriet kunnen niet in verband met de
doopplechtigheid van hun jongste zoon.
Dat was een teleurstelling voor Andy,
want koninklijk bezoek had hij ook in
Nederland zeer op prijs gesteld.
HAARLEM. Eerste Christelijk Ly-
ceym. Geslaagd voor HBS-B (na verlengd
examen): G. J. Duinkerken, Haarlem en
G. Mooijaart, Aerjlenhout.
De alledaagse, nietszeggende gesprekjes,
waarmee „Mooi weer vandaag” vol zit,
vormen de laatste strohalm waaraan twee
oude heertjes zich vastklampen om het
leven niet al te ondraaglijk te maken. Als
hun gesprekken doorzien worden als on
benulligheden door twee prozaïsche
vrouwspersonen zijn ze totaal ontredderd.
Het stuk verwijst naar diepere algemeen
menselijke zaken, zodat het er eigenlijk
niet meer toe doet, dat het stuk in een
krankzinnigengesticht blijkt te spelen.
In „Ter ere van” dient het vele geklets
tot weinig meer dan de sfeerbepaling. Wat
er gebeurt is vrij simpel en wordt nog
psychologisch verklaard ook. Het gaat
over de problemen van de drie zoons uit
een arbeidersgezin die hebben kunnen
doorleren en een geslaagde loopbaan kre
gen. Pa is een mijnwerker die 40 jaar
geleden moest trouwen met de dochter
van een varkensfokker; van hogere stand
dus dan hij. Het eerste kind dat door de
moeder niet werd geaccepteerd, stierf
jong. De gevolgen daarvan voor de andere
zoons zijn traumatisch en dat wreekt zich
tijdens het 40-jarig huwelijksfeest. De
oudste zoon gooit zijn vader en broers
voor de voeten, dat zij zich hebben laten
„gebruiken” door de moeder. Pa is geheel
Dit laatste vertelt mij mevrouw Mieke
Vestdijk-Van der Hoeven, de weduwe van
de schrijver, die nog altijd in het kleine
landhuis in Doorn woont, met zoon Dirk
Simon (5) en dochter Annemiek (3). Zelf
heeft zij „Kind tussen vier vrouwen”
nooit gelezen.
Het originele handschrift was in het
bezit van Vestdijks vriend Nol Gregoor en
een tweede exemplaar, door Vestdijks
moeder en een neefje üitgetypt, berustte
bij het Letterkundig Museum. Dit typo
script is rechtstreeks naar De Bezige Bij
gegaan. Wel is zij nu de Anton Wachter-
boeken aan het herlezen om te kunnen
controleren, in hoeverre die al in het
eerste boek aanwezig waren.
„Ik ben vreselijk benieuwd. Eén ding
weet ik al: in „Kind tussen vier vrouwen”
gaat de vader van Anton Wachter niet
dood. Dat sterven is later noodzakelijk
geworden omdat in „Terug tot Ina Dam
man” alleen de moeder vooriwam, een
Mevr. A. Vestdijk-Van der Hoeven
met de beide kindeeren, Dirk Simon
(5) en Annemiek (3) bij een beeldje
van Vestdijk.
De politieke voorkeur van Andy is in
middels wel bekend. Hoewel hij niet van
plan is de campagne van McGovern te
omlijsten met concerten, zal hij in ieder
geval zijn stem op hem uitbrengen. „Ja,
voor Bobby gaf ik wel concerten, maar
hij was tenslotte een goede vriend van
mij. Nixon? Nee, die mag ik niet. Althans
zijn politiek niet. Persoonlijk ken ik de
man niet.”
ven handschrift, is het de litteraire wereld
blijven intrigeren. In 1958 wijdde Nol
Gregoor er een hoofdstuk aan in zijn
boek „Simon Vestdijk en Lahringen”. Tien
jaar later heeft Vestdijk „Kind tussen
vier vrouwen” opnieuw aangeboden bij
Nijgh en Van Ditmar, maar het werd
wederom geweigerd.
AMSTERDAMSEVAART 20
HAARLEM - TEL. 322462
ZO ZAG IK beeldschone mantels
van Dior en Balmain aan mij voorbij
trekken. Uit de Nina Ricci Boutique-
collectie een verrukkelijk leren panta-
lonpak, waarvan het jasje van een
vorstelijke vosvoering was voorzien. Zo
ook beeldige jersy jurkjes en pakjes
van Louis Feraud. Laat ik er u een
voorhouden. Wat vindt u van dat jurk
je met zwarte plissé-rok en een boven
lijfje met rode, grijze en zwarte mo
tiefjes. Het werd gecompleteerd met
een zwart jasje, rood afgebiesd en
voorzien van kraag ën manchetjes met
dezelfde motiefjes als op het bovenlijf
je.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. Een gouden
vormde vrijdag de hoofdmoot van een
persconferentie, die platenmaatschappij
CBS in het Amsterdamse Okura Hotel
hield ter gelegenheid van de komst van
Andy Williams naar Nederland. De 44-
jarige Amerikaanse zanger, die als de best
verkochte vocalist ter wereld wordt be
schouwd, sluit in Amsterdam (zaterdag
avond) en Rotterdam (zondagavond)
Europese liefdadigheidstournee af.
De gouden plaat kreeg Andy voor zijn
single „The battle hymn of the republic”,
welk lied hij bij de begrafenis van zijn
vriend Robert Kennedy zong. De plaat
deed, merkwaardig genoeg, weinig in
Amerika, maar ging in Nederland 150.000
keer over de toonbank, reden genoeg om
Andy hiervoor alsnog het goud te over
handigen.
vader kon hij daarin blijkbaar niet ge
bruiken. Daarom heeft hij hem in „Surro
gaten voor Murk Tuinstra”, dat eerder
speelt maar later is geschreven, laten
doodgaan.
Wat mij ook erg opvalt is dat ik aljerlei
dingen terugvind, zelfs bepaalde angsten,
die ik ook bij de kinderen heb waargeno
men. De angst voor de maan bijvoorbeeld,
dat heeft Dickje ook heel sterk. Hij heeft
trouwens een geweldige belangstelling
voor de sterrenhemel. Zijn vader heeft
hem nog gewezen, waar hij bepaalde ster
ren en planeten kon vinden.”
Mevrouw Vestdijk is in 1966 met de
veertig jaar oudere schrijver getrouwd.
Zij kwam toen in het huis aan de Toren
laan, waar Vestdijk in 1950 was komen
wonen met mevrouw Ans Koster, die hem
tot haar dood toe heeft verzorgd. In
maart 1971 is de schrijver na een lange
ziekte overleden.
Zij denkt er niet over te gaan verhuizen.
Sinds kort staat in de huiskamer een
indrukwekkende bronzen kop van haar
man, van de hand van de Utrechtse
beeldhouwer Pieter D’hondt. Zelf heeft zij
in was een beeldje van de schrijver ge
maakt, dat nu in brons zal worden gego
ten.
In een oude boekenkast staan al de
boeken van haar man meer dan hon
derd. Op zolder werden vele jaren de
manuscripten bewaard. En hoe!
„Toen ik hier kwam lag de zolder vol
met huisraad en papier. Het was gewoon
neergesmeten. Ze zijn hier gekomen op
een snikhete julidag en hadden geen zin
zich er druk over te maken. En later is
het er niet meer van gekomen. Het was
een enorme papierwinkel!”
Eén van de manuscripten, de onvoltooi
de roman „De persconferentie”, is zij nu
aan het uittikken op vooroorlogs schrijf-
machinepapier, dat Vestdijk in 1940 in
enorme hoeveelheden had ingeslagen.
Blijkbaar hield hij rekening met de mo
gelijkheid dat de oorlog wel 25 jaar kon
duren.
„Uit de papierwinkel zijn ook de brie-
van Theun de Vries te voorschijn
gekomen. En de brieven van Willem Pij
per, de componist van de onvoltooid ge
bleven opera Merlijn”, waarvoor mijn
man de tekst had geschreven. Die brieven
zijn uit muziekhistorisch oogpunt buiten
gewoon interessant. Wat ik ook heb ont
dekt, dat zijn de contracten. Aan de hand
van die contracten zou je een heel stuk
geschiedenis van de Nederlandse uitgeve
rij kunnen schrijven. Zo vind je vrij veel
hier in huis. Wij zijn geloof ik nog wel
een tijdje zoet.”
ER STAAN NOG allerlei uitgaven van
Vestdijk op stapel. Op 17 oktober, zijn
verjaardag, verschijnen de drie delen van
de „Verzamelde Gedichten”. Het ligt in de
bedoeling, dat de onlangs opgerichte Vest-
dijk-kring deze verschijning luister zal
bijzetten met een litteraire avond in de
Utrechtse boekhandel Broese. Hella Haas-
se is uitgenodigd om hier een inleiding te
houden over het werk van de schrijver,
teksten (o.a. uit „Mnemosyne in de ber
gen”) zullen worden gedeclameerd met
muziek van de jonge Rotterdamse compo
nist Hendrik de Regt.
Dan gaat De Bezige Bij ook de novel
lenbundels herdrukken („De dood be
trapt”, „Narcissus op vrijersvoeten”,
„Stomme getuigen” en „De Fantasie”). Jo
han B. W. Polak, directeur van Athenae
um, wil het kritisch proza van Vestdijk
opnieuw uitgeven. Of daarbij ook de litte
raire kronieken uit Groot-Nederland, de
Nieuwe Rotterdamsche Courant, Het Pa
rool en het Algemeen Handelsblad zullen
zijn, staat nog niet vast.
Zijn er nog plannen om Vestdijks brie
ven te verzamelen? „Bij mij wel, maar
het zijn nog geen concrete plannen. Ik
zou niet weten wie ze zou moeten uitgge-
ven.” En dan zijn zowel Nol Gregoor als
Henriette van Eyk bezig hun herinnerin
gen aan Vestdijk te boek te stellen. Geen
opheldering is voorlopig te verwachten
over het grote mysterie van de familie
Vestdijk, het Geheim van de Vondeling.
In juni 1830 werd bij de brouwerij Het
Scheepje in de Dijkstraat in Haarlem,
vlak bij de Oostvest, een tweejarig jonge
tje gevonden, dat behalve Nederlands ook
een paar woorden Frans sprak. „Oostvest”
en „Dijkstraat” leverden de achternaam
Vestdijk voor het knaapje, dat voorts de
roepnaam Simon kreeg. Hij werd de
grootvader van de schrijver.
„Eigenlijk een heel eigenaardig geval”,
zegt mevrouw Vestdijk. „Vondelingen zijn
zelden ouder dan een of twee weken, als
ze te vondeling worden gelegd. Maar deze
jongen was al twee jaar! Het is wel
vreemd dat ze Hem in die tijd niet hebben
kunnen thuisbrengen. Maar wat ook heel
merkwaardig is: die brouwerij Het
Scheepje was toen het eigendom van mijn
voorouders!"
Het is opvallend dat de belangstelling
voor Vestdijks werk na zijn dood alleen
maar is toegenomen, heel anders bijvoor
beeld dan bij Van Schendel, die een
praktisch vergeten figuur is. „O, maar
mijn man was buitengewoon gesteld op
het werk van Van Schendel! Hij heeft
mij alle boeken voorgelezen, ook die van
Bordewijk trouwens. Ze staan nog steeds
op de slaapkamer, hij wilde ze altijd bij
zich hebben.”
„Ik denk dat die stilte na de dood van
Van Schendel, en ook na de dood van
Bordewijk, vooral te wijten is aan de
uitgevers. Als je na de dood van een
schrijver niet meteen probeert de aan
dacht van het publiek vast te houden, dan
lukt het je in geen jaren. En het is toch
echt wel de moeite waard.”
HANS VAN STRATEN
j
Banië»r*
|t«B, lil*'
iTT-nrTntffir—
Exclusief voor Maison Kuiper zijn deze Shetland modelen.
Links een mantel in blauw, rechts een tailleur in beige. De
vosgarneringen kregen dezelfde kleur als de Shetland.
