Onzichtbare
regering
die geen
middel
schuwt
J
1
U vrij maken
„De waarheid zal
12
Ojoekwoe
Oostenrijker
Goed nieuws
Twintig jaar
Obote
Keurige banen
Allan Dulles
Vitale rol
Band met Pide
Igg J
T'J
uni versi
on-
documentatiecentrum
In zijn beste dagen beschikte
en
het
CIA
CIA-agenten opereren over de hele wereld.
Jbsessi* van de CIA allee over iedereen weten.
pas
Erbij
Sommige in West-Duitsland gestatio
neerde eenheden worden gereedgehou-
den voor het geval zich in communisti
sche landen opstanden voordoen. Zo
stonden ze klaar In 1968, tijdens de
crisis in Tsjecho-Slowakije.
De CIA verwaarloost evenmin de
meer tijdrovende methoden. De psy
chologische oorlogvoering wordt ge
voerd door middel van een wereldom
vattend netwerk van radiostations die
propaganda uitzenden, door middel van
gesubsidieerde kranten en tijdschriften
in vele landen, door betalingen aan
politici, publieke figuren, professionele
instituten, vakverenigingen, studenten
groeperingen, en wetenschappelijk* «n
charitatieve fondsen.
ONGEVEER terzelfder tijd was het
hoofd van de CIApost in Lagos, Char
les Edwards, in staat goed nieuws aan
Washington te melden na een periode
van bezorgdheid.
miljoen
worden
Obote was in het buitenland; hij
woonde de Gemenebest-conferentie in
Singapore bij. Daar lanceerde hij een
felle aanval op de Britse wapenlever-
anties aan Zuid-Afrika en hij dreigde
dat Oeganda het Gemenebest zou ver
laten.
Zijn opstelling was, in Amerikaanse
ogen, een klap voor de pan-Afrikaanse
solidariteit, wat dat ook mag zijn en
hield het risico in van communistische
invloed in een van de meest kwetsbare
delen van Oost-Afrika.
In Rhodesië werkten de CIA en de
Britse geheime dienst op een zeer be
paalde manier samen. De Britse autori
teiten waren vrijwel geheel afhanke
lijk geworden van de activiteiten van
CIA-agenten in Salisbury en het nabu
rige Portugese Mozambique.
Er zijn instructeurs van de „speciale
troepen” van de CIA bij de eenheden
van generaal Kaulza de Arriaga, die
van
van
de
ter
De kosten voor spionagevliegtuigen,
schepen, radiostations en andere
onderdelen van het enorme spio-
nage-apparaat maken het grootste
deel uit van de CIA-begroting, die
geschat wordt op zeven miljard
gulden.
bossen
en de
geheel
bomen,
wacht-
Brittannië, waar de CIA nauw samen
werkt met de Britse geheime diensten
en het Britse ministerie van Defensie.
De ultra-moderne apparatuur in deze
stations kan raketlanceringen, inclusief
proeven, registreren over een groot ge
bied. Verondersteld wordt dat het Brit
se station in Oxford Ness in het graaf
schap Suffolk, het gehele gebied van
de Sovjet-Unie bestrijkt.
lale Ontwikkeling. Zijn belangrijkste
assistenten, die dezelfde dekmantel ge
bruikten, waren kapitein Charles Leroy
Randolph, ook voormalig lid van de
leger-inlichtingendienst en Edward J
Martin, een vroegere FBI-agent, die
ervaring had opgedaan bij het opzetten
van revoluties in Guatemala. De 35
jaar oude luitenant-kolonel Jakoeboe
Gowon kreeg nu de hoogste autoriteit
als hoofd van de militaire raad die de
regering overnam.
oorlog voert tegen de Frelimo-guerril-
la’s in Mozambique. De bevrijdingsbe
weging Frelimo heeft zijn hoofdkwar
tier in Dar es Salaam, de hoofdstad
van Tanzania. CIA-agenten zijn erin
geslaagd hier te infiltreren en zij hou
den de Portugezen op de hoogte van de
plannen van de guerrilla’s.
Door deze intensieve, meedogenloze
en vaak zeer kwalijke activiteiten is de
CIA een effectiever afschrikkingsmid-
del gebleken tegenover communistische
samenzweringen in vele delen van de
wereld dan de waterstofbom.
Ondanks of misschien vanwege de
speciale relatie tussen Groot-Brittannië
en de Verenigde Staten houden CIA-
agenten in het Verenigd Koninkrijk
elk aspect van het openbare leven,
defensie en de politieke en economi
sche activiteiten in het oog. CIA-agen-
ten wisselden met hun Britse geheime
dienstcollega’s informatie uit over de
van spionage verdachte 105 Russische
diplomaten, pseudo-diplomaten en han-
delsfunctionarissen die eind vorig jaar
door de Britse regering werden uitge
wezen.
Een van zijn belangrijkste
assistenten, Richard Helms officiële
de huidige CIA-leider ont- gang.” „Geen camera’s.”
DE CIA heeft een duurzame en ster
ke band met de PIDE, de Portugese
geheime politie, waarvan sommige offi
cieren speciale trainingen in de Vere
nigde Staten volgden.
in de Ghanese hoofdstad Accra. De
Amerikanen waren van plan, in sa
menwerking met een Brits consortium,
Ghana’s economie te helpen door de
bouw van de Volta-dam, die de hydro-
elektrische kracht zou leveren voor de
ontwikkeling van aluminiumproduktie.
President Nkroemah verkoos echter
zijn lot te verbinden aan Moskou en
Peking. In 1965 werden harde maatre
gelen genomen tegen Britse, Italiaanse
en Amerikaanse ondernemingen.
Een andere CIA-man was Arthur
Bardos, in 1911 in Hongarije geboren.
Bardos was tijdens de oorlog verbon
den aan de Amerikaanse contra-spio-
nage en nadien werkte hij in de Ame
rikaanse bezettingszone in West-Duits
land. Hij maakte de indruk een vrien
delijke Hongaar te zijn, terwijl hij in
werkelijkheid verantwoordelijk was
voor de radioverbindingen van de CIA-
groep in Conakry.
IN CONAKRY, de Guinese hoofd
stad, had de CIA grote groepen agen
ten, gewoonlijk in de gedaante van
employés van de Amerikaanse bauxiet-
ondernemingen. In de loop van de tijd
moesten de meesten van hen vluchten
of werden uitgewezen en degenen di*
achterbleven tot de invasiepoging, po
seerden als onderdanen van neutral*
landen. Onder hen bevond zich Philip
Heller, geboortig uit Wenen. Deze
voormalige vakbondsfunctlonaris was
naar de Verenigde Staten geëmigreerd
en tijdens de oorlog had hij bij de
toenmalige geheime dienst gewerkt.
In Guinee ging hij door voor een
Oostenrijks zakenman. Hij werkte sa
men met Inger Hvoslef, een in Noor
wegen geboren CIA-agent, een olie-
ingenieur die eerder in Cairo, Libië en
Koeweit gestationeerd was geweest en
die in Conakry als technisch adviseur
optrad.
DE AVONTUURLIJKE, soms aan
het bizarre grenzende operaties, die de
Maar met het ontstaan van vele
onafhankelijke Afrikaanse landen, de
golf van anti-koloniale emoties en de
toenemende infiltratie in Afrika van
Russische en Chinese „adviseurs”, nam
de Britse invloed af. Washington vulde
door middel van de CIA de kloof, met
het uitgesproken doel de communisti
sche expansie tegen te houden.
computers met de
Walnut, Intelofax
en Minicard nemen in Langley
de plaats in van ouder* elek
tronische breinen. Walnut is
de lieveling van de CIA-ex-
Degenen dl* het recht hebben
zonder controle van de hoofd
ingang gebruik te maken,
worden misschien ge-nspireerd
door de woorden die in gouden
letters op een groot marmeren
paneel zijn aangebracht en die
de indruk wekken dat het hier
om een plaats van religieus be
lang gaat: „En gij zult de
waarheid weten en de waarheid
zal u vrij maken” (Johannes
VIII: 32).
Nieuw*
codenamen
DE CIA HEEFT ruim twintig jaar
lang geschiedenis gemaakt. Het beper
ken van communistische expansie, het
bestrijden van communistische agres
sie, het opsporen en het onschadelijk
maken van communistische samenzwe
ringen en spionage vormen de dage
lijkse taken van de CIA om de rol van
de Verenigde Staten als de politieman
van de wereld te schragen. Bij de
uitvoering van deze taken heeft de
CIA regeringen ten val gebracht of
revoluties onderdrukt, staatshoofden
benoemd of ze uitgeschakeld, politici
en communicatiemedia omgekocht. Als
laatste middel worden ontvoeringen en
moorden niet geschuwd. Gebeurtenis
sen in Latijns Amerika en, recentelijk,
in Afrika, die later worden beschreven,
bewijzen dit.
De crypto-militaire en spionage-acti-
viteiten worden gekenmerkt door een
eigen luchtmacht van U-2 en EC-12
„spionagevliegtuigen” die opereren van
bases die een gordel om de wereld
vormen vanaf Engeland, West-Duits
land en Noorwegen naar Griekenland,
Turkije, Pakistan, Thailand, Indo-Chi-
na, Maleisië, Indonesië en Japan. De
„speciale troepen” van de CIA, uitge
rust met alle soorten van het modern
ste wapentuig, zijn in de loop van de
jaren in Latijns-Amerika, Afrika en
recent nogal openlijk gebruikt in Viet
nam, Cambodja en Laos.
Een aantal andere agenten werd ge-
recruteerd onder Westduitsers. Ver
scheidene van hen behoorden tot d*
spionage-organisatie van de Westduits*
generaal Reinhard Gehlen.
Tpen Nkroemah in februari 1966
naar Peking ging waar hij door voor
zitter Mao werd begroet als de grote
„Afrikaanse bevrijder”, had de CIA de
plannen gereed om een eind aan zijn
regime te maken. Zijn volk dat hem
eens toejuichte als de „Redder”, keerde
zich tegen hem in een revolutie zonder
bloedvergieten. Het geduldige en vast
houdende werk van de CIA-post in
Accra werd volledig beloond: de heer
schappij van Nkroemah was gebroken
en het nieuwe militaire regime werd
een bolwerk tegen het communisme.
dekte zo’n plek in Langley in
de staat Virginia.
Het CIA-complex zoals het
er nu staat, bestaat uit gebou
wen met ten hoogste zeven
verdiepingen boven de begane
grond, maar met vele verdie
pingen ondergronds, die bestand
zijn tegen nucleaire bomexpli-
sies. De omringende
werden intact gelaten
gebouwen zijn bijna
verborgen tussen de
Voor het belangrijkste
huis staan deze aanduidingen:
„Eigendom van de regering van
de Verenigde Staten,” „Alleen
zaken,” „Geen toe-
De successen van de CIA worden
echter af en toe afgewisseld met ver
rassende tegenslagen. Zoals bijvoor
beeld de mislukte invasie in Guinee in
november 1970, die tot een miniatuur-
Varkensbaai leidde. Guinee, onder lei
ding van Sekou Touré, was een doorn
in het oog van de CIA, vooral na de
onteigening van de mijnconcessies van
Amerikaanse maatschappijen die grote
bedragen hadden geïnvesteerd in Gui-
nee’s bauxietvoorraden, de grootste in
de wereld.
Menigten Chinese „adviseurs” rege
ren nu klaarblijkelijk het land, terwijl
Touré officieren en manschappen van
zijn „volksmilitie” trainingen op Cuba
en in China laat volgen. Een aantal
jaren lang was de CIA betrokken ge
weest bij pogingen een einde te maken
aan het regime van Touré, in samen
werking met de Portugezen, die in hun
kolonie Portugees Guinee regelmatig
geconfronteerd worden met guerrilla’s
uit de buurstaat.
In de «ent* jaren van haar
bestaan wa* de CIA gehuisvest
in enkele oude, vuile regerings
gebouwen in E-street in het
Foggy Bottom-district in
Washington. Met de geweldige
uitbreiding van de activiteiten
zocht Allan Dulles naar een
nieuw hoofdkwartier, waar
men geen last zou hebben van
toevallige of opzettelijke be
langstelling van de kant van
jaloers* regeringsdepartemen-
ten of nieuwsgierige parlemen
tariërs.
CIA in vele delen van de wereld heeft
uitgevoerd, worden gewoonlijk toege
schreven aan één man: Allan Dulles.
Ze bereikten een hoogtepunt met de
mislukte invasie op Cuba in 1961. Toen
Dulles na de debacle in de Varkensbaai
de leiding van de CIA overdroeg, had
hij zich ongetwijfeld laten kennen als
architect van het machtige CIA-ge-
bouw en zijn over de gehele wereld
verspreide vertakkingen.
De politiek van zijn opvolgers is
echter niet minder krachtig geweest
De activiteiten van de CIA onder de
huidige directeur Richard McGarrah
Helms lijken minder agressief omdat
ze met grotere omzichtigheid en min
der publiciteit worden uitgevoerd en
omdat ze handig zijn aangepast aan
het veranderde klimaat in de internati
onale politiek.
In het verleden werd de CIA be
rucht door het bevorderen van „revo
luties” in Latijns-Amerikaanse bana
nenrepublieken en het ondersteunen
van anti-communistische regimes in
Zuidoost-Azië. De activiteiten in Afrika
werden handiger gecamoufleerd. Ja
renlang vonden ze op beperkte schaal
plaats omdat de CIA hertrouwde op de
Britse geheime diensten om inlichtin
gen te verzamelen over gebieden waar
de Britten de meeste ervaring hadden
en over lang bestaande bronnen be
schikten.
De liefhebber van spionagefilms stelt zich agenten van de Amerikaanse
Inlichtingendienst (CIA) voor als hun legendarische Britse collega 007:
onophoudelijk bezig met zich een weg te schieten uit het gevaar, in de
zachte bedden van betoverende blondines, sigarettendozen onderzoekend
op verborgen stiletto’a of miniscule flesjes vergif en communistische spi
onnen achtervolgend tot op de toppen van de daken. Sommigen van hen
doen dit inderdaad. Maar de meeste van de duizenden CIA-agenten voe
ren opdrachten van geheel andere aard uit.
Zij maken deel uit van de grootste geheime organisatie ter wereld, de
Russische KGB niet uitgesloten. Om heel goede redenen is de CIA be
schreven als de „onzichtbare regering van de Verenigde Staten” en de
leider van de organisatie als de „op twee na machtigste man ter wereld”.
Zeker is dat de CIA niet alleen de belangen van de Amerikaanse regering
bewaakt, maar evenzeer de interesses van het Amerikaanse militair-in-
dustriële complex dient.
INVESTERINGEN in nieuwe indus
triële en mijnondernemingen en over-
volledige economische hulp aan de
nieuw verschenen regeringen van „on
derontwikkelde” landen, maakten de
weg vrij voor een toevloed van honder
den CIA-agenten. Sommige combineer
den hun spionageopdrachten met keu
rige banen als technische, landbouw
kundig* *n wetenschappelijke advi
seurs.
Ghana, Nigeria, Oeganda, Tanzania
en Zambia werden beschouwd als „ge
voelige gebieden” die gevaar liepen on
der communistische invloed te geraken.
In het midden van de jaren zestig
waren vele CIA-functionarissen actief
De CIA opereert over de gehele
wereld om ontwikkelingen t* stimule
ren of te corrigeren in het belang van
de Amerikaanse politiek en economie.
Dit geldt in het bijzonder voor het
Midden-Oosten. Daar wordt de CIA
niet alleen verondersteld de enorme
Amerikaanse oliebelangen, die daar
worden gerepresenteerd door Aramco,
Standard Oil, Mobil, Esso, Texaco en
Gulf, veilig te stellen, maar ook een
belangrijke bijdrage te leveren aan de
beperking van de Russische expansie,
politiek zowel als militair.
TWEE ANDERE Afrikaanse landen
waar de CIA in groten getale opereert,
zijn Tanzania en Oeganda, waar de
Chinezen in de jaren zestig de show
stalen voor de Russen. De afzetting
van president Obote in Oeganda, vorig
jaar, vertoont veel overeenkomst met
de coup die een einde maakte aan de
regering van president Nkroemah in
Ghana.
perts. In zijn geheugen kunnen van mensen, levend of dood, ringsdepartementen,
vijftig miljoen afzonderlijke wier overige fysieke kemmer- teiten, wetenschappelijke insti-
gegevens worden opgeslagen, ken misschien zijn veranderd tuten,
Elke informatie kan in minder door plastische chirurgie,
dan vijf seconden worden gele- derdom, vuur of verminking.
In de herfst van 1970 organiseerde
de CIA de leverantie van twintig B-28
bommenwerpers aan Portugal en enke
le officieren van de „speciale troepen”
en sabotage-experts werden naar Por
tugees Guinee gestuurd om een inva
siemacht op te leiden. De CIA en de
Portugezen hadden zich echter, evenals
in 1961 in Cuba, misrekend wat betreft
de steun die de invasie zou krijgen van
de bevolking. Hoewel de aanvallers
erin slaagden het radiostation enkele
uren bezet te houden, evenals enkele
openbare gebouwen in de Guines*
hoofdstad, moesten ze na zware verlie
zen terugtrekken. De invasiepoging
eindigde roemloos.
IN SAMENWERKING met de Natio
nale Veiligheids „Agency” speelt de
CIA een vitale rol in het opleiden van
experts voor „spionageschepen” van het
type van de Pueblo, het Amerikaanse
spionageschip dat in 1968 door Noord-
Korea werd opgebracht en voor de
evaluatie van de informatie die verza
meld is door middel van elektronische
en fotografische apparatuur in „spiona
gesatellieten” in de ruimte.
Elektronische „opsporingsstations”
zijn gebouwd in een aantal „bevriende”
landen, niet in het minst in Groot-
Spanningen tussen verschillende
stammen hadden in Nigeria een chaos
veroorzaakt. De Britse regering die ge
probeerd had te bemiddelen moest
voorzichtig terugtreden om niet het
odium te krijgen een „kolonialistische”
politiek te voeren. Washington had niet
zo veel scrupules. De CIA stelde een
groep militaire experts en politieke ad
viseurs samen die geheime contacten
legden met Nigeriaanse legeraanvoer
ders en politiechefs.
Edwards, voormalig luitenant-kolo
nel bij de inlichtingendienst van het
Amerikaanse leger, was in Lagos aan
gekomen in de gedaante van functio
naris van het Bureau voor Internatio-
Tijdens het conflict in Biafra speelde
de CIA een dubbelzinnige rol door
steun te verlenen aan kolonel Ojoe
kwoe, de leider van de Biafranen en
behulpzaam te zijn bij de organisatie
van wapenleveranties aan de Biafranen
via Portugese gebieden in Afrika. De
olievelden bevonden zich in Biafra en
de Amerikaanse maatschappijen had
den een geheim akkoord met Ojoekwoe
afgesloten voor het geval dat Biafra
een onafhankelijke staat zou worden.
DE AMERIKANEN hadden natuur
lijk goede redenen om de orde in
Nigeria hersteld te zien. Behalve BP en
Shell controleerden Amerikaanse olie
maatschappijen als Gulf, Texaco en
Mobil de winning van Nigeria’s ruwe
olie tot een totaal van 550.000 vaten
per dag. Amerikaanse maatschappijen
zoals Tennessee Gas, Sunray en Phil
lips hadden honderden miljoenen dol
lars geïnvesteerd in raffinaderijen en
tal van installaties rond Port Harcourt,
het centrum van het Nigeriaanse olie-
gebied. Maar de hel van Biafra was er
de oorzaak van dat het profijt van de
CIA-pogingen pas drie jaar later
kwam.
grote ondernemingen,
evenals van hooggeplaatste pri-
vé-informanten, parlementa-
verd. riërs, zakenlui en toeristen die
Het documentatiecentrum De angstvallig nauwgezette andere landen bezoeken.
heeft gegevens over elke man en aandacht voor details is type-
vrouw ter wereld die van- be- rend voor de obsessie van de
lang is of van belang kan wor- CIA om „alles over iedereen” de CIA over een jaarlijkse be
den voor de CIA. Er zijn thans te weten. Elk waardevol en groting van zeven miljard gul-
veertig miljoen ponskaarten die vaak waardeloos schijnend den, afkomstig van verschillen-
biograflsche gegevens bevatten stukje informatie wordt gesor- de officiële fondsen, geheime
bijna evenveel foto’s. Aan- teerd uit de vloed die onophou- fondsen die de Amerikaanse
wezig zijn meestal ook de vin- delijk in Langley binnenkomt president ter beschiklkking
gerafdrukken en gegevens be- van de CIA-posten en agenten staan en van particuliere bron-
treffende het gebit, die be- buitenslands, van diplomatieke nen uit de wereld van de In-
schouwd worden als de beste vertegenwoordigingen van de dustrie, het bankwezen en de
jnethode voor de identificatie Verenigde Staten, van rege- handel.
iet
