s
NEDERLAND EEN UIENLAND
Talkpoeder
VLOOIENINVASIE
blijft in
Plaag voor huisdier en vrouw
het nieuws
VROUWELIJKHEDEN
I
I
VROUW
s
Ir m|
I
J
r
Produktie van 200 miljoen kilo per jaar
17
16
10
I
■U
SJATERDAG 2 SEPTEMBER 1972
Erbi]
(Van een medewerkster)
FAMILIE
VERERING
GRAFZERK
OP
Bi
(Van een medewerkster)
STRIPS
HYGIENE
SUPER ZON
g
EXKLUSIEF
JANE EN MAO
WOLLETJES
VROUWENSTAD
I
i
IN HET PLAATSJE Sudbury,
gelegen in de Amerikaanse stad
Massachusetts, moet een horeca-
etablissement staan dat „Wayside
Inn” heet en gedeeltelijk als mu
seum is ingericht. Sinds jaar en
dag hanteerde het bedrijf de
ouderwetse slagzin „Voedsel en
onderdak voor man en dier”. Deze
slogan is echter, zo meldt maand
blad Hotel Revue, sinds kort ver
anderd in „Voedsel en onderdak
voor man, vrouw en dier”. Vol
gens de exploitant van het eta
blissement moet deze wijziging ge
zien worden als een aardig gebaar
tegenover de actieve vrouwenbe
vrijdingsbeweging in de Verenig
de Staten.
NEDERLAND is een „uien-
land”, hoewel dat niet uit de na
tionale keuken blijkt. In de Hol
landse keuken wordt het uitje ge
bruikt als smaakmaker in salades,
ki het gehakt en bij de nieuwe
haring. De grotere uien worden
verwerkt tot typische winterkost
als hutspot en haché en daarmee
hebben we het dan wel gehad.
Nederlanders zijn geen uieneters.
Zo consumeren per jaar en per
hoofd van de bevolking slechts
drie tot vier kilogram uien.
SINDS ENKELE WEKEN be
leven de honden en poezen van
Nederland weer zwarte dagen. Ze
worden geteisterd door een
vlooienplaag, in hardnekkigheid
niet ongelijk aan de beruchte
„vlooieninvasie” van een zomer of
vier, vijf geleden. Eigenaars van
honden en katten hebben het er al
even zwaar mee als hun huisdie
ren, want zo’n invasie is een be
proeving voor huisdier èn huis
vrouw. Vooral wanneer die huis
vrouw zich (wat vaak voorkomt)
tegenover de buitenwereld bijzon
der geneert voor het feit dat zij
tegen wil en dank „ongewenste
gasten” onder haar dak heeft.
Ég
1
-
fa..
A
r l
Dr. J. KATER
BONN, de hoofdstad van de Duitse
Bondsrepubliek, is niet langer „het
dorp achter de zeven bergen”, aldus
Catherine Deneuve en Marcello Ma-
stroianni hebben er een film gemaakt,
andere bekende filmsterren brengen er
hun vrije tijd door: het kleine, woeste
eiland Cavallo, landschap van rotsen
en wilde kruiden, ten zuiden van Cor
sica gelegen. Het waait er altijd en
steeds is het geluid van de zee hoor
baar. Een zekere Jean Castel zwaait de
scepter over Cavallo en de aangrenzen
de eilandjes en bij hem kan men een
stukje eilandgrond kopen om er een
weekendhuis van 30 a 40.000 Franse
francs op te laten zetten. Gegadigden
moeten wel (zo waarschuwt weekblad
Elle), bevriend zijn met beroemdheden
als Sacha Distel, Petula Clark, Sylvie
IN HET Nederlandse Tijdschrift voor
Geneeskunde is terecht gewaarschuwd
voor het gebruik van talk als baby poe
der. Maar ook om geheel andere reden
staat talkpoeder in het nieuws. In een
redactioneel artikel in het Britse me
disch tijdschrift. „The Lancet" wordt
gewezen op het groeiende aantal com
plicaties tengevolge van poeder op de
handschoenen van chirurgen.
VOOR DE komende kille maanden
zijn dit de modieuze warmhoudertjes:
gebreide deux-pièces met grof tweed-
effect en bijpassende flaphoeden, ge-
EEN TROOST, zij het een schrale:
er zijn in Nederland naar schatting
(volgens cijfers van de Nederlandse
vereniging tot bescherming van dieren)
zo’n 800.000 honden en ongeveer ander
half miljoen katten. Wie via zijn huis
dieren door vlooien bezocht wordt, is
op dit moment bepaald niet de enige in
Nederland. Nóg een troost: tegen sep
tember pleegt zo’n vlooienplaag weer
weg te ebben. Hetgeen niet wegneemt
dat die plaag doeltreffend, maar liefst
s
EFFECTIEVE bestrijders van para
sieten in huis zijn de berucht gewor
den „strips”, die helaas niet al te best
zijn voor de gezondheid van mens en
huisdier. Ze zijn er sinds kort in een
nieuwe regelbare verpakking: een bus
of doos die uitgeschoven kan worden
en waarvan de werking bij het weer
dichtschuiven stopt. Wie in opperste
nood naar zo’n strip grijpt, kan er een
goed hulpmiddel in de strijd aan heb
ben, mits het ding zuinig en met over
leg wordt gebruikt in goed geventileer
de ruimten. Het kan bijvoorbeeld over
dag een paar uur geopend worden
neergezet in de ruimte waar ’s nachts
de mand van hond of poes staat.
(Vooropgesteld dat dit niet de keuken
is).
Vartan en anderen die er al zo’n
weekendhuisje te midden van stranden,
rotsen en vogelkolonies bezitten.
ACTRICE Jane Fonda, sinds haar
bezoek aan Noord-Vietnam veelvuldig
in het nieuws, zou Mao Tse-Toeng
kiezen, als ze een partner mocht uit
zoeken als gezelschap op een onbe
woond eiland. Volgens Marie Claire zei
de strijdbare Amerikaanse het onge
veer zo: „In de buurt van die man kun
je het maanden uithouden, zonder ook
maar de geringste verveling te voelen
opkomen, zoveel nieuwsgierigheid wekt
hij op. Mastroianni, Delon, Vadim?
Met die heren beleef je niets onver
wachts. Ik heb dus geen enkele inte
resse in hen”.
mers, waaronder Scandinavisch lan
den, Ierland en een aantal Afrikaanse
staten. Maar het leeuwedeel (80 per
cent) gaat naar de buurlanden Enge
land, West-Duitsland en Frankrijk. En
vooral in die Duitse en Franse keuken
weet men met de simpele ui culinaire
wonderen te verrichten.
AFKOMST en historie van de ui
worden in de meeste kookboeken in
grijze nevelen gelaten. Hooguit wordt
vermeld dat de ui al „sinds onheuglijke
tijden” over de hele wereld in de
keuken wordt gebruikt. Maar de stich
ting Nederlandse Uienfederatie (kort
weg Snuif genoemd) heeft zich wat
intensiever in historie en litteratuur
van de ui verdiept en wijdt een zeven
bladzijden dik stencil aan geschiedenis,
teelt en botanische eigenschappen van
de ui.
kunnen ook een bestrijdingsmiddel le
veren dat gegarandeerd onschadelijk is
voor mens en huisdier. In de gebruiks
aanwijzing zal vaak wel uitdrukkelijk
vermeld staan dat de betreffende poe
der of spray niet elke dag, maar
slechts om de zoveel dagen mag wor
den toegepast. Met „zware” behande
lingen door sterk-werkende insektici-
den of ontsmettingsmiddelen legt de
vlo wel het loodje, maar de gezondheid
van het huisdier wordt er ook niet
beter op.
HET SCHIJNT dat de elegante echt
genote van één der Westduitse minis
ters ooit heeft opgemerkt dat er in
Bonn alleen maar goedkope dorps-
kleermakertjes te vinden waren. Die
situatie is aan het veranderen: de Bon
ner couturier Manfred Friedsam maakt
tegenwoordig de garderobe van menige
diplomatenvrouw en de Keulse haar-
kunstenaar Heinz Merges heeft in
Bonn ook al een salon geopend, waar
de „first ladies” van de stad zich laten
verzorgen.
Dat het woord „dier” in de slogan
blijft staan, heeft te maken met het
vergunningenstelsel in deze Ameri
kaanse staat. Wettelijk is het namelijk
zo dat voor het exploiteren van een
.herberg” alleen maar een vergunning
wordt verstrekt als er „passende voor
zieningen voor vreemdeling en reiziger
en hun paarden en vee” aanwezig zijn.
VOORAL IN DE STREEK VAN
Broek op Langendijk moeten al lang
geleden uien zijn geteeld. Op oude
grafzerken uit de zeventiende eeuw
zijn daar afbeeldingen van uien te
zien, en in notariële acten uit die tijd
wordt gesproken over het recht om
,^en uienhoop” op bepaalde erven te
mogen zetten, zolang dat maar niet
hinderlijk was voor de medegebruikers
van zo’n gemeenschappelijk erf. Er
wordt ook melding gemaakt van fami-
weekblad Jasmin. De tijd waarin vrou
wen van bekende politici met stijve
hoedjes en brave handtasjes rondlie
pen, is voorbij: de vrouwen van Bonn
mogen gezien worden, vindt het blad.
De toon in het gezelschapsleven wordt
tegenwoordig aangegeven door „be
koorlijke, welbespraakte vrouwen van
rond de dertig, kleurige vlinders in het
society-leven van de hoofdstad”.
tailleerde lamswollen vesten, die over
tweedrokken en gestreepte overhemd-
bloesjes worden gedragen, Shetland
pullovers met kimonomouwen en inge
breide ruitmotieven. Slipovers en
sportvesten hebben ingebreide vier
kantjes en pied-de-poule dessins. Het
wat langere gebreide vest duikt weer
op en er zijn allerlei grof-gebreide
mutsen en hoeden, sommige in bol-
hoedmodel.
DE UI behoort tot de familie der
lelie-achtigen en er zijn meer dan 500
soorten te onderscheiden. In zijn Groot
Warmoeziers Handboek (1855) noemt T.
F. Uilkens „de meest aanbevelenswaar-
dige verscheidenheden” op: van de
donkerrode (plat van vorm en scherp
van smaak) tot en met de „donker
violetkleurige van Brunswijk”: aan
zienlijk van om vang en schitterend
van kleur en derhalve eervol onder
scheiden op de landbouwtentoonstelling
in Parijs in 1849. Hij schrijft ook over
de geneeskracht, die soms aan de ui
wordt toegeschreven: het zou een mid
del zijn ter bevordering van de haar
groei, maar ook verzachtend en gene
zend bij brandwonden en verzwerin
gen.
EN WAT doen wij anno 1972 met
die hooggeprezen, maar even vaak ver
guisde ui? Te weinig, althans in de
Nederlandse keuken. Van uien zijn
verrukkelijke schotels te maken, zoals
gestoofde uien in een zure saus of een
sherrysaus bij gebakken varkenslever
of gebraden gehakt. Of gestoofde uien,
uitgehold en met gehakt gevuld en
vervolgens met wat kaas gegratineerd.
OM EVEN over de grenzen te gaan:
de internationaal beroemde Franse ui
ensoep wordt nog beter, wanneer ze
niet alleen met gebakken broodblokjes
en gegratineerde kaas wordt bedekt,
maar ook nog met een vingerhoedje
Franse cognac wordt opgefleurd. En
uit de Duitse keuken mogen de gebak
ken uiringen niet worden vergeten:
grote uienringen worden met zout be
strooid, door wat melk en bloem ge
haald, in hete boter bruin gebakken en
bij biefstuk of gebakken lever gegeten.
BIJ HET onderzoek geeft de patiënt
pijn aan wanneer de dokter voorzichtig
op zijn buik drukt, en in sommige
gevallen wordt de arts daardoor op een
dwaalspoor gebracht. Denkende aan
ernstige complicaties besluit hij de pa
tiënt opnieuw te opereren, waarbij
echter alleen de genoemde kleine (on
schuldige) knobbeltjes worden gevon
den. Ook lijken deze weleens op de
verschijnselen bij tuberculose en kan
ker, vooral wanneer er ook wat vocht
in de buik wordt gevonden. De patho-
loog-anatoom die zo’n vormsel later
microscopisch, bij gepolariseerd licht
onderzoekt, kan de ware aard ervan
ontdekken.
VAN DE Nederlandse uienoogst
komt dus maar een fractie in de keu
ken van het eigen land terecht. Geen
nood, het buitenland ziet onze uien
graag komen en Nederland is, na
Egypte, dan ook het grootste uienex-
porterende land ter wereld. Ongeveer
70 landen staan op de lijst van afne-
OP DE valreep van de zomer nog
even een zomers bericht uit Paris
Match. Volgens dit blad hebben Deense
ingenieurs een instant-zonnebruin-ap-
paraat ontwikkeld. Het gaat om een
soort koepel, waarin spiegels zijn be
vestigd die de ultraviolette stralen zo
danig zouden filteren dat het bruinings-
proces veel sneller dan normaal ver
loopt: naar de uitvinders beweren,
zelfs acht keer zo snel als wanneer
men gewoon op een strandje in de zon
ligt.
over kledingstukken die zo fijn en
glanzend zijn als „de schil van droge
ajuinen”. Op zeker ogenblik in de his
torie moet die verering van en waarde
ring voor de ui in het tegendeel zijn
omgeslagen. De „hogere standen” von
den het niet meer zo beschaafd om
naar uien of knoflook te ruiken, want
die eerlijke geuren waren een bewijs
van iemands lagere afkomst. Zelfs in
onze tijd kan men de kooklucht van
uienschotels nog wel eens denigrerend
als „armeluislucht” horen betitelen.
IN OOSTERSE en Zuideuropese lan
den stond en staat de ui in de keuken
hoog aangeschreven. Over het stam
land van de ui bestaat enige onzeker
heid; West-Azië wordt in dit verband
genoemd, maar ook Afrika. Ten tijde
van de Germanen moet de ui uit Italië
naar noordelijker landen zijn gekomen.
Wat Nederland betreft, zijn er vooral
over Noord-Holland als „uienprovincie”
nog wel gegevens van zo’n vijf eeuwen
geleden.
Dat is opmerkelijk weinig, vergele
ken bij de meer dan 200 miljoen
kilogram uien die de Nederlandse ui
enteelt jaarlijks produceert. In de pro
vincies waar de ui geteeld wordt
(vooral in de IJsselmeerpolders, Noord
en Zuid-Holland, Zeeland) hangt tegen
het eind van de zomer, na het „trek
ken” van de oogst, de uiengeur zwaar
boven de akkers. Voor uienliefhebbers
een verrukkelijk natuurlijk parfum,
voor de niet-liefhebbers aanleiding tot
niet mis te verstane uitingen van af
schuw.
lies die Juyn of Juyboll heetten en
uien, respectievelijk knoflookbollen in
hun familiewapens voerden.
VOOR DE rest zit er niets anders op
dan in deze „rampdagen” voor huisdier
en eigenaar de hygiëne in huis dras
tisch te verscherpen. Het is tijdens zo’n
vlooienplaag geen overbodige luxe om
één of tweemaal per dag de vloerbe
dekking en de meubelen grondig te
stofzuigen Op plaatsen op de vloer
waar de dieren bij voorkeur liggen,
kan voor het stofzuigen wat derrispoe-
der worden gestrooid. „Stofnesten”
langs plinten en kieren moeten grondig
worden opgeruimd, want de vlo-in-
wording leeft graag te midden van
stof, haarrestjes en soortgelijk af val.
Daarom is ook het dagelijks kammen
en borstelen van poes en hond tijdens
deze seizoenplaag nog belangrijker dan
anders. Voor het kammen van de poe
zenvacht kan een fijne, maar niet te
scherpe stofkam worden gebruikt.
Slaapmand en bijbehorende textiel mo
gen evenmin aan de dagelijkse reini-
gingstoer ontkomen. Handig is het om
de dieren in deze periode niet op een
deken, maar op gemakkelijk wasbaar
materiaal te laten slapen, zoals een
oud badlaken of een paar oude bad
handdoeken.
ER ZIJN insekticiden in de handel
die veilig zijn voor de huisdieren en
toch de vlo het leven zuur maken. Het
ouderwetse derrispoeder doet het nog
altijd goed als huishoudelijk bestrij
dingsmiddel. De meeste dierenartsen
met veilige middelen moet worden be
streden.
DIE doeltreffende bestrijding is pas
mogelijk als men iets weet van de
hebbelijkheden en levensgewoonten
van de springerige parasiet, die zich
met zoveel welbehagen in de vacht van
poes en hond ophoudt. Met het verdel
gen van een vlo is men er nog lang
niet, want de grote boosdoeners zijn de
vlooieneitjes, die meestal in de mand
van de huisdieren of op meubels en
vloerbedekking terechtkomen. Die zet
ten daar in hun eentje de voortplan-
tingscyclus voort door het produceren
van larfj es die zich verpoppen. Uit die
pop komt dan vroeg of laat de volwas
sen vlo en de narigheid begint op
nieuw, want die pasgeboren parasiet
neemt onmiddellijk een „lift” met de
dichtstbijzijnde hond of kat.
GELET OP deze levensgeschiedenis
van de vlo wordt het al veel duidelij
ker waarom de parasiet zo moeilijk te
verdelgen is. Wie huisdier en vlo te lijf
gaat met een beproefd insektenverdel-
gingsmiddel, maakt wel het goede be-
gin, maar doet slechts het halve werk.
Eitjes en larven ontspringen de dans
en het „vlooienvrij” gemaakte huisdier
zit zich korte tijd later opnieuw ver
woed te krabben.
UIT ENGELAND, de Verenigde Sta
ten en andere landen komen regelma
tig berichten over „starch-peritonitis”,
buikvliesontsteking, waarvan nu reeds
minstens vijftig gevallen bekend zijn
gemaakt, nog afgezien van die gevallen
waarin het verband met talkpoeder
niet werd gelegd. Er wordt evenwel de
nadruk op gelegd dat in vergelijking
met het grote aantal buikoperaties dat
overal wordt verricht, het gevaar van
deze complicatie die door poeder wordt
veroorzaakt blijkbaar toch heel klein is.
NADAT EEN operateur zijn handen
en onderarmen volgens de geldende
voorschriften heeft gewassen, gebruikt
hij wat poeder om daarna steriele
handschoenen aan te trekken. In het
buikvlies van de geopereerde patiënt
ziet men in enkele gevallen kleine ver
dikkingen optreden als reactie op het
achtergebleven poeder, die dan 10-40
dagen na een volkomen probleemloos
geslaagde operatie plotseling buikpijn,
koorts, misselijkheid en overgeven
kunnen veroorzaken.
OOK DOOR eventueel eerst een
beetje van het vocht door middel van
een buikpunctie af te nemen en micro
scopisch te onderzoeken, kan de diag
nose „stijfseï-peritonitis” tijdig worden
gesteld zodat een her-operatie niet no
dig is. Dan wordt door toediening van
steroiden (de moderne stPtk-werkende
geneesmiddelen) genezing verkregen.
De moeilijkheid blijft dat al deze ver
schijnselen kunnen worden verward
met een buikvliesontsteking tengevolge
van een bacteriële infectie, aldus
merkt de Lancet-redactie nadrukkelijk
op.
OMDAT DEZE poeder-peritonitis in
vergelijking met het veelvuldig gebruik
van poeder zo weinig voorkomt, blijft
de ware oorzaak ervan toch een vraag
teken. Misschien zijn sommige mensen
overgevoelig voor dit poeder, of werkt
de stijfsel erin als een vreemd lichaam,
waardoor plaatselijke reacties worden
opgewekt. Omdat er de laatste tijd
steeds meer van deze gevallen naar
voren komen, kan het ook zijn dat de
samenstelling van het poeder is gewij
zigd, zo meent de Lancet. In plaats van
rijst wordt nu veel graan als grondstof
gebruikt, maar het blijft de vraag of
daarmee het probleem van dit ver
schijnsel is opgelost.
DIE GESCHIEDENIS begint al enke
le duizenden jaren vóór onze jaartel
ling. De pyramidebouwers van het ou
de Egyptische rijk hebben al uien ver
bouwd en genuttigd. In de bijbel wprdt
naar aanleiding van de uittocht uit
Egypte teruggeblikt op „de ajuinen en
het knoflook” van Egypte. De Egypte-
naren zouden „een goddelijke verering”
voor deze gewassen hebben gehad en
op oud-Egyptische monumenten staan
ui, sjalot en knoflook meer dan eens
afgebeeld.
IN DE klassieke Griekse litteraatuur
wordt gesproken over uien als „toe
kruid” in dorstlessende dranken en
t
::<r
