Alternatief
voor opgeschorte LPR
- r
KARDINAAL ALFRINK BIJ TERUGKEER UIT ROME:
Financiële steun
voor werk
dr. Naudé
I
14
door
ds. J. Borghardt ga
Veel jongeren uit
gereformeerde kerk
ZATERDAG 28 OKTOBER
1972
Erbij
UITGANGSPUNT
WERKGROEPEN
VERSCHILLEN
NIET ALLEEN
it
Vaak denkt men nog: oecumene, dat is eenheid van kerken. Er komt
niet zoveel van terecht, maar het wordt geprobeerd door een aantal en
thousiastelingen. „Mijn kerk is de ware”, dat klinkt niet zo geloofwaar
dig meer. Sommigen denken zelfs: Eén kerk of geen kerk. Misschien is
dat wel waar. Hoewel: verscheidenheid mag er toch zijn. Als we elkaar
maar erkennen, ons huis voor elkaar openzetten en elkaar bij onze taak
helpen. We hebben immers één Heer en één roeping. Toch noem ik dat
liever „interkerkelijk” dan oecumenisch. Oecumenisch wil namelijk zeg
gen: op de wereld gericht zijn. Het gevaar is niet denkbeeldig, dat de
kerk zozeer met zichzelf bezig is, samen of apart, dat zij vergeet, dat ze
er niet is terwille van zichzelf, maar terwille van de wereld.
Eind januari zullen de Neder
landse bisschoppen een bijeen
komst beleggen van priesters en
r.-k. gelovigen. Dit zei kardinaal
Alfrink dinsdagavond op Schiphol
bij zijn terugkeer uit Rome. Deze
bijeenkomst, waarvoor nog geen
naam gevonden is, moet een alter
natief vormen voor de onder druk
van Rome door de bisschoppen op
geschorte Landelijke Pastorale
Raad. Hoewel de kardinaal ont
kende dat er in Rome expliciet ge
sproken zou zijn over een der
gelijke bijeenkomst, staat het voor
ingewijden vast; dat de kardinaal
de Vaticaanse curie-instanties op
de hoogte heeft gebracht van de
plannen voor de bijeenkomst van
eind januari.
K
I
Met oecumene op weg naar
een „bewoonbare” wereld
Ook de Godsvraag kwam aan de orde.
Moet dit, nu hier, dan daar, doorgaan?
de maand in
gere-
Het Algemeen Diakonaal Bureau ziet
bijdragen voor haar hulpverlening te
gemoet op giro 2211 van het Bureau in
Utrecht.
Kardinaal Alfrink was niet de enige
Nederlandse R.K. kerkleider in Rome.
Vart alle kanten wordt verzekerd dat
Dat God leven geeft en tot leven roept,
is geen vrijblijvende kreet. Zo moet u
ook de avondmaals- of eucharistievie
ring zien, die steeds de diensten beslui
ten,
ven
U heeft gelijk: het lijkt er nog niet
op. Daarom: geloven en hopen en je
inzetten. Daarvoor is er kerk op aarde,
daarin willen onze werkgroepen (we
weten waarachtig: in alle onzekerheid
en gebrekkigheid) mee-functionneren.
Wat Haarlem en Heemstede betreft
ten slotte: Uitgangspunt bij beide het
zelfde: een kerkdienst is geen in zich
zelf besloten kerkelijk of interkerke
lijk religieus gebeuren. Het is vlucht
om in het algemeen te spreken over
„boze machten”, „zonde”, verzoening.
De bijbel is konkreet en de machten
zijn konkreet, ten goede of ten kwade.
mene door, d.w.z. de gehele bewoonde
wereld opdat zij bewoonbaar zal wor
den. De vijandschap overwonnen. Zo
gaat het de kerk en de christenen niet
om eigen zieleheil of zaligheid in het
hiernamaals, maar ook een nieuwe aar
de waar gerechtigheid woont.
Helaas, in haar verdere geschiedenis
heeft de kerk zich maar al te vaak
verbonden met de gevestigde machten
van de wereld, tot onheil voor de
ontelbare zwakken. Maar de liefdadig
heid die de kerk bedreven heeft?
Kwam zij daarmee niet op voor de
zwakken? Het antwoord is: nee. Lief
dadigheid is helaas zelfs nu nog nodig,
maar lost niet op, bevestigt de machten
veeleer. Veel rijke mensen en rijke
landen zijn tot liefdadigheid altijd wel
bereid, als je de grondvormen, waar
door rijk en arm ontstaan, maar in
stand houdt Als je daaraan komt dan
ben je een revolutionair (accoord) of
een dromer.
Rome geweest. Hij was er heerr gegaan
om de jaarlijkse vergadering van de
beleidsraad van het Vatikaanse missie-
departement bij te wonen, waarvan hij
lid is. De kardinaal knoopte enkele
dagen aan zijn verblijf in Rome vast
om over een aantal wrijfpunten, zoals
de Brabantse katechesecursus voor
middelbare scholieren en de LPR, te
praten met de diverse leiders van de
Vatikaanse departementen.
zoekt geen polarisatie, laat staan schis
ma in beide werkgroepen, eerder tole
rantie. Toch is het niet te voorkomen,
maar juist de bedoeling, dat positie
kiezen en dóórstaten tot de kern van
persoonlijk leven en samenleving, tot
keuze dwingt, tot afweei- of instem
ming en aktie. In Heemstede waren
thema’s o.a. drugs (m.m.v. predikant en
spec, arts), de vraag van oorlog en
vrede, met pater Jelsma als predikant.
Kardinaal Alfrink bij het verlaten
van zijn hotel op weg naar de
paus.
het toeval was, dat tijdens het verblijf
in Rome van kardinaal Alfrink ook de
bisschoppen Möller en Simonis van
Groningen en Rotterdam aanwezig wa
ren. Ook de secretaris-gerreraal van de
Nederlandse kerkprovincie, dr. P.
Vriens was in Rome. Bisschop Möller
was in Rome om besprekingen bij te
wonen voor een Europese bisschoppen
conferentie, bisschop Simonis was in
Rome voor vanwege al lang van tevoren
gemaakte afspraken en dr. Vriens, nog
maar kort in functie, werd door kardi
naal Alfrink aan diverse Vatikaanse
autoriteiten voorgesteld.
Geen religieuze vluchtheuvel bo
de werkelijkheid uit. Wel eenheid
met Christus, waarborg van de nieuwe
aardse werkelijkheid. Breken en delen
van brood en wijn, vruchten der aarde
voor allen, teken van Gods overvloed:
gemeenschap. Avondmaal: een politiek
gebeuren, oordeel van God over ons
hebzuchtige heden, over ons vieren van
het recht van de sterkste. Tegelijk
Ook met paus Paulus zou de kardi
naal over deze plannen gesproken heb
ben tijdens het drie kwartier durende
gesprek, dat hij vorige week zaterdag
met hem gehad heeft. Maar konkrete
vragen naar de inhoud van dat gesprek
weerde de kardinaal dinsdagavond af
met de mededeling, dat „dat gesprek
niet voor de publiciteit bestemd was”.
Daarom willen we de dingen bij de
naam noemen, zó dat we de grond-
strukturen die onze samenleving drei
gen te vernietigen, proberen te ontdek
ken. Dan niet vluchten in religieuze
geborgenheid, ook niet in vals vertrou
wen op Gods autonoom reddend han
delen. God werkt altijd door mensen,
tof die nu Mozes heten. Martin L. King
of een ongenoemde in Haarlem. Wij
warden geroepen om te kiezen en te
strijden tegen «vergiftiging van verhou
dingen, van aarde, lucht en water,
tegen uitbuiting van mensen en volken.
De vroegste Christelijke kerk zag dat
visioen bij monde van Paulus in het
leven en sterven van Jezus Messias al
waar en werkelijk geworden. Hij ont
maskerde de machten die schepping en
samenleving bedreigen en in zijn liefde
schiep hij een nieuwe gerechtigheid om
zich heen. In Hem hebben vrede en
verzoening gestalte gekregen, door zijn
offer geeft hij een nieuw’ perspectief.
En als Paulus hoort van de Opstanding
ziet hij in de levende Heer de gehele
wereld al herboren, schoon, goed om in
te wonen, de verderfelijke machten
overwonnen, om met z’n allen vrede te
hebben, blank en bruin, zwart en geel,
geen onderdrukkers en uitbuiters meer.
Eh met dit Bericht gaat hij de oecu-
Toch zijn er ook errkele opmerkelij
ke verschillen tussen het Vlaamse mo
del en de aangekondigde opzet van het
beraad van eind januari. Zo blijken de
Nederlandse bisschoppen vastgehouden
te hebben aart hun verlangen om de
afgevaardigden naar het beraad te la
ten kiezen en ze niet zoals in het
Vlaamse model zelf uit te nodigen.
Op de bijeenkomst van eind januari
komen dart ook dezelfde mensen, die
eerder voor de LPR gekozen waren-
Verder zal het document „Rechtvaar
digheid in de wereld” ook op de nieu
we bijeenkomst worden besproken, na
dat dit eerder door de afgevaardigden
op de agenda van de LPR was ge
plaatst.'
Kardinaal Alfrink is negen dagen in
„Erbij" wordt
komende verkiezingen. Een panel van
kamerleden uit 6 verschillende partijen
zal aanwezig zijn om na de dienst met
de aanwezigen te discussiëren.
Deze werkgroep heeft geen officieel
kerkelijk karakter. Wel hebben zowel
de Bisschop van Haarlem als de Cen
trale Kerkeraad van de Hervormde
Gemeente ruimte aan deze diensten
willen geven, of ze nu geleid worden
door een priester of door een predi
kant. Zo werd meermalen in de Grote
Kerk een dienst door een priester ge
leid en in de Paterskerk door een
predikant. Maar de verantwoordelijk
heid, evenals de gehele voorbereiding
berust bij de werkgroep. Er is vaak
kontakt met aktiegroepen zoals Am
nesty International, wereldwinkel, med.
comité Nederland-Vietnam.
In Heemstede ligt vooral het-kerke
lijk aspect wat anders. De experimen
tele diensten, zoals-ze daar worden
genoemd, gaan uit van de kerkeraad
van de Hervormde Gemeente en wor
den maandelijks in de Vredenhofkapel
gehouden,. Overigens nemen ook gere
formeerden en r,' katholieken aan de
werkgroep deel en levert b.v. pater
Paul Chapel regelmatig zijn bijdrage
aan de diensten. Men mikt vooral -in
Haarlem is dat ook het geval- op de
z.g. latente leden van de kerk, die zich
in de gewone diensten minder thuis
voelen, niet om hen te „vangen”, maar
om hun iets’ te bieden, waarin zij naar
huh eigen gevoel kunnen meefunktion-
neren. Men wil ook aan de gemeente
leden informatie geven, inzicht b.v. in
de nieuwe theologische gedachten. Men
Het woord „oecumene” komt in de
bjjbel een paar keer voor en betekent
dan „de gehele bewoonde wereld”.
Daarop is bet Woord van God gericht.
HU heeft haar geschapen, hij schept
haar „ter bewoning", opdat hij be
woonbaar wordt. Hij blijft scheppend
bezig tot zij voltooid is. in zijn Rijk.
Hij wil dat doen door middel van
mensen. In grote spanning waren de
profeten van Israël er vol van. Wan
neer zal er vrede, verzoening en ge
rechtigheid zjjn onder de mensen? Als
de Messias komt wordt het waar. Dan
kan een kind spelen in het hol van een
adder. Maar er zijn nog zoveel ad
ders..... Er zijn nog zoveel dodelijke
machten werkzaam. Zij beperkten dat
visioen niet tot Israël, maar de hele
wereld zal delen in die vrede.
testantse kerkgenootschappen,
roomskatholieke kerk, het leger
heils, de jehovagetuigen e.d. Bij
vertrek van de ruim 1600 leden
r>EZE PAGINA, die één keer per maand verschijnt in plaats van de wekelijkse pagina Geestelijk Leven,
wordt door de redactie afgestaan aan de kerken in onze regio. Met name het r -k. dekenaat Haarlem en
de Regionale Raad van Kerken te Haarlem en omstreken hebben op deze plaats de gelegenheid opiniëren
de artikelen over actuele ontwikkelingen in hun gebied te publiceren. Maar ook bijdragen van andere reli
gieuze stromingen zijn welkom. De redactie beperkt zich er toe het materiaal te verzamelen en opmaak-tech-
nisch te verwerken. Kopij voor deze paqina, die op de laatste zaterdag van
In totaal zijn vorig jaar 3613 perso
nen vanuit andere kerken tot de gere
formeerde kerken toegelaten, terwijl er
5412 aan werden onttrokken. Het aan
tal belijdende leden daalde van 461.487
tot 457.298 en het aantal doopleden van
400.424 tot 396.503.
Van degenen die vertrokken gingen
er 1925 naar de hervormde kerk, 1607
(onder wie 1028 doopleden) naar -geen
kerk- en de overigen naar andere pro-
de
des
het
die
niet naar een andere kerk zijn overge
gaan tekent de informatiedienst van de
Gereformeerde kerken aan, dat het
hier alleen gaat om mensen die zich
lieten registreren. Niet bekend is, hoe
veel mensen -geruisloos- zijn verdwe
nen doordat ze bijvoorbeeld bij verhui
zing geen attestatie hebben opgevraagd
of ingeleverd.
De totale inkomsten van de gerefor
meerde kerken zijn vorig jaar met
bijna 6,7 miljoen gestegen tot ruim
103 miljoen. De opbrengst per ziel
nam toe van f 111,50 tot 121,85.
In Bloemendaal heeft men een eigen
z.g. dialogische vorm gevonden voor
veertiendaagse diensten in de Her
vormde Kerk met een duidelijke aktie-
ve deelname van de kerkgangers. Ter
wijl in de Hervormde Oosterkerk aan
de Zomerkade elke zondagmorgen om
half twaalf de z.g. Opperzaaldiensten
plaats vinden met ook duidelijk een
eigen karakter. Beide bespreek ik hier
verder niet. Ze zijn een apart artikeltje
waard.
In 1971 hebben veel jongeren (doop
leden) de Gereformeerde Kerken ver
laten. Dat blijkt uit voorlopige statisti
sche gegevens over dat jaar. Opvallend
daarbij is. dat het aantal gemeentele
den dat niet overgaaf naar een andere
kerk maar dat buitenkerkelijk wordt,
sterk stijgt.
Dr. Naudé, voorstander van „nie-
gewelddadige aksie” wil met het werk
van het instituut een mentaliteitsver
andering onder de blanken in Zuid-
Afrika bewerkstelligen, om zo te ko
men tot eerr verzoening tussen de ver
schillende rassen. Het Christelijk Insti
tuut geeft in Zuid-Afrika onder meer
zijn medewerking aan Sprocas, onder
welke naam een uitgebreide studie
wordt ondernomen om tegenover de
apartheidspolitiek van de Zuidafri-
kaanse regering een alternatief te stel
len Het arbeidsterrein van het-
Christelijk Instituut gaat echter verder
dan het samenstellen van een blauw
druk voor een andere samenlevings
vorm. Tot de andere activiteiten beho
ren het sociale werk voor de Bantoege-
zinnen en de opleidingen en cursussen
voor vrouwen. Verder wordt hulp ge
geven aan de onafhankelijke Bantoe-
kerken, waarvan er in Zuid-Afrika
Ook dit jaar wil het algemeen Diako
naal Bureau van de Gereformeerde
kerken in Nederland een bedrag van
f 6000 beschikbaar stellen voor het
werk van het Christelijk Instituut van
dr. C. F. Beyers Naudé, eredoctor
van de Vrije Universiteit.
Voor de vorm van dit alternatieve
overleg zou (officieel is nog weinig
bekend) gekeken zijn naar het Interdi
ocesaan Pastoraal Beraad van de
Vlaamse bisdommen, dat sinds enige
jarerr met goedkeuring van Rome
functioneert. De statuten van dit be
raad verschillen op één essentieel punt
van die van de nu opgeschorte lande
lijke Pastorale Raad: er wordt gespro
ken over een „adviserend” orgaan, en
niet zoals in de statuten van de
LPR van een „mede beleid bepa
lend orgaan”. Juist tegen dit laatste
had het Vatikaan overwegende bezwa
ren, omdat in deze omschrijving een
aantasting van de machtspositie van de
bisschoppen werd gezien. In het
Vlaamse model wordt alleen de hoop
uitgesproken, dat „goede” adviezen me
de bepalend zijn voor het beleid.
ruim 2500 zijn. Omdat het theologisch
peil van deze kerken ver bene-
ben wat minimaal aanvaardbaar ge
acht kan worden, ligt, worden er bij-
scholingscursussen voor de voorgangers
van ruim driehonderd kerken georga
niseerd.
Het is uit deze motieven dat een
aantal mensen in Haarlem en Heem
stede bezig zijn diensten te organiseren
met een sterke betrokkenheid op mens
en samenleving. Zij maken deel uit
van verschillende kerken, want hoe
kunnen de kerken eenheid en verzoe
ning verkondigen, als zij zelf tegeno
ver elkaar staan? In Haarlem is het
algemene thema: Oecumene-bewoonba-
re wereld. Afzonderlijke thema’s voor
de diensten waren b.v. Unctad-confe-
rentie, solidariteit, opvoeden tot vrede,
verslaving, wie is God, gemeenschap.
Het volgende thema op 5 november is
„Partij kiezen”, dit in verband met de
heenwijzen naar
nieuwe gemeenschap, de bewoonbare
wereld, het Rijk van God.
een
en
vieren van
«'f
■V r
opgenomen, dient uiterlijk een week vóór de verschijning ter redactie te zijn
