Rien van Nunen: vaak voel ik me verlegen met al die giften Kennisoverdracht aan zo groot mogelijk publiek Zware jongens in gevangenis-spel GERARD DE LANGE NCRV start 28 december financiële hulpactie HAANSTRA FILMDE GEDRAG VAN MENS EN DIER 3og, nten en; 973 order :en Tournee Sonja Kehler in ons land „THE CAGE” IN MICKERY x 1 ik- w - X 14 VRIJDAG 8 DECEMBER 15 1972 (Van onze RTV-redactie) Grillige loopbaan Herseninhoud Uitgeteld Informatie I JOAO 51 17 N achtvoorstellingen Overlevingsregel Baretten Filmmuseum Russen de merk im in iten. INDESIT EURty>A 1 Terugblik op TV BERT HAANSTRA’S „Bij de beesten af”, die 21 december in meer dan tien bioscopen zijn Nederlandse première beleeft, begint met een dramatisch beeld van een kluisachtige ruimte, waarvan de deur langzaam wordt geopend om de oudste menselijke schedel te onthullen. Die schedel, afkomstig van de Homo Habilis, werd in 1964 door dr. Louis Lea ky gevonden. NOORDWIJK Met een non chalant gebaar grijpt Rien van Nu nen in de stapel post. „Hier, weer een aangetekende, maak maar open, daar zit geld in”, zegt hij zon der een spoor van twijfel. En inder daad, tussen het met vlekkerig bal- point beschreven velletje papier komt een keurig vijfentwintigje te voorschijn. Hij legt het geld op zijn nachtkastje, niet overdreven dank baar, gewoon tevreden. Het is niet het eerste vijfentwintigje van deze dag. „Het is verschrikkelijk fijn van die mensen dat ze dat doen. Ik voel me er vaak verlegen mee. Moet je kijken, dat televisietoestel daar, dat heb ik ook zomaar gekregen. Ik heb wel eens gezegd: kan ik dat nou wel aannemen? Een arbeider, die er net zo bij ligt als ik, krijgt dat toch ook niet allemaal. Maar dan zeggen ze steeds: „Tuurlijk moet je dat aan nemen. Het zou een belediging zijn als je ’t niet deed GERARD DE LANGE NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST Mensapen in „Bij de beesten af". RIEN VAN NVNEN erne 44 I ADVERTENTIE 0 ADVERTENTIE Trouwpartij in „Joao en het mes”. J. HEIJER gevraa uit >5, i 317622 u N T AMSTERDAM-ROTTERDAM DEN HAAG-UTRECHT-HAARLEM HILVERSUM-BREDA Grote Houtstraat 167 Haarlem Telefoon 023-316502 Sinds Darwin doordenkend op ont dekkingen tijdens zijn befaamde reis met de „Beagle” langs de kusten van ^rtd-Amerika, tot de theorie kwam dat de mensen van de aap moesten \erdenh« >f 12 312 r meerde t, en za jzen: GW s, veram :oede los sbject is belangriji «N rme )-dry, ssen. wit, aux, rihe. lm 46 95 dat was-ie helemaal niet. Hij was feite lijk een zielige jongen, die van pa Stief- been niks mocht, geen verkeren, geen geld. Het was juist die ouwe die gemeen was. Maar de mensen, vooral de ouderen natuurlijk, zagen dat niet. Die hadden medelijden met die arme ouwe sukkel. O, jongens, ik kreeg stapels brieven in die tijd. Rien, houd je taai, vecht maar flink van je af, die rotjongen van een zoon is toch niks waard”. Over de belangstelling van buiten is Rien best te spreken. „Sinds ik hier lig, is het overstelpend. De post dragen ze soms met zakken vol naar binnen. En, nogmaals dat geld, ik ben er hardstikke blij mee, ik kan het erg goed gebrui ken”. Van antwoorden kan vanzelfspre kend niets komen. Hij heeft 40.000 brie ven gekregen. „Als ik daar allemaal op moest reageren, zou me dat duizenden guldens aan postzegels kosten”. Leaky die ongeveer twee maanden geleden stierf, heeft van 1959 tot aan zijn dood antropologische studies en ontdekkingen gedaan in Oost-Afrika, waar vooral de Olduvai-ravijn ten Zuid-Oosten van het Victoriameer zijn arbeidsterrein werd. In het vul kanische gesteente heeft hij meer dan 20 fossiele skeletten ontdekt die ruim een miljoen jaar oud waren en waar van de „Homo Habilis”, de gereed- schapmakende man, de belangrijkste ingreep betekende in de tot dan be staande theorieën over de afstamming van de mens. En wat hij vooral ook bijzonder ap precieert: op 28 december wijdt de NCRV een speciale TV-uitzending aan Van Nunen in de vorm van een 75 minuten durende „terugblik” op bijna alles, waar hij nog zo kort geleden half Nederland voor aan de kijkkast kluister de. Het programma, zo is de bedoeling, moet tevens het begin van een actie voor Rien zijn. Er moet voor Rien en zijn gezin gewoon geld worden ingeza meld. Dat geld zal er wel komen De ernst, waarmee toen enige criti ci deze vorm van kunstmatig filmen meenden te moeten afkeuren, was in wezen niet minder ridicuul dan de wijze waarop sommige zich onbespied wanende mensen in „Zoo” zich in een beveiligde situatie tegenover dieren gedroegen. Maar Haanstra is een te integer kunstenaar om als het om wereldom vattende problemen gaat, naar ge makkelijk succes te streven. Wel wil hij de wijze van kennis-overdracht aanpassen aan een zo groot mogelijk publiek en dat is hem voortreffelijk gelukt. In zijn confrontatie met de dierenwereld die uiteraard niet be perkt blijft tot de mensapen, laat hij zijn publiek kijken naar ongekende vaak ook nog nooit verfilmde gedra gingen van dieren die voor de mees ten een openbaring zullen zijn en die de kijkers als het ware dwingen in het bijbehorend commentaar een be vestiging te zien van eigen bevindin gen. Het is Rick Cluchey, die op zijn 22ste levenslang kreeg voor roof en ontvoe ring, maar die elf jaar later in 1966 voorwaardelijk vrij kwam. Zijn redding was het toneel. Hij richtte in de beruch te San Quentin-gevangenis een work shop o pom met medegevangenen toneel te spelen. In de jaren dat hij zat, speelde deze workshop 35 stukken, onder andere een „Wachten op Godot” waarover nu nog gepraat wordt. Eén van die stukken schreef Cluchey zelf: „The Cage”. Hij heeft er volgens het programma zelf meer dan tweeduizend keer in gespeeld. Dat doet hij weer, nu in Am sterdam: een man met een fascinerend gezicht, waarop het leven zo het een en ander heeft achtergelaten in weerwil van twee helblauwe Ierse ogen. Naast hem spelen drie anderen mee, die eveneens de gevangeniscel van bin nen hebben geziene Micil Murphy (51/» jaar San Quentin en nu voorwaardelijk vrij), Jonathan Rosen (twee jaar in een Zweedse cel voor bezit van hasj) en R. S. Bailey die vast zat voor winkeldief stallen en valsheid in geschrifte). Ze spelen vier gevangenen rondom een smerige closetpot in een overigens denkbeeldige kooi. Het begin is al met een raak een rauwe vrijpartij tussen twee van de celgenoten, Al en Doe. De derde gevangene Hatchet, houdt zich daarvan verre. Hij krijgt de andere twee zover, mee te doen in wat aanvankelijk onschuldige spelletjes lijken. Deze Hat chet (gespeeld door Rick Cluchey) wil generaaltje spelen, vervolgens gods- dienstje en tenslotte rechtertje. Maar dan zijn de spelletjes al lang niet meer de afwijking van een toevallige lijder aan paranoia, maar ze worden de sym bolen van de op autoriteit gebaseerde samenleving, die van haar gevangenen slachtoffers maakt. Deze ontwikkeling naar een aanklacht tegen de maatschap pij maakt de schrijver mogelijk door de vierde gevangene, een groentje in de cel die ervan beschuldigd is zijn meisje te hebben vermoord. De sexuele machts- WATU ALS CONSUMENT WEL EVEN MOET WETEN Gerard de Lange verkoopt al 20 jaar alle merken wasautomaten tegen de laagste prijzen in Europa. verkoopt uitsluitend met 100% service en Ned. garantiebewijzen. bezorgt uw wasautomaat gratis thuis. „Ja, het is gek gegaan bij mij. Eerst kreeg ik geen voet aan de grond. Ik had een eigen toneelgroepje. Maar dat liep op niks uit. Toen ben ik even uit de artiestenwereld gestapt. Walter van der Kamp van de NCRV heeft me eigenlijk voor de televisie gehaald. „Omdat ik zoveel van je hou” uit de Jantjes, daar ben ik echt mee doorgebroken. Toen heb ik nog meegespeeld in „Op hoop van zegen” bij de Nederlandse Comedie. En daarna kwamen Swiebertje en Stiefbeen. Hij vertelt dat Piet „Stiefbeen-zoon” Römer door de meeste mensen in die tijd als rotzak werd beschouwd. „Maar DEN HAAG. De Oostduitse actrice en chansonnière Sonja Kehler geeft van 16 tot en met 22 december tenminste zes voorstellingen in ons land met liederen van onder andere Bertolt Brecht, Hans Eisler, Paul Dessau, Tilo Medek, Georg Katzer en Helge Jung. Ze wordt begeleid door vijf solisten van het radio-symfonie orkest van Oost-Berlijn. Het is voor het eerst dat ze in ons land optreedt. Het programma wordt gebracht onder de titel „Die Hauser sollen nicht bren- nen”. Het wordt in Nederland gepresen teerd door het Nederlands centrum van het Internationaal Theater Instituut. De première is op 16 december in het Haagse Ontmoetings-Theater en vervol gens in het Piccolo-Theater in Rotterdam, het LAK-theater in Leiden, de Stads schouwburg in Utrecht en twee keer in het universiteitstheater in Amsterdam. Sonja Kehler werd opgeleid in Leipzig. Ze was aan verscheidene toneelgezel schappen verbonden voor zij ook in musicals optrad. Ze zette haar carrière voort als chansonnière. Zij maakte reeds toernees door Polen, Tsjecho-Slowakije, Bulgarije, Algerije, West-Duitsland, Fin land en Zweden. Over „Joao” hebben we enige we ken geleden al geschreven als een zeer bijzondere speelfilm, waarvoor Sluizer naar de Braziliaanse binnen landen is gereisd om er met de au thentieke bevolking een aangrijpend drama vast te leggen. Joao is een oudere veedrijver, een weduwnaar die zich in de kracht van zijn leven waant en op die gronden een jong meisje trouwt. Van dat ogenblik neemt de jaloezie bezit van de man, een achterdocht die versterkt wordt als het huwelijk kinderloos blijft en Joao ter compensatie rijk wil worden en vier jaar weg blijft om te werken op een rubberplantage. In een door cameraman Jan de Bont prachtig in beelden gevangen omgeving speelt zich dit drama af, traag en dreigend en eindigend in een onverwachte climax. Een zeldzame prestatie voor een filmer die niet alleen in een vreemd land gaat wer ken, maar ook zich zo intens weet te verdiepen in een andere mentaliteit. mag werpen op een schedel met een hersenvolume van 600 cc., terwijl die, als de film een half jaar later ge maakt zou zijn, er een van 900 cc had moeten zijn. Gelukkig trouwens dat Haanstra niet zo gespecialiseerd zijn filmstof benadert dat er een soort wetenschappelijke verhandeling met lichtbeelden is ontstaan. Hoewel alles wat in de film ge toond en gezegd wordt, volledig voor de verantwoording komt van een expert als prof. dr. G. P. Baerends die van het begin af aan zijn mede werking aan de film verleend heeft (daarbij gesecundeerd door andere prominenten op dit speciale gebied als dr. Dick Hillenius en drs. Jan Veen) is „Bij de beesten af” alles behalve een droog betoog geworden. B film g in Amsterdam HAANSTRA IS van Afrika naar het Zuidpoolgebied, van India naar Zuid-Amerika en naar natuurreser vaten in Amerika gereisd, in totaal zo’n 175.000 km en hij heeft uit zijn omvangrijk materiaal de duidelijke voorbeelden overgehouden van op welke wijze dieren in hun gedragin gen de mensen de noodzaak kunnen leren zich te houden aan bepaalde overlevingsregels. En verder leert de film dat de mens als enige uitroeier van eigen soort, de nodige beschei denheid niet zou misstaan. Toen Darwin omstreeks de helft van de vorige eeuw zijn evolutieleer openbaar maakte, verzuchtte de vrouw van een predikant: „Laten we hopen dat het niet waar is, maar als het zo is, laten we dan bidden dat het niet algemeen bekend wordt.” De mens heeft voor op het dier dat hij nieuwsgierig naar kennis is en zijn bevindingen wil doorgeven aan volgende generaties. In die geest heeft Bert Haanstra gehandeld toen hij „Bij de beesten af” maakte, maar hij heeft dat menselijk voordeel niet gebruikt om zijn soortgenoten een pluim op de hoed steken. Integen deel. hij laat zien hoe beestachtig we altijd nog zijn ondanks ons huidig hersenvolume van plm. 1400 cc. IN „DREIGEMENT van een moor denaar” („Fuzz”) van Richard A. Col- la, deze week in Tuschinski te zien, kan men de „he-man” Burt Reynolds uit „Deliverance” (voor de derde „DE INBREKER” van Frans Weisz met Rijk de Gooyer in de hoofdrol is na 13 weken City verhuisd naar Ci neac Reg. Breestraat en vormt nu met George Sluizer’s „Joao en het mes” een boeiende Nederlandse bij drage aan het Amsterdamse bioscoop- programma. afstammen, hebben de geleerden niet opgehouden te zoeken naar de „mis sing link” tussen de oer-apen en de „pithecanthropus Erectus” van half miljoen jaar geleden die via de „Ho mo Sapiens” van 200.000 jaar geleden evolueerde tot de Neanderthaler- mens van 100.000 jaar geleden. Van 598,- voor 378 Per weekf 4,65(p.l.) Geschatte gemiddelde levensduur 6 jaar. ’Tijdelijke aanbieding week in Cineac Damrak) opnieuw ontmoeten. Samen met Yul Brynner en Raquel Welch speelt hij in een misdaadverhaal dat gebaseerd is op een roman van Ed McBain. In „The Movies” een Russische filmweek met achtereenvolgens „Oom Wanja”, „The last relic”, „White sun of the desert”, „White bird with a black mark” en Kozintsev’s „King Lear”, alle premiè res voor Amsterdam. Vraag ook onze prijslijst met de laagste prijzen In Europa: alle merken koelkasten, diepvriezers, fornuizen, droogtrommels, afwasautomaten en centrifuges. Het fs met Rien fout gegaan, toen hij zo'n vier jaar geleden ’s nachts zijn 1 heup brak. Ik bleef met de mouw van ■•mijn pyjamajasje achter de knop van de deur hangen. Boem, daar lag ik”. Sinds die fatale nacht is er voortdu rend aan Riens gebroken heup gesleu teld. En de ellende voor hem was dat hij steeds opnieuw moest leren lopen. Dat ging ten koste van zijn toen nog redelijk functionerende linkerbeen. Maar het publiek bleef om hem roepen: Rien was op het toppunt van zijn roem. Met stokken klom hij weer de bühne op en als een soort Ironside verscheen hij in rolstoel, weer op dé televisie. „Maar ik had al gauw bekeken dat dat niks was. Rien werd voor 100 procent invalide verklaard. De kop van zijn rechterbeen ging versplinteren. Met schroeven en metalen draden, die aan zijn bovenheup werden bevestigd, deden onvermoeibare doktoren pogingen om Rien enigszins redelijk aan het wandelen te krijgen. Die pogingen mislukten, want Riens heup verdroeg geen vreemde metalen en ging ontsteken. „Ik had wel goed verdiend natuurlijk in die toptijd. Maar wat doe je: je laat eens dit aan je huis vernieuwen, je laat eens dèt moderniseren, van het een komt het ander. Van sparen kwam maar weinig. En ik had natuurlijk wel een verzekerinkje gesloten. Maar ja, voor een heel klein bedrag. Het heeft maanden geduurd voordat Rien eindelijk zijn eerste WW-uitkering mocht ontvangen. Maar in die tussenlig gende tijd moest zijn gezin óók rondko- Rien van Nunen is toegerust met een opgewekt karakter. Hij praat enthousiast over zijn gezin, vrouw Hella Faassen, dochters Rieneke (14) en Ankie (11) en over het feit dat, als hij op 10 december 60 jaar wordt, thuis zal zijn. „Ach, mijn vrouw zou graag hebben gewerkt, nu ik uitgevallen ben. Maar ze moet nu een maal thuis zijn, als ik uit het ziekenhuis kom. Het zou fantastisch zijn als die actie een succesje zou worden.. Dan zouden Rieneke en Ankie toch door kunnen leren. De één wil kleuteronder- wijzeres, de ander kraamverpleegster worden”. INTEGENDEEL, zelden zal de leek-toeschouwer in de bioscoop zo veel kennis over een onderwerp zo ongemerkt opgeschoteld hebben ge kregen. Bert Haanstra met een jaren lange ervaring van documentarist én van speelfilmer achter de rug, heeft zich een opwindende wijze van doce ren eigen gemaakt die enerzijds ver antwoorde voorlichting geeft, ander zijds meeslepend film- en kijkgenot betekent, waarin de informatie onop vallend verpakt is. Kijkend naar de magistrale opna- -- men van diverse dieren,- betrapt door de camera in hun gewone doen en laten, komen zowel visueel als via een sober commentaar de aspecten aan het licht van de verschillen, maar vooral ook de overeenkomsten tussen het dierlijk en het menselijk gedrag. Het zou daarbij misschien voor de hand hebben gelegen mensen en vooral apen in een simultaanmon- tage bij elkaar te brengen, maar Haanstra heeft alles vermeden om van zijn nieuwe film een uitgebreide ..Zoo” te maken. „Zoo” was destijds een speels grapje, waarin afwisselend de dieren als de bezoekers in een dierentuin achter tralies werden ge observeerd. IN „WELCOME HOME, soldier boys” die Alhambra op het program ma heeft genomen blijken vier van het Vietnamese front teruggekeerde Groene Baretten niet opgewassen te gen de vrede en continueren zij de oorlog in eigen land. Een cynisch commentaar van regisseur Richard Compton op de absurditeit van de oorlog waarbij geëist wordt dat vreedzame mannen alleen maar moordenaars gedurende een afgespro ken termijn zullen zijn. City brengt Paul Newman samen met Lee Marvin in „Pocket money”, een traag verlopend verhaal over een cowboy die een karweitje moet op knappen in Mexico, waar hem alles tegenloopt. De bedoelingen van regis seur Stuart Rosenberg zijn wel te raden, maar ze worden onzeker en zonder veel animo gerealiseerd. OOK NA MIDDERNACHT zet „The Movies” het Russische program ma voort, nu echter met bekende meesterwerken als „De moeder”, „Storm over Azië”, „Potemkin”, „De aarde”, „Staking” met als slot een meer eigentijdse filmuiting, namelijk Kozintsev’s „Hamlet”. Kriterion vertoont ook ’s nachts „Joao en het mes” en De Uitkijk brengt een première van de Franse film „Clérembart” („De graaf en het lichte meisje”) van Ives Robert met Philippe Noiret en Danny Carrel. „Citizen Kane” kan men weer eens zien in Cine „D”, De Sica’s „Sunflo wer” met Sophia Loren in Rex en de all-negrofilm „Cotton comes to Har lem” van Ossie Davis in Calypso. AMSTERDAM. Zelden zal men in het programmaboekje bij een toneelstuk het strafregister tegenkomen van de spe lers. Mara by het Last Prison Theatre, dat enkele dagen in Mickery „The Cage” speelt, is dergelijke informatie hoe wel pikant en goed voor een verkoop- krachtig image niet onterecht. Het stuk gaat niet alleen over gevangenen en hun gerechtigheid, maar is geschre ven en geregisseerd door een van die zeldzame Amerikanen die van hun ver blijf in de gevangenis toch nog iets gemaakt hebben. strijd van Al en Doe en de steeds gevaarlijker wordende spelletjes van Hatchet brengen de jongen tot een be kentenis. Voor de twee is het spel dan uitgespeeld, maar dan ziet Hatchet die we allen gezien hebben als generaal, god en rechter, zijn kans schoon om de jongen te wurgen. „U heeft dat gewild”, zegt hij tegen ons, het publiek, de vrije samenleving. De symboliek en de werkelijkheid zit ten bijzonder ingenieus verweven in dit stuk. Bovendien is het spel van het viertal zo, dat pas tegen het eind de algemene moraal duidelijk gemaakt wordt. Dat het op een aanklacht tegen de samenleving uit zou lopen was, ge zien onderwerp en ontstaan van het stuk, wel duidelijk, maar de manier waarop de spelers hun publiek er naar toe leiden is verschrikkelijk spannend. De vier spelen heftig, tegen het pathos aan, technisch bijzonder knap, maar met zeer veel warmte en persoonlijke be trokkenheid. Het stuk wordt gevolgd door een discussie tussen publiek en spelers, die dit gesprek zelf het „derde bedrijf” noemen. Een voorstelling die men zou moeten gaan zien. WOENSDAG IS gewijd aan een hier onbekende film van de Hongaar Miklos Jancso, „The confrontation” een in 1947 spelende film over de machtsovername van de communisti sche partij, waarbij linkse studenten hun gelijk eerst door overreding, la ter door machtsmiddelen willen be wijzen bij katholieke opponenten Een genuanceerde visie op een stuk eigentijdse geschiedenis die Jancso door de tegenwoordige machthebbers nogal kwalijk schijnt te zijn geno men. De donderdagavond is uitgetrokken voor de eindexamenfilms 1972 van de Filmacademie, zeven in totaal. men. „Ik heb toen wat schulden ge maakt. Dat kon niet anders. Toen ik ze later niet kon terugbetalen, ben ik een paar keer failliet verklaard. JARENLANG HEEFT men de „Australopithecus” als die ontbreken de schakel beschouwd, tot de vondst van dr. Leaky aantoonde dat zijn „Homo Habilis” naar herseninhoud gemeten (800 cc) recht had op die plaats. Bert Haanstra heeft dr. Leaky kort voor zijn dood nog in Londen gesproken, toen beiden niet konden vermoeden dat Leaky’s zoon Richard begin november van dit jaar een nieuwe schedel zou ontdekken (voor lopig de „1470-man” genoemd, naar het catalogusnummer) die een stap verder in de ontwikkelingsgang van de mens betekent. Waarmee maar gezegd wil zijn dat de openingsbeelden van „Bij de bees ten af” niet helemaal „up to date” zijn, wat nauwelijks verwacht kan worden bij de snelle vorderingen die geologen en antropologen vandaag de dag maken. Bovendien maakt het geen enkel zichtbaar verschil uit voor de toeschouwer die nu even een blik Op de kop af acht weken ligt Rien van Nunen nu in de Noordwijkse reu- mathologische kliniek „Sole Mio”. De man, die televisiekijkend Nederland als vader Stiefbeen, burgemeester en taxi chauffeur tranen van vreugde en ver driet bezorgde, Is voorgoed van het to neel verdwenen. Hij is daar niet neer slachtig onedr. „Ik ben nou pijnloos. Ik ga vooruit. Ik mag iedere dag drie kwartier in de rolstoel. En met m’n verjaardag en Kerstmis mag ik even naar huis. Daar ben ik blij om”. CONCERTGEBOUW HAARLEM dinsdag 12 december 1972 8.15 uur Derde concert serie A dirigent: JERZY KATLEWICZ solist: GÊZA AND A - plano Programma: Wanski Symfonie in G gr. t. Mozart Pianoconcert in Bes gr. t. KV 456 Beethoven Symfonie no 1 Entrée 7,(a.i.) c.j.p. geldig. Kaartverkoop en plaatsbespreken bij het Concertgebouw, Lange Begijnestraat 13, Haarlem, van 103 uur, telefonisch 32 09 94 van 1213 uur.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1972 | | pagina 15