Verdeeldheid treedt in volle hevigheid naar buiten
CDU en CSU blijven
samenwerken
ARTS-ADVOCAAT IS MIN OF MEER EEN FENOMEEN
Ombudsman
Starfighter van
Bondsrepubliek
verongelukt
zeer gewenst
Schuurmans Stekhoven: „Hele medische wereld moet worden doorgelicht’’
99
99
111111
Breuk gelijmd, maar spanning duurt voort
Technisch mankement
w
oorzaak vliegramp
bij Tenerife
3
DINSDAG
5
DECEMBER
19 7 2
IN ARIZONA
Emoties
„Balen tabak”
Eerst rechten
Des duivels
"V
Ontploffing
Tuchtcollege
Spanning
w aar J
V erantwoordelijkheid
verantwoordelijkheidsverhoudln-
gen in de ziekenhuizen zouden moeten
worden doorgelicht. Wat is de taak van
een directie? Wat die van de verpleeg
kundigen? Het is een kwestie van keuze
en van toezicht. Het is een moeilijk
bedrijf en zeer verantwoordelijk. Ie
mand heeft eens gezegd: kennis is be
langrijk, inzicht is belangrijker, verant
woordelijkheidsbesef is het belangrijkst.”
„Om nog maar eens wat te noemen:
vele huisartsen stoppen om vijf uur en
zijn dan niet meer te bereiken, ze zetten
de automatische beantwoorder op hun
telefoon. Specialisten houden er over het
algemeen ook om vijf uur mee op. Het
is een hoge zeldzaamheid dat er ’s nachts
een specialist in het ziekenhuis is. Het
personeel heeft instructies om de boot zo
veel mogelijk af te houden. In elk
ziekenhuis hoort een dienstdoend nacht-
arts te zijn. Maar is dat overal zo
31
GROTE ONRUST IN D’66
(Van onze parlementsredactie)
(Van onze medewerker in Bonn)
de
(Van onze redactie economie)
I
De situatie is veel erger dan Smalhout zegt
(Van onze redactie economie)
„De
de
I
ie
„Er kwam een perce
de bus, waarvan de b
nen verklaren dat de patiënt een na
tuurlijke dood is gestorven. Maar ja, hoe
is het meestal: Een formaliteit. De lijk
schouwer is een huisarts met bijbaanije.
In de grote steden misschien een politie-
arts. Daarom vind ik dat er professione
le lijkschouwers moeten zijn, zoals in
vele andere landen. Ambtelijke medisch-
juridische lijkschouwers zijn noodzake
lijk. Hun bestaan zou al een grote pre
ventieve werking hebben op de in acht
te nemen zorgvuldigheid.”
Rainer Barzel zal echter voor slechts
één jaar als leider van die fractie wor
den gekozen. Voorts is het bepalen van-
de toekomstige strategie voor de opposi
tie, nodig na de onverwacht grote ver
kiezingsnederlaag, naar eind januari ver
schoven.
Ook over de Oostpolitiek zal dan moe
ten worden gesproken. Barzel heeft in
tussen gisteren al laten weten dat de
stemming over het basisverdrag met de
DDR geen toetssteen kan zijn voor de
houding van de CDU. Dat verdrag zal,
aldus zijn opvatting, worden afgewezen
als de regering-Brandt niet besluit om
komst
waarin
DEN HAAG. Na de geweldige verkiezingsnederlaag van woensdag
(een terugval van elf naar zes zetels) is de verdeeldheid, die D’66 zowel
binnen de Kamerfractie als binnen de partij al lang kende, in volle hevig
heid naar buiten getreden. Fractievoorzitter Hans van Mierlo en partij
voorzitter Ruby van der Scheer hebben de laatste dagen tal van veront
ruste en ook verbolgen partijgenoten aan de telefoon gehad, die hun on
genoegen uitspraken over de koers van de partij, of die zelfs hun lidmaat
schap opzegden.
van het verpleegstertje Paula Frig
ge, die de schuld had gekregen van
een overlijdensgeval in het Rotter
damse St.-Franciscus Gasthuis. Het
optreden van Schuurmans Stekho
ven leidde ertoe dat het meisje
werd vrijgesproken.Mede hierdoor
besloot de arts-advocaat opnieuw
naar het westen te verhuizen. Hij
praktiseert nog steeds: een flinke
stapel dossiers in zijn werkkamer
mensen moeten gelegenheid krijgen om
te praten. Ze moeten niet worden ge
smoord of van het kastje naar de muur
worden gestuurd. Daarom zou een me
dische ombudsman goed werk kunnen
doen. De patiënten behoren meer zeker
heid te krijgen, ze moeten zich beveiligd
weten. Als er van de 100 gevallen tien
de moeite waard blijken te zijn dan is
dat al winst, de rest wordt dan wel
afgedaan.”
Fractievoorzitter Hans van Mierlo
en partijvoorzitter Ruby van der
Scheer.
„Ik ben ervan geschrokken toen ik zag
hoeveel Kamerleden er werkelijk onder
de maat blijven. Kwaliteit schijnt hier
nauwelijks te tellen, maar ja, ik heb pas
anderhalf jaar ervaring en misschien
had ik nog moeten merken dat hier heel
Schuurmans Stekhoven is al vele ja-
ren de vraagbaak voor velen die zich
benadeeld voelen door medische behan
delingen. Hij meent dat de overheid te
weinig doet op dit gebied. „Zij moet
meer waken ter voorkoming van de
misère, die zich in stijgende mate voor-
doet.” Meer controle in de ziekenhuizen
is nodig om de daar bestaande rookgor
dijnen te doen verdwijnen. Er moeten
beroepslijkschouwers komen, en een om
budsman, bij wie zich benadeeld menen
de patiënten en nabestaanden van over
leden patiënten kunnen beklagen.
kking goedkoper.
n «■‘■p dat groncfgebie.
"ikkeling van de
langs de officiële weg
er opnieuw met de DDR over te gaan
praten. (Gezien de grote meerderheid
voor de regering heeft dit in de praktijk
geen invloed).
over praten, maar voorlopig heb ik de
indruk dat de verkiezingsuitslag van de
partij een hint is in de richting van de
ontploffing van de partij.” Wilbers laat
er overigens -geen onduidelijkheid over
bestaan, dat hij niet om de keuze van
zijn partij voor de PvdA weg wil blij
ven. Volgens hem is er met de socialis
ten juist wel heel goed te werken. Wat
hem wel opbreekt is de kwaliteit van de
meeste Kamerleden.
andere dingen tellen. Voorlopig houd ik
het er maar op dat het allemaal erg
mager is.”
SANTA CRUZ DE TENERIFE (UPI).
Een technisch mankement aan een
van de motoren heeft de vliegramp op
het Los Rodeos-vliegveld van Tenerife
veroorzaakt. Dit is gisteren meegedeeld
door de gouverneur van Tenerife, Anto
nio del Valle Menendez. Het ongeluk
eiste van 155 mensen het leven.
Volgens Nooteboom moeten Hans van
Mierlo en Ruby van der Scheer de
consequenties trekken van de verkiezings
uitslag. De kiezers hebben duidelijk la
ten blijken dat het huidige D’66 hen niet
meer aanspreekt, stelt hij. „Als die twee
toch hun functies blijven vervullen nadat
ze deze koers hebben verdedigd, dan blijf
ik geen lid meer van D’66. Dan is het
voor de partij te laat. Dan heb ik er
Volgens Wilbers, die zelfs is genoemd
als mogelijk staatssecretaris voor CRM,
is zijn inbreng in de D’66-fractie de
afgelopen anderhalf jaar te klein ge
weest, omdat de andere fractieleden te
weinig belang hechtten aan onderwijs en
aan het welzijnsbeleid. „Wat ik heb
kunnen realiseren, heb ik vooral met
PvdA’ers samen moeten doen”, verklaart
hij. „Ik heb op dat punt inderdaad wel
enige frustraties opgelopen.”
„We moeten er nog eens uitgebreid
NAARDEN-BUSSUM De man. die
zich door de telefoon kortweg als
„Stekhoven” meldt, is min of meer
een fenomeen. Hij is arts en advo
caat, of zoals op zijn „recepten
briefje” staat: arts-advocaat. Dr.
mr. W. Schuurmans Stekhoven (74)
studeerde zowel medicijnen als
rechten en promoveerde in beide
BONN. Besprekingen tussen CDU-
voorzitter Barzel en diens collega van de
Beierse zusterpartij CSU Strauss hebben
gisteravond de laatste twijfel aan het
voortbestaan van de gemeenschappelijke
fractie in de Bondsdag weggenomen.
NAARDEN-BUSSUM. „Het is niet erg wat Smalhout heeft gedaan, omdat de
werkelijkheid erger is. Je kunt spreken van een ijsberg, waarvan maar een stukje
boven komt. Ik noem het „medische misère” met een algemene term. Die ellende
wordt hoe langer hoe groter. De gehele medische wereld moet worden doorgelicht”.
Aldus arts-jurist mr. dr. W. Schuurmans Stekhoven, als zijn oordeel wordt ge
vraagd over de uitlatingen van prof. dr. B. Smalhout, hoogleraar in de anesthesiologie
te Utrecht Deze betoogde vorige week maandag in zjjn inaugurele rede dat door
nattigheden 200 operatie-patiënten per jaar aan de narcose ten offer vallen.
getuigt daarvan. „Maar alleen de
zeer moeilijke gevallen”, zegt
Schuurmans Stekhoven. Dat blijkt
trouwens nog dagwerk te zijn.
Schuurmans Stekhoven komt er rond
voor uit dat hij durft praten. Hij is
kennelijk blij met de opschudding,
die de uitlatingen van prof. Smal
hout hebben verwekt. Bijgaand in
terview werd gemaakt naar aanlei
ding van het „Smalhout-effect”.
BONN. Een „Starfighter” van
Westduitse luchtmacht is vorige week op
een oefenvlucht in de Amerikaanse staat
Arizona neergestort. Dit heeft het minis
terie van Defensie in Bonn meegedeeld.
De piloot kwam om.
De laatste twaalf jaar zijn bij onge
lukken 157 van deze toestellen verloren
gegaan. Daarbij verloren 74 piloten het
leven.
Twee overigens niet herkozen
D’66-Kamerleden hebben inmiddels ook
overduidelijk laten merken weinig ge
lukkig te zijn met het huidige D’66.
Zowel de financieel specialist Noote
boom als de onderwijsdeskundige Wil
bers hebben de slechte manier waarop
de fractie het laatste jaar heeft gewerkt,
nu in de openbaarheid gebracht; zij het
dat ze beiden door iets heel anders
bewogen worden.
Nooteboom, in dè fractie het laatste
Jaar een hardnekkige dwarsligger, is
vooral boos op Hans van Mierlo en
Ruby van der Scheer, die de partij
gemaakt zouden hebben tot een „rech
tervleugel van de PvdA”. Volgens Noo
teboom had D ’66 zichzef moeten blijven
Nu is het een partij die slechts op
enkele punten afwijkt van de 28 andere
en ze zorgt daarmee slechts voor ver
deeldheid en allerminst voor vernieu
wing, meent hij.
'ég ’Nil werken 'tegen
i iri de kwe>1
JiSnïhtitzenp
m ,‘je# ’iek-‘
cent f’*1-
„Het laatste jaar stijgt het aantal
klachtaj,' sterk. Er zijn natuurlijk ook
whinten bij de klagers. Maar de
operatiekamer een rode knop? Alarm
sein voor een reddingsteam als er iets
mis dreigt te gaan: voor de anesthesist,
de cardioloog, de internist, noem ze
maar op. De specialisten, die op het
alarmsein hun bezigheden in de steek
laten en naar de operatiekamer rennen.”
„Er zijn heel veel fouten In de zieken
huizen. Tussen haakjes: hoe zou het
staan met de brandveiligheid in de zie
kenhuizen? Zou er geoefend worden om
die op peil te houden? Ik twijfel eraan.”
Welke rol spelen hierbij de medische
tuchtcolleges, de rechtspraak van de art
sen zelf?
Schuurmans Stekhoven: „Het toezicht
op deze colleges is onvoldoende. Ze krij
gen nog niet één percent te behandelen
van wat ze zouden moeten behandelen.
De tuchtcolleges kennen vier maatrege
len: waarschuwing, berisping, boete en
schorsing en ontzetting. Ze missen het
recht tot voorwaardelijke veroordeling.
In te veel gevallen worden slechts waar
schuwingen of, berispingen uitgedeeld.
Daarvan is alleen beroep op het centraal
medisch tuchtcollege mogelijk.”
„Pas bij boete en schorsing of ontzet
ting kan in beroep worden gegaan bij
het gerechtshof en vervolgens bij de
Hoge Raad. De voorzitters van deze
colleges zijn juristen, maar ze zouden
ook arts moeten zijn. Nu weten ze te
weinig van de medische sfeer, ze kunnen
de rapporten niet lezen en de juiste
vragen niet stellen. Bij wetswijziging zal
de openbaarheid van de tuchtcolleges
wel worden doorgevoerd. Dat is al enige
winst.”
„Maar de klagers worden des duivels
als de verzekeringsmaatschappijen niets
van zich laten horen en als de artsen
elkaar steunen en alle ellende verdoeze
len. Het optrekken van rookgordijnen
veroorzaakt niets dan woede en wan
trouwen. En terecht, want er is reden
toe. Er moet meer openheid komen. Prof.
Smalhout heeft niets te veel gezegd,
Het D’66-bestuur heeft ondanks de
grote onrust besloten voorlopig geen al
gemene ledenvergadering bijeen te roe
pen. Een aantal leden had daar het
bestuur om gevraagd. Volgens het be
stuur moet er echter eerst duidelijkheid
komen in de formatie en bovendien
verwacht men weinig heil van een con
gres zo kort na een grote verkiezingsne
derlaag. Men vreest dat de emoties,
vooral bij de mensen die de oude koers
weer terug willen, zó hoog zullen oplo
pen, dat de samenwerking met de PvdA
in gevaar komt en daarmee ook de
formatie.
studierichtingen. Op beide gebieden
is hij een autoriteit. Al voor de
oorlog schreef hij in kranten als
medisch medewerker.
Nu publiceert hjj in medische tijd
schriften over aan de medische
sfeer verwante juridische onder
werpen, en in juridische bladen
over medische zaken, die voor ju
risten van belang zijn. Men zou
dus achter de betiteling „arts-ad vo-
Uit de situatie blijkt dat het gevaar
voor een breuk, waarmee Strauss had
gedreigd, is bezworen. De spanningen
binnen de al 23 jaar samenwerkende
partijen bestaan echter onverminderd
voort.
Barzel noemt het nu zijn eerste op
dracht ervoor te zorgen dat de oppositie
spoedig weer tot handelen in staat is. En
het nieuwe element is dat niet alleen de
regeringspartijen SPD en FDP, maar
ook de partijen van de oppositie coalitie
gesprekken moeten voeren.
„Hoogleraren schrijven prachtige leer
boeken over hoe het wel zou moeten.
Maar wie schrijft een leerboek over de
fouten, die kunnen worden gemaakt?
Met de bedoeling die te vermijden door
de ervaring van alle ongelukken erin te
verwerken? Want er wordt nooit zomaar
één fout gemaakt, altijd meer. Maar
rookgordijnen omhullen de fouten, de
gebreken worden verdoezeld.”
Wat zou verder ter voorkoming van
dodelijke fouten moeten worden gedaan?
Schuurmans Stekhoven: „Kijk, een
specialist die een fout maakt, is niet
verplicht daarvan kennis te geven. Nie
mand is immers verplicht een strafbaar
feit aan te geven? Gemaakte fouten
zouden bij de inspecteur van de Volks
gezondheid moeten worden bekendge
maakt en vandaar ter kennis van de
officier van Justitie worden gebracht.
Maar een specialist in een ziekenhuis
geeft geen fout aan bij de geneesheer-
directeur. Dat zou in strijd zijn met het
medische beroepsgeheim.”
„Het enige dat zo’n arts kan doen, Is
de overlijdensverklaring eerlijk invullen.
Maar als bij een suikerpatiënt een voor
een dergelijke ziekte dodelijk middel
wordt ingespoten, wat wordt dan als
doodsoorzaak aangegeven? Suikerziekte!
En ais bij een patiënt met maagperfora-
tie een darm wordt doorgesneden tijdens
het opereren, dan is de doodsoorzaak de
maagperforatie! En zo kan ik rijen 0Ve. irgpectieappafaat
vallen orJ men." ?g wérken te
iiUor jf.A’
jKTe" J
o ’Ir j
De conclusie is getrokken na bestude
ring van de „zwarte doos”, hét apparaat
dat alle technische gegevens van een
vlucht optekent. Het apparaat werd on
beschadigd tussen de brokstukken van
het toestel gevonden.
Een woordvoerder van de charter
maatschappij „Spantax Airlines” heeft
gezegd dat de maatschappij de mogelijk
heid van de explosie van een motor als
reden voor het vliegtuigongeluk ver
werpt.
balen tabak van. Dan hoef ik ook niet
meer in de Kamer, obk niet als ik door
verschuivingen weer aan de beurt zou
komen.”
Wilbers komt tot dezelfde conclusie.
Hij is de eerstvolgende op de D’66-lijst,
die weer in de Kamer komt en als er
enkele D’66’ers in een kabinet verdwij
nen (wat zeer waarschijnlijk is) dan zal
hij er over een maand misschien al weer
bij kunnen zijn. „Ik weet niet of het
zinvol is om nog terug te komen”, zegt
hij nu. „Ik heb maandag een brief aan
Van Mierlo geschreven dat het nu eens
afgelopen moet zijn met al dat geouwe
hoer over de koers die de partij wel of
niet moet gaan. Er moet gewoon ge
werkt worden. We moeten ons meer
richten op de praktische politiek en niet
almaar theoretiseren over partljvemieu-
wlng.”»
Beschikt u over cijfers?
„Helaas zijn die er niet veel. Maar er
is wel iets. In 1963 publiceerde prof.
Kuijer uit Den Haag een rapport „Fou
ten en tekortkomingen”. Dat werk is
betrekkelijk onopgemerkt gebleven
Prof. Kuijer had in het ziekenhuis Zuid-
wal vijf jaar lang elke week met de
gehele staf de ziektegeschiedenissen en
de sectierapporten van overledenen op
de chirurgische afdeling op fouten beke
ken. De vraag werd gestpld: Hoeveel
patiënten zouden niét zijn overleden als
de gemaakte fouten niet waren voor« -
komen?”
Die zorgvuldigheid wordt te weinig in
acht genom én?
Schuurmans Stekhoven: „Daaraan
ontbrepkt veel in de ziekenhuizen. Bo
vendien zijn de Specialismen allemaal
heilige huisjes, dié1 mTJéten worden ont-
zten. .Ze hebben’ook geen contact met
elkaar. Nu zal er dus meer toezicht
moeten zijn in het kader van de nieuwe
Wet Gezondheidsvoorzieningen. Maar het
ontb’-eekt en de minis-
ilkaar rin. Dat is
'van' de atsadeihi-
lantat >1 e. !rfis_
t'xjes wordt me*
rr p>.J?a T)
„Maar in feite zouden waarschuwing
en berisping moeten worden afgeschaft.
Dan kunnen de tuchtcolleges trouwens
verdwijnen en kunnen de procedures
voor het hof worden gevoerd. Niet voor
de civiele kamer, zoals nu, maar voor de
strafkamer. In dat opzicht is er geen
eenheid van jurisprudentie. Het publiek
heeft in ieder geval recht op die open
baarheid. Want de zaak is dat het pu
bliek zich meer interesseert voor een
eerlijke behandeling dan dat het per se
een bepaalde arts wil ophangen, als die
tenminste zijn fout toegeeft.”
caat” ook nog „journalist” of
beter misschien „publicist” kun
nen plakken.
Schuurmans Stekhoven begon als
plattelandsarts in Drente. Raakte
toen betrokken bij het adviseren
van verzekeringsmaatschappijen
over moeilijke zaken op medisch-
juridisch gebied. Besloot toen dat
hij dit werk beter zou kunnen
doen als hij ook meester in de
rechten zou zijn. Verhuisde naar
het westen en raakte, meer besla
gen door zijn tweede titel, geheel
betrokken in deze adviserende
praktijk.
Hij had dit werk al enige tijd ver
minderd en zich wat teruggetrok
ken in de buurt van Eindhoven
toen de belangstelling zich plotse
ling op hem richtte. Dat kwam
door zijn optreden ter verdediging
Wordt er nu veel of weinig geklaagd
over medische behandelingen?
Schuurmans Stekhoven: „De mensen
die klagen, vormen maar een klein deel
van de potentiële klagers. Men weet niet
waar de klachten naar toe moeten. Het
publiek weet ook niet hoe de aansprake
lijkheid is geregeld. Daarom vind ik dat
er voor klachten op medisch gebied een
ombudsman moet komen.”
„Voorlichting van de kant van
ziekenhuizen aan patiënten ontbreekt
meestal. Elke patiënt zou bij binnen-
een foldertje moeten krijgen,
staat hoe de bezoekuren zijn
geregeld, waar hij met eventuele klach
ten terecht kan, welke verzekerifng te
gen wettelijke aansprakelijkheid het zie
kenhuis heeft. Ziekenhuizen en specialis
ten dienen zodanig verzekerd te zijn dat
aan de hoogste eisen kan worden tege
moetgekomen en rechtstreeks verhaal op
assuradeuren mogelijk is. Daaraan ont
breekt nagenoeg alles. Maar de specialis
ten lopen heel hard als ze worden aan
gepakt, dat merk ik wel.”
Een groot probleem is ook dat de
gedachtenwerelden van medici en juris
ten geheel uit elkaar liggen. Dat merkt
Schuurmans Stekhoven dagelijks in zijn
adviserende praktijk. Er zijn veel te
weinig medische juristen en het ontbre
ken van deze deskundigen wreekt zich
voortdurend. Hij vindt dat degenen, die
medicijnen willen studeren, maar moe
ten wachten wegens de beperkte capaci
teit aan de universiteiten, eerst rech
ten zouden moeten gaan doen.
Worden er zo veel fouten gemaakt in
de ziekenhuizen?
Schuurmans Stekhoven: „De zieken
huismisère stapelt zich op, zij is het
vijfvoudige van vroeger. Een oorzaak is
ook de overbelasting van de huisartsen,
die veel te veel afschuiven. Het percen
tage „flauwekulpatiënten”, zoals ik het
maar noem, van een huisarts ligt tussen
de 70 en de 80. En bij de specialisten,
die per verrichting worden betaald
komt het neer op lopende-bandwerk, dat
kan moeilijk anders. Bovendien is df
accommodatie in de meeste ziekenhuizen
niet voldoende.” uM
..Het artsenbeeld is anders geworden
Dokters hebben van de mens, die zij
behandelen, geen menselijke indruk
meer. In ziekenhuizen zijn de patiënten
nummers. Waarom zit er niet in elke
fouten. Dat kan gebeuren, ook bij de
beste behandeling. Maar dan blijft nog
10 percent over. En dat doorsproken van
de gevallen gebeurt lang niet overal,
hoewel dr. Versteeg, de voorzitter van
de Landelijke Specialisten Vereniging,
zegt van wei. Als het 50 percent is dan
is dat al verschrikkelijk mooi. En prof.
Kuijer was de enige, die durfde publice
ren.”
De situatie in de anesthesiologie is dus
symptomatisch?
Schuurmans Stekhoven: „Dat durf ik
wej te stellen, ja. Het is maar een klein
stukje van de misère. Smalhout heeft
het jarenlang opgekropt, maar komt nu
naar buiten met de misstanden in zijn
vak als gevolg van de failliete boedel,
die zijn voorganger, prof. Nuboer, heeft
achtergelaten. Daar komt bij dat de
anesthesiologie een nieuw vak is, waar
van de outillage onvoldoende Is. De
elektrische controle-apparatuur ont
breekt veelal. Smalhout heeft de specia
listen vreselijk aan het schrikken ge
maakt.”
