Hart- en vaatziekten overheersen
HOE IS HET ONTSTAAN
Oostduitsers eten buikje weer rond
Wedstrijd in
EEG GROOTSTE HANDELSBLOK
4e Wh M/ieh
4
BI
Brussel wil
verkoop pil
vrijgeven
IBP
properheid
<h
ft
i
José
Marie S
75
Bekwaamheidseisen
s
te®"*"
voor rij-onderricht
if
3
7
ZATERDAG
1972
NOVEMBER
Dit woord: PANNE
Dit woord:
DOODEERLIJK
(Van onze correspondent)
Dit woord:
ONTGELDEN
Dit woord:
VAARDIG
Dit woord: EINDER
ft
Dit woord:
GEESTDRIFT
DE INVLOED VAN DE
EEG IN AFRIKA EN
AZIË
ITALIË 1
ROEMENIË A
BERLIJN In politieke kringen in de DDR wordt gefluisterd dat een
aantal Westeuropese landen, waaronder Frankrijk en Engeland, reeds optie
genomen heeft op representatieve stukken Berlijn langs Oostberlijns boule
vard Unter den Linden. Men neemt aan dat daar, schuin tegenover de
Sovjet-ambassade, over niet te lange tijd de Westeuropese diplomatieke
vertegenwoordigers hun gebouwen zullen hebben. Het discrimineren van
de DDR door de NAVO-landen heeft, zo meent men in de DDR, zijn langste
tijd gehad en de diplomatieke erkenning is nog slechts een kwestie van
tijd en niét van beginsel.
HUWELIJKSGEWOONTEN
DE KRACHT v.d. EEG
DE EEG(de"Neqen")VERGELE-
KEN MET DE VERST FM DEUSSR
rGG VER. SOWJET-
S1AT. UNIE
DE BEVOLKING
(in miljoen)
.—HERLAND
ialb?S
VREETGOLF
:ZWEDEN:^S
Bmllj inwziz: J
i
•DE ECONOMISCHE INTEGRATIE VAN’EUROPA
fe’oNGAR'JE
Bezuren is daarvoor een ander woord.
SOUUETUNIE
MAROKK
JÜRKUi
MALEISIË.
.INDIA'
.IRAJ
GAMBIA,
L!B!E
1GTPTE’
S.-ARABIE
GUINEE-
:N!SER:
:V-
SOEDAN
;a.
II5ERIA
RAI
REN IJ
TANZANIA]
'ANGOLA
;MAQAG.
REUNION
HBIÊJ
Z.-AFR1KA
ADVERTENTIE
Warschau
IJ
DAMESKAPSALON
hniilij
ZWARTE ZEE
•Bek
905
ikaré
0
Hf
iGRIEKEN LAND
a
£9 nrciljjpyA
MIDDELLANDSE ZEE
Tunis
195 432
leruialem
165
7.6
106
bevolking
CO-
i
ig&S'iall
llllllil
ILGER'JJ
<30
het aanzien heeft verworven waarop een
rchtgeaarde Duitser nu eenmaal dol is,
of hij nu communist of kapitalist is.
ZAMSiN
TC R-
MALAWI
—SWAZI
'LESOTHO
UNIE
741
DEN HAAG. Het zal eerlang verbo
den zijn rij-onderricht te geven zonder
in het bezit te zijn van een instructeurs-
bewjjs.
Permanent Speciaal
Maandag, woensdag en donderdag
19,50
Lange Nieuwstraat 181, tel. 111 66
Canopusplein 6, tel. 1 55 31
1
W
ISRAËL
2J2rnüj.invJ
5 3,7 mi Ij in vv
Rome
CYPRUS^
640.000 inw.
ETHIOPIË?
8—
IHDOHES'Ë
TuPftNuE
Boekarest k;|
^v-BULGAR'JE
llll
MAURfTIÜG
41
JL
EFTA
Dit Franse woord is geruime tijd ook
in Nederland gebruikelijk geweest om
aan te duiden dat men met zijn voer
tuig en voornamelijk met zijn auto
bleef steken, niet verder voortkon. Te
genwoordig zegt men gewoonlijk: pech.
Het woord panne is de naam van
verschillende stoffen en wordt ook ge
bezigd voor de zeilen van een schip.
Het werkwoord panner betekent: bij
brassen en en panne wil dus zeggen:
bij gedraaid, stilliggend (van een schip).
Vandaar de figuurlijke betekenissen:
mislukking, ongeval en zelfs: breuk.
Als toneelterm is panne te vertalen
door: sof of: ondankbare rol waarvan
niets te maken is. Ook: storing en
defect zijn bruikbare vertalingen.
iam ami
iai
aai
aai
|*^aai
l'aaai
Dit is natuurlijk evenals geld en geldig
een afleiding van het werkwoord gel
den dat oorspronkelijk betekende: be
talen. Geld betekent dus: betaalmiddel.
Daarna gaat gelden betekenen: een be
paalde waarde vertegenwoordigen, van
kracht zijn. Bij het spelen zegt men:
dat geldt niet, dat telt niet mee.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
ontwerp van een wet op het rij-onder
richt, dat de hoofdregel bevat dat dit
onderricht uitsluitend mag worden gege
ven door hen die hebben bewezen aan
bepaalde eisen van bekwaamheid te vol
doen.
Langs deze weg, aldus een toelichting
op het wetsontwerp, zal een einde kun
nen komen aan de „beunhazerij” op het
gebied van het rij-onderricht.
Er is in het Nederlands een woord
geestdrijver dat oorspronkelijk in gun
stige, thans alleen in ongunstige zin
wordt gebezigd. Vroeger was een geest
drijver iemand die door de goddelijke
geest gedreven werd; nu verstaat men
er onder: een dweper, een verblinde.
Onder invloed van geestdrijver in de
eerste, gunstige betekenis is geestdrift
gevormd. Men beschouwt het als de
vertaling van het Franse woord en
thousiasme dat letterlijk betekent: het
zijn in God, dus: vervuld van de geest
Gods, maar dat nu evenals geestdrift
gebruikt wordt voor: krachtige ge
moedsbeweging die ontstaat uit liefde
voor het schone en edele en opwekt tot
daden van moed en toewijding. Het
woord dat er in betekenis het dichtst
bijkomt, is vervoering.
Een probleem in de D.D.R. wordt
veroorzaakt door de huwelijksgewoon-
ten, die onder druk van het systeem
veranderen. Bijna alle gehuwde vrouwen
werken buitenshuis. De kinderen gaan
al zeer jong naar een crèche, als er
tenminste een voorhanden is. Het ont
breken van deze accommodatie vormt
een vast bestanddeel in het klachtenpak
ket van de vrouwelijke Volkskamer-afge-
vaardigden. Deze maken zich ook zorgen
over het hoge en nog steeds stijgende
aantal echtscheidingen. Per duizend
D.D.R.-burgers werden in 1971 7,7 huwe
lijken gesloten maar er strandden er 1.8.
Vroeger waren het meest de mannen die
scheiding vroegen, thans zijn het in
meerderheid de vrouwen
Ook Fidsji,Tonga en W-Samoa
streven riaarassociahëtne:
de EE6-
Fr-Rofjnesië,Wallis en
Nieuw-Caledonië zijn EEG-
geassocieerd.
BRUSSELAls het parlement recen
te voorstellen van de regering volgt, zal
binnenkort de pil in België vrij te koop
zijn. De minister van Volksgezondheid,
Nameche, heeft namelijk een wetswijzi
ging voorgesteld, waardoor het vrij ver
krijgen van de pil mogelijk zal worden.
De vrije verkoop van de pil zal moge
lijk gemaakt worden door een wijziging
van het Belgische strafwetboek, dat nu
nog, onder hoofd „Openbare schennis
van de goede zeden’’, personen strafbaar
stelt die „voorwerpen, speciaal bestemd
om zwangerschap te voorkomen, ten
toonstellen of verspreiden, of er reclame
voor maken om de verkoop te bevorde
ren”. Dit artikel zal vervangen worden.
Als zelfstandig woord komt einder
voor in de betekenis: volbrenger, vol
tooier, eigenlijk: hij die aan iets een
einde maakt. Vondel noemt God de
einder van de Wet. Wanneer wij thans
spreken van einder in de betekenis:
horizon, gebruiken wij de verkorting
van het woord gezichtseinder: de cirkel
die het vergezicht begrenst daar waar
het hemelvlak en het aardvlak elkaar
schijnen te snijden. Het is de vertaling
van het Griekse tegenwoordige deel
woord horizoon dat betekent: begren
zende (cirkel). Daar de verbogen naam
vallen van horizoon een t hebben,
komt ook de vorm horizont voor. Deze
woorden zijn in de 16e eeuw, waar
schijnlijk door de scheepvaart, in ge
bruik gekomen en hebben gezichtsein
der verdrongen.
cf I I 1 I 1-lJ-W
INoorwegen w ei =ti
fgerde lid van deJF
}EE6 te worden) - r s
NOORWEGEN mg
- 3,9 milj. inw. ff- -- -
1’4 LI Oslo W
TUN.
gageerde Westerse dramaprodukties valt
vooralsnog niet te denken omdat de be
volking naar te verwachten is onmiddel
lijk kritiek op ’t Westen en op het Oosen
zal richten en zal vaststellen dat de
problematiek in Oost en West sterke
overeenkomsten vertoont.
Een eigenaardige verbinding van
twee begrippen die alleen te verklaren
is wanneer men uitgaat van andere
woorden die met dood beginnen. Daar
is in de eerste plaats: doodziek, zo ziek
dat de dood waarschijnlijk zal volgen.
Daarnaast staan doodsbleek, zo bleek
als een dode en doodstil, zo stil als een
dode. Het is wel duidelijk dat het
woorddeel dood in deze samenstellin
gen tevens een versterking uitdrukt.
Men kan het vervangen door zeer of
door heel erg. Wanneer dat gevoel van
versterking de gedachte aan het over
leden zijn gaat overheersen, is er geen
bezwaar meer tegen dood als een voor
voegsel te beschouwen en te spreken
van doodgoed, doodarm, doodeenvou
dig, doodnuchter, doodleuk en vele an
dere.
11738
miljard kWh
9011871 167
miljoen Ion
5sll76| 228
miljoen fa,
89 I520I 200
miljard m»
520I727I 260
miljoen tan
I 116
miljoen bon
76ll6 I 17
miljoen b.r.F.
6
DE HANDELSBELANGEN MET DE
COM ECON.de uitvoer naar Gotnecon-
knden in wn dewoarde der totale
jaarlijkse ui tvoerfexd. Albanië):
S0WJETUN1E 58% naar Comecon
ROEMENIË 60%
honÉar?ie6S%
TSJECHOSLOW.68%
O.-DUITSLAND 69%
BULGARIJE 70%
MONGOLIË 93%-ZX
Gedeeltelijke
EE6-associate
LIBANON,
jaarlijkse
elektrici-
teitsprod.
jaarlijkse
graanpra
duktie
landbouw
gebieden
in gebruik
oardgas-
produktie
jaarlijks
aardolie-
verbruik
jaarlijkse 1391.1221
staal prod. f
handels-
vlooh
personen
auto's per
1000 inw.
TV-roesrol 184 oöq
ten perlOOOiny.
denteel mee in de ge
meenschappen j ke
MECON-organen.
w
EEG I COMECON
(oe’NegenJfexclus.
k [Alb.enMong
S PANJ
^34milj.rnwc
■jÓ.-DUITSL.
p:-'.T6;2milj.inw.
OOSTZEE
'JOEGOSLAVIË'
^s^ZO.ómilj.inw^
PORTUGAL?
9,7milj. inwH-F
LissabonlA.
:ZWITS.L-
3 6,3iw'lj. p
3- 7,4milj.mw
OOSTENR'JI
POLEN.
32,5milj. uw.
SOWJETUNIE
246milj.inw.
J RK'JEj
^7rwlj.irMjj
SYRIË
16,3milj.mw.
CEYtOM
tENGELAND:
- 55,8 mi Ij. inw -
landen weer de poli
tiek van bilaterale han-
delsverdragen en uit-
MAROKKC
15,6milj.jpw<
Oorspronkelijke EEG (EuropeseEcon.Gemeenschap),
de "Gemeenschap van de Zes
Nieuwe leden win de EEG Deze landen hebben be-
sloten om lid te worden zodat de"Gemeenschap van de
Negen" ontstaat.)
Metde EEG geassocieerde landen.
gen in dit proces opge
treden met als gevolg
dat een aantal Oostblok-
- Oublihi
-2,9milj.ihwJ
beginfase, ofschoon deze
organisatie al in 1949
werd opgericht. Joe-
kswijJ
GABON
Suriname eteJAsrti-
mque etcen de Guyana s
zijn EEG-geassoc.
Barbados.Trinidad en
EEG3!? ocaFifP naJr
MetArgentinië en
spe
ciale EEG-handels-
^rdragen.
^MALTA 326.000irw.
llll II 111 I Landen welke vanaf 1973 een asso-
HUIlltl Iciatie met de EEG nastreven.
Door de Europese commissie gewensta
toekomstige uitbre'ding(ledenvandeEEG).
Deze landen moeten zelf om het lidmaat
schap van de EEG vragen.
De huisvrouwen in de D.D.R. zijn bijna
even proper als hun Nederlands ecolle-
ga’s die voor het huishouden meestal de
hele dag de tijd hebben. De accumulatie
van dit soort huishouden en werk bui
tenshuis wordt velen te zwaar, ook al
omdat de Oostduitse heer der schepping
huishoudelijk werk nog steeds ver
smaadt. In korte tijd heeft de D.D.R. np
een soort huwelijksbureaus opgericht,
waar de dames het al te ijverige poetsen
en stof afnemen wordt afgeleerd en
waar de heren zich kunnen bekwamen
in het eieren koken en bedden opmaken.
De gemoederen In de D.D.R. worden
voorts in beslag genomen door de
grauwheid \>an de steden. Reeds vanaf
de oorlog heeft de D.D.R. zich ten koste
van grote offers op de wederopbouw
van historische bouwwerken gestort.
Niet alleen het voorname centrum van
Berlijn (dat geheel in het D.D.R.-gebied
ligt) doch ook andere zwaar verwoeste
stedelijke centra zijn in de oude still
herbouw. In Dresden, dat zeer grond
verwoest werd, is het Zwinger en zijn
schitterende omgeving in oude luister
hersteld. Maar voorts is de stad nog
even grauw en akelig als de andere
Oostduitse steden.
Die grauwheid komt door het ontbre-
huisschilders beschikbaar zijn, door de
De oorspronkelijke betekenis van
vaardig, een woord dat afgeleid is van
het zelfstandige naamwoord vaart:
tocht, gang, snelheid, koers, is: gereed
om te gaan, klaar voor de reis, reis
vaardig. Bekend is de bijbelse uitdruk
king: vaardig worden over in de bete
kenis: inspireren, bezielen. De Geest
des Heren werd vaardig over David,
leest men in 1 Sam. 16:13. Uit de
betekenis gereed volgt die van bereid,
in staat tot en zo gaat vaardig beteke
nen: vlug, bedreven, behendig, be
kwaam. Zo spreekt men van vaardig
met de pen of met de naald. Groot is
het aantal samenstellingen waarvan
vaardig het tweede lid vormt in de
betekenis: bereid tot. Zo heeft men:
bereidvaardig, hulpvaardig, slagvaardig,
strijdvaardig en verscheidene andere.
S LCOHE I
GHANA
sterk vervuilde lucht en ook gewoon
doordat de D.D.R.-burgers jarenlang wel
ken van goede verf, doordat er geen
iets anders aan hun hoofd hadden dan
het opknappen van hun woonomgeving.
Daar is nu een verandering in te ver
wachten. De regering heeft een nationa
le actie „Maakt uw steden en dorper
mooier, doe mee” gelanceerd.
Rijdend door de door D.D.R. kan men
terdags en zondags groepen mensen be
zig zien met vegen en opruimen: de
verplichte half-vrijwillige bijdrage van
een brigade gewone burgers aan de nati
onale wedstrijd voor de netste stad of
het netste dorp in de D.D.R.
Als de D.D.R straks na het tekenen
van een basisverdrag met de Bondsrepu
bliek de normale plaats te midden van
de Europese landen inneemt, zal het
mogtlijk niet meer het groezelige stief
kind van Europa zijn dat het tot dusver
was maar een reeds aardig welvarend en
eigentijds burgerheertje, dat eindelijk
De EEG, momenteel
het grootste handelsblok
ter wereld, zal volgend
jaar nog aanzienlijk aan
invloed winnen door de
uitbreiding van het
aantal associatieverdra
gen. In dat verband
wordt verwacht, dat
verscheidene Middel
landse Zeelanden nau
we handelsrelaties met
de EEG zullen aankno
pen.
Hoofddoel is dat de
EEG uiteindelijk uit
mondt in een Westeuro
pese regering met volle-
dige handelingsbevoegd
heid en parlementaire
controle. Dit moet wor
den bereikt via een ver
dere uitbouw van de
economische samenwer
king naar een economi
sche en monetaire unie,
die rond 1980 haar be
slag zal moeten krijgen,
waarna de volgende fa
se een politieke unie in
EEG-verband wordt.
In juli besloten de
landen aangesloten bij
de EVA (Europese Vrij
handels Associatie) tot
een vrijhandelsverdrag
met de EEG. Hoewel zij
zich nog niet geheel aan
de EEG willen binden,
zullen zij toch tot een
nauwere vorm van sa
menwerking moeten
overgaan omdat de
EVA-staten Engeland
en Denemarken toetre
den tot de Europese
Economische Gem.schap.
De communistische
landen beschikken over
de COMECON, de Raad
en Organisatie voor
Wederzijdse Economi
sche Hulp en Samen
werking. De Comecon is
duidelijk alleen te han
teren voor landen met
een plan-economie. Hij
stoelt vooral op Russi
sche bijstand (onder an
dere levering van
grondstoffen) en bevor
dering en uitbouw van
nationale specialisaties
(bijvoorbeeld landbouw
of chemische industrie).
Het uiteindelijke CO-
MECON-doel is één
centraal geleide „han
dels- en produktieruim-
te” te scheppen. Er zijn
echter duidelijk storin-
DE EEG IS HET GROOT
STE HANDELSBLOK
verdeling wereldexport
1971 (in miljard ft)
i 44^r^*ML^24 1
breiding van het han
delsverkeer met het
Westen nastreven. De
Het regime in de D.D.R. lijkt thans
zelfverzekerder dan ooit, nu enkele be
langrijke landen als Finland en India tot
erkenning zijn overgegaan. De belang
rijkste zorg lijkt voor de D.D.R.-leiding
straks de Westerse deviezen te vinden
voor representatieve gebouwen in de di
plomatenbuurten.
Binnenlands blijken de leiders zich
ook veilig te voelen. Een buitenlander die
voor het eerst sinds een paar jaar in de
D.D.R. terugkeert, vallen direct twee
dingen op. De toegenomen welvaart en
de onbekommerdheid waarmee de
D.D.R.-burgers zich beklagen over de
aanwezigheid van toch nog heel wat
onbevredigde behoeften. Een kapper in
Erfurt, bij wie we eent andenborstel koch
ten, zei dat we geluk hadden. „Vandaag
zijn er genoeg tandenborstels maar geen
kammen. Morgen zullen de tandenbor
stels wel weer uitverkocht zijn maar
dan verwacht ik weer een nieuwe voor
raad kammen”.
Dat in de winkels primaire levensbe
hoeften als een kam of een tandenbor
stel ontbreken, komt niet door de ar
moede van de D.D.R. maar door haar
bureaucratie. Vrouwen zouden graag
wat meer keus hebben en wat meer
kwaliteit aan kleding, maar de tijd dat
D.D.R.-burgeressen bereid waren tot
prostitutie voor een paar kapitalistische
panty’s schijnt voorgoed voorbij.
Dat neemt niet weg, dat het kleding-
nanbod iemand uit het Westen vrij
grauw en fantasieloos en ook wat al te
ouderwets aandoet. Die onaantrekkelijk
heid wordt natuurlijk vergroot doordag
de D.D.R. liever geen gebruik maakt van
de reclametechnieken uit West-Europa,
waardoor veel goederen bij ons er ook
nog wat voordeliger uitzien dan zij zijn.
Op het gebied van voeding bestaan
geheel andere problemen. In de D.D.R.
spreekt men thans van een „vreetgolf”
Het aandbod van voedsel is voor het
eerst sinds 30 jaar zo ruim dat iedere
D.D.R.-burger zich voor de komende 30
jaar een vetlaag kan kweken. En er zijn
maar weinig mensen die deze kans on
benut laten, ook al omdat de voedsel
prijzen zeer redelijk genoemd kunnen
worden.
Het algemene beeld dat een bezoeker
van de D.D.R.-burgers krijgt, lijkt op
dat van de welgevulde Westduitser van
een jaar of tien geleden. Hart- en vaat
ziekten hebben ook in de D.D.R. sinds
een jaar of wat alle andere doodsoorza
ken verre overtroffen.
Dat er zoveel en relatief goed wordt
gegeten, komt ook doordat op andere
gebieden de genoegens niet zo ruim
voorhanden zijn. De danslokaliteiten zijn
niet meer, zoals voor kort, gehouden aan
40 pet westelijke en 60 pet socialistische
amusementsmuziek, doch leiden nog
steeds een marginaal bestaan. De D.D.R.-
burgers zijn vlijtig en lijken hun nog
spaarzame vrije tijd vooral te besteden
aan sport en waar dat mogelijk is aan
de Westduitse televisie.
Op het theater raken de D.D.R.-bur
gers langzamerhand uitgekeken. Op het
repertoire staan overbodige komedies,
zeer onpolitieke stukken en de nog ver
velender produkten van het socialisti
sche burgerdom. Er wordt in leidende
culturele kringen echter gedacht aan het
toelaten van meer westerse voort
brengsels, zoals een musical Hair o'
Anatevka. Aan de uitvoering van geën-
']||||||lAlg|er51J [T|
A LG RU Estreefrnaargedee ^TUNE^IE
[14,5milj.fnw. Lelijke EEG-assoc. fet5,2milj.tnw\
Ontgelden is een der weinige werk
woorden waarin ont- een nadering
aanduidt. Dat is ook het geval met
ontbieden. Ontgelden werd gebruikt
voor: betalen voor iets wat men ont
vangt, vergelden, boeten. Thans komt
ontgelden alleen nog voor in de uit
drukking: het moeten ontgelden: het
slachtoffer zijn. Men zegt: als de man
in een slecht humeur is moet de vrouw
het ontgelden.
tl -
iFhene
GnëltenlaadenTurkije wensen
uiFemdelijk lid te worden van
de EEG a
economische integratie
van de COMECON ver
keert nog steeds in «en
DE HANDELSBELANGEN
MET DE EEG_ deuiFvoer
naarEEG-landen (de"Zes“)
in van de waarde der Fa
tale jaarlijkse uifveer
ENGELAND 30 naar EEG
ITALIË 47%
NOORWEGEN 48%
(^DENEMARKEN 50%
<Mw-dwisland
50»/. -
^FRANkR'Jk
(^NEDERL. -
^^62% i
BELGIË/WZ70%
IERLAND 74»/.
Praag
.s'
^oedapest f
2V"miijjnw.'
Speciale handelsverdragen melde EEG.
11111 Europese Vrijhandels Associatie EVA (EFA).
COMECON Raad enorganfedHevoor ön-
goslavie is sedert 1964
geassocieerd lid, doch
werkt slechts heel inci-
