Bezuinigingen in
MEER DAN 10 MILjako
exploitatiesf e er
VOOR ONDERWIJS
krij gsmachtdelen
OP BEGROTING DEFENSIE 11 PERCENT
MEER DAN IN 1972
Produktie
m
tuinbouw
stijgt
Minister Engels (CRM) trekt 8 ton
meer uit voor beeldende kunst
F
We ge n belast i ng
gaat omhoog
met minder
doen.
Minister De Koster wil geen gedwongen afvloeiing
Veertig kilometer aan
autosnelwegen erbij
Diplomaten
moeten het
Weinig ruimte voor nieuwe activiteite
„Particuliere bijdrage aan welzijn bevorderen”
t
f
SlliBr
ACHTERSTAND
Politieopleiding
op Woensdrecht
start in 1973
WIJKCENTRA
GROOT
„Zwakke geslacht
leeft het langst
1
V f O
r Ollli
17
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1972
16
in
ie
MANOEUVRE
(Van onze Haagse redactie)
>k
GEEN STANDPUNT
EEN PERCENT
st.
en
(Van onze Haagse redactie)
Musea
de.
sse.’
DEN HAAG Voor het eerst
stijgt de begroting voor Onderwijs
en Wetenschappen boven de tien mil
jard gulden; ze beloopt om precies te
zijn 10.066.700.000, oftewel ruim
23 percent van de totale rijksbegro-
ting. Dat betekent een stijging met
oijna twee miljard gulden vergeleken
met 1972. Niettemin biedt de onder
wijsbegroting voor komend jaar nau
welijks ruimte voor nieuwe activi
teiten.
I
DEN HAAG Het begrip „wel
zijn” dreigt te degraderen. Sociale en
culturele voorzieningen voor een
menswaardige ontplooiing blijven
echter evenzeer nodig als brood. Mi
nister Engels van CRM acht het daar
om verheugend dat de ministerraad
in beginsel besloten heeft tot de op
richting van een interdepartementale
„welzijns”-dienst. Dit blijkt uit de
Memorie van Toelichting bij de be
groting van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk voor 1973.
DEN HAAG Hoewel in de eerst
volgende (ruim) vier jaar de totale
sterkte aan vrijwillig militair en
burgerpersoneel met tien percent zal
worden teruggebracht, wijst minister
De Koster (Defensie) zeer nadrukke
lijk gedwongen afvloeiing om aan
de eis van de commissie-Van Rijcke
vorsel te voldoen van de hand. Dat
is één van de in het oog springende
punten uit de defensiebegroting, die
voorziet (voor 1973) in een bedrag
dat ruim 11 percent hoger ligt dan
in 1972. Vrijwel al het extra geld
wordt opgeslokt door salarismaat
regelen en prijsstijgingen. In totaal
zal in 1973 5.189.602.000 worden
uitgegeven. Dat is 527.078.000 meei’
dan in 1972. Voor de prijsstijgingen
(zo’n vier tot vijf percent) is een be
drag van 274 miljoen extra be
rekend.
(Van onze Haagse redactie)
e
•i
in
veel probleemkinde-
1.
3
I-
percentage van
Op enkele punten wordt in 1973 priori
teit gegeven aan scheppende kunsten en
aan experimenten. De beeldende kunsten
staan voor dat jaar met 4,7 miljoen gul
den op de begroting, hetgeen een verho
ging van bijna 804.000 gulden inhoudt.
Het voor experimenten en kunstzinnige
vernieuwingen beschikbare bedrag heeft
De minister heeft
zijn ambtenaren te
het opstellen van
ging van kleuterschool en basisschool te
bevorderen zal binnenkort een wetsont
werp worden gepubliceerd. Het gaat om
de grootste onderwijskundige manoeuvre
die ooit heeft plaatsgevonden: 15.000 scho
len zijn daarbij betrokken.
Bij defensie zal bovendien voor 1973 op
de exploitatieuitgaven één percent (een
bedrag van 40 mln) worden bezuinigd.
Van de totale afvloeiing van 33.000 man
vrijwillig dienend militair en burgerperso-
DEN HAAG In de defensiebegroting worden voor de drie krijgsmachtdelen onder
meer de volgende maatregelen voorgesteld, die vooral bedoeld zjjn als bezuiniging in
de exploitatiesfeer.
Verwacht wordt dat met de bouw van
een nieuw algemeen rijksarchief in Den
Haag in 1974 kan worden begonnen. Plan
nen tot nieuwbouw van rijksarchieven in
enkele provincies bevinden zich in een ver
gevorderd stadium.
LANDMACHT:
Organisatorische wijzigingen (samenvoeging van staven).
De drie huidige territoriale bevelhebbers zullen worden vervangen door één natio
naal territoriaal commandant.
jVVVVVVWVWUVVWWVIMAAfMWWWVIAfVWMWVVVWlAfVVVWVVk/V
LUCHTMACHT:
Personeelsbesparing in 1973 voor 500 man, voornamelijk door samenvoeging van
commando’s.
Op de begroting voor 1973 is een ruimte van 30 miljoen gehouden voor de ver
vanging van de Starfighter-straaljager, waarover in 1973 nog een principe-beslis-
sing moet worden genomen.
I
neel in de komende vier jaar, zullen er
slechts 24.000 worden aangevuld. De 9000
man minder op een totale sterkte van
90.000 betekend een personeelsinkrimping
van tien percent. De Commissie-Van Rjj-
ckevorsel wilde het liefst voor 1 januari
1973 al 3000 man minder zien.
voor 1973 is minister De Koster weer
terecht gekomen op het gebruikelijke ge
middelde van de laatste jaren.
De verdeling van het uit te geven geld
over de krijgsmachtdelen is evenals voor
gaande jaren marine landmacht lucht
macht als 1 2 1.
Bij de subsidiëring van muziekscholen
vraagt de minister zich af of het niet
juister zou zijn, dat de overheid zich
voornamelijk richt op de algemene vor
ming en de groepslessen. Voor de overige
vormen van kunstzinnige vorming is op
de begroting een bescheiden extra bedrag
uitgetrokken om bepaalde nicve ontwik
kelingen aan te moedigen.
Dat ene percent is de eerste aanzet van de
door de Commissie-Van Rijckevorsel
voorgestelde en door minister De Koster
overgenomen bezuiniging van 8 percent in
de periode van 1973 tot en met 1975.
Minister De Koster kan echter over de
bezuinigingsplannen na ’73 maar heel wei
nig zeggen, omdat het kabinet-Biesheuvel
dan verdwenen is.
Andere belangrijke beleidsvoornemens
voor het komende jaar bij defensie, af ge
zien van de eerdergenoemde personeelsin
krimping:
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. De dalende tendens
de levensverwachting bij de geboorte van
mannen zet zich voort, het cijfer is nu
70,7 jaar. Voor vrouwen is sprake van een
stijging: nu 76,5 jaar. Het groeiende ver
schil tussen beide categorieën wordt onder
meer toegeschreven aan het naar verhou
ding grote aantal mannelijke doden bij
verkeersongevallen en aan hogere sterfte
door hart- en vaatziekten en kanker.
Minister Stuyt noemt de geboortebeper
king en het ongewenste kind een van de
kritische problemen waarmee de samenle
ving kampt. Het streven is erop gericht de
voorlichting over anti-conceptiva te be
vorderen om die in' alle lagen der bevol
king bekendheid te geven. De bewindsman
ziet de toepassing van abortus-provocatus
als een uiterste noodmaatregel en niet als
een alternatief middel tot geboorterege
ling. Meer en meer dient de jeugd te
worden voorgelicht over een gezonde leef
wijze in het kader van ziektepreventie.
In de beleidsnota, die als bijlage fun
geert bij de memorie van toelichting,
wordt getracht aan te geven hoe in de
toekomst gewerkt kan worden aan de
verbetering van de samenhang tussen alle
onderwijsvormen, aan de verhoging van
het onderwijsresultaat en aan de efficien
cy van het onderwijs. Om de samenvoe-
rijksweg 1); Putte-Ossendrecht (4 fcm van
rijksweg 19); en in Amsterdam 1,5 km
van de ringweg 10, tussen Middenweg en
rijksweg 1 in oost. Hiermee is circa 60
miljoen gulden gemoeid.
verder de bedoeling
laten beginnen met
een wetsontwerp tot
verlaging van de toelatingsleeftijd voor de
kleuterschool. Die ligt nu nog op 4 jaar,
maar die zou op 3 jaar en negen maanden
moeten worden gesteld.
Omdat naar het inzicht van de minister
de Nederlandse filmproduktie zich nog
steeds niet zelf kan bedruipen, acht hij
het noodzakelijk dat de filmkunst extra
aandacht krijgt. Deze sector krijgt 439.000
gulden meer dan in 1972.
Het totale dienstplichtigen-beleid wordt
in de toelichting op de begroting alleen
maar aangeduid, maar door de minister
worden geen standpunten ingenomen, om
dat het hier gaat om lange-termijnbeleid.
Zonder overigens zelf een standpunt in te
nemen, vermeldt De Koster enkele op
merkelijke aanbevelingen van de interde
partementale commissie Dienstplichtigen-
beleid, die een belangrijke beleidsaandui-
ding voor de komende jaren kunnen zijn:
Afschaffing van het studie-uitstel voor
opleidingen waarmee men begint na het
jaar waarin met 17 jaar wordt;
Verlaging van de dienstplichtige leef
tijd tot 18 jaar:
Afschaffing van uitstel wegens kost
winnerschap en broederdienst (door die
maatregel waarvoor wetswijziging nodig
is, zullen er jaarlijks 14.500 man dienst
plichtigen „extra” komen).
Eigenlijk kan de bewindsman op slechts
twee nieuwe punten wijzen:
Het hele lager beroepsonderwijs (lts’en,
huishoudscholen, leao’s, lagere landbouw
scholen en lagere middenstandsscholen)
wordt per 1 augustus 1973 vierjarig. De
invoering van deze cursusverlenging vindt
plaats van het tweede jaar af.
Wat betreft de orkesten en de muziek-
praktijk zal een zelfde bedrag als voor
1972 beschikbaar worden gesteld, met een
mogelijkheid tot een lichte verhoging.
Voor de beeldende kunst is dit jaar een
nieuw beleidsplan voorgesteld. De aanko
pen van beeldende kunst zullen voortaan
rechtstreeks gericht worden op het sa
menstellen van tentoonstellingen, die via
een expositie-apparaat en de provinciale
en lokale expositiegelegenheden aan een
zo breed mogelijk publiek zullen worden
aangeboden.
Mede door de bezuinigingen in de ex
ploitatiesfeer zal het steeds minder wor
dende aandeel in de begroting voor inves
teringen van de laatste jaren, tot het
verleden behoren.
De bloementeelt onder glas steeg jaar
lijks met gemiddeld ruim 160 hectare en
bereikte in 1971 een omvang van 1876
hectare en zal dit jaar de 2000 hectare
overschrijden. Bij de championteelt heeft
zich een soortgelijke ontwikkeling voorge
daan. De produktie steeg van 16.000 ton in
1967 tot 34.600 ton in 1971. Het econo
misch belang van de championteelt wordt
versterkt door het feit, dat ten minste 65
percent van de produktie wordt verwerkt
door de Nederlandse industrie.
Op 1 juli 1972 hadden 2909 tuinders een
aanvraag ingediend om in aanmerking te
komen voor een subsidie van 3000 voor
de overschakeling van zware stookolie op
aardgas. 2234 aanvragen werden goedge
keurd en omgezet in overeenkomsten, 464
aanvragen zijn nog in behandeling en 211
aanvragen werden of ingetrokken of afge
wezen. Het grootste aantal aanvragen is
afkomstig uit Zuid-Holland. Er bestaat bij
de tuinders verwarring over de omschake
ling, vooral door de onstabiele verhouding
tussen olie- en gasprijzen. De minister
wijst er met klem op, dat reeds om reden
van milieuvervuiling omschakeling op
aardgas gewenst is.
Financiële spanningen in de wereld van
Monumentenzorg vormen nog steeds een
bron van grote bezorgdheid. De beschik
bare middelen, zo vreest de minister, zul
len immers grotendeels moeten worden
gebruikt voor de overschrijdingen van
reeds begonnen gesubsidieerde restaura
ties.
Ingrijpende herziening van de top
structuur van het ministerie van defensie
(daarop is ex-staatssecretaris Van Es van
defensie afgetreden).
j=- x/Begrohng1973?\ a
yca.5,4jniljard gld}
MARINE:
Mijnendienst: Beemsterklasse-schepen worden uiterlijk in 1976 af gevoerd van de
sterkte.
De helikopters van de Marine Luchtvaart Dienst zullen uit de Nederlandse Antillen
naar Nederland worden teruggehaald.
De kruiser De Ruyter is vervroegd uit dienst genomen. Er valt even een hiaat,
maar dat zal snel worden opgevuld door de bouw van een tweede bevoorradings
schip en een geleide wapenfregat.
Eind 1973 zal de bouw van de eerste vier Standaard-fregatten worden aanbesteed.
Verder is 128 miljoen uitgetrokken voor
reeds eerder begonnen werkzaamheden
aan wegen in de omgeving van Amster
dam, 105 miljoen bij Rotterdam, 34 mil
joen bij Den Haag, 54 miljoen bij Utrecht.
Hiertoe behoren ook de verbreding van de
wegen tussen Schiphol en Burgerveen
(waar in 1970 de eerste massale ketting
botsing plaatsvond), tussen Gouda en
Utrecht, tussen Abcoude en Oudenrijn.
Circa 320 miljoen ie gereserveerd voor
soortgelijke werkzaamheden in de rest
van Nederland.
In verband met de belangrijke kosten
stijgingen in deze sectoren, is de begroting
voor musea, monumenten en archieven
respectievelijk met 3,7 miljoen, 2,6 mü-
joen en 1,1 miljoen gulden verhoogd. Het
Rijksmuseum Vincent van Gogh zal in
het komende voorjaar worden geopend.
Eveneens in 1973 wordt heropening ver
wacht van het gerestaureerde rijksmu
seum Meermanno-Westreenianum.
DEN HAAG. In 1973 kan een be
scheiden begin worden gemaakt met de
subsidiëring van een aantal noodzakelijke
structurele verbeteringen in de financiële
positie van gesubsidieerde instellingen op
het terrein van de buurt- en wijkopbouw.
Zo zal het subsidiepercentage in de perso
neelskosten van de uitvoerende instellin
gen worden verhoogd tot 47. Ook is er
enige financiële ruimte voor versterking
van het werk in oude en nieuwe stedelij
ke woonwijken. Aldus de memorie van
Toelichting bij de CRM-begroting.
Subsidieaanvragen voor aanstelling van
functionarissen, die voorlichting geven
over renovatieplannen in oude stadswij
ken, nemen zodanig toe, dat het noodza
kelijk is gebleken het betreffende begro
tingsbedrag te verhogen.
Er bestaat een grote achterstand voor
wat betreft wijkcentra voor meervoudig
gebruik. De achterstand in het westen van
het land zal niet meer kunnen worden
ingelopen. Voor dorpshuizen zullen geen
rijksgelden meer beschikbaar worden ge
steld.
Op het ogenblik wordt gestudeerd op
alternatieve mogelijkheden die de plaats
moeten innemen van de huidige Beelden-
de-Kunstenaarsregeling. Ter ondersteu
ning van een beleid, waarin aan de edu
catieve functies van de beeldende kunst
grote aandacht zal worden geschonken, is
in de begroting een extra-bedrag van
400.000 gulden opgevoerd.
Voor uitbreiding van experimenten
met onderwijs aan de werkende jeugd is
10 miljoen uitgetrokken. Verder is nog
eens drie miljoen opgevoerd voor het
voorbereiden van programma’s voor de
tweede vormingsdag, die in 1974 voor de
15-jarigen en een jaar later voor de 16-
jarigen zal worden ingevoerd.
De belangrijkste bezuiniging vindt
plaats in het hoger beroepsonderwijs
(hts’en, academies). Opbrengst 13,6 miljoen
gulden.
Noch bij het kleuteronderwijs, noch bij
het basisonderwijs wordt komend jaar de
leerlingenschaal verlaagd, zo blijkt uit de
toelichting op de begroting.
Het enige wat minister Van Veen in het
uitzicht stelt zijn 40 boventallige kleuter
leidsters. Deze zullen ingezet kunnen wor
den in scholen met
ren.
Er moet meer orde komen in de be
schikbare leermiddelen. Het totale aantal
titels van schoolboeken bedraagt thans
20.000 tot 25.000; jaarlijks komen daar
ongeveer 3500 tot 4000 nieuwe titels bij.
Om op korte termijn tot een beperking te
komen zou het onderwijs zelf initiatieven
moeten nemen. Onderwijskringen spreken
namelijk van een chaos op de boeken
markt.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Het inkomen van de
ambtenaren van de buitenlandse dienst
zal met 5 percent worden ingekort. Dit
is de belangrijkste bezuinigingsmaatre
gel die minister Schmelzer van Buiten- I
landse Zaken voor zijn departement
heeft aangekondigd.
De bezuinigingen moeten vooral
worden gezocht in de representatiever- I
goedingen, die een integrerend onder
deel vormen van de valuta-inkomens.
In de memorie van toelichting op de
begroting van het ministerie van Bui-
tenlandse Zaken wordt dan ook ge- I
sproken van de noodzaak om „de uit- I
gaven te remmen ten aanzien van I
representatie en dienstreizen.”
UITGAVEN VOOR .DEFENSIE
Jonh*begrotmg 1900-197^
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. De tuinbouwproduktie
is in 1971 met 11,5 percent gestegen ten
opzichte van 1970. Deze stijging heeft
zowel betrekking op de sierteelt, waar een
toeneming met 184 miljoen werd ge
boekt. De voedingstuinbouw boekte een
toeneming van 94 miljoen. In het bij
zonder de cultures onder glas met
name de bloementeelt en de champion
teelt hebben, gestimuleerd door goede af
zetmogelijkheden, de laatse jaren een goe
de ontwikkeling doorgemaakt.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Met de aangekondigde
opleiding van Mobiele (politie) eenheden
op het vliegveld Woensdrecht wil de rege
ring in de loop van volgend jaar een
begin maken.
Voorlopig komt er geen nieuwe subsi
dieregeling voor vaste toneelgezelschap
pen. Wél Is «en nieuwe, samenvattende
benadering van het subsidievraagstuk
voor het gehele toneel noodzakelijk, maar
de realisering ervan is niet eerder dan in
1974-’75 te verwachten. Ook voor de mime
is een herziening van de subsidlegrondslag
van groot belang.
Dat blijkt uit de toelichting op de
begroting van Binnenlandse Zaken. Op
Woensdrecht zal, zoals bekend, een oplei
dingscentrum worden bevestigd, waar de
gemeentepolitie gaat oefenen voor een
optreden bij ernstige ordeverstoringen. De
training is ook gericht op eventuele acties
bij terreurdaden.
Nog dit jaar kan een voorontwerp van
wet verwacht worden met betrekking tot
het in samenhang-brengen van het hoger
beroepsonderwijs en het wetenschappelijk
onderwijs. De bewindsman streeft er ver
der naar dat de toegang tot het hbo
vanuit het havo helemaal open komt.
Minister De Koster wil grote spoed
zetten achter de voorbereidingen van de
door hem in juli dit jaar al openbaar
gemaakte reorganisatie van de defensie-
top. Die verandering van verticale naar
horizontale structuur heeft onverwacht
een actueel tintje gekregen door de felle
interne ruzie en het daarop volgende ont
slag van staatssecretaris Van Es.
minister Engels kunnen verhogen van
t 820.000 tot 1 miljoen gulden.
Omgerekeyd in percentages wordt voor
1973 ruim 3,7 percent uitgegeven voor
defensie. Dat is iets meer dan de minder
heid van de Commissie-Van Rijckevorsel
(die de defensie-inspanningen kritisch
bekeek) bij zijn aanbeveling wilde. Men
kwam een half jaar geleden uit op een
percentage van 3,945, maar bij nieuwe
berekeningen op basis van de laatste cij
fers van het nationaal inkomen blijkt dat
3,67 te moeten zijn. Met het percentage
(Van onae Haagse redactie)
DEN HAAG. De opcenten op de
motorrijtuigenbelasting worden met
2.24 per auto verhoogd, zodat in totaal
200 miljoen meer aan extra opbrengst
wordt verkregen, aldus minister Udink in
de sterk besnoeide begroting van Verkeer
en Waterstaat. Op vijf plaatsen kan wor
den begonnen met de aanleg van nieuwe
autosnelwegen; 640 miljoen is uitgetrok
ken voor afbouw of verbetering van be
staande wegen. Aan de Instelling van een
Algemeen verkeersfonds blijken zoveel fl-
nancieel-economische en bestuurlijke pro
blemen te zitten, dat de inwerkingtreding
van dit fonds niet in 1973 kan worden
verwacht
De besnoeiing in de uitgaven van Ver
keer en Waterstaat oorzaak van het
aftreden van minister Drees beschrijft
zijn opvolger Udink als „waartoe onderge
tekende in betere omstandigheden liever
zou zijn overgegaan”. Hij voegt daaraan
toe „dat de thans voorhanden zijnde mid
delen hem tot een redelijke verzorging
van de hem toevertrouwde belangen in
alle sectoren van het departement in staat
stellen”. Op het gebied van Verkeer en
Waterstaat zijn de uitgaven voor 1973 12,7
percent hoger en belopen nu 5,127 mil
jard.
De uitgaven voor de droge waterstaat
wegen, bruggen, tunnels zijn met
163,3 miljoen verlaagd. Voor de aanleg
van nieuwe rijkswegen is 700 miljoen
uitgetrokken, voor onderhoud en verbete
ring 210 miljoen.
Voorgesteld wordt de aanleg van rijks
weg 73 tussen Nijmegen en Boxmeer (28
km, in ruil voor Ressen-Babberich van
weg 15); Borne-Almelo (4 km van rijks
weg 35); Bornerforoek-Borne (3 km van-
f
