De Blauwen
en
de Onedinisten
1HE.T LEIVEN^
jong^
7
I
'w>****<^27^
Cjl IE» I JÜ
(geredigeerd DOOR FRANS VAN ERLEVOORDTI
1972
Erbij
18
Gemakzucht
o
Ouders
van
(Van onze medische medewerker
dr. J. Kater)
ZATERDAG 18 NOVEMBER
Jeugdvergif
De Ooslenrijksche troonopvolger te Serajéwo vermoord.
Oi-4 -Ne* yZ
aX I REDACTIE-8URCAUX
nruct. hi
f
Zo was
t
ÜMvM'&V'/r
HANS ROMBOUTS.
R. AGTERAN
I
Dr. Suarez-Perdeguèro meent verder
nog dat zowel door het beeld, het
geluld, als door datgene wat wordt
uitgebeeld, de televisie de eigen ver
beeldingskracht van jonge kinderen af-
ook naar alle andere series en films tot
en met het laatste journaal.
Want daar hangen alle broeken op de
goede hoogte, zelfs de pikbroeken, en
niemand loopt er voor aap, zelfs niet
de randfiguren op de achtergrond van
Wanneer er al bezwaar bestaat om
kinderen boven de vijf jaar naar de
televisie te laten kijken, blijft het kie
zen van de juiste programma’s gedu
rende hun verdere kinderjaren een ui
terst verantwoordelijke taak, waarvan
velen zich veel te weinig bewust zijn.
„Het Meisje Met De Blauwe Hoed
gaat boven alles bij ons! Vooral die
heerlijke liedjes en die opgewekte sol
datengeest zijn hartverwarmend! Ik
wou dat ik nog eens in dienst kon!
Wat een onbezorgde, blije levensperio
de maak je daar mee! En dan dat
dansen op de eettafels, heerlijk!”
„De Onedin Line is het hoogtepunt
in ons wekelijks leven.”
len over pogroms. Vandaag de dag
hoor je bijna niets anders.
Het Leven Een fascinerende
selectie uit de jaargangen 1906-1940
Uitgeverij Skarabee n.v.-Laren.
Televisie-kijken is voor kinderen van
deze tijd dagelijks brood geworden,
schreef Mies Bouhuys destijds in een
essay over „Het kind en de televisie”.
Bijna in geen enkel gezin wordt het
kijken door kinderen beperkt tot de
speciaal voor hen geschreven program
ma’s, op bepaalde dagen en uren. Dit
is. gezien de behuizing, haast onvermij
delijk. De televisie staat dikwijls in de
huiskamer en wat de ouders zien tus
sen schooltijd en bedtijd, en vaak ook
lang daarna, zien ook hun kinderen.
ALS OUDSTRIJDER van het Neder
landse veldleger anno 1935 erger ik me
bovendien onuitsprekelijk aan het bui
tenmodel uniform van Daantje, dat in
genen dele past en waarmee hij zonder
meer voor aap zou hebben gestaan. Dat
geldt trouwens voor alle officiersunifor
men die in het Blauwe Hoedje voorko-
In het Zuidafrikaanse blad „Nuza”
wordt in een groot artikel „Over vrij
heid en censuur” stelling genomen te
gen de televisie als „jeugdvergif”. Dat
de vrije, censuurloze televisie in de
Verenigde Staten tot „verschrikkelijke
toestanden” heeft geleid op het gebied
der geweldpleging, bleek uit een rap
port der nationale commissie, dat op 6
oktober 1969 verscheen.
ze twee drama’s. Ziehier een keuze uit
de antwoorden:
„Ik ben de baas in huis en daarom
wordt er naar de Onedin Line gekeken.
Waarom? Omdat ik het wil, en daar
mee basta” „Aangezien die Daantje
niet in het leger maar in een inrichting
voor geestelijk en lichamelijk verstijf
den thuishoort, kijken wij naar de
Onedin Line”.
TOEN DE STEMBRIEFJES waren
opgehaald, bleek de democratische me
thode grondig te hebben gefaald: de
stemmen staakten. Josefine, Maartje,
Jan-Willem, Thea en Beppie waren
voor Het Meisje Met De Blauwe Hoed
en Klaas, Huib, Bobby, Freek en ik
wilden liever de Onedin Line zien. Ten
slotte werd het toch het blauwe hoed
je, omdat de partij die hierop gestemd
had betoogd dat Jan-Willem vanwege
zijn naamgeving recht had op twee
stemmen.
Van elke tien dramatische program
ma’s bevatten acht scènes van geweld
pleging. Dank zij het werk van deze
Amerikaanse commissie zou dit aantal
daarna zijn verminderd, maar kinderen
en tieners zitten gemiddeld een vierde
tot een halve weekdag voor de televi
sie, vooral de kinderen uit groepen met
lagere inkomsten, aldus het blad. Ook
2-5-jarigen kijken zowel naar een
dagshow als naar een avondvoorstel
ling. Meer dan vijf miljoen Ameri
kaanse kinderen beneden 12 jaar zitten
tussen half elf en elf uur ’s avonds nog
voor het toestel.
Mies Bouhuys, ook de woningnood, de
achterstand bij het onderwijs, de drang
naar meer welvaart en het daarmee
samenhangende verhoogde levenstempo
en de materialistische instelling die een
auto, een (afwasmachine en buiten
landse reizen boven een harmonisch
zinsleven stelt, zorgen er tezamen
voor dat kinderen hun toevlucht tot
tv-kijken moeten nemen.
Een jong kind begrijpt lang niet
alles wat het op het scherm ziet, maar
het laat onbewuste indrukken van ge
weld achter, die zijn persoonlijkheid
kunnen aantasten. Ook kan de li
chaamshouding, die kinderen voor het
televisietoestel moeten innemen, van
invloed zijn op hun lichamelijke ont
wikkeling, als zij elke dag vele uren
zitten te kijken.
heeft versleten en algemeen wordt be
schouwd als de best geklede officier
van West-Europa? Hij weet op de
milimeter precies hoe hoog een ballon-
broek moet hangen en hij weet drom
mels goed dat het verschil tussen piek
fijn gekleed oficier en aap afhangt van
twee centimeter verschil in de ballon-
broek. En dat is dan meteen de reden
waarom ik, als mijn partij gewonnen
naar de
gekeken.
„Wij drukken iedere vijf minuten
het andere net in. Zo blijf je op de
hoogte."
Televisie is, zeker in ons land met
zijn sterke familieleven, een gezinsaan
gelegenheid. Bij een enkele jaren gele
den gehouden enquête op een aantal
Amsterdamse scholen bleek dat kinde
ren op bepaalde ochtenden slaperig
naar school kwamen. Oorzaak was
toen de wekelijkse film die tot laat in
de avond duurde en waarvan men
„vanwege de gezelligheid” de kinderen
niet wilde uitsluiten. Behalve naar de
voetbalwedstrijden kijken kinderen nu
het negentiende-eeuwse gebeuren.
IK HEB LINKS en rechts eens mijn
licht opgestoken bij andere televisiekij
kers, vooral naar aanleiding van het
feit dat de partijkeuze tussen de Blau
wen en de Onedinisten ons door de
omroepen dwingend wordt opgelegd
door het gelijktijdig uitzenden van de-
Daarbij komt nog de gemakzucht
van de ouderen, want de televisie
houdt de kinderen zo gemakkelijk zoet,
zodat je ze niet hoeft voor te lezen of
mee naar een museum, concert of
toneelvoorstelling hoeft te nemen. Wel
ke invloed de tv (evenals lectuur, radio
op kinderen kan hebben, is moeilijk
na te gaan. Dat geldt voor alle onder
werpen, de sensationele, de amuse
mentsprogramma’s en de liefdesverha
len, Maar of de rol die kinderboeken
voor de vroegere jeugdgeneraties speel
den, ooit kan worden overgenomen door
televisiejeugdprogramma’s, valt te be
twijfelen. Robinson Crusoë’s eiland en
Andersens Sneeuwkoningin, Winnetou
en Old Shatterhand bleven nog jaren
later voortleven. Brigadier Doe ook?
„Nee, gestemd wordt er bij ons niet.
Mijn vrouw wil dat Hoedje zien en
dan valt er weinig meer te zeggen.”
„Geen moeilijkheid, wij hebben twee
t.v.-toestellen.”
„Ik weet niet waar u het over hebt.
Ons toestel komt alleen aan als de E.O.
in de lucht is.”
Aan de hand van de geschiedenis
lessen, die van vroeger nog in je
achterhoofd verborgen zitten, zie je
weer de lijn in alle menselijke ge
beurtenisjes en gebeurtenissen zich
ontwikkelen. Je ontdekt steeds ook
weer dat er eigenlijk niets veran
dert: er is bijv, een sociale reporta
ge over de schandalige pensionering
van mensen, die na een oorlog offi
cieel vergeten worden. Toen ware',
het Atjeh-soldaten, nu zeelui uit de
tweede wereldoorlog. Er zijn verha-
Gelukkig zijn er ook nog aardi
ger dingen om te lezen: over het
nachtleven in Amsterdam, het radi-
o-gebeuren uit die tijd, schoonheids-
verkiezingen (ook toen al), bad-
plaatsverhalen, wat een vrouw wel
of niet mag doen in het openbaar
enz.
Als kinderen naar „volwassen” tele
visieprogramma’s kijken, worden hun
eigen meningsvorming, hun persoon
lijkheid en hun geestelijke wereld dag-
in-dag-uit sterk beïnvloed. Daarnaast
staat de positieve invloed van de tele
visie, zoals het opdoen van een veel
grotere algemene kennis dan zij zelfs
op school kunnen vergaren. Hun rij
pingsproces wordt door vele tv-pro-
gramma’s versneld, jammer genoeg
veel te vaak in een (verkeerde) rich
ting die zij zelf niet kunnen corrigeren.
Wat betreft het kijken naar de tele
visie door kinderen onder de vijf jaar
is een Amsterdamse kinderarts het he
lemaal met zijn Spaanse collega eens.
Bóven deze leeftijd levert het nauwe
lijks bezwaar op, echter onder voor
waarde dat het kind op de juiste
afstand van het toestel zit en niet te
lang (en te laat!) naar die programma’s
kijkt die niet voor zijn leeftijd geschikt
zijn. En dat laatste gebeurt véél te
vaak!
De ene partij keek een klein uur
lang met duidelijke voldoening naar de
dansende soldaatjes die zo treffend de
geest van de troep anno 1935 vertolk
ten, de andere partij loerde met een
half oog ontstemd naar het televisie
scherm, nu en dan gezamenlijk zuch
tend van verveling en nauwlettend
ieder lachje onderdrukkend, zelfs bij
de grollen van André van Duin. Het is
trouwens heel vreemd dat een op zich
wel aardig verhaal als dit, vlot ge
schreven door een goede verteller als
Fabricius, zo volledig moet worden ge
torpedeerd omwille van de „musical”-
Strips en sexlectuur doen zeker ook
een duit in het zakje. Maar alle televi
sieprogramma’s, net zoals al die lec
tuur, worden door volwassenen gepro
duceerd en verspreid. En, zo meende
Eigenlijk zouden boeken als „Het
Leven, een fascinerende selectie uit
de jaargangen 1906-1940” verplichte
leerstof moeten zijn bij de geschie
denisles. Ze geven namelijk een
heel andere menselijker kijk op de
historie.
Boven de vier- of vijfjarige leeftijd
is de televisie in kleine dosering niet
schadelijk, waarbij het kind minstens
drie meter van het scherm moet zitten
om geen gevolgen der stralen te onder
vinden. Een kind van tien jaar mag
volgens deze Spaanse kinderarts zonder
bezwaar langer naar de televisie kijken
(kleurentelevisie veroorzaakt bovendien
een grotere hoeveelheid stralen dan
zwart-wit).
Met de democratie kan men alle
kanten uit, dat bleek duidelijk, maar
aangezien we allemaal beseften dat een
huisgezin niet kan worden bestuurd als
er in belangrijke vraagstukken geen
duidelijke beslissingen kunnen worden
genomen, legden we ons bij de spits
vondige argumentatie van De Blauwen
neer.
vorm. Het zou best aardig zijn om
aan te zien, ware het niet dat de sfeer
ieder moment wordt bedorven door het
zeer ongebruikelijke gedrag van een
stelletje recruten, dat van lamzakken
verandert in volleerde revuedansers en
daarbij onveranderlijk in ondergoed tot
hoge dansprestaties komt.
De commissie heeft ook laboratori
umproeven genomen waaruit bleek
„dat het zien van geweld een agressief
gedrag stimuleert, eerder dan het tegen
overgestelde”. Dit geldt ook voor an
dere landen, en de Britse secretaris
voor Binnenlandse Zaken, James Cal
laghan, sprak over het toenemende
aantal jeugdmisdaden onder verwijzing
naar „de eerste televisiegeneratie”.
„Ondanks alle druk heeft de Zuidaf
rikaanse regering de televisie nog
steeds niet ingevoerd, mede om allerlei
andere praktische redenen. Als er over
drie of vier jaar alsnog televisie komt,
zal dit met zekere waarborgen geschie
den, vooral ook ten aanzien van adver
tentiecampagnes”. Tot zover een ge
deelte uit dit artikel in Nuza.
i» «ün wuft)
k< <k atoihuteml
iJksar tt <iAa«® talthaas mh op «f
Unmtwr n smal, iaiuwe Amerika jwpatau
««iaat» 4» prefestw». va» wtr kaoren trjw» ties
aMxtem* mai-Wliej «W*#**» Hwrtwvw» 4
waana riek re» «WMt Chwwr I
JV-uiwvKaaiA b«wo4. tom !wi W ara» «tav
tnti trn kwariwr rmtttn op mtw owi fc*-
Daarnaast is het trillen van het tele
visiebeeld, dat nauwelijks door het
menseltfk oog wordt waargenomen,
slaapverwekkend en in staat om latere
stoornissen te veroorzaken b\j een kind
dat al in ztfn vroege kinderjaren naar
de televisie kijkt, Dr. Suarez-Perde
guèro voegde hier nog aan toe dat er
een echte „televisieziekte” bestaat,
waardoor de normale activiteiten van
het kind worden onderdrukt. Kinderen
die uren en uren voor het televisietoe
stel zitten, doen dit ten koste van de
tijd die voor hun normale opvoeding,
hun normale ontwikkeling en hun nor
male aanpassing nodig is.
Volgens een ander onderzoek raken
vele kinderen wanneer het toestel lan
ger dan een jaar in huis is, niet
verslaafd aan het kijken. Ze spelen en
maken hun huiswerk bij voorkeur in
een andere kamer dan die waar de tv
staat, indien dit al mogelijk is. Zoals
wij vroeger (zo nodig met de vingers
in de oren, om de radio niet te horen)
onze lessen leerden of spannende lec
tuur lazen, zoekt het kind nu vaak een
tv-loze ruimte, waar het zich kan ont
spannen. Dat de transistor-radio daar
bij niet schijnt te storen, wijst op een
zekere muziekdoofheid, die dit eeuwig-
en-overal klinkende geluid al heeft
veroorzaakt.
Maar er zijn ook kinderen die geen
tv-uitzending missen. Wat hun voor
keur betreft, is deze te vergelijken met
het lezen van boeken. Jongens verkie
zen in het algemeen avonturenfilms en
strips, meisjes kijken liever naar meer
huiselijke en romantische onderwer
pen. De meer intelligente kinderen kij
ken graag naar het journaal, actuali
teitenrubrieken en documentaires, hun
minder intelligente leeftijdsgenoten
naar amusementsprogramma’s. Of de
televisie mede verantwoordelijk is voor
de toenemende jeugdmisdaad en een
bedreiging zou vormen voor een gezon
de geestelijke ontwikkeling, valt moei
lijk te beoordelen.
„Televisie kijken is beslist scha
delijk voor kinderen onder de vier
of vjjf jaar”. Dat is de mening van
de voorzitter der vereniging van
Spaanse kinderartsen en het hoofd
van de medische faculteit der uni-
versiteit in Sevilla, dr. Manuel
Suarez-Perdeguèro. De gamma-
stralen die door een gewoon tele
visietoestel worden uitgezonden,
en die in sommige opzichten over
eenkomen met röntgenstralen,
acht deze kinderarts schadelijk
voor de zich snel ontwikkelende
hersenen van het jonge kind.
Leonard de Vries heeft een boei
ende keus gemaakt uit de jaargan
gen van onze eerste-eeuw-helft.
Het klinkt allemaal wat somber,
maar het zijn zo gedachten, die
naar voren schuiven als je deze
„fotografie” van de jaren 1906-1940
bekijkt. „Het Leven” was een tijd
schrift, dat zich bezig hield met
reportages over actuele zaken, waar
ook ter wereld. De ouderen onder
de lezers herinneren zich natuurlek
wel het gele blad. Zij zullen een
boek als dit met nostalgie doorbla
deren. Voor de jongeren is het ook
interessante lectuur.
remt m plaats stimuleert. En
juist in die levensfase waarin deze
prikkeling der verbeeldingskracht zulk
een belangrijk deel vormt van hun
leerproces en van hun psychologische
ontwikkeling. Daarbij is de eigen fan
tasie van het kind van vitaal belang,
een passief element, in tegenstelling tot
maar door de televisie wordt het kind
de normale omstandigheden van spelen
en het zich natuurlijk ontwikkelen.
had, met meer voldoening
Onedin Line zou hebben
Je merkt tot je verbazing en ver
bijstering, dat men bepaalde drei
gende zaken niet heeft onderkend
(bijv, een uiterst vriendelijk stukje
over die goede, eenzame figuur
Mussolini). Je vraagt je dan af: hoe
zit het op het ogenblik; zien we nu
ook, geblinddoekt door het moment,
waarin wij leven, dreigende zaken
niet?
Opmerkelijk is de journalistieke
benadering van vele zaken. Men
ging er ook toen al vaak zeer kri
tisch tegenaan in sociale affaires.
Men ging zelf kijken (naar Duits
land, waar het fascisme de kop
opstak, of naar het slagveld in de
eerste wereldoorlog, maar men op
uitnodiging van de Duitsers een
paar dagen op het hoofdkwartier
doorbracht.Journalisten ver
momden zich als Jordaan-bewoner
(zoals Querido), landloper, bordeel-
ganger of pandjeshuisslachtoffer
om misstanden aan de kaak te stel
len.
ZtauUf. Krt «or. U*, We-Wt. ri—n U tan U...
bartit* H»»'» o» (feu Aorubtvin Fwririiuri <a> r-do J—4. 44
wwU Wij
bij kri stat,-*. «ridyv w—n vuu» hu» 4—4 roaaw**.
Nakaarten is natuurlijk aardig en
nuttig, maar hoe reageerden de
mensen uit de periode, waarin df
geschiedenis gemaakt werd, zelf op
de loop van de gebeurtenissen? Hoe
ervaarden ze die? En als je dan die
oude „Levens” aan de hand van
Leonard de Vries doorbladert, voel
je, zoals nu, de machteloosheid,
waarmee de wereldhistorie door
draait. Je leest dan ook over wat
wij zouden willen noemen de slacht
offers van de historie: de soldaten,
die sneuvelen; de burgers, die het
slachtoffer worden van systeem-ge-
vechten, waar ze part noch deel aan
hebben; de joden, die overal opge
jaagd worden; de arbeiders, die wel
willen werken, maar niet aan de slag
kunnen; de Surinamers (rijksgeno
ten), wie weinig of niets is toege
staan in hun vader (of moeder-)
land.
•-« -■ ’-x< A'
tl <-
t.’rah» t >-4 Mij.
„Het Meisje Met De Grijze Hoed,
zult u bedoelen. Wij hebben geen kleu-
rentoestel."
men ook. Alle broeken zijn verkeerd.
Alle ballons van alle broeken hangen
te laag. Waarom heeft de kledingadvi-
seuse niet even haar licht opgestoken
bij luitenant-generaal Brackel, territo
riaal opperbevelhebber zuid, die in 1935
recruut was en sindsdien ongeveer
tweehonderd buitenmodel uniformen
De kern van de zaak, aldus Mies
Bouhuys, ligt misschien bij de kijkver-
slaafdheid van de ouders, die niet be
reid zijn om in het belang van hun
kinderen de knop van hun tv-toestel
om te draaien. In die gezinnen waar
ouders, in plaats van naar ieder pro
gramma te kijken, ook boeken lezen of
naar muziek luisteren, of rustig zitten
te praten, worden de kinderen niet
voortdurend overspeeld door de grote
stroom van amusement, documentaires,
seriefilms en dergelijke.
A
Af. KAC<r 1
ia,
