Popeye's vader is
nu pas overleden
WOL BRIXON
Meer buitenlanders
bij Ned. Danstheater
DE SAMENLEVING ALS
PLATTE SHOWBIZZ
Alphenaar
film
in Amsterdam
•Mm®**'v'
Centrum met „Jarig in plastic”
GEEN CONCESSIES
PIANO’S:
VPRO DEED MAX FLEISCHER
JAREN TE VROEG STERVEN
15
E
Hopalong Cassidy
overleden
VOOR UW SUÈDE- en
NAPPA-KLEDING
In Hotel-Restaurant v. Aken
is u uit en thuis
Gehoord, gisterenopradio veronica?
Dansen is puur plezier!
f VRIJDAG 15 SEPTEMBER
N achtvoorstellingen
>46
HAARLEM De toneelgroep Cen
trum liet donderdag in de Toneel
schuur in Haarlem de eerste kleine
raal-produktie van dit seizoen zien:
„Jarig in plastic” van de Engelse to
neelspeler John Kane, geregisseerd
door Christiaan Nortier. Het is een
soort TROS-show, die „er hard tegen
aan gaat”, zoals de vette moppentap-
pende conferencier Oom Ben het
nietsvermoedende publiek aankon-
digt. Hij zegt niets teveel.
KRUISWEG 47-49 HAARLEM
TEL 023-320244
TOEN DE VPRO in juli 1970
tekenfilms met Betty Boop in haar
zomerprogramma Piknik ging op
nemen, kreeg een artikel in Vrije
Geluiden met informaties over wie
Betty Boop was en wie haar ge
creëerd had, als kop „Wanneer
Max Fleischer nog zou leven.
Ruim twee jaar later, op 11 sep
tember van dit jaar is die aanhef
pas bewaarheid geworden: Max
Fleischer is dinsdag op 89-jarige
leeftijd in Los Angeles overleden.
Het is de schrijver in Vrije Gelui
den dus nauwelijks kwalijk te
nemen dat hij zich vergiste, wie
zo oud wordt als Max Fleischer
loopt gemakkelijk de kans eerder
dood verklaard te worden.
PLEZIER
Vooral als je het goed kunt. Dat is logisch.
bM --
F
1972
er
I
I
153
31
ADVERTENTIE
Ch. B.
ADVERTENTIE
RAAKS
ZULSTR
34
29
Tel
Tel.
310685
310766
WINKELMEISJE GEVRAAGD
GEN. CR ON JESTR AAT 38 44 - HA ARLEMTEL. 25 46 79
BRIXON
exiusievc JiÉRfNKlfDlNG
maar
en
VOORAFGAAND AAN „Jarig in plas
tic” werd de tweede versie gespeeld van
„Verschuivingen”, een dwaze tekstcollage
van Gerben Hellinga voor vier acteurs
DEN HAAG. Het Nederlands Dans
Theater heeft voor het komende seizoen
zijn tableau de la troupe aangevuld en
gewijzigd. Er zijn tien nieuwe dansers en
danseressen geëngageerd. Halverwege het
seizoen komt er een tweede vaste regis-
seur-balletmeester: Richard Gibson. Diri
gent Jan Stulen is benoemd tot muzikaal
leider.
De nieuwe regisseur-balletmeester naast
Hanny Bouman, Richard Gibson, komt
per 1 januari bij het Nederlands Dans
Theater. Hij is thans verbonden aan het
koninklijk conservatorium in Den Haag,
waar hij de artistieke leiding heeft van de
balletopleiding. De danser Hans Knill zal
de balletmesters assisteren. Voort zal de
Deen Hans Brenaa tot half oktober als
gastleraar bij het Haagse gezelschap wer
ken.
Ansje Beentjes op de voorgrond, Ka
rin Haage als wijkverpleegster en
Ben Hulsman als conferencier in een
praktisch decor van Onno Boers.
Bovendien heeft de VPRO sindsdien
met hervertoningen van Betty Boop en
Popeye-filmpjes zoveel bijgedragen aan
een herwaardering van de miskende
tekenfilmer Fleischer dat daardoor een
kleine verschrijving gemakkelijk is te
vergeven.
Fleischer is (was) miskend, daar zal
iedereen het wel over eens zijn. Le
vend en werkend in de schaduw van
de grote Walt Disney heeft hij in eigen
land, noch daarbuiten ooit de plaats en
en is in de 10 theaters waar hij vorige
week ten doop werd gehouden, gepro
longeerd, een goede start die aan de
gespannen verwachtingen volledig be
antwoordt.
GEZELLIG INGERICHTE ZALEN
VOORTREFFELIJKE KEUKEN
PRETTIGE BEDIENING
BESPREEK TIJDIG
VOOR JW HUWELIJKSFEEST
RECEPTIES OF PARTIJEN
40 - 70 - 120 PERSONEN
BAAN 1-9-13 TEL. 324709-324365
HAARLEM
Type
Hyaku
105
rele afkomst, wordt weer met veel preci
sie en muzikaliteit gebracht. Een luchtige
hors d’oeuvre bij een hoofdgerecht dat je
nogal rauw op de maag valt.
JAC. HEYER
1
natuurlijk naar
De grootste SPECIAALZAAK
IS1
Prijs
3095.—
3160.—
3310.—
3325.—
3260.—
3290.—
3220.—
3095.—
3730.—
4125—
4365—
LAGUNA BEACH CAL (Reuter) De
cowboy-filmster William Boyd, die in de
jaren dertig en veertig bij miljoenen be
kend was als Hopalong Cassidy, is woens
dag op 78-jarige leeftijd aan de ziekte van
Parkinson overleden.
beelding van Max Fleischer die zijn
tekenpen in de inktpot doopte en voor
de ogen van de toeschouwers zijn crea
tie Koko de Clown liet ontstaan. Een
variatie daarop was Koko uit de inkt
pot te laten kruipen of uit een van de
pen gevallen inktdruppel te laten ont
staan. Het einde van Koko’s avonturen
was onveranderlijk dat het clowntje al
dan niet met tegenzin terug gebracht
werd in zijn donkere gevangenis.
De combinatie van menselijke figu
ren die meespelen in een getekende
wereld werkte bijzonder komisch voor
al ook door de autoritaire ingreep en
oppermachtigheid van de tekenaar die
in de handeling kon ingrijpen door
bijv, met hand en pen in close-up snel
een achtergrond te schetsen, waardoor
de getekende acteurs in verwarring of
moeilijkheden geraken. Na dit populai
re debuut dat omstreeks 1920 plaats
had, kwamen moeilijkheden toen de
geluidsfilm zich aandiende. Zoals Dis
ney een overgangsperiode maakte met
zijn „Silly Symphonies”, lanceerden de
Fleischers hun „screensongs” met de
„bouncing ball” die op de maat mee
danste boven de tekst van het ten
gehore gebrachte liedje. Daarna wer
den nieuwe figuren ontworpen, de spi-
nazie-etende Popeye en de sexy Betty
Danscentrum „Schröder”,
Raamsingel 16, Haarlem
Danscentrum Griffioen,
Parklaan öA. Haarlem
Dansschool André Bakker,
221. flpemskerk
Het Dans Theater opent het balletsei-
zoen op 19 september in de schouwburg
in Rotterdam. Uitgevoerd zullen worden
balletten: „Small Parades” van Glen Tet
ley op muziek van Edgar Varese, „Im
pressies” van Job Sanders op muziek van
Günther Schuller, „Hi-Kyo” van Jaap
Flier op muziek van Fukushima waaraan
de fluitist Govert Jurriaanse meewerkt,
en „Symphony in three movements” van
Hans van Manen op muziek van Igor
Strawinsky. De voorstelling wordt bege
leid door het Nederlands Balletorkest on
der leiding van Jan Stulen. Het program
ma wordt herhaald op 22 september in de
Stadsschouwburg in Amsterdam en op 26
september in de koninklijke schouwburg
in Den Haag.
de waardering gekregen die hij (samen
met zijn vijf jaar jongere broer Dave)
verdiende. Wat de hervertoningen op
tv van zijn korte werk nog eens over
tuigend aantonen. Maar tegelijk ont
dekt men bij dat weerzien de reden
van die geringere populariteit: de Flei
schers maakten in de jaren dertig niet
de lieve, sprookjesachtige voorpro-
gramma-filmpjes die Disney zo vaardig
en geestig produceerde. Zij waren de
voorlopers van de agressieve en eroti
sche (Betty Boop) na-oorlogse tekenfil
mers als William Hanna en Joseph
Barbera („Tom and Jerry, „Flintsto
nes”, „Huckleberry Hound”), het drie
manschap (McKimpson-Jones-Freleng)
dat ondermeer voor „Bugs Bunny” ver
antwoordelijk was en Walter Lantz,
schepper van „Woody the woodpecker”
die allen behoren tot wat men de „Tex
Avery School of Violence” is gaan
noemen. En die op haar beurt weer
uitmondde in de recente Amerikaanse
tekenfilm „Fritz the Cat”, waar por
nografie, geweld en brutale humor zor
gen voor een baldadige, op under
ground-strips gebaseerde vernieuwing
van het genre.
Maar binnen de relatief brave en
fatsoenlijke jaren dertig pasten de
Fleischers niet die het zelfs zo bont
maakten dat een van hun eerste Betty
Boop-films door de keuring verboden
werd. Max Fleischer emigreerde vier of
vijf jaar oud, omstreeks 1890 met zijn
ouders vanuit Oostenrijk naar de Sta
tes. Daar werd kort na aankomst in
New York Dave geboren. Wie van
beide broers met de tekenfilm-business
is begonnen is onduidelijk, artistiek
begaafd waren ze beiden, maar jaren
lang kreeg Max al de „credits” voor
het werk en werd Dave als zakelijke
leider van de onderneming gedood
verfd. Later is echter wel zoveel be
kend geworden van die samenwerking
dat Dave Fleischer nu algemeen aan
gewezen wórdt als de inventieve geest
achter de Popeye -en Betty Boop-films
en Max voor uitwerking en animatie
èn financiële leiding verantwoordelijk
moet worden gesteld. Later werd hij
President-directeur van „Out of the
Inkwell” en tenslotte van de Fleischer
Studios Inc. x
„Out of the Inkwell” ontleende zijn
naam aan een origineel procédé, waar
mee de broers startten. Hun films
begonnen met de gefotografeerde af-
Geen kunstmatigheid van stof, i
natuurmateriaal: wollen tweed,
flanel.
Niets van bonte opsmuk en frivoliteit,
maar doelbewuste visie op „modern”.
UW BRIXON KOSTUUM
De ingenieus en origineel geschreven
show heeft als hoofdpersoon een 19-jarig
meisje, dat de hoofdprijs in de quiz wint,
een buitenechtelijk kind. Het meisje laat
de baby stikken in een zak en deponeert
het in een damestoilet van het Centraal
Station. John Kane heeft zich naar aan
leiding van een dergelijk krantebericht
afgevraagd, wat zo’n meisje bezield kan
hebben. Hij laat haar verklaren dat ze de
baby niet vermoord heeft, maar „gestopt”.
Het kind, zegt ze, heeft niet geleefd, want
leven is geen adem of stromend bloed,
maar datgene wat je hebt meegemaakt.
Ze heeft iets gestopt dat van haarzelf was
en dat nu voorbij is. Het is dus geen
abortus, geen euthanasie; het is zelf-ver-
minking en de oorzaak daarvan zoekt
Kane in de plastic consumptiemaatschap
pij en niet mede in het meisje. Daarmee
lijkt de schrijver haar tot een ziektegeval
te maken, dat niet verantwoordelijk is
voor haar daden. Over het standpunt van
John Kane valt een pittige discussie te
houden en daarom alleen al is het waard
het stuk te zien.
De vorm van de voorstelling, een opzet
telijk vulgaire show, dient twee doelein
den: er wordt geprobeerd een sarcastische
karikatuur te tekenen van de maatschap
pij, waarin een kamerbreed tapijt en op
pervlakkige lol het enige einddoel zijn.
Ten tweede wordt voorkomen dat de
toeschouwer zich het lot van het meisje
aantrekt. Juist als men medelijden met
het meisje krijgt, komen de conferencier
en zijn artiesten met feestneuzen op en
een verjaardagstaart om de geboorte van
het dode kind te vieren. Dat is een hoogst
onaangenaam effect en de vraag is of dat
omtrent het meisje iets verheldert. Komen
wa eveneens tot de conclusie dat je als
toeschouwer deel uitmaakt van die maat
schappij?
In het begin werkt het contrast tussen
de show en het levensverhaal van het
meisje uitstekend, maar op een gegeven
moment gaat het naar mijn gevoel, geloof
ik, mis. Althans in die eerste voorstelling
van Centrum. Het kan komen omdat het
contrast een tegenstrijdigheid wordt, die
me tegen de ethische borst stuit. Maar het
kan ook zijn dat de spelers de juiste toon
niet meer goed te pakken hebben. Ben
Hulsman als de conferencier is in het
begin geweldig op dreef, maar Karin
Haage en Ad van Kempen leken me nog
te onzeker. Op den duur werd de show
geen persiflage meer op een hela-hola-
voorstelling, maar in zichzelf niet al te
beste hela-hola. Misschien gaat het over
naarmate zij de tekst wat losser kunnen
laten.
Buiten kijf staat dat Ansje Beentjes als
het meisje, met name op het eind, ijzing
wekkend goed de machteloosheid weer
geeft van een modern mensenkind dat
niet de moederlijke gevoelens op kan
brengen, die de maatschappij (inclusief de
toeschouwer in de zaal)1 van haar ver
wacht. De muziekjes worden gebracht
door gitarist-saxofonist Bob Zimmerman.
van wie alleen het gezicht te zien is.
Behalve de uit de eerste versie bekende
Hitlerkop van Frans Koppers en Èe cou
reur van Ben Hulsman, zien we nu Ad
van Kempen als een clown en als opvol
ger van Wim van der Grijns Marilyn
Monroe, het sproetige koppie van Pippi
Langkous, waarachter Jules Hamel schuil
gaat. Het gevalletje, waarin Hellinga zich
heftig afzet tegen zijn hooggeleerde cultu-
ENIGE VOORTREFFELIJKE repri
ses die aan het instituut „Nachtvoor-
stelling” zijn juiste waarde geven, zijn
te vinden in Victoria, waar „Visconti’s
„Dood in Venetië” draait, in Bio, waar
een van Eric Rohmer’s „Contes mo-
raux”, namelijk „Ma nuit chez Maud”
terug te zien is en in The Movies, waar
overdag een actuele fabrieksstaking
(„Coup pour coup”) aan de orde is en
van donderdag tot en met zondagnacht
een staking uit de jaren dertig, Bo
Widerberg’s „Adalen ’31” tot voor de
hand liggende vergelijkingen noopt. De
Marx Brothers in ,A day at the races”
zijn te vinden in De Uitkijk en Go
dard’s „Made in USA” is in Kriterion.
Tenslotte is het hier weinig bekende
„Ostia” van Pier Paolo Pasolini terecht
teruggebracht door Ceintuur.
DE BELANGRIJKSTE AANWINST
op de Amsterdamse bioscoopagenda is
deze week „Fritz the Cat”, een nieuw
soort tekenfilm die in het Leidseplein
Theater te zien is. Vorige week hebben
we al het een en ander gezegd over dit
wonderlijke bedenksel van Steve
Kranz en Ralph Bakshi die hun teken
stijl ontlenen aan underground-karika-
turen en strips en ook, gezien hun
geavanceerde humor, uit dat milieu
schijnen te komen. Er zijn veel eroti
sche, politieke en sociale grapjes, er
wordt veel gebruik gemaekt van per
spectivische vertekeningen, kikvors- en
helikoptergezichtspunten, zoals de
speelfilm al lang kent en er wordt een
vrijmoedige taal gebruikt die Disney
zou doen blozen
Fritz the cat is natuurlijk een naam
die moet doen herinneren aan Felix
the cat, de tekenfilmcreatie van Pat
Sullivan, waarmee in 1916 de Ameri
kaanse cartoonfilm als begonnen wordt
geacht. Voor velen zal Fritz een eind
punt betekenen, maar wie gewaar
schuwd is dat hij geen variatie op
Mickey Mouse te zien zal krijgen, zal
zich best kunnen amuseren met de
losse, soms venijnige en cynische hu
mor van een zeer dynamische teken
film die een consequente variatie is op
een te lang zoetgehouden en onmondig
verklaard genre. Vooraf „Kapsalon”
van Frans Rasker, een CRM-film met
André van den Heuvel en Ronnie Bierr-
man.
Een beminnelijke winst voor bio-
scooplievend Amsterdam zal ook liggen
in de terugkeer van Tati’s „Playtime”,
de mild-ironische visie van een betrok
ken filmer op onze tijd.
De nieuwe Nederlandse film „De in
breker” van Frans Weisz doet het goed
ADVERTENTIE
Maar op Radio Veronica
hadden ze het over dansles. Ja,
je moet het eerst leren. Maar je
leert het al dansend. Met goeie
muziek, ontspannen sfeer, leuke
lui om je heen. Puur plezierl
Hangt wel van de dans
school af, natuurlijk. Echt goed
dansen dat betekent de nieuw
ste dansen, als eerste leren, de
nieuwste hits als eerste horen
In een gezellige omgeving.
Daarcupj PUUIP^82}6!
Van de nieuwelingen is Mea Venema
een bekende. Vorig jaar verliet zij het
Haagse gezelschap voor een seizoen bij
het ballet van Geneve. Met ingang van 1
november maakt ze weer deel uit van het
Nederlands Dans Theater. Ook Ellen
Brusse is een bekende. Zij werkt na haar
opleiding bij Peter Leoneff acht jaar bij
het Nationale Ballet. De Amerikaanse
Bonnie Ashton was het laatste jaar te
zien in de operaballetten, die het Nationa
le Ballet verzorgde. Zij volgde toen nog
een opleiding aan het koninklijk conser
vatorium in Den Haag. Daar rondde ook
de Amerikaanse Sheri Gaia haar ballet
opleiding af. Zij is thans als aspirante aan
het Nederlands Dans Theater verbonden.
Voorts werden geëngageerd: de Canade
se Barbara Remington, de Australische
danseres Roslyn Anderson en Marga-
reth Wilson, de Engelsman Graham Po
well, de Duitser Gert Weigelt, en de
Amerikaan Stephen Rockford.
Förster
Förster
Petrov
Petrov
Herrmann
Yamaha
Yamaha
Schimmel
Schimmel
Prijzen van gebruikte piano’s
op aanvraag.
Enige andere merken uit onze
collectie:
Bechstein - Ibach - Bliithner -
Bechstein - Ibach - Bliithner -
Bentley - Zeitter Winkelmann
In 1919 speelde hij in Hollywood al
rollen in nu vergeten films. Grote be
kendheid kreeg hij sinds 1934 als Hopa
long Cassidy, de man op het witte paard
Topper, die niet rookte, dronk, vloekte of
meisjes zoende, en veedieven liever le
vend ving dan dat hij hen doodschoot.
Zijn films liepen altijd goed af.
de piano is zo geconstrueerd
voor uw gehele leven. Een goe
de piano is zo gecontrueerd
dat hij tenminste 50 tot 60
jaar meegaat. Dat is in deze
tijd van moderne produktle-
methoden een unicum.
De prijs voor een goede piano
met volledige klavieromvang
begint momenteel bij ca.
3000.-. Alleen de goede in
strumenten in deze prijsklasse
hebben een lange levensduur
en geven u langdurig onge
stoord muziekgenot. Wij geven
op deze instrumenten dan ook
vijf jaar garantie.
Wij noemen hieronder enige
instrumenten uit onze collectie:
Merk
Yamah
Zimmermann
Akademik
Romantik 110
Harmonie
114 K
Gavotte
Hyaku
Mikado
104 E
108/5
s Geen concessies aan de „mode van
de dag".
Boop (voor wie de zangeres Helen
Kane model stond).
In de concurrentiestrijd met Disney
werden ook pogingen gedaan de teken
film programma-vullend te maken.
Eerst kwamen de sprookjes van „Alla-
din” en „Ali Baba en de 40 Rovers”
met Popeye in de hoofdrol, vervolgens
„Popeye the Sailorman meets Sinbad
the Sailor” en tenslotte „Gulliver’s rei
zen” in navolging van Disney’s „Sneeu-
witje en de zeven dwergen” (1939).
Maar de Fleischers verloren uitein
delijk de uitputtingsstrijd. Disney had
grotere variatie in zijn fantasie-figu-
ren, speelde beter op het sentiment van
het Amerikaanse volk en wist in de
tweede wereldoorlog zowel door voor
lichtingsfilms voor de militairen als
door „clean”, rechts amusement voor
het thuisfront, benevens door een uit
breiding aan zijn tekenfilm-activiteiten
(natuurfilms, speelfilms, Disneyland)
na de oorlog een hechtere basis voor
zijn onderneming te leggen.
Maar wie nu nauwkeurig naar een
Popeye-avontuur kijkt ontdekt een
mentaliteit en een inventiviteit wat
betreft complicaties en nieuwe verwik
kelingen die beter hadden verdiend
dan een der makers vroegtijdig dood te
verklaren.
■r
1 ?5- ■-
~Z- eJ 7
