Astronaut Cernan snakte naar adem
Geschokt Japan
Excellente
n
Gevangenis
voor Turkse
journalist
Spatbord van
maanauto
Senator Robert Dole moet aftreden als voorzitter
gestoten
Nixon zuivert top
van partij
Rechter straft
man op verzoek
maximaal
Goeree 8 redt
bemanning
Southcliff
Actie-jaar van
Amnesty tegen
martelingen
spaarpot
lli ill Bill
E
IMbf V
IB I
K t
1
VERWARRING DOOR
HUISNUMMERS
IN BIJLMER
3
DINSDAG 12 DECEMBER
1972
9
■i
Schmitt opgetogen
Ademnood
Reputatie
Conflict
j
F r
- Z*l
J
Hl
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
-WW?
ZWAAR WERK OP DE MAAN
(Van onze ruimtevaartmedewerker)
bevat
Dat
van
ADVERTENTIE
in
Jr
d
HOUSTON Na nog geen uur op de maan te hebben rondgewandeld
had de eerste wetenschapsman, die onze buur in het heelal bezocht zich al
waargemaakt. Vannacht liep de geoloog Schmitt als twaalfde Amerikaan
op de maan. Hij gaf daarbij zulke levendige en deskundige beschrijvingen
van landschap en maanmateriaal, dat men in Houston wel moet hebben
vastgesteld, dat er eerder wetenschapsmensen naar de maan hadden moeten
worden gezonden. De astronauten Cernan en Schmitt landden gisteravond
om 20.55 uur op de maan, precies 639 meter van het voorgenomen punt.
Deze afwijking was volgens deskundigen te verwaarlozen.
ïen-
ilig-
van
lari.
i 34
eren
fest-
het
ome.
pan-
vor-
zijn,
hten
Hij
itiek
ten
Tur-
aan-
kort
de
De party is bovendien van mening dat
de herverkiezingscommissie de reputatie
Bovendien is de Republikeinse partij
leiding erover gebelgd dat het overgrote
deel van deze fondsen exclusief werden
aangewend voor de campagne van de
president, wiens herverkiezing verzekerd
was, terwijl andere Republikeinse kandi
daten, van wie de verkiezing twijfelach
tig was, onvoldoende gefinancierd wer
den.
Amnesty wil de publieke opinie mobi
liseren tegen het martelen, dat „als in
strument van regeringsbeleid op grote
schaal wordt toegepast en zich epide
misch uitbreidt”. Het martelen van ge
vangenen moet net zo ondenkbaar wor
den als slavernij, aldus Amnesty.
MacBride verklaarde dat de campagne
niet tegen bepaalde landen, maar tegen
een algemeen euvel is gericht
ie
in
rr
mi-
Sir
het
den
Hij
cen-
a ie-
nodig
ociale
i Ne
tt op
or de
dan
imp,”
hij als eerste wetenschapsman voet op
de maan zette en waarschijnlijk ook de
laatste in een lange reeks van jaren,
vermoedelijk zelfs de laatste tot het jaar
2.000.
LONDEN (Reuter en ANP) „Er zijn niet
minder dan één miljoen mensen in deze
wereld die omwille van hun overtuiging
gevangen zitten en velen van hen wor
den wreed behandeld en gemarteld”, al
dus de voorzitter van Amnesty Interna
tional, Sean MacBride, gisteren in Lon
den ter inleiding van een actie die deze
organisatie een jaar lang gaat voeren
tegen het martelen van politieke gevan
genen.
tot
uw-
Idag
me-
ieke
rerk
ssen
dec.
srse
ieke
•be-
ntie
van
n dr.
sie is
PPR-
oppes
nding
irlijk,
eigen
st de
opese
se
ct.
at
ti-
De maanauto bleek ondanks het ont
brekende spatbord uitstekend te functio
neren. Maar om half zeven vanmorgen
moesten de astronauten van de krater
Trident terugkeren omdat hun zuurstof
voorraad aanzienlijk begon uit te putten.
Omstreeks half acht werd het luik van
de maanlander weer achter hen geslo
ten. waarna ze een ru«tn«’-iodp '”'”ngen.
Vanavond om 23.19 uur begint de tweede
maanwandeling.
In het begin van dit jaar is hij in zijn
vaderland wegens verboden wapenbezit,
heling en bezit van drugs veroordeeld
tot een gevangenisstraf van twee jaar en
drie maanden. Hij wist te ontsnappen en
vluchtte met een vervalst paspoort naar
ons land. Hier heeft hij zich daarna
echter ook schuldig gemaakt aan handel
in en smokkel van amfetamine. Verle
den week woensdag heeft hij zich hier
voor voor de economische strafkamer
van de rechtbank te Maastricht moeten
verantwoorden. De officier van justitie
mr. R. Gonsalves eiste toen een gevan
genisstraf tegen hem voor de duur van
twee jaar. Indien de rechtbank volgende
week met deze eis van de officier zal
meegaan, zal de jonge Zweed nog enkele
jaren moeten wachten, voor hij zijn
geliefde als vrij man in de armen kan
drukken.
tussen de partij en de herverkiezings
commissie van president Nixon, die on
der directe leiding stond van het Witte
Huis. De partij verwijt de commissie dat
al diens activiteiten waren gericht op
de herverkiezing van de president, en zo
goed als niets werd ondernomen ten
behoeve van de Republikeinen die kan
didaat stonden voor het Congres en
functies in de staten. De partij schrijft
het daaraan toe dat, terwijl de president
met grote meerderheid van stemmen
werd herkozen, een groot aantal Repu
blikeinen in de verkiezingen ten onder
ging.
van de Republikeinse partij grote schade
heeft toegebracht door zulke duistere
praktijken als de inbraak in het hoofd
kwartier van de Democraten, sabotage
van de campagnes van de Democratische
kandidaten, en financiële manipulaties
bij het inzamelen van verkiezingsfond-
sen.
Het hof bevond Kologloe schuldig on
danks zijn verweer dat Altan die toen
lid van de socialistische fractie in het
Turkse parlement was, destijds de in
houd van het bewuste artikel in de
volksvertegenwoordiging had voorgele
zen en dat het stuk bijgevolg in de
handelingen was opgenomen. Volgens de
verdachte mocht hij daarom niet voor
publikatie worden vervolgd.
In eerste aanleg had Kologloe gelijk
gekregen. De openbare aanklager deed
echter met succes een beroep op het
hooggerechtshof om een nieuw proces te
gelasten. Ditmaal werd de oud-hoofdre-
dacteur veroordeeld.
Altan zit intussen een gevangenisstraf
uit wegens een van de vele aanklachten
wegens het bedrijven van communisti
sche propaganda en het beledigen van
de autoriteiten.
Ook de Fransen hebben het, financieel
gezien, niet makkelijk. Binnenkort
wordt een staatslening uitgeschreven,
maar wie in zijn ijver de inflatie te be
vechten daarop niet wil wachten, kan
zijn kleingeld alvast kwijt in deze
staatsspaarpot, in de vorm van de kop
van de minister van Financiën Valery
Giscard d'Estaing.
(Van onze ruimtevaartmedewerker)
HOUSTON Cernan vertelde gister
avond hoe hy en Schmitt waren geland
in een schotelachtige krater, omringd
door talrijke kleinere kraters waarvan
vele glasachtig materiaal bevatten.
Schmitt sprak van .glinsterdingetjes”.
'■"''"'"Ji'i1 mtHjJ 1 i'n nu
Sommige regeringen wisselen zelfs
folter- en ondervragingsmethoden uit. In
de Verenigde Staten zijn „folter-uitrus-
tingen” te koop, aldus Amnesty. Bij de
moderne technieken vergeleken zijn de
middeleeuwse duimschroef en pijnbank
kinderspeelgoed. Amnesty maakte bekend
dat nieuwe beschuldigingen over mar
telingen, vervat in ondertekende verkla
ringen, zijn ontvangen uit Griekenland,
de Sovjet-Unie, Formosa, Zuid-Afrika,
Iran, Brazilië en Noord-Ierland. In het
kader van deze actie tegen martelingen
wordt volgend jaar december een inter
nationale conferentie gehouden in Parijs.
ISTANBOUL (Reuter) Dogan Ko
logloe, voormalig hoofdredacteur van
het in Istanboel verschijnende blad Ak
sam, is gisteren tot zeven en een half
jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens
„indirecte communistische propaganda”.
Hem was ten laste gelegd dat hij in 1966
de publikatie van een artikel van een
linkse kroniekschrijver, Cetin Altan, in
zijn blad had toegestaan.
Zowel Cernan als Schmitt, die beiden
uitermate welbespraakt waren en voort
durend grapjes maakten, hadden moeite
om te wennen aan de geringe zwaarte
kracht op de maan maar desondanks
konden ze hun werk, zij het met vertra
ging, uitvoeren. Dat werk bestond uit
het ontladen en bedrijfsklaar maken van
de maanauto en het installeren van een
automatisch werkend wetenschappelijk
meetstation. Het kostte allemaal aan
zienlijk meer moeite en tijd dan was
voorzien.
(Van onze Amsterdamse redactie)
AMSTERDAM. De nummers in de
Bijlmermeer, Amsterdams veelbesproken
nieuwbouw, blyken veel te wensen
te laten. Niet alleen bewoners en
vooral hun bezoekers hebben er ern
stig over te klagen, ook de posterijen
hebben moeite met de manier waarop
ooit de huisnummering in elkaar is ge
flanst.
Het gaat nu, volgens een schatting van
burgemeester en wethouders, anderhalve
ton kosten om de boel te hergroeperen
en een logischer systeem in elkaar te
zetten. De woningen in de Bijlmer gaan
nu per etage genummerd worden, waar
bij het eerste cijfer de verdieping aan
geeft. Men schat dat de Bijlmer over
anderhalf jaar zal zijn overgenummerd.
(Van onze medewerker in Washington)
WASHINGTON Senator Robert
Dole van Kansas maakte gisteren na een
gesprek met presiSent Nixon bekend dat
hij zijn ontslag had ingediend als voor
zitter van de Republikeinse partij, en
dat hij opgevolgd zal worden door Geor
ge Bush, de huidige Amerikaanse ambas
sadeur bij de Verenigde Naties. Hoewel
de senator en een zegsman van het
Witte Huis zeiden dat Doles aftreden
vrijwillig was, komt zijn vertrek neer op
een door president Nixon gewenste zuive
ring van de partijtop.
Geruchten over het voornemen van de
president om Dole uit zijn functie te
verwijderen .stuitten verleden week op
verzet van de partij. Alle partijleden
kregen een brochure toegestuurd. Onder
de benaming „anderhalf miljoen mijl
voor president Nixon en de Republikein
se partij”, werd daarin een indrukwek
kende opsomming gegeven van de verkie-
zingsspreekbeurten die de senator sinds
januari 1971 had vervuld. De bedoeling
van deze ongebruikelijke campagne was
duidelijk: stank voor dank.
Die spatborden hebben ook bij vorige
vluchten al moeilijkheden opgeleverd.
Zij moeten tijdens de ritten over de
maan de berijders beschermen tegen het
opdwarrelende maanstof. Voor deze reis
waren ze extra versterkt, maar blijkbaar
nog niet voldoende voor de energieke
Cernan, die er overigens niet in slaagde
het mankement te herstellen.
Het bergen van de grondmonsters
kostte zoveel tijd, dat de eerste tocht
met de maanauto, die al een klein
proefritje had gemaakt, in gevaar kwam.
Men ging toen in Houston het lijstje
van prioriteiten na. Een deel van het
geologisch onderzoek bij een nabij gele
gen krater moest vervallen Maar
Schmitt maakte gedocumenteerde foto’s
van het landschap en daar verspreide
stenen, die hij voor een deel verzamelde
om te bergen in de maanlander
Achtergrond van Doles aftreden is een
nu in de openbaarheid gekomen conflict
De nog jonge Japanse democratie vol
gens westers patroon heeft haar stabili
teit bewezen door een zege van de
liberaal-democratische partij van pre
mier Tanaka. Zij kan aan de regering
blijven ondanks het feit dat zij bijna
twintig zetels verloor in de verkiezingen
voor het Huis van Afgevaardigden.
De partij van premier Tanaka is de
WD van Japan. In het parlement staat
zij tegenover de JSP, die zonder meer te
vergelijken valt met onze PvdA, en de
communistische partij JCP, die bij de
laatste verkiezingen beide aanzienlijke
winst boekten. Eveneens in de oppositie
bevinden zich de confessionele partij, de
boeddhistische Komeito, die zwaar op
verlies kwam te staan en de DSP, te
vergelijken met onze D’66, die eveneens
veel zetels verloor. Zoals men ziet is er
enige gelijkenis te bespeuren in de ver
kiezingsuitslagen van Japan ‘en Neder
land, tenminste wat de algemene ten
dens betreft. De politieke verhoudingen
en intenties van de partijen laten een
verdergaande vergelijking nauwelijks
toe.
Het verlies van premier Tanaika’s partij
veranderde niets aan de krachtsverhou
dingen in het parlement en was groten
deels te wijten aan het eenvoudige feit
dat zij regeringspartij was. Veel van wat
in Japan op het ogenblik scheef gaat,
komt natuurlijk verdiend of onverdiend
op rekening van de regering, maar de
populariteit van Tanaka heeft er toch
voor gezorgd dat het verlies geen grote
proporties kon aannemen.
Tanaka heeft een groot deel van zijn
populariteit te danken aan enkele spec
taculaire initiatieven, die ook door de
progressief denkende kiezers in hoge
mate werden gewaardeerd. Hij heeft de
relaties met Peking-China hersteld door
Mao Tse Toeng in zijn hol te gaan
opzoeken en hem de vriendschapshand
te reiken, een hand waarin tegelijk han-
delsakkoorden waren verborgen. Een
groot deel van het Japanse volk leeft
nog sterk onder de indruk van de tu
multueuze geschiedenis die Japan achter
de rug heeft de oorlogen met China,
met Amerika, de verschrikkelijke neder
laag na een verbazingwekkende verove
ringstocht door heel Azië, de daaropvol
gende zeer sinel voltrokken omschakeling
van politiestaat naar democratie en van
machtigste natie in Azië tot vazal en
bondgenoot van de Verenigde Staten.
MAASTRICHT Conform de eis
heeft de rechtbank in Maastricht een
27-jarige Zweedse automonteur wegens
het gebruiken van een vervalst Zweeds
paspoort veroordeeld tot zes maanden
gevangenisstraf. De rechtbank is met dit
vonnis tegemoet gekomen aan de wens
van verdachte, die via zijn raadsman de
maximumstraf vroeg. Hy wil nameljjk zo
lang mogelyk in ons land blijven, omdat
hij hier een meisje heeft leren kennen
met wie hij wil trouwen.
Die geschiedenis is zo vol van hoogte
punten en dalen, zo vervuld van onaan
tastbaar nationalistische dogma’s en in
eenstortingen van idealen, dat de gemid
delde Japanner nauwelijks in staat is
gebleken alles op zijn waarde en on
waarde te schatten of te begrijpen.
En alsof dat alles nog niet genoeg
was, werd het land méér dan elke
andere natie ter wereld hevig gecon
fronteerd met de kwalen van de moder
ne tijd, de inflatie, de overbevolking, de
milieuvervuiling, de misdaad, de econo
mische en industriële overspanning, het
extremisme van links en rechts, studen
tenopstanden, boerenrevoluties, het weg
vallen van confessionele zekerheden, het
neerhalen van God de Keizer tot het
aardse vlak van een doodgewoon consti
tutioneel staatshoofd.
De reacties van dit alles kunnen pas
na vele jaren, misschien eeuwen, leiden
tot de synthese van een nieuwe nationa
le zekerheid, maar intussen staat Japan
voor de opgave om in deze wereld het
hoofd boven water te houden, zijn inwo
ners voedsel en onderdak te verschaffen
en te concurreren met de grote machten
op economisch en politiek terrein.
De hulp van de Verenigde Staten
heeft Japan economisch en militair op
de been geholpen, maar het kan de
gemiddelde Japanner moeilijk bevredi
gen dat zijn land voorgoed een bijwagen
van de V.S. zou moeten zijn. De eerste
reactie op de afhankelijkheid van Ame
rika is de sterk groeiende linkse bewe
ging, vooral onder de jongeren, die bij
de laatste verkiezingen de communisten
van 14 op 38 parlementszetels bracht.
Dat deze winst niet groter was, is zeer
duidelijk te danken aan het beleid van
Tanaka, die In de Japanse binnen- en
buitenlandse politiek een onafhankelijke
tendens bracht. Bovendien pakte Tanaka
het grote probleem der milieuvergifti-
ging krachtig aan door een plan tot
spreiding van „smerige” bedrijven over
heel Japan. Pas vlak voor de verkiezin
gen kwam echter aan het licht dat grote
Japanse geldmagnaten dit plan wilden
uitbuiten voor een gigantische grondspe-
culatie. Als Tanaka daar niet drastisch
tegenop treedt, krijgt Japan ongetwijfeld
een nieuwe ruk naar links te verduren.
De strijd tussen de economische groei en
het welzijn is nergens zo actueel als in
Japan. De afloop van die strijd zal ook
zijn politieke afkomst beslissen.
Cernan had grote moeite met het
weer uit de maanbodem trekken van de
buis met monsters voor Houston. Hij
moest erbij knielen, steunde en snakte
naar adem. Mission Control gaf hem de
raad even op te houden omdat hij te
warm werd. Cernan gehoorzaamde, rust
te even en kreeg toen hulp van Schmitt.
Deze paste een nieuwe techniek toe,
maar hij verloor er zijn evenwicht bij
en rolde door het stof. Cernan hielp
hem overeind.
De koppige buis gaf tenslotte mee en
werd op de maanwagen geladen.
VLISSINGEN. Het Nederlandse
schip Goeree 8 heeft gisteren de vjjf
opvarenden gered van een klein schip
uit Somalië, de ongeveer 500 ton meten
de Southcliff, dat op veertien mijl ten
westen van het lichteiland Goeree in
moeilijkheden was komen te verkeren.
Men was bezig een reddingbootje
overboord te zetten. De kapitein van het
schip werd door middel van een lijn van
boord gehaald.
De Southcliff” werd dinsdagochtend
door de sleepboot Smitbank op sleep
touw genomen naar de Waterweg. Het
schip maakte toen een slagzij van 15 tot
20 graden. De machinekamer was droog.
Deze gang van zaken was wel een
teleurstelling voor de geologen op aarde
omdat van de omgeving van de krater
Trident, waarheen dit eerste korte ritje
leidde, stenen waren te verwachten, die
door een mefeoorinsiag uit dienere regi
onen van de maan waren losgeslagen.
De tijd ontbrak evenwel om hiernaar
intensief te zoeken.
De gehele vlucht van de Apollo-17 is
tot dusver veel soepeler verlopen dan
welke voorgaande vluchten ook. Een
tegenvaller was, dat het eerste uitstapje
vannacht nogal wat problemen mee
bracht waardoor niet het hele programma
kon worden afgewerkt.
Cernan en Schmitt landden in het
doelgebied Taurus-Littrow, ongeveer
tweeëneenhalf uur nadat zij de maan
lander Challenger hadden ontkoppeld
van het moederschip America waarin
Evans ruim drie etmalen eenzaam om
de maan ging cirkelen. Bij de landing
werd opmerkelijk weinig stof opgewor
pen door de remraket van de maanlan
der. Later zou blijken, dat het landings
gebied toch zeer stoffig is.
De maanlander Challenger kwam te
recht in een ondiepe schotelvormige
krater omringd door andere kleine kra-
tertjes en een grote hoeveelheid stenen
en formidabele rotsblokken. Het heeft
Schmitt, die de Challenger bestuurde
meer tijd gekost dan was voorzien om
een betrekkelijk veilig plaatsje in dit
ruwe gebied te vinden.
De „grond” bij de Challenger was erg
zacht, zodat de astronauten tamelijk
diep wegzakten.
Schmitt rapporteerde dat hij stenen
met een rose-achtige weerschijn zag.
Terwijl hij en Cernan over de omge
ving aan het babbelen waren, hoorde
Mission Control laatstgenoemde twee
keer zeggen: „Nou is het goed, er is
werk aan de winkel”
De energie waarmee Cernan te werk
ging, baarde Houston enige zorgen. Hij
verbruikte veel meer zuurstof dan was
voorzien. Bovendien ging hij noga] ruw
om met de apparatuur waardoor hij
bijvoorbeeld een spatbord afstootte van
de maanauto.
wetenschappelijk station
onder meer instrumenten voor de regi
stratie van eventuele zwaartekrachtsgol-
ven in het heelal, de interne structuur
en seismische eigenschappen van de
maan.
De krachtbron is een kleine kernreac
tor, die waarschijnlijk enige jaren vol
doende energie zal leveren. Terwijl
Schmitt die instrumenten opstelde, ver
richtte Cernan grondboringen ten behoe
ve van een warmtegeleidingsexperiment
Dit laatste kostte hem vrij veel inspan
ning.
Met een krachtige elektrische boor
dreef hij twee 2,5 meter diepe gaten in
de bodem en liet hij er de hitte-instru-
menten in zakken. Vervolgens boorde hij
een derde gat om stof onder de maanbo
dem te vergaren ter bestudering op de
aarde.
Terwijl Cernan met dit karwei doende
was, vroeg hij aan Houston hoe het met
zijn hartslag was. Het ruimtecentrum
antwoordde, dat het ongeveer 120 slagen
per minuut registreerde, met uitschieters
van 140 of 150. Dit wordt, vooral voor
een astronaut, hoog gevonden. Bij het
neerkomen op de maanbodem was de
hartslag van de 38-jarige Cernan 128.
Schmitt gaf zijn mede-astronaut de
raad even te pauzeren, nadat deze er
over had geklaagd, dat hij wat van zijn
stuk raakte. De astronauten hadden er
toen bijna 3,5 uur van de zeven van hun
excursie op zitten en waren flink ach-
tergeraakt.
Na de landing waarover de maanreizi-
gers enthousiaste verhalen naar Houston
zonden, verliepen ongeveer vier uur
voordat zij voet op de maan zetten. De
eerste was Cernan, die om 01.04 uur zijn
schoenen in het maanstof drukte. Vijf
minuten later werd hij gevolgd door
Schmitt, die opgewonden vertelde over
het landschap:
„Dit moet iedereen eens in zijn leven
doen”, was een van de eerste kreten, die
hij slaakte, waarschijnlijk niet besef
fend, dat hij op dat ogenblik een uitver
korene was en dat niet iedereen kan
doen wat hij deed.
Een uitverkorene zeker in zoverre, dat
