Werknemers:
MINISTERS BETREUREN
BEZETTING VAN ENKA
Perscommentaren
op troonrede
Waldheim betreurt
aanval van Israel
Kado!
Raad van Bestuur: „Onwettig”
Wij gaan door”
„Zwarte september”: een mysterie
Rechtspositie
Dwangarbeid
wegens kaping
vliegtuig
Optreden van
politie in
München
juist
Ambtenaren
meer verlof
vakbonds
activiteiten
gevangenen
wordt beter
Wrijving tussen Libanon en Palestijnen
dak tnakkebjk!
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1972
99
Buitenspel
„Ordelijke boel”
Commissie Bondsdag:
J
Regenworm
Geen vooruitgang
I
Belegering
(Van onze Haagse redactie)
een wetsontwerp
hoogge-
een
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
(Van onze redactie economie)
t
Volgens de Britse minister van Buiten-
JERUZALEM Zwarte September is een mysterieuze beweging.
Leiders zijn niet met name bekend, althans niet met zekerheid, er is geen
hoofdkwartier, geen organisatievorm en geen ideologie. De geheim
zinnigheid en het spectaculaire karakter van hun acties, dat zijn de be
langrijkste factoren voor hun „succes”. Voor het eerst liet Zwarte Sep
tember van zich horen in november 1971. De Jordaanse premier Wasfi
Teil werd toen in zijn hotel in Cairo vermoord. Vier Palestijnse studen
ten die de aanslag hadden gepleegd, werden door de Egyptische autori
teiten na een paar weken vrijgelaten.
Voorzitter Piet Brussel van de Industrie
bond NKV zei ’s avonds laat dat de actie
in overleg met de drie bonden is begon
nen. De bonden staan er ook achter.
Het is duidelijk dat de Israëliërs er
belang bij hebben de zaken zo eenvou
dig mogelijk voor te stellen. Immers,
als een kleine ongrijpbare beweging
niets anders blijkt te zijn dan de grote
broeder, El Fatah zelf, dan kan je
eenvoudig de Palestijnse commando’s
aanpakken, en dat is wat er nu ook
gebeurt. Het valt niet te ontkennen dat
de Arabische landen belang hebben bij
het Palestijnse verzet, zeker nu zij
militair onmachtig zijn iets tegen Is
rael uit te richten.
Intussen heeft de Israëlische inlich
tingendienst een paar namen laten uit
lekken van personen die zij als leiders
van de Zwarte September beschouwt.
Dat is Salah Kalef, een 38 jaar oude
Palestijn die ook bekend staat onder
de naam Abu Aijad en de tweede is
AU Hassan Salami, de soon van een
man die zich in de jaren veertig een
reputatie had verworven In Palestina
als terrorist in dienst van de groot-
Moefti van Jeruzalem, Haj Amln El
Hoessein!.
Het interessante van de twee Zwarte
September-leiders is dat zij beide ko
men uit de kring van de voormalige
groot-Moefti van Jeruzalem, Hoesseini.
Voor de Israëliërs is Hoesseini een be
grip. Hij was gedurende de jaren dertig
en veertig onder het Britse mandaat de
leider van het Palestijnse verzet tegen
de zionistische immigratie. Maar hij
schuwde de terreur niet, noch tegen de
zionisten noch tegen zijn eigen broe-
lers om zijn positie te handhaven. In
de jaren 1936-1939 liet hij alleen al
3000 Palestijnen vermoorden. Hoesseini
staat bekend als buitengewoon reactio
nair en corrupt, en het meest berucht
is hij wel geworden door zijn samen-
Onder leiding van de drie betrokken
vakbonden van NVV, WKV en CNV
hebben ongeveer 850 werknemers het
Bredase bedrijf van ENKA bezet. Op
de foto maakt een vakbondsfunctio-
naris bekend dat er niet meer gewerkt
zal worden tot het AKZO-bestuur na
dere gegevens heeft verstrekt.
Met Postgiro gratis
girokaarten; die u gratis
verzendt in gratis enveloppen.
En nog rente toe!
„Waarom doet het parlement geen en
kele poging om een dam op te werpen
tegen de toenemende morele ontwrich
ting”, zo vraagt het Nederlands Dagblad
In overleg met het actiecomité zal de
actie ook worden beëindigd. Wanneer dat
is kon Brussel niet zeggen. Doel van de
bezetting is de problemen van de met
ontslag bedreigde werknemers duidelijk in
de openbaarheid te brengen. „De structuur
van de maatschappij moet veranderen”,
voegde NKV-Voorman daaraan toe, „niet
langer de macht in de handen van enke
len”. Bekend is dat de bonden gebelgd
Een woordvoerder van het Amerikaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken heeft
gisteren zijn leedwezen uitgesproken over
de Israëlische vergeldingsaanval op Liba
nees gebied. „Wij betreuren elke geweld
daad en het verlies van onschuldige men
senlevens”, aldus woordvoerder Charles
Bray „Ongeacht of het om militaire dan
wel om terroristische acties gaat”. Volgens
hem kan het grensgebied rustig zijn als er
aan de activiteit van de Palestijnse com
mando’s een einde komt.
De Libanese minister van Buitenlandse
Zaken, Khalil Aboe Hamad, heeft gisteren
gezegd dat zijn regering niet van plan is
militaire acties te ondernemen tegen Pa
lestijnse guerrillabewegingen. Berichten in
dit weekeinde wezen op een crisis tussen
het Libanese leger en de guerrillastrijders.
De Palestijnse radio in Damascus had zon
dag gezegd dat het Libanese leger op het
punt stond guerrillastrijders aan te vallen.
BONN (Reuter). De commissie voor
Binnenlandse Zaken van de Westduitse
bondsdag heeft gisteren verklaard dat de
politie in de zaak van de Israëlische
gijzelaars van de Olympische Spelen in
München op de juiste wijze is opgetreden
en dat er juiste beslissingen zijn genomen.
Zwarte September verklaarde bij die
gelegenheid dat haar voornaamste doel
is het vermoorden van koning Hoessein
en zijn familie. Ze heet Zwarte Sep
tember als herinnering aan de burger
oorlog in Jordanië die in september
1970 plaatshad en waarbij koning
Hoessein de Palestijnen in Jordanië
elimineerde.
In de bezette fabriek te Breda was de
stemming overigens gisteravond vastbera
dener dan ooit. Vooral nadat bekend ge
worden was, dat dé raad van bestuur van
de Enka gezegd had de bezetting onwettig
te achten. Die leden van de directie van
het Bredase bedrijf, die nog in de fabriek
aanwezig waren, hebben het terrein daar
na pas verlaten.
DEN HAAG. Het overheidspersoneel
krijgt meer verlofmogelijkheden om vak-
bondsaktiviteiten te bedrijven. Het gaat
hier om een proef die voor één jaar zal
worden genomen. Bovendien zal de rijks
overheid zoveel mogeljjk zaalruimte ter
beschikking stellen om de ambtenaren
gelegenheid te bieden om vergaderingen
en overleg voor te bereiden.
en scholingswerk van
overheidspersoneel.
De minister zal ook
en gemeenten vragen
Er volgden aanslagen op de Jordaan
se ambassadeurs in Londen en Genève,
en op de moeder van koning Hoessein.
Dan voor het eerst een serie aanslagen
op de zogenoemde „imperialistische be
langen”. Op 6 februari ontploften gas
opslagplaatsen in Ommen en Ravein-
stein in Nederland. In Hamburg werd
sabotage gepleegd in een wapenfabriek
en een oliepijpleiding.
Intussen hadden de acties zich ook
tegen Israel gericht. Op 8 mei werd
een Sabena-vliegtuig gekaapt naar Tel
Aviv. De kaping mislukte uiteindelijk.
Op de vraag wat Zwarte September is,
landse Zaken, Sir Alec Douglas-Home,
schept het vertrek van de Russische advi
seurs uit Egypte de mogelijkheid op een
nieuw onderzoek naar de kansen voor een
vreedzame regeling van het conflict in het
Midden-Oosten. Douglas-Home zei dit gis
teren bij een diner in Londen, dat hij
aanbood ter ere van het bezoek van zijn
Egyptische collega, El Zayyat, aan Enge
land.
Engeland zal voolopig geen wapens aan
Egypte leveren. Volgens Britse regerings
kringen hebben Douglas-Home en Zayyat
tijdens hun gesprekken gisteren de kwes
tie van de wapenaankopen slechts vluch
tig behandeld.
Verder overleg heeft op diplomatiek
vlak plaats. In de Britse regeringskringen
wijst men erop dat de Brits-Egyptische
betrekkingen eerst een kans moeten krij
gen om zich positief te ontwikkelen alvo
rens men het over wapenleveringen kan
hebben.
Na tien uur gisteravond hadden onge
veer 1000 van de 1300 werknemers het
gehele Enka-Complex in hun macht. Dit
aantal werd bereikt nadat de avondploeg
was opgekomerr en zich met de dagploeg
had verenigd. De bezetters lieten geen
niet-werknemers binnen. Zij hielden de
poorten hermetisch gesloten, ook voor de
pers. De bonden meldden de actie volledig
in de hand te hebben. i
De mannen, Libanezen, hadden in mei
een Boeing 727 van South African Air
ways op weg van Salisbury naar Johan
nesburg gedwongen naar Malawi te vlie
gen.
De Haagse Courant constateert dat het
„al met al steeds waarschijnlijker wordt,
dat er na 29 november toch weer net zo
zal worden geregeerd als nu wordt aange-
kondigd. Het zal alleen moeilijk blijken
voldoende partners te vinden voor het
voeren van hetzelfde beleid”.
De Zweedse bemiddelaar van de Vere
nigde Naties in het Midden-Oosten, Gun
nar Jarring, is er ondanks voortdurende
pogingen niet in geslaagd met zijn vredes
missie enige vooruitgang te maken. Dit
staat in een rapport van secretaris-gene-
raal Kurt Waldheim aan de Veiligheids
raad.
DEN HAAG. Mede als gevolg van de
kritiek van de laatste jaren op het gevan
geniswezen, zal de rechtspositie van de
gedetineerden in 1973 worden verbeterd:
er wordt een beklagrecht ingevoerd, de
disciplinaire straffen gaan op de helling
en het briefgeheim van gevangenen wordt
sterk uitgebreid. Deze aankondiging doet
minister Van Agt van Justitie in de be
groting van Justitie voor 1973.
De hele avond was het zeer druk voor
de toegangspoorten van het fabriekster
rein. Familieleden kwamen hun verwan
ten die aan de bezetting deelnamen via de
spijlen van de hekken bevoorraden.
De heer Huismans, één van de samen
stellers van. de brochure „Noodsignalen
van het bisdom Breda”, die" gèat over de
Enka-problematiek, was bij de bezetters.
Hij verklaarde dat hij achter de actie
stond
In de loop van maandag zijn de stret
chers met dekens binnengebracht, die het
personeel als slaapplaats dienen. ..Mannen
en vrouwen apart, natuurlijk, het is hier
een ordelijke boel”, aldus een woordvoer
der. Een bewakingsploeg staat er borg
voor dat er geen onregelmatigheden ge
beuren.
aan de provincie»
de proef met £a
extra verloffaciliteiten te nemen.
„Het kabinet-Biesheuvel in haar nadagen
probeert op alle gebieden de klok terug te
zetten met haar bestedingsbeperking: op
het gebied van de sociale en de oudedags
voorzieningen en op het gebied van cul
tuur- en gezondheidszorg. „Meer dan het
leed dat de vooruitgang van de medische
wetenschap kan wegnemen, telt de Bies-
heuvel-club het geld dat hiermee is ge
moeid, waarbij het zich als toonbeeld van
de degeneratie van het kapitalistische
stelsel gedraagt”, aldus De Waarheid.
De voorzitter van de commissie, prof.
Friedrich Schaefer, zei dat de commissie
het niet nodig vindt dat er een parlemen
tair onderzoek wordt ingesteld naar de
gebeurtenissen in het Olympisch dorp en
op het vliegveld Furstenfeldbruck, waar
op 5 september 17 mensen het leven
lieten.
„De politie heeft alles gedaan wat in de
gegeven omstandigheden mogelijk was,
heeft correcte beslissingen genomen en is
op de juiste manier opgetreden”, aldus de
commissie.
Het Economisch Dagblad noemt de
troonrede een „ietwat onwezenlijk stuk
dat het midden houdt tussen een opsom
ming van wat de regering nog tot stand
wil brengen in de korte regeerperiode, die
haar nog rest en een opsomming van wat
zij gaarne had willen doen”.
BLANTYRE
rechtshof in
BEIROET-DAMASCUS-LONDEN. (UPI
Reuter en AFP) Kurt Waldheim, se-
cretaris-generaal van de Verenigde Naties,
heeft gisteren laten weten de Israëlische
aanvallen op Libanees gebied van het
afgelopen weekeinde te betreuren. Een
woordvoerder van de volkerenorganisatie
verklaarde dat Waldheim „het geweld en
de inbreuk op het bestand betreurt en dat
hij dergelijke gewelddaden niet beschouwt
als nuttig voor het bereiken van een
rechtvaardige en vreedzame oplossing
voor de toestand in het Midden-Oosten”.
DEN HAAG. In veel dagbladcom-
mentaren wordt vandaag kritiek geuit op
het feit dat de regering-Biesheuvel met
een volledig program is gekomen, terwijl
in november verkiezingen voor de deur
staan. „Het wordt steeds meer de vraag,
aldus het Parool, of het zinvol is het
staatshoofd te belasten met het uitspreken
van de toverformule, waarmee een kabi
net de politieke werkelijkheid tegemoet
wil treden”.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG/BREDA De ministers Boersma (Sociale Zaken) en Lang-
man (Economische Zaken) betreuren de bezetting van de Bredase Enka-
fabriek. Deze vestiging van Enka wordt met sluiting bedreigd. „Dit kan
geen oplossing zijn, alleen overleg kan helpen”, aldus drs. Boersma. Zijn
collega Langman veroordeelde de actie in felle bewoordingen. Hij liet voor
al duidelijk uitkomen dat de steun van de vakbonden aan de bezetting hem
teleurstelde.
werking met Hitler tijdens de Tweede
Wereldoorlog.
Ook de Israëliërs hebben het ver
moeden dat de Moefti bij de Zwarte
September betrokken is al zegt men
niet zeker te weten wat precies zijn rol
is. De werkwijze van Zwarte Septem
ber, zo zeggen zij, komt overeen met
de methodes die de Moefti in de jaren
1936-1939 toepaste: klassieke terreur
tegen de burgerbevolking.
Hoe diep zijn de Arabische regerin
gen bij de terreur van de Palestijnen
betrokken? In Europa en vooral in
Duitsland bevinden zich cellen van Pa
lestijnen. Ondergrondse organisaties en
geheime diensten plegen zo te werken
dat iedere cel een aandeel heeft in het
geheel zonder dat men van elkaar weet
wat dat aandeel precies is en zonder
jat men elkaar kent. De één verzamelt
ter plaatse informatie, een tweede zorgt
voor paspoorten en onderdak, een der
de dekt de aftocht.
Dat gebeurt in het land waar de
actie moet plaatsvinden, en dan komt,
evenals in München, de ploeg van
buitenaf, in dit geval uit Beiroet, om
de eenmalige actie te ondernemen en
weer te verdwijnen. Zo wordt in de
Israëlische inlichtingendienst niet ge
twijfeld dat Arabische ambassades in
het buitenland en Arabische inlichtin
gendiensten bij dit hele proces betrok
ken zijn, zonder dat men wil onthullen
welke rol zij precies vervullen. Ver
schaffen zij alleen informatie, wapens
en paspoorten ,of doen zij ook mee aan
planning en uitvoering? Onbeantwoor
de vragen.
De fabrieksbezetting, die gisteren door
de Raad van Bestuur van Enka Glanzstoff
onwettig werd verklaard en kort na het
middaguur begon, was al enige tijd voor
bereid. De drie industriebonden waren op
de hoogte van de voornemens in Breda.
Gisteravond werd onthuld dat deze actie
oorspronkelijk voor vandaag was .gepland,
De leiding besloot echter gisteren al tot
actie over te gaan. Omdat zeer veel men
sen van de plannen wisten, was men
namelijk bang dat die voortijdig zouden
uitlekken.
Wat men concreet wil bereiken is dat
de leiding van het Enka-concern afziet
van het sluiten van produktie-eenheden in
Nederland, Duitsland en België. En als dat
nu wel doorgaat? „Ja, dan moeten we
verder zien. Het is zeker niet onze bedoe
ling het bedrijf over te nemen. Dit is een
kortstondige actie, waarmee we alleen
maar naar buiten willen brengen wat er
in ons leeft”.
hebben de Israëlische autoriteiten een
eenvoudig antwoord. „Zwarte Septem
ber is een camouflage voor El Fatah.
El Fatah maakt gebruik van de orga
nisatie Zwarte September. Daardoor
hoeft zij officieel geen verantwoorde
lijkheid voor de terreurdaden van
Zwarte September op zich te nemen en
kan politieke complicaties vermijden.
In werkelijkheid draagt ze de verant
woordelijkheid wel.”
Met name het gesprek dat vorige week
maandag met de Enka-leiding in Arnhem
is gevoerd was voor de bonden zeer onbe
vredigend. Zij hebben toen hun standpunt
over de reorganisatieplannen nogmaals
geuit. Mogelijkheid tot discussie was er
niet, de Enka-directie liet duidelijk mer
ken dat zij haar plan zal doorvoeren en
tot ontslagen zal overgaan zonder eerst
over de sociale aspecten met de bonden te
willen spreken. De bonden voelden zich
toen buitenspel gezet.
De ministers Boersma en Langman had
den gisteravond met de vertegenwoordi
gers van de industriebonden een reeds
lang te voren vastgesteld gesprek Na
afloop zeiden zij dat de bezetting het
overleg zal bemoeilijken. „Het was wel
duidelijk dat er grote spanningen heer
sten”, zei drs. Boersma. „Maar op een
actie als deze had ik niet gerekend”. Mr.
Langman zei dat de bezetters over de
grenzen der wet dreigen te stappen. Een
term als „lokaalvredebreuk” bezigde hij in
dit verband. „Het stopzetten der produktie
kan niet in overeenstemming zijn met de
wensen van de bedrijfsleiding”, merkte
hii op.
Maar er rijzen toch enkele vragen.
Kwam het drama in München Egypte
wel zo gelegen? Egypte dat na het
vertrek van de Russen bezig was het
vacuüm op te vullen met een diploma
tiek offensief in West-Europa waarbij
Duitse steun voor Egypte van essenti
eel belang was.
De Tijd vindt de troonrede „mat van
toon. De inhoud bevat eigenlijk niet veel
meer dan een kundig ingedikte miljoenen
nota".
zijn over de houding, die de Raad van
Bestuur van Enka aanneemt.
Deze tegemoetkomingen kondigt minis
ter Geertsema van binnenlandse zaken
aan in de begroting voor 1973. Jaarlijks
zal in het vervolg ook nog een bedrag van
500.000,- beschikbaar worden gesteld als
bijdrage in de kosten van het vormings-
de centrales van
Politie heeft zich gisteren nauwelijks
laten zien. Alleen ’s middags werd even
bij de hoofdpoort gepatrouilleerd.
Op de begroting is ook ruimte gevonden
voor uitkeringen aan slachtoffers van ge
weldmisdrijven. Zeer binnenkort zal het al
eerder aangekondigde wetsontwerp hiertoe
worden ingediend. Andere aankondigingen
van minister Van Agt (die zichzelf na
drukkelijk beperkingen heeft opgelegd,
omdat het kabinet maar tot de herfst zit):
Er wordt een Benelux-verdrag ter
goedkeuring aan het parlement aangebo
den, waardoor het mogelijk wordt, dat
Nederlanders voor feiten gepleegd in een
ander (bij het verdrag aangesloten )land,
in eigen land worden berecht. Die regel
geldt ook omgekeerd.
In voorbereiding is
over de adoptie met opheffing van de
Centrale Adoptieraad en verkorting van
de verzorgingstermijn van pleegouders
van twee tot één jaar.
Volgens plan wordt verder gegaan met
beveiliging van geldkantoren en geldtran
sporten. Eind 1973 moeten vooral de klei
ne kantoren voorzien z(jn van een deugde
lijke beveiliging.
zich bezorgd af. „Waarom geen enkele
verwijzing naar Gods woord en naar de
roeping van overheid en volk op grond
van godsgeboden?”
De miljoenennota is volgens het Finan
cieel Dagblad „een knap en helder stuk
en geeft een scherp beeld van onze situa
tie. Het beeld is zelfs optimistisch, maar
de uitvoerbaarheid van de begroting hangt
af van een voorwaarde waarvan de rege
ring de vervulling niet in de hand heeft:
sociaal contract dat de loonstijging
beperkt tot negen percent en de prijsstij-
gint tot 5 percent”.
„Onze welvaart is groot en onze sociale
voorzieningen behoren tot de beste ter
wereld”, aldus het Nieuwsblad van het
Noorden over de troonrede. „Dat mag niet
onjuist zijn, maar wij betalen ons er dan
ook blauw voor”.
Het Utrechts Nieuwsblad trekt de ver
gelijking met een regenworm: „Het beest
is dood maar het kronkelt nog wel.
Troonrede en miljoenennota zijn staats
stukken van een kabinet dat het nieuwe
jaar niet meer zal zien, maar de staatsza
ken gaan door en al kan er dan niet
worden geregeerd er moet tenminste wor
den bestuurd”.
(UPI). Een
Blantyre in Malawi heeft
gisteren de 42-jarige Fouad Abu Kamli en
de 38-jarige Ajaj Georges Yaghi tot elf
jaar dwangarbeid veroordeeld wegens een
vliegtuigkaping.
De radio van de Palestijnse bevrijdings
organisatie heeft het Libanese leger giste
ren beschuldigd van belegering van de
Arabische commando’s. Volgens de Pales
tijnen belemmert het leger hun de door
gang naar het zuiden. De radio sprak een
verklaring tegen van premier Salam,
waarin deze beweerde dat er geen sprake
was van een ultimatum aan de Palestij
nen. „De heer Salam moet het ultimatum
intrekken of ontslag nemen.”
De ministeriële raad van de Federatie
van Arabische Rpublieken (Egypte, Syrië
en Libië) heeft gisteren gewaarschuwd dat
een aanval tegen één van de lidstaten zal
worden beschouwd als een aanval tegen
de hele federatie. „Een dergelijke aanval
zal niet onbeantwoord blijven.” De waar
schuwing, na een bijeenkomst van de
raad in Cairo, schijnt duidelijk te doelen
op een mogelijke aanval van Israël op
Syrië, waarover in Damascus al enkele
dagen geruchten de ronde doen. De raad
uit „bezorgdheid over pogingen om een
wig te drijven tussen Libanon en de
Palestijnse commando’s.”
>-
