met krant en
computer
VERANTWOORDING
I
I
Richtlijnen
voor de
deelnemers
De computer
1
■s
1. ik ben het er volkomen mee eens.
2. ik ben het er wel mee eens.
3. het laat me koud.
4. ik ben het er niet helemaal mee eens.
5. ik ben het er absoluut niet mee eens.
Aan het einde van deze maand woensdag 29 november
moet Nederland een nieuwe Tweede Kamer kiezen. Een onge
bruikelijk tijdstip; doorgaans vinden verkiezingen in het voorjaar
plaats. Zo als vorig maal: april 1971. Normaal zou de toen gekozen
Kamer vier jaar, dus tot 1975, bijeengebleven zijn. Nu moet de
volksvertegenwoordiging al na anderhalf jaar worden vernieuwd.
Een breuk in de moeizaam gevormde regeringscoalitie heeft tot
Kamerontbinding geleid. De politici kwamen er niet meer uit, en
besloten het maar weer aan de kiezers over te laten. In de hoop dat
de stemgerechtigde Nederlanders een Kamer te voorschijn toveren
die wèl een duidelijke meerderheid oplevert voor een of ander
kabinet.
mIL.-
KIES UW PARTIJ
Rechts, links, of ergens tussenin?
kent
de
programma’s
Naam
Adres
Woonplaats
i
05
KOLOM B
KOLOM A
t
4
5
1
4
1
2
3
2
3
5
1. Het geloof I* voor de politiek een goede wegwijzer.
s
4
5
1
2
3
1
2
3
4
5
3. Bij abortus, die alleen door artsen mag worden toegepast. heeft
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
de vrouw zelf het laatste woord.
5
1
3
4
5
3
4
2
1
2
4
1
2
3
5
1
3
4
5
2
1
2
3
4
5
4
1
5
2
3
4
5
1
2
3
5
1
2
3
4
1
2
3
4
S
4
5
1
2
3
3
1
2
4
5
4
5
1
2
3
2
3
4
5
1
4
5
1
2
3
4
1
2
3
8
3
4
5
1
2
1
2
3
4
5
4
S
1
2
3
13. De regering moet lonen en prijzen in de hand houden, des-
3
4
5
1
2
4
5
1
2
3
noods met dwingende maatregelen.
3
4
1
2
5
1
2
3
4
5
4
1
2
3
5
1
2
3
4
5
1
3
4
5
2
2
1
3
4
5
1
3
4
5
1
2
2
3
4
5
18. Partijen die voor de verkiezingen niet tot een akkoord zgn ge-
4
1
3
5
1
2
2
3
4
5
4
1
2
3
5
1
2
3
4
6
1
2
3
4
1
5
2
3
4
5
Welke van de 20 kwesties wegen voor U het zwaarst?
5
JAAR
JAAR
i
Wat Is Uw leeftijd?
MAN*
VROUW*
VROUW*
MAN*
MMI
I
Erbij
c
16. De verkoop van pornografie behoort geheel vrft te zijn.
17. Partijen die niet genoeg stemmen krijgen om minstens drie
Wat Is Uw geslacht?
doorhalen wat niet van toepassing Is)
1
landen waarmee Nederland historische banden heeft, zoals bij
voorbeeld Indonesië.
Betekenis van de cijfers in de vakjes, die moeten worden aange
kruist:
koningin, maar hij moet rechtstreeks worden gekozen door de
burgers.
zetels in de Tweede Kamer te bezetten, moeten uit het par
lement worden geweerd.
Inzenden vóór 13 nov. naar: Computercentrum C. van de Velden, postbus 2006, Arnhem.
I
Of die hoop in vervulling zal gaan is
nog maar de vraag. Zal er zo kort na
de vorige verkiezing veel veranderen?
Zullen veel kiezers een andere stem
uitbrengen dan in april vorig jaar?
Niemand kan het voorspellen. In elk
geval komen er ruim een miljoen
nieuwe kiezers bij: de jongelui van 18,
19 en 20 jaar die voor het eerst mogen
meepraten bij de samenstelling van
ons parlement. Voor hen geldt geen
enkele traditie; zij maken de keuze
voor de eerste maal.
komen, kunnen ne de verkiezingen niet met elkaar regeren.
19. De overheid moet voorkomen, dat bedrijven zich vestigen In de
kunst, opera en dergelijke zelf betalen.
11. Ontwikkelingshulp moet bij voorkeur ten goede komen aan
9. Ouders moeten naar draagkracht bijdragen In de kosten van
het onderwijs aan hun kinderen.
10. Burgers moeten de kostprijs van theater, concert, beeldende
4. Bedrijven mogen alleen sluiten of fuseren, wanneer de meer
derheid van de werknemers daarmee instemt
5. De minister-president moet niet worden benoemd door de
14. Het openbaar vervoer moet gratis zijn.
15. Het tekort van de schatkist moet niet in de eerste plaats worden
aangevuld door belastingverhoging, maar door bezuinigingen
bij de overheid zelf.
2. Iedere burger behoort zalf bij te dragen In de kosten van dok
ter en apotheker.
6. Nederland moet lid blijven van de NAVO, ook als Grieken
land of Portugal daarvan deel blijven uitmaken.
7. De overheid moet bereid zijn terwille van schone lucht en
schoon water de groei van de welvaart te beperken.
12. Gezien de ontspanning In de wereld kunnen de uitgaven voor
de defensie omlaag.
8. Kinderbijslag behoort pas te worden gegeven vanaf het derde
kind.
via de beeldbuis onze huiskamer bin
nenkomt. Het gaat, het hóórt althans
te gaan om hetgeen de partijen in de
politiek trachten te bereiken. De par
tijprogramma’s spelen daarbij een be
langrijke rol.
Maar die
De computer, die voor onze le
zers kan uitrekenen welke partij
ieders opvattingen het dichtst be
nadert, staat in een modern kan
toorgebouw te Arnhem, waar het
computercentrum C. van de Vel
den sinds 1968 gevestigd is. Dit
centrum is een onderdeel van een
grotere organisatie (Bureau C. van
de Velden), die zich bezig houdt
met administratieve dienstverle
ning aan het midden- en kleinbe
drijf.
Tot de vele opdrachten, die het
bureau de afgelopen jaren uit
voerde, behoorde ook de inschake
ling van de computer voor het
zoeken van een huwelijkspartner.
Dit bracht de heer Van de Velden
op het idee de kiezer te helpen bij
het opsporen van zijn politieke
vrienden. In samenwerking met
onze krant is dit denkbeeld nader
uitgewerkt, waarbij het wel dege
lijk uitvoerbaar bleek.
De computer is in staat de op
vattingen van de kiezer over een
aantal onderwerpen te toetsen aan
de standpunten van de vijftien in
de Tweede Kamer vertegenwoor
digde partijen, en uit die vergelij
king te concluderen welke partij
het eigen standpunt het dichtst
benadert.
doorsnee Nederlander niet. Hij heeft
geen tijd of geen zin ze te lezen. En
dat is geen wonder. Want die program
ma’s hangen ook vaak van compromis
sen aan elkaar, en moeten bovendien zo
veel problemen behandelen, dat het
lezen ervan een allesbehalve boeiend
tijdverdrijf is. Om van het bestuderen
maar te zwijgen. Wie brengt het op
datgeen eruit te halen waarom het nu
in wezen gaat?
Dat lukt geen mens. Maar we be
schikken tegenwoordig wel over tech
nieken, die schijnbaar onontwarbare
puzzels kunnen oplossen. De computer
kan antwoord geven op vragen, waar
we zelf niet meer uitkomen. Het com
putercentrum van de Velden heeft het
nu mogelijk gemaakt u te helpen uit
te vinden welke partij op grond van
haar programma het dichtst bij u
staat.
Hoe dat allemaal gaat wordt op deze
pagina nader uiteengezet.
Onze politieke medewerker» heb
ben twintig stellingen geformeerd
over een aantal kwesties, die mid
den in de belangstelling staan en
die bepalend kunnen zijn voor de
keuze, die 29 november a.s. moet
worden gedaan. Hoe zij dat gedaan
hebben, leest u in hun „verant
woording”.
Over elke stelling kan men op vijf
nanieren zijn mening geven. Voor de
betekenis van de cijfers zie het kader
linksboven in het formulier.
Om een zo goed mogelijk antwoord
van de computer te krijgen kan men
ook nog aangeven welke van de twin
tig problemen voor de inzender het
zwaarst wegen. Men kan onderaan drie
nummers van stellingen vermelden in
volgorde van belangrijkheid. Vindt
men b.v. de in stelling 18 aangeroerde
kwestie het belangrijkste, vervolgens
stelling 5 en in de derde plaats stelling
8, dan vult men die drie getallen in de
aangegeven vakjes in.
Tenslotte wordt men verzocht leef
tijd en geslacht te vermelden. Het
aldus ingevulde formulier (rechterhelft
dus) dient men uit te knippen en in
een gesloten envelop (als brief te fran
keren met 35 ct) op te sturen vóór 13
november naar: Computercentrum C.
van de Velden B.V., postbus 2006, Ar-
hem. Naam en adres van de afzender
dienen in de rechterbovenhoek van het
formulier duidelijk en volledig te wor
den vermeld, omdat dit strookje zal
worden gebruikt voor de verzending
van het antwoord naar da inzender.
De stellingen willen dus niet zeggen
dat onze politieke medewerkers het
daarmee eens zijn. Met opzet hebben
zij formules gekozen, die soms nogal
„extreem” of „radicaal” klinken. Dat
vergemakkelijkt het antwoord. Als in
stelling 16 b.v. staat dat de verkoop
van pornografie „geheel vrij” moet
zijn, betekent dat niet dat wij dat
vinden, maar dat er politieke partijen
zijn die dat vinden.
Aangezien man en vrouw natuurlijk
een eigen mening hebben over de pro
blemen van deze tijd, bevat het invul-
formulier twee series kolommen. Op
elk formulier kunnen dus twee perso
nen deelnemen.
Om een beeld te krijgen van
wensen en meningen der politieke
partijen, heeft een commissie van
politieke deskundigen een lijst sa
mengesteld van de belangrijkste
actuele zaken in de Nederlandse
politiek. Hoewel de keuze op zich
zelf willekeurig was, kwam de
commissie eensgezind op een to
taal van twintig voor dit projekt
geschikt te maken kwesties.
Die twintig vraagstukken wer
den samengevat in korte en voor
iedereen begrijpelijke stellingen,
waarvan men redelijk snel kan
zeggen of men het er mee eens is
of niet. Daarbij werd bewust ge
kozen voor formuleringen die be
halve duidelijk ook wat radicaal
klinken, zodat het standpunt van
de lezer (en van de politieke par
tij) gemakkelijk is vast te stellen.
Bovendien zagen de deskundigen
die de stellingen formuleerden er
nauwlettend op toe, dat het geheel
van de stellingen geen schijn van
adhesie zou kunnen wekken met
een bepaalde politieke groepering.
Telkens werd gekozen voor nu
eens een conservatieve uitspraak,
dan weer een radicale of zelfs
extreem-linkse stellingname.
Daardoor kan de kiezer, die aan
het projekt meedoet, zijn eigen
opvattingen centraal blijven stel
len, zonder het gevoel te krijgen
alsmaar ofwel ja, ofwel nee te
moeten zeggen.
Alle hier weergegeven stellingen
komen wel ergens in een partij
programma voor, ook al hebben
we nu en dan de stadhuistaal van
die programma’s vereenvoudigd.
Nadat de stellingen waren ge
formuleerd, zijn ze geconfronteerd
met de programma’s der politieke
partijen. Terwille van de zorgvul
digheid vond niet alleen vergelij
king plaats met de huidige verkie
zingsprogramma’s, maar ook met
Maar niet alleen voor die jongeren
zal het moeilijk zijn te kiezen tussen
het twintigtal partijen dat kandidaten
heeft ingediend. Ditzelfde geldt ook
voor de meeste oudere kiezers. Diege
nen, voor wie het geen vraag is wat te
doen met het rode potlood, vormen een
minderheid. En die minderheid - de
z.g. harde kern der partijen - wordt
steeds kleiner. Kiezen uit traditie is er
steeds minder bij.
Hoe bepaalt de doorsnee kiezer zijn
stem? Hij weet altijd wel een paar
partijen op te noemen, waar hij beslist
niet op zal stemmen. Maar dan blijven
er altijd nog de nodige over. En dan
komt het vaak aan op de persoonlijk
heid van de partijleiders. Een sympa
thiek stemgeluid, een goede „image” op
de tv kunnen de doorslag geven.
Met een bewuste politieke keuze, die
men van een volwassen Nederlander
verwachten mag, heeft dit alles weinig
te maken. Want waar gaat het per slot
van rekening om? Niet om de prettig
klinkenle stem van een lijstaanvoerder
of om de manier waarop de politicus
Niemand behoeft zich daar na
tuurlijk iets van aan te trekken.
Maar het is toch wel aardig te
weten waar men op grond van de
partijprogramma’s het meest
„thuis” zou zijn.
Randstad, wanneer ze daar niet noodzaketijk thuis horen.
20. In gebieden, waar geen woningnood meer heerst, dient de
hoogte van de huishuur te worden vastgesteld In overleg tas
sen huurder en verhuurder.
meer gedetailleerde lange termijn
en beginselprogramma’s. In een
enkel geval werd ook gekeken
naar het stemgedrag van de frac
ties der partijen in
de Tweede Kamer gedurende de
laatste jaren.
Om helemaal zeker te wezen,
zijn de stellingen tenslotte, op ba
sis van vertrouwelijkheid, doorge
nomen met functionarissen van de
partijen zelf.
Zowel de aangeroerde onder
werpen als de antwoorden der
partijen, waarmee de computer in
Arnhem is geprogrammeerd zijn
dus representatief voor de stand
puntbepaling van de politieke par
tijen in ons land.
Van een aantal partijen liggen
de programma’s nogal dicht bij
elkaar. Geprobeerd is dit te onder
vangen door stellingen in te bou
wen, waarover ook onderling ver
wante partijen verschillend den
ken. Daarnaast is de computer zo
geïnstrueerd, dat hij weliswaar
een duidelijke voorkeur opgeeft,
maar daarnaast ook twee andere
namen van partijen noemt, die het
standpunt van de inzender redelijk
benaderen.
Het korte tijdsbestek, dat voor
opzet en voorbereiding van dit
projekt ter beschikking stond,
maakte het onmogelijk om meer
partijen in de enquête op te ne
men, dan nu in de Tweede Kamer
zijn vertegenwoordigd. Pas opge
richte partijen komen er dus niet
ift voor.
De commissie van voorbereiding
bestond uit twee deskundigen van
het computer-centrum Van de
Velden in Arnhem, drie politieke
journalisten en de politiek-weten-
schappelijk» medewerker van de
bladen aangesloten bij de Ge
meenschappelijke Persdienst
JGPD).
