Minister Langman: Project kostte
tot nu toe 97 miljoen
Groot hartonderzoek
KEMA-REACTOR KRIJGT
in Rotterdam
ZEGE VAN DE TWIJFEL
Jongen verliest
hand
t
Protestactie protestanten:
ULSTER DOOR STAKING
WEER STROOMLOOS
E
I
Half november verkiezingen verwacht
in
W est-Duitsland
Diplomatieke betrekkingen
tussen Bonn en Warschau
Jarig Jetje zou trakteren,
kaas uit vuistje
nam ze mee...
Sabotage
kerncentrales
mogelijk
Scherpe bewaking op vliegveld
ii it it
mist nnw
licht bew. wnw
half bew. windst.
regenbui wnw
zw. bew.
regenbui
regenbui nnw
zw. bew. windst.
regenbui
zw, bew
Eveneens in Russische
stad Kaunas
Prof. Posthumus
overleden
1
HET WEER
te
Dr. Drees jr.
wordt wellicht
lijsttrekker van
DS’70
IRA-leider gevat
na vuurgevecht
Korr en bondig
t
2
DESKUNDIGEN:
ONRUSTBAREND
Si
4Ö
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1972
Ondergoed
Begroting
Stemming
Stukjes kaas met een vruchtje erop
vastgeprikt - een druifje, een
partje mandarijn, een schijfje banaan.
Dat maakt een feestelijk trakteer-
schaaltje, de kinderen vinden ’t lekker
en hun tanden blijven er gaaf bij.
Een grote klas heeft
veel Jarige Jetjes: z
is kaas uit’t vuistje
dan niet verstandiger?
(Van onze Haagse redactie)
WERKRAPPORTEN
ADVERTENTIE
verkiezingen
in
De
vervroegde
I
nw
a
dra? van
vergen.
nnw
nno
ozo
nnw
w
n
nno
nno
no
no
n
ono
nno
nno
o
n
no
nw
o
18
13
16
17
15
25
16
16
16
16
16
16
15
15
16
16
16
15
13
26
34
18
15
15
14
16
22
16
16
21
23
28
29
15
18
16
6
21
10
6
10
9
8
8
10
5
7
14
9
10
19
12
4
11
5
9
15
15
7
3
8
18
14
17
26
20
uur.
uur.
0
62
0
36
1
0
3
0
0
0
o
3
5
0
0
0
11
o
o
o
18
0
o
o
o
o
In het zuidwesten van het land heeft ir.
Wemelsfelder drie vestigingsplaatsen voor
zeer grote (kern)centrales voorgesteld: .bij
Borssele. in de Oosterscheldedam en bij
St. Philipsland.
fracties of alleen de ministers (die in dit
land lid van het parlement zijn) zich van
stemming onthouden, krijgt Brandt het
vertrouwen niet. Daarna heeft president
Heinemann de mogelijkheid het parle
ment te ontbinden en vervroegde verkie
zingen uit te schrijven. Deze zouden op 19
november worden gehouden.
In de praktijk betekent dit dat het
verkeersverdrag met de DDR de komende
week nog snel zal worden aangenomen en
een laatste poging zal worden gedaan om
het eens te worden over een ingrijpende
sociale hervorming (aanpassing van pensi
oenen, flexibele pensioengerechtigede leef
tijd. etc.) die regering en oppositie beide
in hun verkiezingscampagnes willen ge
bruiken.
Imam overleden. De imam van de Mu-
barak-moskee in Den Haag, de 66-jarige
Ajub Abubaker, is in het Haagse zie
kenhuis Westeinde overleden. Van 1955
tot 1958 heeft de imam in de Haagse
moskee gediend. Veertien maanden ge
leden kreeg hij voor de tweede maal
Den Haag als standplaats. Zijn stoffe
lijk overschot zal vermoedelijk naar het
hoofdkwartier van de missie in Pakis
tan worden overgebracht.
Het onderzoek, dat 2*4 Jaar voorbereiding
heeft gekost en 2 jaar in beslag gaat
nemen, omvat de meting van de bloed
druk, de suikervoorraad en het vetge
halte.
in
ke
rai
ze
de
Ge
an
kr
da
Is
Ie
rs
nno
n
nnw
n
zo
ozo
nnw
ver.
no
6
8
4
5
8
8
8
3
10
7
DEN
grond
van
V<
de
Argi
zilië
Chir
on tb
W
subc
gani
gisti
Ned
aani
land
leve
B
Has
tuS!
gev
de
bez<
kou
S
hee
«te
Mid
san
Kre
het
con
zow
ver
Ir
bini
mer
Pet)
in 1
voo:
Koe
in
Mac
van
spei
H
aan
ook
kan
niet
min
de
verz
eise
wor
ll
g
e
g
v
d
A
n
k
n
o*
OJ
o
0.2
0
0.8
04
0.3
0.3
0
d<
w
d(
in
d;
d(
B
Tehi
Ki
st:
mi
Dit
„C
m
ge
ze
Be
vei
ka1
te
Pa
I
«te
va<
ger
bui
als
uni
uur.
uur.
Het aantal gevallen van hart- en vaat
ziekten neemt thans onrustbarend toe,
constateert prof. Burema. Het zou vol
gens hem aanbeveling verdienen, dat
een onderzoek onder de bevolking op
dit punt op grote schaal gebeurt.
I
Op de advieslijst komen ook voor jhr.
mr. M. L. de Brauw, de vroegere minister
van Wetenschappen en mevr. S. van
Veenendaal-van Meggelen, staatssecretaris
CRM in het kabinet-Biesheuvel tot aan
haar aftreden op 20 juli. Zij nemen res
pectievelijk de derde en vierde plaats in
op de advieslijst.
AMSTERDAM. Dr. W. Drees jr, lid
van de Tweede Kamer voor DS’70 en
oud-minister van Verkeer en Waterstaat
in het kabinet-Biesheuvel, is door het
hoofdbestuur van deze partij voorgesteld
als lijsttrekker van DS’70 bij de komende
verkiezingen.
Op de Brusselse luchthaven zijn vei
ligheidsmaatregelen getroffen tegen
mogelijke aanslagen van terroristen,
evenals dat op andere luchthavens in
Europa is gebeurd. Op de foto: Be
reden politie houdt de wacht bij een
vliegtuig.
BONN. - Het besluit van Westduitsers en Polen om - bijna twee jaar
na ondertekening van hun verzoeningsverdrag - diplomatieke betrekkingen
aan te knopen en binnenkort ambassadeurs aan te wijzen, was gisteren in
Bonn het officiële hoogtepunt van een tweedaagse conferentie tussen mi
nister van Buitenlandse Zaken Scheel en diens Poolse collega Olszovski.
Het grote succes van die conferentie is echter eerder dat de Westduitse be
zorgdheid over het stoppen van het verzoeningsproces lijkt te zijn ver
dwenen. Bondskanselier Brandt heeft nu de invitatie ontvangen om spoedig
met minister Scheel in Warschau op bezoek te komen.
Bondskanselier Brandt zal woensdag in
de Bondsdag de vertrouwensvraag stellen.
Twee dagen later kan daarover worden
gestemd. Als de leden van de regerings-
De installaties van een kernenergie
centrale zijn moeilijk toegankelijk,
verklaarde ir. W. K. Wiechers van de
KEMA (Keuringsdienst Elektrotechni
sche Materialen) in Arnhem. De kern
van een reactor is opgesloten in een
zwaar betonnen systeem. Men kan er
niet zo maar binnenkomen. De gevaar
lijke onderdelen werken binnen h et
betonnen omhulsel. Bovendien werkt
de installatie met dubbele beveiligin
gen. Als een onderdeel faalt wordt het
totale proces stopgezet.
Bij een aanval van terroristen, die
iedereen op hun weg neerschieten, is
tegenhouden een moeilijke, zo niet on
mogelijke zaak. Maar het valt wel te
betwijfelen of deze zelfmoordcomman-
do’s in de reactorkern handelingen
kunnen verrichten, waardoor explosies
ontstaan. Aldus deze lezing over sabo-
tagemogelijkheden in de hoorzitting,
die de vaste commissies voor kernener
gie en milieuhygiëne van de Tweede
Kamer hielden.
Dat Brandt al vroeger dan hij aanvan
kelijk van plan was de beslissende stap
naar verkiezingen doet, is omdat verdere
parlementaire arbeid alleen nog mogelijk
is als het gaat om onderwerpen die alle
partijen wensen af te handelen.
Maximum- an mmkuum-
tamperaturau btanen- «n
buitenland
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Z.-Limburg
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbruck
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen --
Luxemburg onbewolkt
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Nice
Oslo
Parijs
Rome
SpHt
Stockholm
Wenen
Zurich
Casablanca
Istanboel
Las Palmas
Tel Aviv
Tunis
mist
half bew.
licht bew. windst.
zw bew.
Minister Langman zegde de Kamer toe,
dat bij het eventueel kritisch maken van
de reactor, zal worden toegezien dat de
procedure, voorgeschreven in de Kern
energiewet zal worden nagevolgd. De pro
cedure van beproeving, voorafgaand aan
het kritisch worden, is echter nog aan de
gang. Of met het project gestopt zal
worden hangt af van de proefresultaten
en de belangstelling van het bedrijfsleven
voor een kritisch maken. Zolang de proef
resultaten niet bekend zijn wilde de mi
nister de stenn aan het KEMA-Project
niet stopzetten.
ROTTERDAM. - In samenwerking met de
medische faculteit en het gemeentelijk
rekencentrum begint de GG en GD van
Rotterdam maandag een onderzoek
naar hart- en vaatziekten onder 4.000
mannen in de leeftijd van 45 tot 59
jaar. De mensen, die voor dit onderzoek
zjjn uitgezócht, zijn representatief voor
de mannelijke bevolking in genoemde
leeftijdklasse in de Maasstad.
De kans dat de regering er ook in
slaagt de begroting voor dit jaar te laten
aannemen is echter verkeken, een reden
te meer voor Brandt om zo spoedig moge
lijk rrieuwe verhoudingen in het parle
ment tot stand te brengen.
In studies over de toekomstige energie
voorziening van ons land, waarbij diverse
rijksdiensten zijn betrokken, blijkt het
Delta-gebied op het ogenblik veel aan
dacht te krijgen als potentiële vestigings
plaats voor nieuwe kernenergiecentrales.
Om aan de toekomstige vraag naar elek
triciteit te kunnen voldoen, moeten er
volgens de elektriciteitsbedrijven vóór het
jaar 2000 nog zes of zeven grote kerncen
trales worden gebouwd. Zo blijkt uit een
studie van ir. P. J. Wemelsfelder.
geleden minder eenvoudig was dan na
ondertekening van het verdrag werd aan
genomen. Vooral de onverkwikkelijke
parlementsdebatten in Bonrr over de ver
dragen van Moskou en Warschau hebben
voor de Polen de stemming bedorven.
Bovendien leverde de toenadering tot
Bonn economisch minder op dan in War
schau was verwacht
Het Ierse „Congres of Trade Unions”
heeft de staking veroordeeld als zijnde
„politieke chantage”. Het drong er bij de
autoriteiten op aan niet toe te geven.
Engeland heeft gewaarschuwd, dat een
industriële teruggang in Ulster meer scha
de aan de economie van de provincie zou
kunnen toebrengen dan terroristische ac
tiviteit van het Ierse Republikeinse Leger.
De Britse regering heeft inmiddels een
verzoek van de protestanten om een
openbaar onderzoek naar het neerschieten
DEN HAAG. - Minister Langman (Economische Zaken) geeft de KEMA-
suspensiereactor de zegen van de twijfel. Dat kon gisteren in de Tweede
Kamer geconcludeerd worden toen de bewindsman inging op een serie vra
gen van de Kamerleden Terlouw (D’66) en voortman (PvdA) en Weijers en
Fievez (beiden KVP). Uit het ministerieel antwoord werd duidelijk, dat
de Arnhemse reactor tot nu toe 97 miljoen gulden heeft gekost, waarvan
20 miljoen voor ontwikkeling en bouw.
Het is. aldus de bewindsman, nog te
vroeg om nu ai te zeggen, dat men met
de KEMA-reactor in een doodlopende weg
zit. Hij zei te verwachten dat het exploi
tabel maken van een suspensreactor
honderden miljoenen guldens zal vergen.
De natrium-gekoelde reactor van Kalkar,
zal volgens minister Langman al een be-
1500 tot 1600 miljoen gulden
Uit de beantwoording van minister
Langman bleek, dat vijftien jaar geleden
door het gemeentebestuur van Arnhem
een hinderwetvergunning aan de KEMA
werd verleend. Voor een laboratorium en
de
Bondsrepubliek zijn, zoals gemeld, nood
zakelijk omdat de regering Brandt de
meerderheid in het parlement heeft verlo
ren en de oppositie tegelijkertijd te zwak
is om eenvoudig een nieuwe kanselier te
kiezen (hetgeen grondwettelijk mogelijk
is).
EINDHOVEN. Prof. dr. K. Posthu
mus, regeringscommissaris voor het we
tenschappelijk onderwijs is gisteren op
70-jarige leeftijd na een kortstondige
ziekte in het Diakonessenhuis in Eindho
ven overleden.
Hoog water
Laag water
ZATERDAG 16 SEPTEMBER
Zon op 6.16 uur onder 18.53
Maan op 15,40 uur onder 23 00
BELFAST (Reuter). James Bryson,
een belangrijke leider van het „provisio
nele” IRA in Belfast, is gisteren door het
Britse leger gearresteerd. Bryson was een
van de zeven IRA-leden die in januari
van dit jaar op een spectaculaire manier
ontsnapten van het gevangenisschip
„Maidstone” in de haven van Belfast-
De afgelopen maanden heeft de rege-
ring-Brandt namelijk ervaren dat de toe
nadering tot het Oosteuropese land, dat
het meest onder het nazi-regime heeft
Prof L. Burema, directeur van de GG en
GD in Rotterdam, leidt het onderzoek.
Hij rekent erop dat zich onder de
4.000 opgeroepenen 250 zullen bevinden
die al in behandeling zijn voor hart- en
vaatziekten of onder doktershanden ge
steld moeten worden. Ongeveer 750
mensen zullen er naar zijn schatting
worden uitgehaald, die een geringe af
wijking vertonen. Bij deze mannen, die
eigenlijk geen behandeling nodig heb
ben, zal met medicijnen worden nage
gaan of verbetering van het hart- en
vatenstelsel te bewerkstelligen is. Ern
stige gevallen worden gelijk/ doorge
stuurd naar een specialist.
4H»
Het onderzoek in Rotterdam, waarvoor
internationaal grote belangstelling, is
kost tweeëneenkwart miljoen gulden. Dit
geld wordt ter beschikking gesteld door
het preventiefonds en het ministerie
van Volksgezondheid. Ook de gemeente
Rotterdam zal een bijdrage leveren.
BELFAST (Reuter). In de huizen en
fabrieken in geheel Noord-Ierland viel
gisteren de stroom weer uit als gevolg
van een staking van personeel van de
elektriciteitscentrales. Het werk werd
neergelegd uit protest tegen het doden
van twee protestantse burgers door para
chutisten van het Britse leger. Geëist
wordt dat de parachutisten worden ver
vangen door militairen van andere eenhe
den.
Tegelijkertijd met dit onderzoek, dat ge
houden wordt onder auspiciën van de
wereldgezondheidsorganisatie in Genève,
zal bij 4.000 mannen in Kaunas in de
Sovjetrepubliek Litouwen worden nage
gaan of zij in de zogenoemde „gevaren
zone” zitten. De resultaten van beide
onderzoeken zullen later met elkaar
worden vergeleken.
Deze week hadden rooms-katholieke
politici, leden van de sociaal-democrati-
sche en arbeidspartij SDLP (oppositie)
meegedeeld dat zij niet aan het overleg,
dat op 25 september ergens in Engeland
zal beginnen, zullen deelnemen tenzij de
geïnterneerden worden vrijgelaten.
Hij werd aangehouden nadat een Britse
pantserwagen in Belfast een gestolen auto
had geramd. In het daarop volgende
vuurgevecht tussen de militairen en de
vijf inzittenden van de auto werd Bryson
gewond. Hij werd daarop met drie van de
anderen aangehouden. De vijfde man zou
zijn gedood.
van twee burgers door parachutisten in
Belfast verworpen. Ds. Paisley, leider van
de protestantse Unionistenpartij, had een
dergelijk onderzoek als voorwaarde ge
steld voor bijwoning van een conferentie
van alle partijen deze maand over Noord-
Ierland.
Zo ziet het plan van de regering in
Bonn er volgens betrouwbare inlichtingen
op dit moment uit. De regeringswoord
voerders doen weliswaar officieel of het
hun onbekend is, maar dat is louter en
alleen omdat de Bondskanselier het recht
heeft zelfstandig te beslissen wanneer hij
met een vertrouwensvraag komt Zelfs
oppositieleider Barzel, die al zolang op het
laatste woord van Brandt wacht, twijfelt
echter sinds gisteren niet meer. Hij is
„blij dat de Bondskanselier eindelijk de
moed heeft gevonden om het mislukken
van zijn regering toe te geven”.
Op 2 november 1967 werd prof. Posthu
mus benoemd tot regeringscommissaris
voor het wetenschappelijk onderwijs. Hij
verleende de ministers van Onderwijs en
Wetenschappen en van Landbouw en Vis
serij bijstand voor de herstructurering
van het wetenschappelijk onderwijs, een
taak waaraan hij zich met volle inzet
wijdde.
De bijdragen van prof. Posthumus aan
het onderwijskundig denken waren van
groot belang. Zijn onderzoek naar en
gevolgtrekkingen over beoordelingsge-
woonten in het onderwijs genoten alom
faam. Van grote betekenis worden voorts
onder meer geacht zijn stellingen over de
grenswaarde van de overdracht van ken
nis en van de daarbij tot middel dienende
onderwijsdichtheid.
HAAG. Tegen de achter-
van de terreurgebeurtenissen
de laatste weken kwam tijdens
een hoorzitting in de Tweede Kamer
gisteren de vraag naar voren hoe kern
centrales tegen sabotage zijn te beveili
gen. Naar de mening van deskundigen
is het tegenhouden van zelfmoordcom-
mando’s een haast onmogelijke zaak.
Maar het is wel de vraag of dergelijke
terroristen een kernreactor in een cen
trale zouden kunnen opblazen.
Omgekeerd ergerden de Westduitsers
zich aan het feit dat sinds de onderteke
ning van het verdrag geen stroom van
enkele honderdduizenden „Duitse Polen”
uit de gebieden die eens tot het Duitse
rijk hoorden westwaarts kwam, maar tot
dusver slechts 40.000 mensen mochten
vertrekken. De stroom is zelfs de laatste
maanden geheel tot stilstand gekomen.
Achteraf lijkt het erop dat de Westduit
sers hun verwachtingen op dit punt onre
delijk hoog hadden gesteld.
Beide regeringen zijn het erover eens
dat de economische betrekkingen verder
moeten worden uitgediept, wat vermoede
lijk tot een liberalisering van de Duitse
import uit Polen zal leiden. In de Bonds
republiek lopen namelijk weliswaar meer
mensen in Pools ondergoed rond dan in
een van de andere EEG-landen, maar
pratend over hun omvangrijke uitvoer
van textiel, hebben de Polen er hun
Westduitse gesprekspartners in het verle
den herhaaldelijk op gewezen dat geen
ander EEG-land zulke strenge beperkin
gen stelt aan het handelsverkeer met hun
land.
VOORUITZICHTEN VOOR ZONDAG:
Voornamelijk droog met nu en dan zon en
temperaturen aanhoudend beneden normaal.
Aantal uren zon: 1 tot 8; minimum tempe
raturen: van 0 tot 4 graden onder normaal;
maximum temperaturen: van 1 tot 4 graden
onder normaal; kans op een droge periode van
ten minste 12 uur: 90 percent; kans op een ge
heel droog etmaal: 70 percent.
Normale temperaturen tot 17 september: mini
mum 13. maximum 18 graden
Protest tegen ruilverkavelingen. In een
scherp gestelde brief heeft het bestuur
van de streek WV ’s-Hertogenbosch en
de Meierij bij het provinciale bestuur
van Noord-Brabant geprotesteerd tegen
aan de gang zijnde en geplande ruilver
kavelingen. De VVV vreest d at niet
alleen in de Meierij maar ook in da
andere delen van Noord-Brabant oude,
vertrouwde, karakteristiek Meierse
landschappen, verdwijnen of worden
„geconfectioneerd” door de ruilverkave
ling tot karakterloze landschappen.
Rode-Kruishulp. Het Nederlandse Rode
Kruis heeft kindervoeding en dekens
bestemd voor vluchtelingen uit Boeroen-
di in Tanzania verscheept naar Dar Es
Salaam.
Er bevinden zich in Tanzania meer dan
20.000 vluchtelingen uit Boeroendi na
de mislukte staatsgreep van 29 april
tegen het bewind van president Michel
Micombero en de daarop volgende mas
samoord op de leden van de stam der
Hoetoe’a.
ZATERDAG 16 SEPTEMBER
8.55 uur en 21.23
4.15 uur en 16.35
Eén van de doelstellingen van het huidige
onderzoek is dan ook na te gaan of dit
mogelijk is. Prof. Burema wil gege
vens verzamelen over de methode om
mensen op basis van vrijwilligheid te
ondetzoeken en onder behandeling te
krijgen. „Het is interessant te weten of
de mensen zonder meer bereid zijn zich
te laten onderzoeken en welke beweeg
redenen de weigeraars hebben,” aldus
de professor die zich afvraagt of het
onderzoek bij sommige mensen geee.
schrikeffect zal geven.
de kernreactor werd jaren later een nieu
we vergunning aangevraagd. Arnhem aar
zelde met het verlenen van die vergun
ning. De minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid had aan de KEMA en de
gemeente Arnhem intussen wel meege
deeld geen bezwaren tegen verlenging van
de vergunning te hebben. Wel wenste hij
een nieuw onderzoek voor de reactor
kritisch zou worden. De hinderwetproce-
dure was, aldus de bewindsman, niet he
lemaal duidelijk. De gemeente Arnhem
gaf geen nieuwe vergunning omdat er
onvoldoende inzicht in de vormgeving en
het functioneren van de reactor was.
Sinds de inwerkingtreding van de kern-
nergiewet behoeft Arnhem nu geen ver
gunning meer te verlenen.
De commissie-Böttcher, die het Arn
hemse project bekeek, adviseerde voor
1973 de bijdrage te stoppen, een opvatting
die de minister niet deelde, getuige zijn
mededeling dat pas volgend jaar het punt
van het al of niet kritisch maken aan de
orde kan komen. De minister verwacht
dat de KEMA in staat zal zijn in dat jaar
de nu nog bestaande problemen op te
lossen. Voor 1973 komt er dus nog zo’n
bedrag van rond 2,5 miljoen gulden op de
rijksbegroting.
APELDOORN. Een 14-jarige Apel-
doorner is zijn 1 inkerhand kwijtgeraakt
toen hij in het schuurtje achter de wo
ning van zijn ouders aan een 13-jarig
vriendje wilde laten zien hoe een .bom’
moet worden gemaakt.
De jeugdige Apeldoorner. die graag
scheikundige proeven neemt, stopte een
hoeveelheid chemicaliën in een koperen
buis en sloeg vervolgens de opening daar
van met een hamer dicht. Daardoor ont
stond een ontploffing. De linkerhand van
de jongen werd zodanig verwond, dat zij
moest worden geamputeerd.
zw. bew. wnw
zw. bew.
zw. bew.
licht bew.
geh. bew.
half bew.
onbewolkt
geh. bew.
mist
geh. bew.
zw. bew. wnw
onbewolkt
regen
licht bew.
onbewolkt
half bew.
half bew. windst.
licht bew.
regen
zw. bew.
zw. bew.
geh. bew.
geh. bew.
geh. bew.
mist
zw. bew.
zw. bew. windst.
no
nnw
