Democratische kandidaat blijft vast
geloven in de overwinning
was toch sport
OP
REIS
MET
McGOVERN
Met z**n
allen
in de
op de ty?”
"McGovern gezien? Er
****Zoo
plane****
K aal
7
■11
1
z
ders.
iet?
sieren
Teleurstelling
Nonchalant
r
A-politiek
I
TOLEDO, Ohio De eerste
indruk van senator George Mc
Govern is dat hij kleiner is dan
men dacht, maar ook knapper
van gezicht en minder provin
ciaal dan zijn langzame, eentoni
ge, min of meer nasale spraak
zou doen vermoeden. Er is zelfs
iets van een kosmopoliet zoals hij
nonchalant, de handen in de zak
ken, de vliegtuigtrap afkomt in
een schrale middagzon in Detroit,
Michigan. Hoewel het zijn eerste
halte is vandaag, is hij al een half
uur achter op zijn schema.
Fatsoenlijk
PHILADELPHIA Het vlieg
tuig waarmee McGovem reist
(gehuurd van United Airlines)
werd door hem „Dakota Queen
II” gedoopt. De eerste „Dakota
Koningin” was het bombarde
mentsvliegtuig dat hij in de twee
de wereldoorlog als piloot be
stuurde, toen hij deelnam aan
vluchten naar de Balkan. Het
toestel is ingericht als een vlie
gend kantoor, compleet met tele
foons, stencilmachines en een
apart, maar toegankelijk compar
timent, maar McGovem en zijn
staf zich ophouden.
„Edelmoedig”
(Van onze medewerker in
Washington, mr. Henk Leffelaar)
NEW YORK. - De Amerikaanse
verkiezingscampagne heeft iets
gekregen van een wake, in de zin
waarop Ieren de wacht houden bij
het stoffelijk overschot van een fa
milielid voordat hij begraven
wordt. In Amerika is het wachten
op de verkiezingsdood van kandi
daat George McGovem en het
enige waarop zijn aanhangers nog
kunnen hopen is dat het een milde
dood zal zijn, dat zijn nederlaag
minder verpletterend zal zijn dan
de opiniepeilingen nu al wekenlang
voorspellen.
gir jt;;
’•’*1
E?.
een
ramma.
Erbij
1
Die avond zegt de barvrouw in het
motel waar een deel van de pers is
ondergebracht, gevraagd of zij McGo
verns’ telethon vanuit Cleveland op
de televisie heeft gezien: „McGovern?
Er was toch sport op de tv!"
Onder hen zijn veel buitenlanders die
McGovern errkele dagen volgen voor
een reeks artikelen, en daarna weer
hun eigen weg gaan.
de eerste klas worden geserveerd. De
bemanning, die al sinds het begin van
de campagne meevliegt en voor wie
de opdracht een eervolle en aangena
me afwisseling betekent, waarvoor er
meer gegadigden waren dan vacatu
res, heeft zich zonder moeite aange
past aan het gezelschap passagiers.
De nonchalante sfeer is in overeen
stemming met de manier waarop se
nator George McGovern zijn campag
ne van meet af aan heeft gevoerd. En
ondanks de deprimerende uitslagen
van de nationale opiniepeilingen is de
Wijlen Robert Kennedy noemde hem
,.de meest fatsoenlijke man in de Se
naat” (eren uitspraak die door vele
sprekers die McGovern introduceren
wordt gememoreerd), en het is mis
schien juist dit fatsoen dat McGovern
parten speelt en hem ervan weerhoudt
de gebruikelijke plichtplegingen te be
trachten die andere politici verwach
ten. Een voorbeeld daarvan is zijn
stroeve relatie met Shirley Chisholm,
het zwarte vrouwelijke lid van het
Huis van Afgevaardigden.
Een incident ais dit illustreert hoe
weinig politiek McGovem is ingesteld
en ook hoe weinig ervaring zijn staf
heeft. Zo’n verzuim zou in de campag
ne van John Kennedy ondenkbaar zijn
geweest. Dit gebrek aan ervaring en
McGoverns essentieel a-politieke in
stinct was in de voorverkiezingen een
Neder-
twee
<EMA-
id en de
belang-
e Miele,
t alles,
uw
oren de
en:
i goed!
campagne, zelfs in dit late stadium,
niet pessimistisch te noemen. De se
nator, die door vele kiezers als een
„zije" wordt gezien, een halfzachte
welmenende man die men niet se
rieus kan nemen, heeft ook niet het
soort verstandhouding met de pers
dat een Kennedy had. Toch zijn er
nauwelijks journalisten in zijn gevolg
te vinden die pro-Republikeins, laat
staan pro-Nixon zijn-een verschijn
sel dat altijd opgeld heeft gedaan,
hoewel de Amerikaanse dagbladuitge
vers voor het overgrote deel traditio
neel Republikeins hebben gestemd.
sohoots achter de kiezen hebben wan
neer George McGovern binnenkomt.
mee ouden van dagen met hun laatste
uitkering van ouderdomsvoorzieningen
werden verrast. Deze uitkeringen wa
ren met 20 percent verhoogd. Het
briefje suggereerde dat zij deze verho
ging te danken hadden aan president
Nixons warme belangstelling voor hun
lot. De waarheid is echter dat de
verhoging er door het Democratische
congres door is gedrukt en dat presi
dent Nixon, die een verhoging van 5
percent had voorgesteld, zich tot het
laatste toe met hand en tand tegen de
20 percent bleef verzetten.
met een telefoonapparaat, die de in
druk van comfort en gemak moeten
wekken, maar die in wezen houterig
heid en ongemak suggereren. Vaak is
de volgende vraag niet of» het toestel
wanneer hij de knoppen ervoor in
drukt, en het is de enige keer dat
men de onverstoorbare McGovem
zijn irritatie achter een geamuseerde
glimlach ziet verbergen.
Lize Lemilin is 22 jaar. Ze heeft
kandidaats gedaan in Frans aan No
tre Dame University, een katholieke
universiteit, en is sinds anderhalf jaar
betrokken bij de politiek. Zij is een
vair de McGovern-jongeren die, zoals
zij die in 1968 senator Eugene
McCarthy steunden, de senator aan
bidt. Haar vader is tandarts, die in
1968 vermoedelijk op Nixon stemde
(Liza wil daar liever niet over pra
ten), en zij had de taak om in Toledo
(Ohio) McGoverns bezoek voor te be
reiden.
Wanneer de microfoon verstek laat
gaan, grijpt McGovem de gelegenheid
aan om te zeggen dat de Democraten
uiteraard niet zoveel elektronische
kennis hebben als de Republikeinen
(die afluisterapparatuur in het Demo
cratische Partij hoofdkwartier instal
leerden). Het is zijn beste grap van
de avond. De ballonnen die boven in
de hal zijn opgehangen in netten
worden niet, blijkbaar zoals het plan
was, over de mensenmassa uitgestort
en niemand weet waarom.
langrijker is dan het begeerde ambt en
hij is er zeker van dat wat hij te
zeggen heeft geen kiezer onberoerd
kan laten-
Maar tegelijkertijd is er in zijn ma
nier van spreken, in zijn diepgevoelde
verontwaardiging over de chicanes van
de Nixon-regering, een ondertoon te
bemerken van onmacht. Hij pleit zoals
een theoloog pleit voor geloof in Gods
woord -tenslotte was McGoverns vader
een methodistische dominee. Waar an
dere politici mensen-menigten melken
voor applaus, is applaus voor McGo
vem een bijna hinderlijke onderbre
king van wat hij wil zeggen.
Binnen drie kwartier na de „lunch”
zijn de twee vliegtuigen van de
McGovem-campagne onderweg naar
Cleveland. Het is dan tegen zeven
uur in de avond, en er valt een
lichte, natte sneeuw wanneer de ka
ravaan auto’s en autobussen de grau
we stad binnenrijdt.. Anderhalf uur
later, wanneer het meereizend pers
gezelschap is ondergebracht in twee
veel te kleine werkkamers van een
hotel, bevindt de senator zich in een
plaatselijke televisiestudio voor een
„telethon” een programma waarin
hij vragen beantwoordt van geïnteres
seerden die de studio opbellen, en dat
in een aantal steden in Ohio gelijktij
dig wordt uitgezonden.
„De bevrediging van mijn werk ligt
in de opkomst op zo’n bijeenkomst”,
zegt Liza, „en tot nog toe is die nog
nooit minder geweest dan ik ver
wachtte”. Verwacht ze dat McGovern
zal winnen? Liza blijft het antwoord
daarop schuldig, maar voor haar is
het feit dat er een McGovem is,
belangrijker dan winnen of verliezen.
Dat, uiteindelijk, is het geheim van
McGoverns overwinningen in de
voorverkiezingen geweest: deze loyale
aanhang, die ongeacht de uitkomst
zich totaal inzette. In deze verkiezin
gen echter schijnt er ook een andere
ongeschreven regel van toepassing te
zijn: de loyaliteit neemt toe naarmate
de kandidaat minder kansen heeft.
McGoverns toespraak is standaard:
het is dezelfde die hij, met variaties,
presenteert wanneer de gelegenheid
geen bijzondere benadering van de
toehoorders vraagt. Dit soort toespra
ken is als van een honkbalspeler die
alle honken moet aandoen om een
punt te krijgen. McGovem verzuimt
er niet één: de barbaarse oorlog in
Vietnam, de slechte Nixon-economie,
corruptie in de regering, onbehagen
onder jongeren en de ouden van
dagen. En, hoewel weinig geneigd tot
het soort spitsvondige woord-wendin-
gen waar een John Kennedy zo be
dreven in was, lanceert hij het grapje
dat de „neutraliteit” die de plaat
selijke AFL-CIO voorzitter betoonde
door hem ondanks George Meany’s
verbod op het vliegveld op te wach
ten, van het soort is dat door de
McGovern-campagne wordt toege
juicht. Het is nauwelijks een dijen
kletser, maar het wordt door zijn
gehoor, gretig om in McGovern iets
anders te ontdekken dan de ernstige
en altijd bezadigde politicus, met on
evenredig applaus begroet.
heeft men een eigen stereo-systeem
geïnstalleerd. Er hangen papieren
guirlandes, posters en persoonlijke
foto’s.
Ongeveer twee weken tevoren gaat
zij erheen, neemt contact op met de
plaatselijke McGovern-organisatie,
informeert naar de beste vergader
zaal, naar het aantal maximaal op te
trommelen mensen, schakelt plaatse
lijke supporters in, stuurt berichten
naar de plaatselijke dagbladen, en
wacht ten slotte nerveus de dag van
McGoverns komst af. Wanneer de
senator komt, is het niet onmogelijk
dat ze hem niet eens ziet of hoort.
Doel van het bezoek aan Detroit is
een lunch van de wat weids betitelde
„economische club van Detroit”, een
gezelschap van politici en zakenlieden
die hun in een hangar-achtige ruimte
geserveerde middagmaaltijd al ruim-
Wie echter met de senator heeft
meegereisd, raakt onder de indruk van
zijn zelfvertrouwen en zijn blijkbaar
echte geloof in een overwinning. De
verklaring daarvoor is dat McGovern
bezeten is van de boodschap die hij het
Amerikaanse volk wil brengen. Hij is
een politicus voor wie overtuiging be-
ledereen is dankbaar wanneer de
plaatselijk gehuurde dominee het in
Amerika traditionele openingsgebed
beperkt tot het uitspreken van één
volzin, en het is vermoedelijk dan
ook de eerste keer dat voor
gebed wordt geapplaudiseerd.
McGovern belde Chisholm op, zes
weken na het partijcongres in Miami
en vroeg haar of zij zijn vrouw zou
kunnen vergezellen op een bezoek aan
haar district in Brooklyn. Chisholm
was gepikeerd, omdat de senator haar
niet eerder had opgebeld, zoals kandi
daten voor het presidentschap plegen
te doen als gebaar tegenover de versla
gen mededingers, tenslotte had zij zelf
een spectaculaire campagne voor de
presidentiële kandidatuur van de demo
craten gevoerd: de eerste vrouw en dan
nog zwart, in de Amerikaanse politieke
geschiedenis.
Haar indirecte weigering van McGo
verns verzoek (ze. zei dat ze het te
druk had) werd door hem niet begre
pen. Korte tijd latei belde hij opnieuw.
Weer verzuimde hij zijn excuses aan te
bieden en weer zei Chisholm dat ze
geen kans zag McGoverns vrouw te
vergezellen. Tenslotte informeerden
McGovems-stafleden bij een assistente
van Chisholm wat de reden van haar
terughoudendheid was. Toen de senator
op de hoogte werd gesteld, belde hij
haar voor de derde keer, bood zijn
excuses aan, waarna Chisholm hem
toch niet helemaal van harte begeleid
de op een bezoek aan Cheyney-college
in Pennsylvania en later op de dag
naar Bedford-Stuyvesant, de vervallen
negerwijk van Brooklyn waar Chis
holm is geboren.
In de cabine hangen meer dan 300
hotelsleutels, met plakband bevestigd
aan de rand van het bagagerek boven
de stoelen. Het zijn de souvenirs van
de overnachtingen van de bemanning.
In het voorste deel van het vliegtuig,
voornamelijk het privé-compartiment
van de televisietechniek die ook al
sinds het partijcongres meereizen.
McGovern zit in een toneelmatig
opgestelde stoel naast een tafeltje
Leonard Woodcock, president van
de liberaal georiënteerde vakbond
United Auto-workers en opponent
van AFL-CIO’s George Meany, intro
duceert McGovern en maakt in zijn
toespraakje gewag van de „edelmoe
dige campagne” die de senator voert
„onder soms buitengewone omstan
digheden” —een verwijzing naar het
feit dat president Nixon zich als kan
didaat nauwelijks vertoont en dat de
opinie-onderzoeken blijven uitwijzen
dat McGovem hopeloos achter is in
de percentagestatistieken die hem al
sinds de voorverkiezingen parten heb
ben gespeeld.
Dat de senator niet, zoals eerst
aangekondigd, om kwart voor zeven
naar Charleston in West-Virginia zou
vertrekken^ maar om half twaalf
naar Detroit, werd bij deze onfor-
tuinlijken pas om acht uur bekend,
toen het McGovem-Shriver campag-
ne-hoofdkwartier in Washington de
deuren opende. Zulke organisatori
sche verrassingen, die in de non-
campgane van kandidaat Richard
Nixon even ondenkbaar als onaan
vaardbaar zouden zijn, zijn altijd het
kenmerk van de Democraten geweest
die, liever dan de geplastificeerde
doelmatigheid van de Republikeinse
organisatoren, chaos tot een stijl heb
ben verheven. (En, vreemd genoeg,
geen verslaggever die er het slachtof
fer van is, zal zich erover beklagen).
Op het vliegveld van Detroit wordt
McGovern opgewacht door een hand
jevol functionarissen, onder wie de
plaatselijke voorzitter van de AFL-CIO
vakbond. Het is een klein maar be
langrijk gebaar van rebellie, want de
nationale president van de bond,
George Meany, heeft McGovem offi
cieel naar de speciale vakbond-hel
verwezen en de lokale AFL-CIO orga
nisaties verboden zich met de Demo
cratische gegadigde voor het Witte
Huis in te laten.
Voor de heer Nixon is het belangrijk
ste dat men wint. Voor McGovern is het
meer een vraag hoe je wint en hij
baseert zijn vertrouwen op een over
winning op de overtuiging dat Ameri
kanen van nature fatsoenlijk zijn, een
thema dat hij in zijn toespraken vaak
aanroert. Waar McGovern echter geen
rekening mee houdt, na zeven jaren
oorlog in Vietnam, is dat ook fatsoen
lijke mensen hun fatsoen kunnen ver
liezen wanneer zij maar lang genoeg
bedrogen worden, niet uit zwakheid,
maar uit verwarring.
Na een korte vlucht, de derde van
de dag, wordt om tien uur 's avonds
Toledo aangedaan waar 3500 jongeren
al anderhalf uur wachten in een
auditorium. Het is het soort toehoor
ders dat op McGovern’s maat is ge
sneden en dat hem in de voorverkie
zingen aan zijn overwinning op het
Democratische Partijcongres in Mia
mi hielp. Hij heeft ze nu weer nodig,
vooral nu er tekenen zijn dat deze
eerste supporters teleurgesteld zijn
over zijn toegeeflijkheid aan de De
mocratische oude garde die zij ge
hoopt hadden uit te rangeren.
Liza is het typische voorbeeld van
de jonge werkers die McGovern aan
zijn overwinning op het Democrati
sche partijcongres hielpen. Zij is al
twee maanden niet meer thuis ge
weest en kan zich nu al met meer
precies herinneren in welke steden zij
McGoverns bezoeken moest voorbe
reiden. Het proces is voor haar iedere
keer hetzelfde. In opdracht van het
McGovem-Shriver hoofdkwartier in
Washington wordt zij naar een stad
gedirigeerd met de opdracht om er op
een bepaalde dag en een bepaald uur
zoveel mogelijk mensen bijeen te
brengen voor een toespraak van de
senator.
van zijn charmes, maar in de nationale
verkiezingen is het een gebrek aan
finesse en inzicht.
Toch is het apathische verloop van
deze presidentsverkiezingen niet alleen
aan McGovem te wijten, want het is
een verkiezing niet tussen twee kandi
daten, maar tussen één kandidaat en
een president die vindt dat het Ameri
kaanse volk hem een tweede ambtster
mijn verschuldigd is.
President ftixon moet de naam
McGovern nog over zijn lippen laten
komen. Als Nixon zich al aan den
volke vertoont, dan is het op zorgvul
dig 'uitgekiende bijeenkomsten met een
minimum aan persoonlijk contact.
Want de les, die Nixon in 1968 leerde
was, dat hij als mens de kiezers tegen
zidh innam, maar dat hij met de syn
thetisch gekweekte image van „beza
digd staatsman” en met even kunstma
tig samengestelde menigten van toe
hoorders de indruk kon wekken van
persoonlijke populariteit. Het is het
zelfde recept dat zijn image-dokters dit
jaar hebben voorgeschreven.
Door het uitblijvën van een werke
lijke confrontatie tussen McGovern en
Nixon en doordat er geen werkelijke
vergelijkingen getrokken kunnen wor
den tussen de campagnestijl van beide
kandidaten, maakt McGoverns cam
pagne een dimensieloze indruk. Het is
een van de redenen waarom zijn cam
pagne geen vlucht heeft genomen.
Een andere reden is de zeer sluwe
manipulatie van de publieke opinie
door Nixons public relations-experts.
Het is oen manipulatie die middelen
als infiltratie en sabotage van de De
mocratische Partij niet schuwt, die met
kille berekening waarheden opoffert
aan halve waarheden, en die opportu
nisme heeft verheven tot een erecode.
Het meest recente voorbeeld daarvan
is het briefje van president Nixon, waar-
Bij het landen in Cleveland kon
digt een stewardess aan: „De gezag
voerder heeft nu al vijf goede lan
dingen achter elkaar gemaakt, we
moeten ons dus nu voorbereiden op
eert noodlanding. In dat geval gaat de
drank eerst van boord, daarna de
stewardessen, vervolgens de cockpit
bemanning, en ten slotte de passa
giers”. Applaus van de passagiers, en
een hoeraatje wanneer de landing
ook deze keer feilloos wordt uitge
voerd. In deze sfeer worden de ge
bruikelijke regels ook niet meer in
acht genomen: geen aankondigingen
over het vastmaken van de veilig
heidsgordels, degenen die tijdens lan
den en opstijgen willen rondlopen doen
dat op eigen risico, roken mag altijd.
Het „Artis-toestel” is ook omge
bouwd tot een uitsluitend eerste-klas-
vliegtuig: twee brede stoelen aan
weerszijden van het gangpad in
plaats van de gebruikelijke drie, met
een ongelimiteerde hoeveelheid drank
en maaltijden die anders alleen aan
Een geselecteerde groep verslagge
vers reist achter in het vliegtuig met
hem mee. Het zijn voornamelijk ge
harde Amerikaanse journalisten die
hem al sinds het Democratische Par
tijcongres in juli van dag tot dag
volgen. In het tweede pers-toestel
(vaak wordt er tegen het eind van de
campagne nog een derde vliegtuig
voor de pers ingelast), dat door de
collega's in de „Dakota Queen II”
smalend het „Artis-toestel” (Zoo Pla
ne) wordt genoemd, reist een steeds
wisselend gezelschap van een 125
verslaggevers en televisie-technici.
De avond tevoren had hij zijn
overbelaste campagneschema in
Texas onderbroken, en wai hij terug
gevlogen naar Washington om in de
senaat te stemmen over een belang
rijk wetsontwerp, en om zijn toe
spraak over de nationale economie te
Laten filmen die vier dagen later zou
worden uitgezonden. De verandering
van het feisplan kwam onaangekon
digd voor de verslaggevers die zich in
Washington bij zijn campagne aan
sloten en die zich om zes uur in de
kille ochtendschemer bij de hangar
van de nationale kustwacht op Natio
nal Airport hadden verzameld.
V
