Veel problemen rond sociaal contract
HARDERE VERHOUDINGEN OP
TERREIN VAN ARBEIDSMARKT
Lokomotieven zorgen voor romantiek
Keiler
van empelen van dijk
Mc Gregor voor de
vrije stijlkleding
bartel/
bontcouture
6S®
Handelsakkoord
Sovjet-Unie
Ver. Staten
V arkensslachters
spannen kort
geding aan
MEUWSEN
BLOEMBOLLEN
TUINPLANTEN
UIN-
tGEREEDSCHAP
Zoek
niet langer
1
15
DONDERDAG 19 OKTOBER 1972
(Door onze medewerker prof. dr. W. Albeda)
NODIG
BIER
MOGELIJKHEID
i
I
onze gespecialiseerde
adviseurs geven u
adviezen over bloembollen,
planten en zomer- en
winter beplanting
zocht. Of heeft u liever
een flannel pantalon?
Of een kamgaren?
Of een cavalry twill? Kan
ook, want Meuwsen
heeft ze. In vele
modellen en kleu
ren. En in uw stijl.
r.
r.
o
I
I
I
I
I
I
GARANTIE
op alle aankopen
r.
NERTSHOEDEN
vanaf 150,
Grote kollektie
BONTMANTELS
BOTTEL-
VERS
oesters
de bokkedoorns
in het Wethouder van Gelukpark
.ZEEWEG 53 - OVERVEEN
Loop er
sens binnen!
WAGENWEG 146
HAARLEM TEL. 316529
Neem nu bijvoorbeeld
zo’n suède of pigskin
jack van McGregor
met tricot boord en
manchetten. Het is
sportief,vlot met
precies dat onop
vallende trekje,
dat stijl heet.
I
I
I
II
I
En dat voor de somma van
348,-.Trek daarbij een
■x. corduroy pantalon
xS) aan van McGregor en
u heeft meteen de
kombinatie, die u
040
r
F
UITSPRAAK
BAKKER’S^BEHAMG
Gen. Cronjéstraat 135, tele-
foon023-255432, Herensingel 5
alle elpees
elpee v/d week
slechts een week 1050
ADVERTENTIE
I
1
t
1
ADVERTENTIE
Haarlem, Grote Houtstraat 3a
XJlcUU.1C.LU, VlUlb nvuiouuai J*
Amsterdam, Damrak 87 de Clercqstraat 46 - donderdag koopavond
IK HEB de indruk
ADVERTENTIE
RESTAURANT
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
n
f
1
NATUURLIJK was het vertrouwen in
overleg in 1960 niet algemeen in Neder
land. Evenmin kan men stellen dat het
geloof in de positieve mogelijkheden van
het conflict thans algemeen verspreid is.
Wel meen ik te mogen stellen dat er een
klimaatsverandering is, waarmee men re
kening zal moeten houden. Dit betekent,
dat we er niet aan ontkomen de moge
lijkheid sociaal-economisch beleid te voe
ren onder zulke omstandigheden opnieuw
te bezien.
Wij zijn thans zo dicht bij de definitie
ve onderhandelingen, dat het moeilijk is
een uitspraak te doen over de mogelijkhe
den. Uit de discussies in de Tweede Ka
mer bleek, dat er enige ruimte in het
regeringsstandpunt zit, echter niet zo veel
ruimte als de vakbeweging hoopte. Zal dit
leiden tot het afbreken der onderhande
lingen? Er is thans weinig van te zeggen.
DAT BETEKENT, dat een sociaal con
tract uiteindelijk zou moeten uitmonden
in een inkomenspolitiek. Het is duidelijk
dat het sociale contract slechts een gerin
ge bijdrage kan leveren tot de opzet van
een inkomenspolitiek, waarin centraal zou
staan de bevordering van meer aanvaard
bare inkomensverhoudingen. Het sociaal
contract, en hoe moeilijk is dat al, Is
slechts een begin.
auto-uitlaatgassen, die eerlijke steen-
kooldampen.
s
1
l.
S.
s
e
it
tl
5
3
2
1
heeft u altijd bij ons kunnen
is
1-
1.
HOEWEL een sociaal contract met een
zo ingrijpende inhoud als dat, wat de
I regering veronderstelt in de Moljoenenno-
MEN KAN dat ook zo omschrijven dat
het sociaal contract een poging is om de
inflatie te beteugelen. Het is immers de
inflatie die de uitbreiding van de publieke
sector onmogelijk maakt. Men kan dus
niet zonder meer zeggen dat het bij het
sociaal contract gaat om de inflatiebe-
strijding. Het gaat om meer. Het gaat ook
om het scheppen van ruimte voor de
groei der publieke sector. Het moet duide
lijk zijn dat dit niet een vanzelfsprekende
opvatting is. Langs verschillende wegen is
immers te beredeneren dat het beter zou
zijn de loonontwikkeling geheel over te
laten aan het vrije onderhandelingsspfel.
DEN HAAG. De dertig Haagse var-
kensslachters hebben via hun raadsman
mr. I. E. Hes een kort geding aanhangig
gemaakttegen de gemeente Den Haag en
acht varkensgrossiers, die werken in het
slachthuis van Den Haag. De slachters
vrezen werkloos te worden, omdat de
grossiers voor wie zij sinds jaar en dag
werken, besloten hebben na oktober eigen
slachtpersoneel aan te trekken.
WASHINGTON. De Verenigde Staten
en de Sovjet-Unie hebben overeenstem
ming bereikt over uitbreiding van de
handel en een regeling getroffen voor de
Russische leen- en pachtschuld uit de
tweede wereldoorlog, zo heeft het Witte
Huis gisteren meegedeeld.
DEN HAAG Het behoort tot de meest geliefde binnenhuissporten te.
gissen of het sociaal contract er al of niet komt. Samen met de boeiende
discussie over de vraag wie er wel met wie wil praten vóór de verkiezingen,
verschaft deze vraag de journalisten handen vol werk. De lezer zou er erg
moe van kunnen worden. Toch is de achtergrond van de discussie rond het
sociaal contract belangrijk en belangwekkend genoeg. De jaren zeventig
onderscheiden zich tot nu toe van het voorgaande decennium door de gro
tere arbeidsonrust, de hardere verhoudingen op het terrein van de arbeids
markt en door het hogere tempo van de inflatie.
ta waarschijnlijk niet haalbaar is, zou een
sociaal contract met een iets beperktere
strekking ongetwijfeld wel zin hebben.
Het is immers hoe dan ook nodig de
inflatiespiraal die ons allen in de ban
houdt, te doorbreken. In dat streven past
matiging. Maar is een sociaal contract
mogelijk? De economische mogelijkheden
zijn beperkt. Wellicht de moeilijkste bar
rière heb ik nog niet genoemd: de politie
ke mogelijkheid.
Te hopen is, dat met name de sociale
partners bereidheid zullen hebben, geen
definitieve breuk te forceren, maar des
noods een tijdelijke stop der onderhande
lingen zullen aanvaarden in afwachting
van een nieuwe regering met, wie weet,
ook nieuwe mogelijkheden.
Toekomst
IK VIND dus dat inflatie wel bestreden
moet worden. Maar is een sociaal contract
een instrument dat daarbij gebruikt kan
worden? Al is de loonopdrijvende werking
van de gespannen arbeidsmarkt niet de
enige verklaring voor de inflatie, mijn
opvatting is dat een sociaal contract in
het kader van een breder program voor
inflatiebestrijding zeker een functie kan
vervullen. Er zijn twee complicaties: de
economische deskundigen achten de 9
percent onhaalbaar. In de huidige wereld
conjunctuur kan men niet uit de inflatoi
re pas lopen. Ten tweede: de tegenvallen
de premielasten komen daar nog bij. Bei
de overwegingen pleiten voor een wat
bescheidener aanpak dan de miljoenenno
ta voorstelt.
bestellen. Nieuw is nu, dat u
- -8 I
drive-in tuincentrum
Zandvoortselaan192-Tel.(023) 241950-241951 Heemstede - Aerdenhout
Geopend van maandag t/m vrijdag van 8.30-12.30 uur en
13.00-18.00 uur. Zaterdag van 8.00 uur-17.00 uur.
DE EERSTE vraag is of het sociaal
contract nodig is. Voor het stellen van
deze vraag komt men ten minste tot twee
subvragen. De eerste is dan of de inflatie
zo nodig bestreden moet worden. De
tweede volgt, indien de eerste met ja
beantwoord wordt: is een sociaal contract
een wapen in de inflatiebestrijding.
HET IS duidelijk dat beide vragen een
afzonderlijke beschouwing waard zouden
zijn. Ik wil mij daarbij sterk beperken.
Het lijkt lijkt mij evident dat de inflatie
bestreden moet worden. De inflatie leidt
niet alleen tot ongewenste verschuivingen
in de vermogens- en inkomensverhoudin
gen, maar maakt ook het functioneren
van vele verenigingen, die afhankelijk
zijn van vrijwillige contributies tot een
hachelijke zaak. Een sterke inflatie zoals
wij die thans beleven, heeft het grote
nadeel dat het vertrouwen in het gehele
maatschappelijk bestel voortdurend wordt
ondermijnd. Inflatie heeft bovendien de
neiging de efficiency in het bedrijfsleven
en elders aan te tasten, door een voortdu
rende vervalsing der calculaties.
f
zeeverse kreeften en oesters
voortaan uit ons "Homarium’
-een speciaal aquarium -
zelf kunt uitzoeken. Dit
exquise zeebanket wordt u
binnen ca. 20 minuten
geserveerd. Voorkom
teleurstellingen door tijdige
tafelreservering:
023-263600
tenrijk oude stoomlocomotieven van
stal gehaald en over de Sitterbrug
geleid. Een „verademing” ook, na alle
ALS IK het goed zie, mag men stellen
dat de gedachte van het sociaal contract
het resultaat is van zo’n bezinning. Uit
gangspunt daarbij is, dat het onverstandig
zou zijn de loon- en prijsbeweging geheel
over te laten aan de vrije onderhandelin
gen tussen de sociale partners op elk
niveau. Dit is onverstandig omdat in het
proces van vrije onderhandelingen een
verdeling van het nationaal inkomen kan
ontstaan, niet alleen tussen zelfstandigen
en onzelfstandigen maar vooral tussen de
particuliere en de publieke sector, waar
door gewenste publieke voorzieningen in
gedrang komen. Het sociaal contract mikt
met andere woorden op een manier van
inkomensvorming die ruimte schept voor
de noodzakelijk geachte groei der publie
ke sector.
dat dit meevalt.
Deze invloed hangt er immers vanaf in
hoeverre de leden van de vakbeweging
hun politieke keuze laten bepalen door de
mate waarin de regering die vakbeweging
tegemoet komt. Of nog preciezer
door de mate waarin de diverse partijen
deze houding bij vakbondsleden veronder
stellen. Waarbij die partijen dan natuur
lijk nog moeten overwegen dat ook niet-
vakbondsleden stemmen. Een te zeer tege
moetkomen aan de verlangens van de
vakbeweging kan ook electorale gevolgen
hebben die minder aangenaam zijn. Wel is
duidelijk, dat verkiezingen op zo korte
afstand het klimaat niet kunnen verbete
ren.
PRINCIPIËLER is het bezwaar dat een
sociaal contract, een afspraak dus tussen
regering en sociale organisaties, eigenlijk
het parlement voor een fait accompli
stelt. Het parlement kan natuurlijk wel
terugkomen op zo’n afspraak, maar wordt
dan bedreigd door zeer grote sociaal-
economische problemen. De vrijheid van
handelen van het parlement wordt dus
doende wel sterk ingeperkt.
DIT BRENGT me dan op een volgend
punt. Beide partijen in de onderhandelin
gen over het sociaal contract beschikken
over een stok achter de deur. De regering
kan stellen dat een onwillig bedrijfsleven
geconfronteerd zal worden met een loon-
(en prijs-)maatregel. Daartegenover kan
het bedrijfsleven, of met name de vakbe
weging, dreigen met hoge looneisen inge
val de regering niet over de brug komt.
BEIDE stokken hebben echter hun pro
blemen. Immers er is nog meer twijfel
mogelijk aan een loonmaatregel dan aan
een sociaal contract. Maar ook het dreige
ment van de vakbeweging is niet zó
geloofwaardig indien men bedenkt dat de
schade, die het gevolg is van een te hoge
loonstijging, juist ook door de werkne
mers wordt gedragen. Daarbij komt dan
nog iets anders. De onderhandelingen over
het sociaal contract hebben een waarde in
zichzelf. Juist omdat men met elkaar om
de tafel zit, cijfers uitwisselt, discussieert
over mogelijkheden en onmogelijkheden,
vindt er ondanks alles een soort onderlin
ge Seelen-massage plaats, die zijn werking
niet mist.
AMSTERDAM, ARNHEM, BREDA,GRONINGEN, DEN HAAG. HAARLEM,
1 HILVERSUM,NIJMEGEN.ROTTERDAMjTILBURG.
ZELFS AL mislukken alle onderhande
lingen, dan nog zal blijken dat de idee
achter het sociaal contract gezond was.
Dat kan de conclusie zijn uit het voor
gaande. Een troostrijke gedachte. Maar
zijn we daramee uit de problematiek
waarmee ik deze inleiding begon? Die
problematiek is, kort gezegd, die van de
mogelijkheid een volledige werkgelegen
heid te hebben en tevens inflatie t» ver
mijden in een samenleving gekenmerkt
door het bestaan van vrije ondernemingen
en vrije maatschappelijke organisaties.
MEN KAN beginnen met vast te stellen
dat de oplossing van het inflatieprobleem
niet alleen in de loonvorming te vinden is.
Zonder twijfel is de bijdrage die de mo
netaire en de budgetpolitiek kan leveren
groter dan die van de inkomenspolitiek.
Dan moet worden vastgesteld dat op den
duur een beleid met betrekking tot de
lonen dat slechts mikt op inflatiebestrij
ding niet haalbaar is. Een beleid dat
slechts ten aanzien van de lonen een
zekere werking heeft, moet op den duur
onbevredigend zijn voor de vakbeweging
en haar leden. Vandaar de pogingen Ö1T1
ook de andere inkomens enigszins in de
greep te krijgen.
72/73
Ter wille van spoorwegromantici en
„mooie plaatjes schieters” werden in
West-Duitsland, Zwitserland en Oos-
ER ZIJN zelfs schrijvers, die vrezen dat
een voortdurende sterke inflatie op den
duur moet leiden tot de ontwikkeling van
een algemene vertraging der economische
groei, en bijgevolg een grotere werkloos
heid en blijvende inflatie. Met name de
combinatie van de geringe efficiency der
investeringen en de verlaging van de be
sparingen zou in die richting werken. Tot
nu toe is deze vrees in Nederland niet
bewaarheid. Weliswaar ligt de werkloos
heid, met name in West-Nederland, wat
hoger dan vroeger het geval was, maar
van een neiging tot strategie is nog weinig
te bespeuren.
TOEN DE onderhandelingen over het
sociaal contract vorig jaar mislukten, was
er toch een klimaat geschapen waarin al
te hoge looneisen werden afgeschrikt. Net
zoals men van de Franse planning gesteld
heeft, dat het belangrijkste aspect ervan
was dat het alle betrokkenen om een
tafel samenbracht, kan men dit van het
sociaal contract stellen. Anders dan in
vele onderhandelingen kan men hier zeg
gen dat het proces van onderhandeling
altijd zijn nut heeft, wat er ook uitkomt.
in een stalenboek met stalen
van 1200 cm2, maar wandel J
door Europa’s grootste stalen-
boek met 700 dessins geplakt
op 7 500 000 cm2. J
Hoek Amsterdamstraat, tele- f
foon 023-322377
Er is altijd wel parkeerruimte
in een straal van 100 m.
De slachters, verenigd in de „combinatie
varkensslachters” willen niet als personeel
van de grossiers gaan werken, maar wil
len dat in hun eigen combinatie blijven
doen. Zij vinden, dat de directie van het
slachthuis heeft nagelaten een voor alle
partijen redelijke oplossing te zoeken.
De slachters noemen het handelen van
de directie van het gemeentelijke
slachthuis onrechtmatig en stellen hier
voor de gemeente Den Haag aansprake
lijk. Een datum voor het kort geding is
nog niet vastgesteld.
Perschef Ronald Ziegler zei, dat sommi
ge aspecten van de regeling van de leen-
en pachtschuld nog door het Amerikaanse
congres zullen moeten worden goedge
keurd.
MEN KENT het verhaal. Er is bij de
vakcentrales de bereidheid te komen tot
een zekere mate van matiging. Zelfs over
de nullijn zou kunnen worden gesproken.
Er is echter gerede twijfel mogelijk aan
de vraag of de voorwaarden die de vak
centrales aan hun bereidheid verbonden
hebben, door de regering zullen worden
ingewilligd. Die voorwaarden hebben zo
wel betrekking op de uitgaven, als op het
fiscale beleid van de regering. Met name
wijs ik op het verlangen dat er geen
BTW-verhoging komt die verder dan één
punt voor het hoogste tarief gaat. Moei
lijkheden heeft het overlegorgaan met
onderdelen van het onderwijsbeleid, met
de vertraging van de invoering van het
partiële onderwijs voor werkende jonge
ren, het invoeren van een eigen risico in
de ziekenfondsverzekering.
De regering behoort volgens de regels
van de parlementaire democratie wél het
vertrouwen te hebben van het parlement,
maar niet dat van de verschillende maat
schappelijke organisaties. Dreigt het soci
aal contract niet de sociale organisaties op
de plaats van het parlement te zetten? In
hoeverre dat het geval is, hangt uiteraard
zowel van de regering als van de sociale
organisatie af.
ER SCHIJNT zich thans een soort drie
hoeksverhouding regering-sociale organi
saties (vooral de vakbeweging-parlement)
te ontwikkelen. Deze driehoeksverhouding
werpt met name in een verkiezingsperiode
als vandaag enkele vragen op. De regering
treedt op als een onderhandelaar met een
merkwaardige „achterban”, het parlement,
dat niet ongevoelig is voor de verlangens
van de vakbeweging. Is niet het gevaar
aanwezig dat daarmee de vakbeweging
een toch wel zeer grote invloed krijgt op
het regeringsbeleid?
HET VERTROUWEN in de mogelijkhe
den van redelijk overleg en samenwer
king, zoals dat in Nederland in de
jaren na de Tweede Wereldoorlog was
gegroeid, is in de loop van de jaren
zestig ondermijnd en wordt thans door
velen gezien als een naïef geloof in de
mogelijkheid door vreedzaam overleg iets
anders te bereiken dan een bevestiging
der status quo. Indien men deze overtui
ging is toegedaan, en bovendien de status
quo niet ideaal vindt, moet in plaats van
overleg de weg van de sociale strijd
worden opgegaan. In plaats van de sociale
pacificatie, die tot sociale rust leidt, moet
dan gekozen worden voor de sociale pola
risatie, die via de sociale onrust leidt tot
mobilisatie.
grote houtstraat HAARLEM 90
JOHNNY CASH
A thing called love
van vrijdag tot vrijdag
•jV,
Si
