Centrum
Ommoord
Rotterdam
TOTALE AANPAK
GEZONDHEIDSZORG
Keus genoeg voor het broodmenu
VROÜW
Bh»
Giechelen
Verhuizing
video
via
i
I
ZATERDAG 2 DECEMBER
197 2
17
Erbij
■I
SAS
o
r
r-
U
Ss i
ij
De basis voor het Gezondheidscentrum is in 1968 gelegd door de vorming van een
groepspraktgk in deze laatste nieuwbouwwijk van Rotterdam, die nu door bjjna
bestaat voor 80 percent uit flats met acht tot twintig woonlagen. Lamberts: „Een
achterhaalde bouwvorm dus. een architectonische blunder, een vorm van milieu
verontreiniging”. Filosofie van het artsenteam in de groepspraktijk: de langzaam
aan veld winnende opvatting dat het aloude „medische model” in de gezondheids
zorg moet worden verdrongen door het „sociale model”.
er
De fysiotherapeutische afdeling, die vroeger op zolder bij een van de artsen gevestigd was.
(Door een medewerkster)
)MAN
n
n
i
ieel blij-
als de bakkersvakschool in Amster
dam-West voorzien van hypermo
derne machinerieën en andere hulp
middelen voor het bakken van tien
tallen broodsoorten.
De balie van het gezondheidscentrum
in Rotterdam.
ns zover
zo ple-
tdndt hij
hem ook
rich aan
Westen
„Werk
bij een
le tragi-
1 Mün-
over de
'1
e
F».
I
t
r
n
T
r
n
et
n
i-
k
tr
geningen. Op vrijwillige basis wordt
het brood door controleurs van dit
station gekeurd op volume, kleur en
structuur, waarbij eventueel advie
zen voor kwaliteitsverbetering wor
den gegeven.
Is zo’n kostenonderzoek zo bijzon
der?
Lamberts: „Ja, en voornamelijk om
dat je weet dat er inderdaad zoveel
onderliggende factoren van niet-medi-
sche aard zijn. De machtsstrijd tussen
twee specialisten bijvoorbeeld in een
ziekenhuis. Je bent nou eenmaal een
veel belangrijken chirurg als je con
stant 50 bedden bezet hebt in plaats
van 30. En dan de ziekenhuizen, die
erop staan dat er een 90 procent-
bezettingsgraad wordt aangehouden....”
DE VEELGEHOORDE uitspraak
dat die moderne consument alleen
nog maar zacht en gemakkelijk be
eten brood wil, wordt door de men
sen van het vak dan ook van een
groot vraagteken voorzien. En dat
die consument zijn boterham alleen
nog maal wil beschouwen als „tran
sportmiddel” voor allerlei gevari
eerd en geraffineerd beleg, vindt
men een even gevaarlijke gedach
tengang die het broodverbruik al
leen maar ongunstig kan beïnvloe
den.
OP DE KWALITEIT van het Ne
derlandse brood let de keurings
dienst van waren. Gewapend met de
eisen die de warenwet aan brood
soorten stelt, keuren de keurmees
ters van deze dienst steekproefsge
wijs ons brood op gewicht. Melk-
brood moet bovendien nog een
voorgeschreven hoeveelheid melkbe-
standdelen bevatten. Daarnaast zijn
er de zogenoemde vrijwillige brood
keuringen. Vrijwel alle warme bak
kers zijn aangesloten bij het station
voor maalderij en bakkerij in Wa-
DIRECTEUR Hartgers schat dat
er in Nederland zeker wel zo’n 100
verschillende broodsoorten bekend
zijn. Warme bakkers maken met die
broden en broodjes, streekspeciali-
teiten en folkloristische broodsoor
ten soms kunstwerkjes van hun
etalages, en ook in de supermarkten
verschijnen meer en meer attractief
ingerichte „broodhoeken”.
VERHUIZEN is een bezigheid die
men per traditie zelfs z'n grootste
vijand niet toewenst. Dat weet ook
de heer Stan Lieberman in Chicago:
ongetwijfeld een menslievend man,
want hij heeft een systeem ontwik
keld dat althans de aanloop tot die
verhuizing wat gemakkelijker be
oogt te maken. Zijn firma die „Video
Homes” heet en in diverse grote
steden van Amerika is vertegen
woordigd, specialiseert zich in het
„verkopen” van leegstaande huizen
via een gesloten televisiecircuit.
zoordat
1 ik de
onder
aan de
lad er
aanto-
n per-
mij in
m me-
tekent
in een
nedail-
ch niet. I
ider je
al een
eens in
En dan
jeblieft
ie wel
g uit
hij ge-
d toch
■erd er
Huisarts dr. Henk Lamberts
heeft in de ijskast een runderlap
je ip supermarktverpakking, dat
dienst doet als proefkonijn om
de nieuwe elektrische wratten
verdelger uit te proberen. Een
mooi apparaatje, dat sissende en
knetterende bliksempjes in het
vlees doet slaan. Ook nieuw: een
ECG-apparaat ten dienste van de
huisarts, waaop een decoder kan
worden aangesloten, die de hart-
functiegrafiek vertaalt in „piep
jes”. deze signalen worden dan
via een gewone telefoon-aanslui-
ting naar het Utrechtse Acade
misch Ziekenhuis gezonden. Op
de cardiologische afdeling kan de
hartfunctiegrafiek zodoende door
specialisten direct worden „mee
gelezen”.
EEN HALFJE wit of bruin, van
wege het gemak natuurlijk gesne
den en verpakt, en haastig meege
nomen uit de supermarkt: dat is
tegenwoordig voor veel Nederlan
ders het nog altijd onmisbare
„daaglijks brood”. In het weekend
komt daar dan nok- eens wat klein
brood bij, misschien een stokbroodje
of een andere buitenlandse speciali
teit, en op de erkend-christelijke
feestdagen een kerst- of paasbrood
Een nogal fantasieloos broodmenu,
vergeleken bij de overvloed aan
broodsoorten die den volke getoond
worden tijdens bakkersvakwedstrij-
den zoals ze op gezette tijden in
Nederland worden gehouden.
25.000 mensen wordt bewoond. Ommoord ligt in het noordoosten van de gemeente en
Lamberts (zelf inwoner van Om
moord, zoon van het PvdA-tweede-
kamerlid dr. J. H. Lamberts en bijna
twee jaar lid geweest van de Rotter
damse gemeenteraad): „Onze belang
stelling is van meet af aan uitgegaan
naar de leefproblematiek. Of de consu
ment dat prettig vindt, weet ik eigen
lijk niet. We zijn er wel een onderzoek
naar aan het instellen. Maar weerstan
den zijn er wel te merken geweest.
Een aanpak als de onze houdt in dat je
ook sociale actie voert. Om kindercrè
ches te krijgen.Busbaanverlegging, om
dat een hele groep bejaarden van het
openbaar vervoer verstoken bleef Dat
soorten. Die ontwikkeling van halve
broodjes wordt trouwens, volgens
de mensen van het bakkerij vak, ook
in de hand gewerkt doordat veel
consumenten twee broodsoorten op
tafel wensen.
AFWISSELING in het broodas-
sortiment dus, maar geen oud
brood. Want daar zijn de bakkerij-
deskundigen het wel over eens: vers
brood stimuleert het broodverbruik
en de consument-van-vandaag is
nog wel degelijk gevoelig voor „lek
ker brood” dat niet alleen vers,
maar ook markant van smaak moet
zijn.
MENSEN DIE om welke reden
dan ook naar een honderden kilo
meters verder gelegen stad gaan
verhuizen, kunnen in het plaatselij
ke kantoor van de firma door mid
del van video-tape een aantal be
schikbare en in hun toekomstige
woonplaats gelegen huizen bekijken.
Ook de indeling van de huizen
wordt getoond, evenals filmopna
men van de onmiddellijke omgeving
van de eventuele toekomstige be
huizing. Brochures met allerlei in
formatie over de toekomstige woon
plaats zijn eveneens voorhanden. De
bedoeling is dat de famlie drie, ten
hoogste vier behuizingen uitzoekt
en pas dan een bezoek brengt aan
de nieuwe woonplaats, om de defi
nitieve keus te maken.
Wij bevinden ons in het Ge
zondheidscentrum Ommoord in
Rotterdam. Een toonbeeld van de
moderne „totale” aanpak van de
gezondheidszorg in de eerste lijn,
zoals tot dusverre eigenlijk al
leen in Hoensbroek van de grond
is gekomen. Het gebouw (kosten:
vier miljoen) is net vorige week
in gebruik genomen. Het biedt
ruimte aan: zeven spreekkamers
voor huisartsen (er zijn er zes in
gebruik), een fysiotherapeutische
afdeling was eerst bij een van
de artsen op zolder), maatschap
pelijk werkers, de schoolarts,
verloskundigen, diëtiste, wijkver-
oleegsters, een afdeling sociale
psychiatrie en geestelijke hygiëne
b.a. een jeugdpsycholoog) en een
garage voor een permanent ge
stationeerde ambulance.
HET BAKKEN van brood is een
van de oudste bezigheden ter we
reld. Het gistingsproces bijvoorbeeld
moet zo’n 1300 jaar vóór het begin
van onze jaartelling al bekend zijn
geweest. Er werd gebakken op ver
hitte stenen of in as. Nu zijn de
praktij klokalen van een instituut
Het Gezondsheidscentrum is voor het
overgrote deel betaald door de ge
meente Rotterdam (het Preventiefonds
droeg drie ton bij in de stichtingskos-
ten ervan). De huidige beheersvorm
houdt in, dat de gemeente eigenaar is
en dat de diverse gebruikers het pand
huren. Hun status als vrij ondernemer
(van de arts dan) is daardoor bewaard
gebleven, maar hun inkomen is
daardoor niet óp vooruit gegaan.
Lamberts: „Het is allemaal ontzet
tend mooi en leuk, zo’n groepspraktijk,
maar als je gaat samen werken bete
kent dat inkomstenderving; als je naar
kwaliteitsverbetering gaat streven be
tekent dat ook inkomstenderving en
als je het apparaat gaat verbeteren
waarmee je werkt, is dat kostenverho
gend. Mijn ideaal is dat er een stich
ting komt, die dit beheert en dat
iedereen hierbinnen werknemer van
die stichting wordt. Zo’n gebouw is een
levend argument voor een nationale
gezondheidszorg. Ik zou er niets op
tegen hebben om hier gewoon als amb
tenaar te zitten met, zeg, een salaris
van een controlerend geneesheer met
vijf dienstjaren. Ja, want die heb ik er
nou wel zo ongeveer opzitten”.
arlijke
loet ik
mede-
b1 eens
genlijk
aparte
at het
or de
elijker
ezen?”
OP ZO’N haast uitbundig aan
doende expositie van tientallen vor
men en soorten brood bewijzen de
Nederlandse bakkers dat de haast
spreekwoordelijk geworden kritiek
op het „slappe smakeloze Neder
landse broodje” niet zonder meer
opgaat. Ze blijken dan heel wat
meer (brood) in hun mars te hebben
dan de karakterloze zachte boter
ham die nauwelijks enige kauw-
prestatie vereist. De heer W. Hart
gers, directeur van de Amsterdamse
bakkersvakschool „Blaeu Erf” wil
het nog gedecideerder zeggen: „Je
vindt nergens zulk kwalitatief mooi
brood als in Nederland”.
HIJ KENT de praktijk van het
bakkersvak nog uit de tijd dat de
oven met takkebossen werd ge
stookt en de amandelen werden
fijngewreven met een kogel die aan
een touw aan de zoldering hing. Hij
heeft een kleine filosofie opge
bouwd rondom de veelgehoorde
klacht dat ons brood het brood-
van-vroeger niet meer is en die
filosofie komt dan ongeveer hierop
„DE EERSTE keer dat ik marihu
ana rookte was in Havanna, in 1933,
op een feest dat voornamelijk door
dichters en schilders werd bij ge
woond. Toen ik die sigaret van
hand tot hand zag gaan vond ik het
geluid waarmee men inhaleerde een
beetje weerzinwekkend, maar ik
had de hele avond rum gedronken
en deed dus vrolijk mee als de
sigaret passeerde. Alles wat het ro
ken me deed was, dat ik begon te
giechelen en die zelfde reactie krijg
ik vandaag-de-dag nog, 40 jaar la
ter. Ik rook al jarenlang af en toe
marihuana en ben het levende be
wijs dat het niet schadelijk is en
niet automatisch tot zwaardere ver
slavingen hoeft te leiden. Zelfs on
der bedreiging met een revolver zou
ik niet met LSD willen experimen
teren en ik slik zelfs geen aspirines.
Als er een sigaretje wordt doorge
geven geniet ik ervan. Ik beschouw
het als een sociaal verzetje, verre te
prefereren boven alcohol”. Aldus de
in Amerika (tijdens de „droogleg
ging” van de twintiger jaren) opge
groeide publiciste Helen Lawrenson,
in maandblad Nova.
neer: „Je kunt dat zachte brood niet
losdenken van de moderne levens
sfeer. Er wordt jachtig geleefd, grote
groepen mensen ontbijten in haast
en willen dus mals brood dat snel
kan worden gegeten. Volgens mij is
er duidelijk samenhang tussen dat
jachtige leven en de vraag naar
zacht brood.
MAAR LATEN we niet vergeten
dat ook hier de smaken verschillen.
Je ontmoet mensen die zeggen: dat
zogenoemde fabrieksbrood is niet te
eten. Anderen vinden dat zachte
brood juist heerlijk. Voor beide
soorten bakkers is er een bepaald
publiek gegroeid. Hier in Amster
dam bijvoorbeeld hebben de warme
bakkers een zeer goed bestaan. Er
zijn er meer dan 200 in Amsterdam
en omstreken en ze hebben zeer
veel afzet.”
BROOD IS in Nederland nog al
tijd hoofdvoedsel dat tweemaal per
dag wordt gegeten. Maar het brood
verbruik is in de afgelopen jaren
gedaald. Nog niet zo sterk als in
Amerika waar het is teruggevallen
tot ongeveer 50 kilo per hoofd per
jaar, maar wel (volgens een recent
nummer van het vakblad Bakkers
wereld) tot ongeveer 200 gram per
persoon per dag. Aangenomen
wordt dat veel consumenten nog
minder brood eten: misschien nog
geen 100 gram per dag. Vooral al
leenstaanden en 65-plussers verte
genwoordigen hier de „matige”
broodgebruiker.
MEDE DOOR die ontwikkeling
verschijnen er steeds meer halve
broodjes in de bakkerijen en het
ouderwetse grote .witbrood van 1200
of 1600 gram wordt in Nederland
dan ook nog maar sporadisch ge
bakken. Broden die zwaarder zijn
dan 800 gram zijn men zórROgge-
broden of andere doneJ door hed-
an het ka__
i vijf stui
zicht te krijgen in de aard van de
kostenstroom, die door allerlei medi
sche handelingen op gang komen. Lam
berts: „Dat is nou weer zoiets waar
aan het eerste grote ziekenhuis nog
moet beginnen. We hopen erdoor te
kunnen ontdekken welke andere dan
strikt medische factoren het kostento-
taal beïnvloeden. Als we goed ons
werk hebben gedaan, zou wel eens
kunnen blijken dat we bij voorbeeld
een lagere verwijsgraad en lagere op-
nemingscijfers scoren. Maar aan de
andere kant kan evengoed blijken dat
wij relatief veel uitgeven voor betere
onderzoeken”.
m an-
willen.
re het
- het
in de
lat het
we er
oesluit
is iets wat de mensen dan toch een
beetje vreemd vinden. De dokter moet
zich niet zo sterk afzetten”.
In dit kader leverde het artsenteam,
als onderdeel van het Ommoordse
„functionarissencontact” (waarin ook
andere welzij nszorgers zitten), felle
kritiek op de Rotterdamse structuurno
ta, waarin nog altijd de hoogbouw niet
uit de gedachten van de stadsplanners
bleek te zijn gebannen.
Lamberts: „Als artsen zeiden we
niet: geen hoogbouw omdat de kinder
tjes op de elfde verdieping meer snot
teren dan op de begane grond. Maar
gewoon omdat de mensen het niet fijn
blijken te vinden. Dat zie je aan de
verhuiscijfers uit de afgelopen twee
jaar in een gestabiliseerde praktijk: 20
procent van de mensen dat in flats
woont verdwijnt. Voor de woninkies
met een tuintje voor en achter is dat
maar 3 procent.
Behalve aan het onderzoek naar de
beleving van de groepspraktijk door de
consument, werkt het artsenteam mee
aan twee andere projecten: een (een
voudig gezegd) „valuta-onderzoek” en
de totstandkoming van een kostenmo-
del. Het eerste is een uitvloeisel van de
behoefte om sneller tot de volgens het
„sociale model” gewenste kernproble-
matiek van de met klachten arriveren
de patiënt te geraken.
Lamberts: „De lokalisatie van het
probleem neemt vaak nog veel tijd in
beslag omdat men over het algemeen
niet geneigd is oorzaken voor een li
chamelijk verschijnsel te relateren aan
een totale situatie. Men klaagt bijvoor
beeld over hoofdpijn, die dan onbewust
als alibi voor een huwelijkssituatie,
waarin iemand zich niet senang voelt,
moet gelden”.
Waarom dan de term valuta-on
derzoek?
Lamberts: „Om het duidelijk te ma
ken. De patiënt komt op je spreekuur
en biedt je een symptoom aan: dat is
de ene muntsoort. Hij wil die inwisse
len voor een andere. Als arts moet ik
er achter komen waar zo iemand heen
wil. Dus, om het voorbeeld aan te
houden: iemand komt bij je en zegt
dat-ie Ijsland wel eens wil bekijken.
Ik moet hem daarvoor de juiste munt
soort geven. Maar het blijkt dan dat zo
iemand alleen maar aan het strand bij
Torremolinos wil liggen”.
Het kostenonderzoek, samen met een
drietal economisten, is bedoeld om in-
K
ilii
