Muziek als hoofdvak
Hop-La die, hopa-bra
op middelbare school
Middeleeuwse muziek
op Beeckestijn
Toverlantaarn herleefde bij Mijko
Haar modejournaal
eleonorahardmg
schoonheidssalon
OPLEIDING AAN PEDAGOGISCHE AKADEMIE
Syntagma Musicum
f '1
jfl
al
po
NOVEMBER
1972
8
HAARLEM Het muziekonder
wijs op de lagere en middelbare
scholen is altijd min of meer een
stiefkind geweest. In de meeste ge
vallen is men niet verder gekomen
dan een half uurtje zingen per week
onder leiding van de klasse-onder-
wijzer(es). Het lied werd in het do-
re-mi-fa-sol-systeem op het bord
geschreven en met behulp van de
kaartenstok ingestudeerd. Zo leer
de ik vroeger „Op de blanke top
der duinen” en tegen Sinterklaas
„Hoe rustig is het schemeruurtje”.
VELSEN.
koetshuis
SATERDAG 4
DE MODEMAKERS uit de
ganse wereld verdringen zich nu
alweer om zich op hun best te
presenteren en de goegemeente
alvast warm te laten lopen voor
de door hen gecreëerde zomer-
mode 1973.. Velen onder u zullen
ongetwijfeld lichtelijk de schou
ders ophalen en daarbij denken
of zeggen: „Aan mijn lijf eerst
nog maar een fijne trui of bont
jas en daarna komt het blotere
werk wel weer eens aan de orde”.
Van mij krijgt u het grootste ge
lijk van de wereld. Toch weer
houdt het mij niet om u een aan
tal dolle en nog dollere zaken te
melden, die straks door evenzo-
vele „d- en d-mensen” zullen
worden gedragen en waarmee u
zich nu reeds kunt gaan ver
maken.
- In het noordelij
ke koetshuis van het landgoed
„Beeckestijn” te Velsen heeft het
ensemble „Syntagma Musicum”
vrijdagavond vocale en instrumen
tale muziek uit de late middeleeu
wen ten gehore gebracht. Het was
een muziekuitvoering, die in het
nieuwe programma van de Velser
kunstkring „Voor Allen” was opge
nomen”.
•3 8
-
we:!»’
uit
P. ZWAANSWIJK
ADVERTENTIE
lid ANBOS
INGE CRUL
Mi'!
Men gaat ervan uit, dat iedere havo
leerling met enige muzikale aanleg, die
doorgaat naar de Pedagogische Akade-
mie, zich in- vijf tot zes jaar kan ont
wikkelen tot een musicus die het vak
beheerst. Het onderwijs is gericht op een
vnj brede muzikale vorming.De leerlin-
verlantaarn”, een dubbelprojector uit het
jaar 1870. De tweede kan genieten van
het tijdsbeeld dat hem letterlijk voor
„getoverd” wordt, een tijd van postkoets
en snuifdoos, van petroleum en lak.
te kunnen tonen liet hij een topless
model aanrukken. De „helm” lijkt op
een soort monnikskap met daar bo
venop een bel gemonteerd, om onver
schrokken jagers er opmerkzaam op
te maken dat er onder die kap een
lieflijk koppie schuilt. De bedoeling
van de ongetwijfeld goede Al is na
melijk om dit soort kappen op het
bijzonder beheerst als uitdrukkingsele-
ment daarin opgenomen. Of zij in vroe
ger eeuwen met zoveel neutraliteit in de
zegging en in de dynamische nuancering
werd uitgevoerd, zoals de leden van het
ensemble lieten horen, blijft de vraag.
In elk geval hebben de alt Will Kip-
persluys, de tenor Marius van Altena en
de instrumentalisten Anneke Pols, Leo
Meilink en Kees Otten zelf de oude
muziek uitnemend gezongen en gespeeld
met een bewonderenswaardige beheer
sing van de daarvoor vereiste, heel bij
zondere techniek. Voor hetgeen zij daar
mede aan musische ervaringen hebben
geschonken, zijn de toehoorders blij
kens de bijval, hun terecht dankbaar ge
weest.
Er zijn schitterende „stillevens” waar
aan opeens iets gaat leven: het romanti
sche wintertableau van 1860, waar
sneeuw door dwarrelt, het monster van
de blauwe grot dat dreigend over het
doek zweeft, ins blaue hinein, de man met
de rollende ogen die begerig een toe
schouwster voor het doek nakijken, het
alsmaar draaiende en veranderende
kleurenwonder, dat niet voor de psyche
delische effecten anno 1972 onderdoet.
Roodkapje komt tot leven, en de rat-
Tot dusver was het middelbaar onder
wijs voornamelijk ingesteld op de homo-
economicus - de geldverdiener, maar in
de toekomst zal er hopenlijk ook plaats
gemaakt worden voor de homo-ludens -
de spelende mens. Natuurlijk zijn er
velen, die daar bezwaar tegen maken en
verlangen dat wiskunde een verplicht
vak blijft. Zij vragen zich af wat er van
de maatschappij terecht moet komen
indien de middelbare scholieren muziek
gaan studeren inplaats van wiskunde.
Maar er zijn anderen die menen, dat het
menselijk geluk op de eerste plaats moet
komen en zij vinden dat de jonge mens
zich moet kunnen ontplooien naar zijn
eigen aard. Hun bedoeling is het dat
muziek, tekenen en handenarbeid hoofd
vakken gaan worden op alle scholen,
opdat de leerlingen een vrije keuze kun
nen maken uit talen, wiskunde, natuur
kunde, aardrijkskunde en geschiedenis,
tekenen, muziek of handenarbeid. Daar
bij moet het vak muziek niet gezien
worden als een aangenaam tijdverdrijf,
maar als een volwaardig hoofdvak.
Voor de muziekbeoefening in de Mid
deleeuwen was men aangewezen op de
menselijke stem en op een instrumenta
rium van een door de vervaardigingsmo-
gelijkheden van die tijd bepaalde per
fectie. Wat onze voorouders toen reeds
bereikt hadden met toch beperkte tech
nische hulpmiddelen, dwingt groot res
pect af.
De eerste afgestudeerden van de Peda
gogische Akademie kunnen dan over
vier of vijf jaar als zelfstandig muziek
leraar les gaan geven en aan de muzi
kale vorming bijdragen van de jeugd.
Pas over tien of vijftien jaar zullen de
resultaten daarvan merkbaar zijn.
Zij weet waar de klepel hangt (links).
ZO KREGEN TIJDENS een mode
festival in Cannes de verbaasde toe-
NOG MEER BLOTERIG, strand-
genoegelijk nieuws. Daarvoor van
Cannes snel even over naar Parijs,
waar vorige week de Prêt-a-porter
collecties in hun volle omvang wer
den getoond. Uitvoerig zal ik u daar
nog over informeren. Ontwerper
Claude Vieux had de zomer al stevig
in zijn bol zitten. Op de Parijse salon
vroeg hij aller aandacht voor zijn
zeer onthullende bikini Saint Trop’
Sexy. Wel, buiten kijf was dat de
nodige aandacht aan dit veredelde,
één etage lager geplaatste, koptele-
foontje werd geschonken. Of het
werkelijk zó sexy is, zal de mannelij
ke sekse u in een onbewaakt ogenblik
wel willen onthullen.
PIET IS overigens niet de enige die
daar een liefhebber van is. De Flo
rentijnse kleermaker Albion deelt
zijn geenszins slechte smaak. Om zijn
creaties, metalen hoeden, den volke
ideaal decortje. Nou moeten we nog
naar een gecombineerde voorstelling van
beide toe.
HAARLEM. Poppentheatertje Mij
ko in de Peuzelaarsteeg leek gisteravond,
wat op een knusse huiskamer van onze
groot- en overgrootmoeders. Gezellig za
ten we allemaal rond de toverlantaarn
te genieten en te griezelen, met tingelen
de speeldoosmuziek en een oud grammo-
foontje op de achtergrond. Een gelukki
ge vondst van Marijke Kots: met de
toverlantaarn van de Amsterdamse
Stichting Laterna Magica herstelde ze
een stukje van een oude traditie. In de
19e eeuw was het namelijk de gewoonte
dat de rondtrekkende lanternisten, de
„luikerwalen”, samen met poppen- en
schimmenspelers optraden. Het poppen
theatertje met zijn poppenkast en pop
pen op de achtergrond was dus een
iM^!' j
De Stichting geeft toverlantaarn-voor-
stellingen in de romantische stijl van
rond de eeuwwisseling, met de bassende
stem van explicateur Gerard van den
Akker en de voorzichtig de glasplaten
bewegende vingers van lanternist Corne
lls van der Poll op de achtergrond. Een
avondje voor liefhebbers van de oude
technieken, maar ook voor wie histo
risch in die periode geïnteresseerd is.
De eerste kan zijn hart ophalen aan
de projectiemechanieken, de handge
schilderde en transferplaten vertoond
door de authentieke „Disselving-viewto-
Uni-sex
land waar het leven goed is en in het
bos te laten dragen. En om nu al die
schonen extra goed tegen het jagers-
volk te beschermen trekt hij ze nog
een metalen corsetje aan. Wellicht
zal het zijn nut hebben, hoewel ik
het niet zo best begrijp. Voor mij is
kleren maken wel degelijk iets an
ders. Waarmee ik maar wil zeggen
dat kleermaker Albion meer furore
zal maken in oud roest.
DE ROMEIN Angelo Litrico, die
ieder seizoen wel weer het een en
ander aan C. en A. weet te slijten,
deed het in Florence heel wat leuker.
Hij liet zien dat man en vrouw in
dezelfde outfit samen best gezellig
door het leven kunnen gaan. Wat te
zeggen van een wijde, wit linnen
pantalon waarop een in drie tinten
groen, gestreept mouwloos jersey
truitje gecompleteerd met hoedje en
shawl eveneens in wit linnen.
DÉ CONFECTIEMÖDE van vol
gend jaar zomer heeft zich met enig
tam-tam aangekondigd. Van enkele-
dolle zaken heb ik u nu op de hoogte
gesteld. Doch in het modieuze vat zit
nog veel meer dat uw aandacht
waard is en daarover zal ik u beslist
niet in het onzekere laten.
Bé TER MAAT
schouwsters ogen zo groot als scho
teltjes toen hun een ensemble werd
voorgedraaid dat de intrigerende
naam Hop-La was toebedeeld. Op het
eerste gezicht een uiterst decent
avondtoilet, bestaande uit een lange,
met bloemen gedessineerde, rok, een
blouse met mitellahals en een wik-
kelceintuur om de taille. En wat
gebeurt nu? Draagster van dit fraais
krijgt plotseling een onbedwingbare
lust het strand op te rennen en een
beetje bloter te gaan zonnen. Met een
paar snelle handgrepen kan het zonni
ge voornemen wórden geklaard. Rok
uit, wikkelceintuur tussen de beentjes
door en achter geknoopt en hopla,
daar gaat ze met de billetjes bloot in
het zand.
ZELFS IN HET cultuurrijke Flo
rence, waar de collecties zich immer
onderscheiden door hun elegantie,
fraaie materialen en kleuren en per
fectie in afwerking, waren ook dit
keer enige excentrieke uitschieters
niet vergeten. Emilio Pucci presteerde
het om een bikini van parels te
completeren met een wijde zwart
witte sponscape.
Nou is zo’n cape niet al te proble
matisch, maar hoe het te klaren met
het bij tijd en wijle onwillige topje
van uw parelige bikini? Veronderstel
dat u uw geliefde voor het onont
koombare feit plaatst dat het slui-
tinkje niet al te soepel werkt. „Piet”,
zeg je dan „doe me een lol en maak
dat zenuwe-ding eens goed dicht”.
Tien tegen een dat het Piet, anders
een meester in handenarbeid, niet al
te best afgaat. Verblind door al het
schoons, hem in luttele seconden
voorgeschoteld, is zijn gezichtsvermo
gen ook al geen honderd percent
meer. Begrijpelijk voor een man als
Piet, die dol is op puur natuur.
De Rijks Pedagogische Academie, af
deling HAVO aan de Leidsevaart in
Haarlem, is de enige school in Noord-
Holland waar de leerlingen dit voorrecht
genieten. Ton Klos, de muziekleraar aan
deze school, heeft mij uitvoerig verteld
wat dit inhoudt en wat dit in de toe
komst kan gaan betekenen. Hij hoopt
dat er een belangrijk aantal leerlingen
de muziek kiest en met dit vak doorgaat
van de HAVO naar de Pedagogische
Akademie, waar zij in drie tot vier jaar
opgeleid kunnen worden tot muziekle
raar.
tenvanger van Hameien; een droevige en
ware historie over een echtpaar dat
uiteen wil maar wenend om het jurkje
van het overleden dochtertje elkaar
weer in de armen valt, alle moralistisch
ware geschiedenissen van dr. Heinrich
Hoffmann: Piet de smeerpoets, Soep-
Hein, Philip Schommelaar, het brave en
o zo ondeugende kind. En dan het „ver
slag eens brands” waarbij de explicateur
een ouderwets brandweerkostuum
draagt. Zo zouden branden in de krant
ook verslagen moeten worden, drama
tisch, hartverscheurend, in-droef, met
edele en stoere hun leven wagende
spuitgasten en afbrandende belendende
percelen. Wat een tijd.
algehele wetenschappelijke huidver
zorging ook Lichaamsmassage.
manicuren en haarverzorging.
uniek voor Haarlem quick service
behandeling niet langer dan Vs uur.
Robert Kochlaan 340 (bij winkelcentr.
Schalkwijk) Haarlem tel. 023-333962.
heeft als het stevig wordt aangepakt.
„Het eerste wat de jonge mensen moeten
leren is met elkaar musiceren de rest
is een kwestie van geduld en doorzet
tingsvermogen”.
Donderdag opent minister van Veen
een congres in Den Haag dat tot onder
werp heeft :„Het experiment-expressie-
vakken in het eindexamen-pakket van
de MAVO en de HAVO”. De ervaring,
die men tot dusver heeft opgedaan, zal
aan een nauwgezet onderzoek worden
onderworpen. Er zullen plannen worden
beraamd voor de naaste toekomst en er
kunnen voorstellen gedaan worden die
tot betere resultaten leiden. De eerste
steen is gelegd om te komen tot een
werkelijk Hoger Algemeen Vormend
Onderwwijs en tot de vrije ontwikkeling
van de jonge mens. Het is te hopen, dat
het experiment op vijf HAVO-scholen
spoedig zal leiden tot algemene doorvoe
ring.
Het ensemble „Syntagma Musicum” liet
op deze avond een aantal van deze
instrumenten horen, weliswaar geen
oorspronkelijke, maar copieën, gemaakt
naar oude exemplaren, die met zorg in
musea bewaard worden.
Nieuwe instrumenten van oude vorm
en mensuur werden bespeeld en zij
brachten de klanksfeer voor de oude
muziek gevonden in archieven en biblio
theken, met timbres, die mede het wezen
van die muziek hebben bepaald. Kees
Otten, de leider van het ensemble, heeft
de instrumenten aan de talrijke toehoor
ders voorgesteld met korte toelichtinen.
Hij liet hun bijvoorbeeld kennis maken
met de kromhoorns van verschillende
toonsomvang, voortbrengers van de neu
zelende klanken in de geest van een
tangwerk-ogeltje; regaal genaamd. Ver
der met de alt-, tenor- en bas blokfluit,
de oud-gemensureerde trombone, de
schalmei, de bornhardt en de merkwaar
dige worstfagot, waarvan de klankbuis
in wikkelingen opgenomen is in een
korte, dikke houten cylinder. Een wel
daad voor het oor bleek de milde, zacht-
sonore klank van de gemshoorn bij het
spelen van een Spaanse melodie door
Kees Otten.
De uitgebreide reeks van ongeveer der
tig kleine stukken, waarvan als compo
nisten werden vermeldt Mabriano de
Orte, Alexander Agricola, Antonius Bru-
mel, Johannes Ockeghem, Johannes Ghi-
selin, Pierre de la Rue, Ninon le Petit,
Loyset Compère, Hendrick Isaac, Jacob
Obrecht en Josquin des Prez, was ont
leend aan de bundel „Odhecaton” in
1501 gedrukt door Petrucci te Venetië.
Zij vertegenwoordigden muziek met
over het algemeen licht gevoelige accen
ten. Ook de humor van enkele was,
Op de middelbare school was het niet
veel beter - Mijnheer Schafsma draaf
de tegen Kerstmis met zijn viool van de
ene klas naar de andere en spande al
t jijp krachten in om ons tweestemmig
„Stille Nacht” te laten zingen. Dat was
alles - veel heb ik er niet van onthou
den, maar ik moet eerlijk bekennen dat
ik geen groot zanger was. Kinderen die
„vals” zongen moesten hun mond hou
den en werden verder uitgesloten van
het muziekonderwijs. Er worden sinds
enige jaren ijverige pogingen in het
werk gesteld om hierin verandering te
brengen en bij wijze van proef kunnen
sinds een jaar de leerlingen van vijf
HAVO scholen in het land: Heerlen,
Amersfoort, Eindhoven, Den Haag,
Haarlem, muziek als hoofdvak kiezen,
hetgeen betekent dat zij in het vierde en
vijfde jaar vier uur muziekonderwijs
per week krijgen en dat zij ook een
muziek-examen moeten afleggen. (Zij
kunnen ook tekenen, handenarbeid en
textielen-vorming kiezen).
Een levensecht beeld, uit de beginja
ren der cinematografie, als ware men
daar in persoon bij tegenwoordig.
gen moeten zich bekwamen in het be
spelen van een instrument naar keuze
en zij moeten leren musiceren in
groepsverband. Zij moeten zelf melodie
ën kunnen schrijven en spelen, waarbij
de improvisatie een voorname plaats in
neemt. Zij krijgen een degelijke theore
tische opleiding en leren muziekfrag
menten herkennen uit verschillende
stijlperioden.
Ook het herkennen van de instrumen
ten en van, de muzikale vormen (fuga,
sonate-vorm, concerto grosso, suite, sym
fonie, enz.), is een examen-eis. Het ligt
voor de hand dat de muziekleraren, die
nu op hun school met dit experiment
begonnen zijn, terdege geschoolde vak
mensen zijn. Ton Klos (38) bijvoorbeeld
is opgeleid aan de kerkmuziekschool in
Utrecht; Albert de Klerk was zijn le-
raar.Hij deed eindexamen piano en
koordirectie aan het Koninklijk Conser
vatorium in Den Haag, studeerde blok
fluit bij Frans Brüggen en deed Staat
examen Muziek (B). Hij weet dus
waarover hij spreekt als hij zegt dat het
muziekoriderwijs pas kans van slagen
Muziekleraar Klos en een klas leer
lingen aan de Rijks Pedagogische Aka
demie in Haarlem.
wKnrSimii -■
Hop-La-die
HM
F
Hopla-bra
