Nic Jonk en schilderende zoon
Haarlems Jeugdorkest
Mime-avond verhuld
in mistflarden
Son ja Kehler
met Brecht-
programma
van Croiset
KADOBON
foto
film
Fotograferen op school
als expressievak
In de ban
met Ans Wortel als gaste
1
B
SlIlB
BEELDEN EN AQUARELLEN IN NIEUWE GALERIE
Winterconcert gaf veel voldoening
Weinig herkenbare situaties in Schuur
Zuidafrikaanse krant
ziet geen kunst in
Nederlandse grafiek
pantalons
M
16
Raakvlakken
te
U
w
Onder redactie van J. P. Boa
-
Bomans-expositie
ook in avonduren
wel het bijna overmoedige plezier
waarmee gewerkt wordt.
Beeldpoëzie
HAARLEM In september, aan
het begin van dit winterseizoen,
werd vrijwel de hele houtblazers-
groep van het Haarlems Jeugd
orkest vernieuwd. Ook verschei
dene koperblazers en slagwerkers
hebben plaats gemaakt voor de
nieuwe lichting en André Kaart
moest in enkele maanden met een
groot aantal rekruten het winter
concert voorbereiden, dat zaterdag
avond in de concertzaal gegeven
werd. Het is verheugend dat er tel
kens weer jongeren gevonden wor
den om de openkomende plaatsen
te bezetten en dat het spelpeil daar
in het algemeen niet onder lijdt.
Ook het enthousiasme niet, want de
grote charme van het muziekmaken
van het Haarlems Jeugdorkest is
HAARLEM Bij het zien van
het mimeprogramma „Uit eigen be
weging”, zaterdagavond in de To
neelschuur, rees bij mij de vraag of
de spelers Hans Lemmens, Frans
de Graaf en Susan Evers zich
door de ontwikkeling van hun spel
in een bepaalde vervreemdende
richting hebben laten afdrijven, die
voor hen wellicht interessant is,
doch de toeschouwers voor de moei
lijkheid plaatst dat één en ander
aan duidelijkheid heeft ingeboet.
VANMIDDAG heeft de NCRV*
schoolradio een programma uit
gezonden, getiteld „Foto’s maken
op school”. De opnamen voor dit
programma werden gemaakt op
de Beatrixschool in Amstelveen,
een lagere school, waaraan een
jaar geleden de Schoolprijs Foto
grafie werd toegekend. De
Schoolprijs Fotografie, bestaande
uit een bedrag van 1.000 en een
sculptuur, werd in 1971 voor het
eerst uitgereikt. Dit jaar is de
prijs toegekend aan de Techni
sche School in Klazienaveen; de
uitreiking had vanmiddag te
gelijk met de schoolradio-uitzen-
ding plaats.
Zanger van Maldoror
ORGELCONCERT
Klaas J. Mulder
Muziekhandel ALPHENAAR
van snelle veloursen tot
keurige flanels: 35.-/128.-
Kosten
Plant en dier
r
F
HEIN STEEHOUWER
KO VAN LEEUWEN
1
ter
tw
vri
av
1U(
de
va
lu)
br
ov
le:
ga
in
J. HEIJER.
ge
K
b<
ADVERTENTIE
.j
f
ir
d<
tc
ir
k
V8
op
lu
bij
sti;
jo
D
ji
E
(Van een medewerker)
DEN HAAG. Met Brecht hebben
we in Nederland altijd een beetje moei
te. Niet in het begrijpen, maar in het
vinden van de juiste toon, die voor ons
een welhaast ongrijpbaar mengsel van
militante provocatie en snaakse ironie
dient te omvatten. Daar komt nog bij
dat zijn teksten zo in het Duitse taalei
gen geworteld zijn, dat een volkomen
vertaling een mooi maar onhaalbaar ide
aal moet blijven, al zijn er soms uitzon
deringen. Maar de juiste mentaliteit er
voor bezitten i* al heel wat.
De praktijk leert dat de schoolkin
deren vooral graag portretfoto’s ma
ken. Ze mogen hun klasgenootjes foto
graferen, wat atlijd heel ongedwongen
gebeurt, omdat ze elkaar goed kennen.
Voor dit werk wordt een 6x6 camera
BLOEMENDAAL De expositie van
werken van Aleid Slingerland en Mach-
teld Hooyen ter herdenking van God
fried Bomans, zal deze week wegens de
grote belangstelling ook enige avonden
zijn geopend. Dat is op dinsdag-, woens
dag-, en donderdagavond van zeven uur
tot half tien.
op statief gebruikt. Een kleinbeeldca-
mera wordt voor portretfotografie als
minder geschikt beschouwd.
In navolging van onder andere de
boeken- en platenbon is er sinds kort
ook een Foto-film kadobon, verkrijg
baar en inwisselbaar bij de gehele
Nederlandse fotohandel.
Het programma van dit winterconcert
bood afwisseling genoeg en de trouws
aanhangers hebben met volle teugen
kunnen genieten van fris orkestspel. De
Cavalcade van Robert Heppener (in 1925
in Amsterdam geboren) is oorspronkelijk
gecomponeerd voor het Nationaal Jeugd
Orkest en werd in 1964 op het wereld
congres van de Fédération Internationa
le des Jeunesses Musicales ten doop
gehouden. Het is een vrolijk stuk mu
ziek, dat een duidelijke impressie geeft
van het voorbijtrekken van een feeste
lijke optocht. Dat het hierbij wat duid-
ruchtig toegaat ligt aan de aard van
het gegeven, maar net als bij een echte
optocht is het aardiger om erin mee te
lopen dan als toeschouwer aan de kant
te staan.
zijn altijd wel ouders, die willen bij
springen.
Fotomaterialen, zoals fotopapier en
chemicaliën, kunnen woruen aange
schaft op artikel 101 van de L.O.-wet
die de financiële exploitatie van de
school regelt.
Nadere inlichtingen over het foto
graferen op school, het aanschaffen
van apparatuur etc. kan men inwin
nen bij de Stichting Amateurfotogra-
fie, Singel 32, Amsterdam, telefoon
020-62864 of 66995.
va
19
de
be
dr
he
UW
foto
advies
centrum
ge
al
ri
m
D
m
1
tei
ve
Ut
vo
tr<
19
he
tui
St
ce
tei
de
rii
mi
aa
ga
ha
fir
V I.R
free time sportswear
grote houtstraat 124 haarlem
maar meer zelfbeheersing kan in al zijn
werk geen kwaad. Ik hoop, dat hij het
redt, zowel met zijn werk als zijn gale
rie.
Bekend zijn haar grote bladen met
vaak dramatische verbeeldingen, waarin
de verhoudingen tussen man en vrouw
en moeder en kind een rol spelen. Logge
figuren nogal, maar toch vaak vliegend of
trachtende dat te doen. Aards dus en
met tevens een hang naar het extatische.
Geen wonder, want Ans Wortel is een
verdienstelijke dichteres met een heel
eigen type lyriek en dat vindt je vaak in
dichtregels op haar bladen terug. Hier,
in deze galerie hangt veel klein werk en
dat is bepaald anders dan vroeger, al
thans in sommige gevallen. Ze heeft nu
meer kleur in haar werk, de figuren zijn
tengerder en de poëzie is „liever” gewor
den. Deze kleine aquarellen, licht van
kleur, doen soms aan als naïeve sprook
jes. Het is bijzonder innemend werk.
Het niet meer zo direct herkenbaar
zijn van de spelsituatie mag dan de
mogelijkheid tot persoonlijk interprete
ren van de toeschouwer stimuleren, een
andere zaak is dat de misschien boeien
der visie van de spelers zelf grote kant
maakt verborgen te blijven.
Vervorming
Het mime-drietal, dat volgend jaar
hoopt af te studeren aan de afdeling
mime
school, liet een viertal spelsituaties zien.
Daarin prevaleerden vooral hun mime-
technische verworvenheden. Zelf hebben
de spelers gezegd dat zij herkenbare
situaties spelenderwijs vervormen en dat
is nu juist één van de wezenlijke zaken
bij de theatervorm, waarvoor zij geko
zen hebben. Er zijn daarbij verschillende
mogelijkheden. Men kan die herkenbare
mi
be
ra
M
lir
de
er
ge
de
ni
ks
ge
be
he
O1
ah
ge
di
al
ke
pr
tr
(n
in
vi
geschenken schuil gaat, was en is er
op die manier natuurlijk een beetje
af. Evenals bijvoorbeeld de platenbon
(omzet in 1971: ca. f 10.000.000 komt
de Foto-Film kadobon tegemoet aan
de persoonlijke wensen van elke ont
vanger, zodat zowel de eigenaar van
een eenvoudige camera als de trotse
bezitter van een complete fotografie-
of filmuitrusting nu eens echt verrast
kunnen worden.
De Foto-Film kadobon blijft voor
onbepaalde tijd geldig en is verkrijg
baar in coupures van 5, 10 en f 25.
De fotografielessen op de Amstel-
veense school maken deel uit van de
expressievakken. De zesde klas is
verdeeld in vier groepen van negen
leerlingen. Iedere week komen er
twee groepen aan bod. Elk kind
krijgt dus een keer in de veertien
dagen fotografieles.
Dat herhaalt zich op het einde, wan
neer Croiset de waanzin van de comte
De Lautréamont (de jonggestorven
schrijver van de Zangen) uitgespeeld
heeft en wederom opgebaard ligt. Ook
dan lange minuten muziek, zonder dat
het publiek onrustig wordt. Pas als de
laatste noot verstorven is, begint het
applaus. Croiset durft wél.
„De Zangen” geven het beeld van een
doodzieke man, die in het aangezicht van
de dood uit alle macht probeert groots
en meeslepend te leven. Aan de tering
lijdend op een zolderkamertje roept hij
koortsachtige visioenen op, waarin hij
heerser van het kwaad is, die het goede,
het mooie en het medemenselijke ver
nietigt. In de onderstroom van dit thema
treffen we echter een heftig verlangen
aan om bemind en geaccepteerd te wor
den en het leven glashelder en verstan
delijk te bezien. Het prachtigst schildert
De Lautréamont dat dualisme in zijn
zang over de hermafrodiet, die alleen
maar van geluk kan dromen.
Croiset zet de Zangen in een zeer
afwisselend ritme, dat op intelligente en
gevoelige manier is opgebouwd. Hij
brengt met de Zangen ook zichzelf als
acteur even eerlijk als onontkoombaar
over, daarbij geholpen door een prachtig
gedoseerde belichting.
De Beatrixschool heeft als een van
de weinige basisscholen in ons land
voor de fotografie een vaste plaats op
het lesrooster ingeruimd. Twee Jaar
geleden is dat begonnen na geslaagde
experimenten van onderwijzer Wou
ter Koppen, die in zijn enthousiasme
ook zijn schoolhoofd, Gerard de
Zwaan meetrok.
Het werk maakt in het algemeen een
stoere indruk, vol van Pallieteriaans le
ven, vaak beweging en veel vaart sugge
rerend in uitstekend afgewogen volumen
en ruimtelijke verhoudingen. Hier in
deze galerie nu ook veel kleine bronsjes,
spontaner van aard dan bijvoorbeeld
zijn grote Sirene of zijn Michaël, vaak
minder monumentaal gezien, maar echt
dingen om te willen hebben.
Mare Jonk ten slotte als gastheer en
als jongste. Hij aquarelleert en is pas 21
jaar. Veel zij hem vergeven, maar wel
moet hij naar een steviger beeldtaal in
zijn expressieve en kleurige landschap
pen en grote bolle vrouwen. Een aardje
naar zijn vaartje spreekt wel uit het
werk, waarin dezelfde „boersheid” een
grote rol speelt. Hij werkt nogal eens
met de (zwarte) pen in zijn vloeiende
waterverf. Het werk krijgt daardoor een
spontane en vlot „geschreven” indruk,
HAARLEM. Weer een nieuwe gale
rie hier, nu in de Wolstraat achter de
Botermarkt. Galerie Mare heet ze en
zaterdag was onder grote belangstelling
de opening, met een toepasselijk woord
van Peter Lohr. Eigenaar is Mare Jonk,
die er zelf exposeerde in gezelschap van
zijn vader Nic Jonk en van Ans Wortel.
Het is een goede tentoonstelling van
verwante geesten. Het werk van de be
kende beeldhouwer Nic en zijn schilder
ende zoon blijft hier, Ans Wortel is
gaste en daarom over haar werk eerst
iets gezegd.
Dat haar mogelijkheden ook in
welgekozen expressie breder liggen,
liet Sonja Kehler na de pauze horen en
zien in een bijzonder mooi „Lied van
Anderssein” en een koket gespeeld
„Wenn du achtlos bist”. Het Theaterin
stituut bewees velen een dienst met een
speciaal vervaardigd tekstboekje.
Ans heeft, hoewel in Bergen wonende,
bijna in deze contreien wortel geschoten,
want het werk is hier nogal eens te zien
geweest. Het is dus ook al vaker in deze
kolommen beschreven, evenals vorig
jaar haar dichtbundel. Daarom een korte
beoordeling.
door
op het elektronisch Johannes
Kerkorgel in de Koningkerk aan
de Kloppersingel te Haarlem op
20 december, aanvang 20.15 uur.
Kaarten gratis af te halen bij
Kruisweg 47-49 - Haarlem
Telefoon 320032
Alleenvertegenwoordiging
Johannes Orgelbouw
situatie als aanloop gebruiken en alleen
de vervorming ervan als eindresultaat
beschouwen en opvoeren. Dat brengt
wel het gevaar mee dat de kijker, die de
ontwikkeling tot het gepresenteerde niet
kent, het geheel niet doorziet. Want de
vervorming van het basisgegeven kan
door een ver doorgevoerd abstraheren
tot gevolg hebben dat het eindresultaat
geheel niet meer in relatie tot het uit
gangspunt is komen te staan.
Om dan door middel van mime toch
duidelijk over te komen, is een bijzonder
moeilijke zaak en ik heb het gevoel dat
het drietal van zaterdag daarvan enigs
zins de dupe is geworden. Het was een
pogen tot het duidelijk maken van ge
voelens en vaak viel er vooral op het
gezicht van Frans een intense spanning
te lezen. De oorzaak daarvan liet mij
echter in het ongewisse. Onderling leek
er een dramatische spanning te bestaan
die dan binnen de beperkingen van de
pantomime bleef steken.
Bij de laatste van de vier spelsituaties
werkte er wèl een bepaalde spanning
door naar de toeschouwer. Hans en
Frans spelen dan twee pereplukkers en
de relatie tot elkaar beelden zij zo uit,
dat achter de humoristische wijze waar
op deze fruitverzamelaars over komen
ook de onderlinge en naijver voelbaar is.
Dan is er een spanningsveld, waarbij
iedereen in de theaterruimte wordt be
trokken. Dat was zaterdag ook merkbaar
aan de reactie van de kijkers.
PORT ELIZABETH (Zuid-Afrika) (AP)
„Vakmanschap, maar nauwelijks
kunst”, zo luidt het oordeel van de criti
cus van de Zuidafrikaanse „Eastern Pro
vince Herald” over de tentoonstelling
van Nederlandse grafische kunst, die in
Port Elizabeth is georganiseerd onder
auspiciën van de Nederlandse ambassade.
„Stukjes bedrukt papier en grfische
krasserij kunst te noemen, is de waarheid
geweld aan doen”, aldus kunstcritica
Yvonne Burgess in de Herald. „Zelfs met
de beste wil van de wereld kunnen deze
42 werken, bijeengebracht onder de titel
Nederlandse grafische kunst en represen
tatief voor een gedeelte van de artistieke
activiteiten in Nederland gedurende de
jaren zestig, niet anders dan als minne
tjes beoordeeld worden.”
De tentoonstelling zal tot half januari
in Port Elizabeth blijven.
„Sirene” van Nic Jonker, gefotografeerd
in zijn beeldentuin in Groot Schermer.
Corrie Kerkhoff, de hoboïste van het
Jeugdorkest, die sinds de oprichting
heeft meegespeeld, nam gisteravond af
scheid met het Concert voor hobo en
orkest van Eugène Goossens. Zij heeft
dit moeilijke werk met grote souplesse
gespeeld en werd daarin bijgestaan door
het zorgvuldig op de achtergrond blij
vende orkest.
Deze compositie is opgedragen aan de
enkele jaren geleden overleden hoboïst
Leon Goossens, een broer van de compo
nist. Jammer genoeg is de solopartij
grotendeels gericht op virtuoos vertoon,
bijna elke melodie gaat na een paar
maten al over op acrobatische loopjes en
sprongen, die onveranderlijk eindigen in
een hoogstandje op de hoge f. of g., de
hoogste noten van de hobo, maar Corrie
Kerkhoff is niet bang voor een reuzen
zwaai meer of minder.
Radboud Oomens, de concertmeester van
het Jeugdorkest, die vorig jaar de twee
de prijs won in het Oscar Back-con-
cours, had het zich met de Tzigane van
Ravel ook niet gemakkelijk gemaakt.
Ook hem ontbreekt het niet aan durf en
allure zijn voordracht dwong diepe
bewondering af, a] kan ik mij de zange
rige melodieën nog inniger en genuan
ceerder voorstellen. Maar daar dient di
rect bij gezegd te worden dat het orkest
hem vaak dwong om meer toon te geven
dan hij misschien zelf wenselijk achtte.
De clarinettist verdient een extra ver
melding voor zijn onberispelijk gespeel
de solo-trekjes.
Na de pauze betraden vier jonge hoor
nisten het podium, ieder met een blin
kend gepoetst instrument onder de arm.
er is een tijd geweest, dat er voor een
concert nog geen twee te vinden waren
en nu zo maar vier tegelijk. Jeroen
Vermeulen, Frank Lindenaar, Richard
Perk en Bram Schierbeek speelden het
concert voor vier hoorns en orkest van
Heinrich Hübler (tijdgenoot van Schu
mann). Het was geen belangrijk stuk,
maar niettemin heerlijk om naar te
luisteren. Tot slot werden wij getrac-
teerd op de Kaukasische schetsen van
Ivanov. In het tweede deel genoten wij
van een prachtig samenspel tussen altvi
ool en althobo en in de finale werden
wij meegesleept in de bruisende feest
klanken van de welbekende Cortège du
Sardar, die gebisseerd moest worden.
J. H. MOOLENIJZER
HAARLEM Nog geen vijftig men
sen zijn zondagavond naar Jules Croisets
„Zangen van Maldoror” in de Haarlemse
stadsschouwburg komen kijken. Erg
weinig voor een ongemeen boeiende
avond. Croiset is in staat zijn gehoor in
de ban te houden vanaf het eerste
moment dat het schemerlicht op het
toneel het zicht toelaat op de acteur die
op een verhoog ligt opgebaard. Symfoni
sche muziek op z’n 19e eeuws ruist voort
en hoewel er voorlopig niets gebeurt is
het publiek aandachtig en stil.
Fotografie op school heeft vele
raakvlakken met de andere vakken,
bijvoorbeeld natuurkunde, in het ka
der waarvan wordt gesproken over
het licht, over lenzen en het oog. De
zesde-klassers maken ook klankbeel
den van de omgeving, die in de
lagere klassen worden gebruikt ter
ondersteuning van het aardrijkskun-
de-onderwijs. Wanneer in een lagere
klas over woningbouw wordt gespro
ken, wordt een klankbeeld van een
bouwproject bij de school te voor
schijn gehaald. Dit klankbeeld bestaat
uit kleurendia’s en gesprekjes met
een aannemer en een bouwvakker.
Het maken van dergelijke klank
beelden komt uiteraard ook de taal
vorming ten goede. De kinderen moe
ten leren, vooral als ze met een
bandrecorder werken, hoe zinnen
goed te formuleren. Een niet te dure
cassetterecorder zou gewoon uit de
exploitatie van elke school kunnen
worden betaald.
krijgen. Er zijn kinderen die een
fototoestel voor hun verjaardag vra
gen en thuis een donkere kamer wil
len hebben.
Sommige kosten van het fotografe
ren op school kunnen worden bestre
den uit de incidentele verkoop van
foto’s, die door de leerlingen zijn
gemaakt. Evenals uit de opbrengst
van foto’s op een tentoonstelling, zo
als de Beatrixschool jaarlijks wil or
ganiseren. De aanschaf van enkele
camera’s en een vergroter kan inder
daad problemen opleveren maar er
Ook het werk van Nic Jonk is vaker
besproken. Nog altijd oude mythen in
een nieuwe en boers-hollandse vertaling
van begrippen als: Sirene, Nereus op
zeepaard, Centaur, Leda en de zwaan,
maar ook Michaël de aartsengel. Zijn
verbeeldingen zijn „stapelwolken” in
brons, waarin de titel herkenbaar blijft.
Het zijn vaak bolle vormen, breed uitge
werkt op smalle voet, alsof het om een
opvlucht gaat. Het zijn geen klassieke
vormen ondanks die mythologische we
reld, maar toch is er een streven naar
evenwicht, al roepen sommige beelden
de wankelbaarheid daarvan in herinne
ring. Tezamen dus een spel van zware
vormen en lichtvoetig streven.
Het bezoek van een Duitse actrice met
een Brecht-programma kan een buiten
kansje zijn, dat is al eens gebleken. Via
het Nederlands Centrum van het Inter
nationaal Theater Instituut is nu de
Oostduitse Sonja Kehler naar Nederland
gehalad en dat bleek een uitstekende
keuze, zoals zaterdag in het Haags Ont
moetingscentrum voor Theaterkunsten
viel vast te stellen en het nog kan in
Rotterdam (op 18), in Leiden (op 19), in
Utrecht (op 20) en in Amsterdam (op 21
en 22).
Het verrassende van haar optreden,
begeleid door vijf musici uit de DDR.
was, dat Sonja Kehler demonstreerde
dat Brecht in zijn samenspel met Weill,
Eisler en Dessau ook nog wel anders
dan uitdagend kan worden geïnterpre
teerd om goed over te komen, namelijk
met een zeer zuiver af gestemd begrip: in
alle eenvoud. Zo deed Sonja Kehler het,
zonder opsmuk, geheel dienstbaar aan
tekst en muziek als een verkwikkende
ervaring met bekendere songs als „See-
rauber-Jenny” en „Von der Unzulanglicht-
keit menschlichen Strebens”, maar ook
in vijftien andere in „Die Hauser sollen
nicht brennen”.
Een enthousiast groepje van de Am-
stelveense Beatrixschool aan het
fotograferen.
Te verwachten is, dat deze kadobon
flinke opgang zal maken. Immers, uit
een onderzoek is bekend, dat in Ne
derland 3 miljoen camera’s in ge
bruik zijn, waarmee per jaar meer
dan 300 miljoen opnamen gemaakt
worden. Wie eenmaal de smaak van
fotografie of smalfilm te pakken
krijgt, om van het zelf af werken en
vergroten in een eigne donkere ka
mer maar niet te spreken, kan een
grote „verlanglijst” samenstellen. Er
is een veelheid aan apparatuur en
lichtgevoelig materiaal, zodat de ge
ver van een foto- of filmgeschenk er
tot nu toe verstandig aan deed, eerst
even naar de wensen van de ontvan
ger te informeren.
Het verrassingselement, dat in vele
van de Amsterdamse Theater-
Biologie is niet langer een dor ver
haaltje over een plant of een dier.
Door het plantje in de natuur op te
zoeken en te fotograferen, ziet het
kind het plantje anders. Wanneer la
ter de foto of dia wordt besproken,
eventueel in de biologieles, „leeft" het
plantje. Dit geldt eveneens voor die
ren. Een bezoek aan de dierentuin
geeft de kinderen, als ze daar foto
graferen, een onvergetelijke indruk.
Fotografie slaat een brug tussen het
kind en de wereld om hen heen. De
kinderen op de Beatrixschool ervaren
dit zelf zo. Dit komt vooral, omdat de
fotografie zo’n breed terrein beslaat
en omdat er altijd weer nieuwe
onderwerpen en benaderingsewijzen
mogelijk zijn. Dank zij dit alles
gaan de kinderen de mensen en
dingen om hen heen kritischer
bekijken. Het waarnemingsvermogen
wordt aanzienlijk vergroot, hetgeen
in de regel in de leerprestaties tot
uiting komt-
Een leuk aspect is hierbij dat de
vaders van sommige kinderen geïn
spireerd raken en op school komen
informeren of ze ook les kunnen
