Kissinger superdiplomaat
Pimpernel, vrouwenver zamelaar
KENNEDY KON HEM
NIET VERDRAGEN
^^4
Xe^oLenm/NG£^
B 1
^ueeenBe die bollende-
,,,etd del Loeled
vMtbesloten p**
JEGE VOOR BRANDT
^•"^"525?= I
Nixons
adviseur
werd-als jood-
in Duitsland
van
gymnasium
weggejaagd
w
i
„deuren van
WWs
de veonPers-
Van
B ZEER SLECHTE VOORTEKE?
BIJ BEGIN VAN UNCTAD m
eJÏPUSNTEopj^
ZEER
a a ft o
4. -1
spelen
,rden
VRIENDSCHAP
EINDELIJK OPEN”
ZIJN
DO*?
TO^
T-Xëlsd1110 -c-RjNG XtOES’X-sS»*
of/‘ ^kiLLAS V
VSRAÉL®K
,Vietnam-akkoord wordt vandaag ondertekend
Rockefeller
Bii
jjr
Vrouwen
Propagandist
19
ZATERDAG 30 DECEMBER 1972
Erbij
(Van onze medewerker in Washington)
rière, rol, en macht die dr. Henry Kissinger van zijn
naturalisatie tot Amerikaans staatsburger in 1943, toen
hij nog een scholier was in New York, voortstuwde
naar de duizelingwekkende hoogten van de super
diplomaat, geheim agent, geleerde, presidentieel advi
seur, onderhandelaar, makelaar-in-macht, vrouwen
verzamelaar, auteur het zijn allemaal benamingen
die op Kissinger van toepassing zijn. Maar wat zijn
spectaculaire opkomst doet verschillen van het klas
sieke Amerikaanse succesverhaal van krantenjongens
die krantenkoning worden, is dat hij zijn top-status
niet bereikte met het verzamelen van dollars, maar
met het gebruik van zijn hersens.
a
i
’za
1
eisten
A V?
te Ven
Ultwijzing
WASHINGTON Vierendertig jaar geleden toen
hij met zijn familie het dorp Furth in nazi-Duitsland
ontvluchtte, was Heinz Alfred Kissinger een 15-jarige
emigrant, die als jood de toegang was ontzegd tot het
plaatselijke gymnasium. In dat jaar, 1938, was hij één
van de 17.199 Duitsers die naar de Verenigde Staten
emigreerden, ontheemd, arm, anoniem. Dezelfde Kis
singer, inmiddels Henry, kan nu alleen onopgemerkt
een landsgrens passeren wanneer de meest uitgebreide
geheime voorzorgsmaatregelen zijn getroffen. In de
Amerikaanse politieke geschiedenis van de afgelopen
vijftig jaar is geen vergelijking te vinden met de car-
’s/oeEnLaiop bankier
*-kent de<»eet
- «B.-
'W A
■en v
i. n
^elne
otting
Xi:
ütgang -
^XXn-X ---- MMW
t-'-e*""
fi
9
„Who is who", de biografische bijbel
van iedereen die wat in Amerika in de
melk te brokken heeft, vermeldt ach
ter de naam Kissinger een groot aantal
adviseursposities bjj commissies en orga
nisaties die zich bezighouden met de
nationale veiligheid. Daaruit valt op te
maken dat dr. Henry Kissinger, in tegen
stelling tot liberale intellectuelen, het
gezelschap van topindustriëlen, generaals
en defensiespecialisten niet schuwde. In
tegendeel, hij voelde zich erin thuis.
In zijn sollicitatiebrief voor een positie
bij een dergelijke organisatie, de parti
culier opgezette „Raad voor de buiten
landse politiek”, schreef Kissinger dat
hij de post ambieerde „niet alleen omdat
hij zich bezighoudt met dezelfde lijnen
van mijn eigen denken, maar ook omdat
de Raad een menselijke omgeving biedt
die ik aantrekkelijk vind”. Weinig libera
len zouden hem dat hebben toegegeven.
Mkryn, uil .»«lelr«MI uktr« Won' «««m
MW «sdtrhMStlur na smlitaal Ikans
■xMrbn4«U*r La Dm Tha im- «aaa«
Nu gait 1
vrijlating V'
militairen to
genschap»
Het was gouverneur Nelson Rockefel
ler van New York die Kissinger zijn
eerste smaak van de Amerikaanse poli
tiek gaf en hem aantrok als adviseur in
zijn verkiezingscampagne voor het presi
dentschap van 1968, Na de verpletteren
de nederlaag van senator Barry Goldwa
ter als de Republikeinse Witte-Huiskan-
didaat in 1964. lag de partij wijd open
voor nieuwe aspirant-kandidaten Rock
efeller, die het in 1960 ook ai tegen
Richard Nixon had moeten afleggen,
was meer dan ooit besloten zich de
benoeming deze keer niet te laten ont
glippen. Wie vóór Nixon was. was tegen
Rockefeller.
mer zei later: „Dit was een wonderkind.
Hij had een ongehoord aangeboren gevoel
om zich uit moeilijke situaties te
redden”. Een jaar na deze krachttoer
werd Kissinger onbeperkt volmacht gege
ven als administrateur van de gehele
provincie Bergsstrasse, inclusief de be
voegdheid om, hoewel zelf nog steeds
soldaat, alle arrestaties te laten verrich
ten die hij nodig achtte. De gevluchte
joodse emigrant werd als domicilie bo
vendien een kasteel ter beschikking ge
steld.
Na deze legendarische episode werd
Kissinger, inmiddels tot sergeant gepro
moveerd (dr. Kramer was luitenant ge
worden), opnieuw door toedoen van zijn
mentor aangesteld als inspecteur aan de
opleidingsschool van de geheime dienst
van het Europse opperbevel. Hier gaf
Kissinger les, aan kolonels en majoors,
in de techniek van het opsporen van
nazi’s. Na zijn demobilisatie bleef hij
nog een jaar als burger in dienst van het
leger tegen het voor die tijd riante slaris
van 36.000 gulden per jaar.
nulraalH Mrslkl Vu M »M«sel
is «iKkts mb In Xnld-VwteMi auwnia
dlTtal» mi rttds Ma bwln nfflukt «Ha.
UneUrf
..«tal Lab ja*" A men»*»-»» landn
'internitlonUe H»
k«1Uk Srir NaardvMiauuM <tv»ln
Hl» »a Mk t«ras<r*kklM
"^nden
N Under
Mazel.
Na zijn promotie kreeg de ambitieuze
jonge doctor een grote tegenslag te ver
duren - hij werd afgewezen voor het
professoraat aan Harvard, niet op grond
van zijn academische papieren, maar
omdat zijn autoritaire gedrag tegen de
haren instreek van hoogleraren en stu
denten.
Een aanbod van de University van
Chicago wees Kissinger van de hand,
kennelijk overtuigd dat Harvard metter
tijd van mening zou veranderen (in 1959
werd hij er inderdaad aangesteld als
lector, in 1962 als professor). Maar vier
jaar voordat hij ten slotte als lector tot
Harvard werd toegelaten, deed zich een
gelegenheid voor die de belangrijkste
springplank zou worden naar het Witte
Huis. Dat was de vacature van adjimct-
hoofdredacteur bij het gezaghebbende
tijdschrift Foreign Affairs, een publi-
katie van de particulier opgezette ..Raad
voor buitertlandse politiek”.
Kissinger werd niet aangenomen om
dat de hoofdredacteur, Hamilton Fish
Henry Kissinger was een felle Rocke
feller-activist. ny had zich na Nixons
nederlaag in 1960 ter beschikking gesteld
van president John Kennedy, maar de
verstandhouding was ongemakkelijk.
Kennedy vertrouwde zijn perschef Pier
re Salinger later toe dat hij Kissingers
intellect duidelijk boven maat i
maar dat hij diens ..langademige colle
ges” niet kon verdragen. Kissinger .voelde
zich van zijn kant niet thuis in de
optimistische sfeer van Kennedy’s New
Armstrong, Kissingers schrijfstijl „enigs
zins stijf en te nadrukkelijk” vond, maar
door zijn sollicitatie werd hij op aanbe
veling van onder anderen Arthur Schle
singer en McGeorge Bundy (die later
verbonden waren aan de staf van presi
dent John Kennedy) gevraagd om rap
porteur te worden van een van de
studiegroepen van de raad die zich be
zighield met het vraagstuk van de kern
wapens.
ort«'
Maar Kissinger liet zich daar niet
door inpalmen - zjjn doel was nog
steeds een opleiding aan de beste Ameri
kaanse universitelt. En jaar later werd
hij ingeschreven aan Harvard Universi
ty, waar hij zijn tweede mentor vond,
prof. William Yandell Elliott, die staat
kunde doceerde (en door progressievere
studenten als „afgedaan” werd be
schouwd)
In 1952 schreef Kissinger zijn docto-
raalsscriptie (350 pagina’s, waarover
werd geklaagd door professoren) over de
filosofen Hegel, Spengler en Toynbee.
Daarin komt een nu intrigerende passa
ge voor: „Instinct is geen gids voor een
politiek beleid Alle werkelijk grote
prestaties in de geschiedenis zijn het
resultaat geweest van de verwerkelijking
van principes en niet van een slimme
waardering van politieke condities".
Kissingers vader, Louis, was leraar
aan de middelbare meisjesschool in
Furth - een weinig opvallende man die
zich nooit heeft kunnen herstellen van
de vernedering, toen hem in 1933 de
lesbevoegdheid door de nazi’s werd ont
zegd. In Amerika, waar zijn diploma’s
niet werden erkend, berustte hij in een
baantje als klerk op een groot kantoor.
Om het karige gezinsinkomen bij te
spijkeren begon Kissingers moeder voor
anderen te koken, en slaagde erin een
winkel op te zetten die etenswaren le
vert voor (meest joodse) feesten en par
tijen. De winkel bestaat nog steeds, al is
de naam veranderd uit respect voor
Kissingers positie.
Er is veel over gespeculeerd of deze
achtergrond van vernedering door de
nazi’s, de gebroken carrière van zijn
vader, en de povere omstandigheden
waarin hij in New York opgroeide, de
drijfveren zijn geweest van Kissingers
fenomenale spurt naar de top van de
internationale politiek. Hij zelf heeft
hierover gezegd: „Dat deel van mijn
jeugd is geen sleutel tot wat dan ook. Ik
was niet bewust ongelukkig. Het is een
mode geworden om alles psychoanaly
tisch te verklaren, maar ik kan je verze
keren dat het niet de politieke vervol
gingen in mijn jeugd zijn die mijn leven
beheersen”.(Niettemin kwamen twaalf
familieleden van de Kissingers in Duits
land om, nog voordat Henry Kissinger
14 jaar was). Hoewel hij op het gym
nasium in Duitsland een middelmatige
leerling was, ontpopte Kissinger zich op
de middelbare school in New York als
een begaafde student. Toen hij na zijn
eindexamen als dienstplichtige werd op
geroepen werd hij dan ook ingedeeld in
een klas van soldaten met hoge i.q.’s die
een speciale opleiding kregen (de klas
werd opgeheven omdat geprotesteerd
werd tegen het „ondemocratisch” aspect
van soldaten die door hun intelligentie
een aparte behandeling kregen). Kissin
gers diensttijd zette zijn toekomst op
een spoor dat hij ook zelf niet had
verwacht of voorzien.
In het leger maakte hij kennis met de
eerste van een reeks mentors die onder
de indruk kwamen van zijn intellect en
die iedere fase van zijn carrière op het
juiste ogenblik begeleidde. Deze eerste
mentor was dr. Fritz Kramer, een avon
turier die dienst had genomen als sol
daat en als taak had Amerikaanse leger-
bases af te reizen en er toespraken te
houden over het doel van de oorlog.
Toen Kissinger een lezing had bij ge
woond, schreef hij een briefje: „Beste
soldaat Kramer, ik hoorde gisteren uw
toespraak. Dat is de manier waarop het
gedaan moet worden. Kan ik u van
dienst zijn? Soldaat Kissinger”
Het was Kissingers studierapport
daarover. „Kernwapens en buitenlandse
politiek”, dat de aandacht trok van de
toenmalige vice-president Richard
Nixon, die hem een bewonderend briefje
schreef. Maar het zou nog tien jaar
duren voordat de twee mannen elkaar
in 1967. zouden ontmoeten.
Dr. Strangelove of niet, wat Kissinger
in ieder geval met de film-creatie ge
meen heeft, is dat ook hij als mens
moeilijk te ontrafelen is. Zijn huwelijk
met Anne Fleicher, die ook uit Duits
land vluchtte, werd na vijftien jaar en
twee kinderen, en ruim voor Kissingers
presidentiële dienstjaren, ontbonden. Eén
vond. van de weinige bekende details over hun
verhouding was de opmerking van zijn
vrouw dat wanneer Kissinger thuis aan
hef werk was, hij een algemeen praat-
verbod uitvaardigde.
Frontier en verschilde bovendien van
mining over Kennedy’s opvattingen over
generaal De Gaulle.
Voor president Johnson maakte Kissin
ger een studiereis naar Vietnam in gezel
schap van de toenmalige minister van
defensie Clark Clifford, maar ook tij
dens het Johnson-bewind kwam hij niet
aan bod. Nu was het 1968, en Kissinger
besloot zijn toekomst op het spel te zet
ten voor Rockefeller. In de verhitte
strijd die aan het Republikeinse partij
congres voorafging zou Kissinger zich
toen over Rockefellers rivaal, Richard
Nixon, hebben uitgelaten als iemand die
op zijn best „middelmatig was in de
politiek en beneden de middelmaat in
denken”.
Kissinger heeft die uitspraak sindsdien
ontkend. In ieder geval zou hij nog geen
drie jaar later over Nixon zeggen: „Het
is makkelijk met de president samen te
werken. Hij is erg wellevend, systema
tisch, goed georganiseerd en hij heeft
nog nooit zijn zelfbeheersing verloren”.
Het jaar daarvoor, in 1967, tien jaar
nadat Richard Nixon Kissinger een be
wonderend briefje had geschreven naar
aanleiding van diens studie over de rol
van kernwapens in de buitenlandse poli
tiek, schudden beide mannen elkaar
voor het eerst de hand. De gelegenheid
was een diner ten huize van Claire
Booth Luce, de echtgenote van de uitge-
ver-eigenaar van het Time-Life-concern.
Gezien de ophanden zijnde strijd tussen
Rockefeller en Nixon was de ontmoeting
op zijn best vriendschappelijk koel.
Niemand was dan ook meer verbaasd
dan Kissinger toen hij na Nixons over
winning op Hubert Humphrey in 1968
door de a.s. president werd gevraagd de
leiding op zich te nemen van de natio
nale veiligheidsraad, een van de belang
rijkste organen van het Witte Huis.
Rockefeller zag het aanbod als een gele
genheid om via Kissinger zijn eigen idee-
en in het Witte Huis te laten circuleren
en adviseerde hem het te accepteren.
Dat was wat Kissinger acht dagen later
deed.
Niemand, ook president Nixon en
Kissinger zelf niet, verwachtte dat Kis
singers rol als nominale voorzitter van de
nationale veiligheidsraad de kleinste van
zijn taken zou worden en dat hij binnen
vier jaar namens de president alle be
langrijke en historische besprekingen
zou voeren met de leiders in Moskou,
Peking en Hanoi. Maar het was als in de
jaren van Krefeld, toen Kissinger ais
soldaat het bewind voerde over een niet
onaanzienlijke stad na de capitulatie van
Duitsland, om vervolgens de top-admini-
strateur te worden van een hele provin
cie.
Dr. Henry Kissinger heeft nu in het
Witte Huis zijn eigen staf van ruim 100
man, een soort ministerie van buiten
landse zaken in miniatuur. Hij is een
van de weinige functionarissen die de
president dagelijks ziet, en misschien de
enige die door de presdident onvervan
gbaar wordt geacht. De relatie tussen
beide mannen is onduidelijk, maar het
ligt voor de hand dat hun band gevormd
wordt door Nixons bewondering voor
Kissingers briljante intellect, en van
Kissingers kant door diens bewondering
voor Nixons macht.
Toen Kissinger de beslissing nam niet
naar Harvard terug te gaan, waar zijn
leerstoel in afwachting van zijn terug
keer op non-actief werd gezet, schreef
de president hem een briefje: „Eerlijk
gezegd kan ik mij niet voorstellen wat
de regering zou zijn zonder jou Ik
ben dankbaar voor wat je hebt gedaan,
en ik ben dankbaar dat je blijft”. Dat
dit briefje in handen werd gesteld van
de pers was Nixons grootste gebaar;
Door Kramers bemiddeling werd Kis
singer eerst als propagandist aangesteld,
later als tolk van de bevelhebber van de
84e Amerikaanse divisie, toen deze naar
Duitsland werd gestuurd en in Krefeld
werd gelegerd. De stad verkeerde in de
chaos van het zojuist gecapituleerde
Duitsland - de Nazi-bestuurders waren
gevlucht, er waren tienduizenden vluch
telingen, er was gebrek aan voedsel en
transport. Kramers vertrouwen in Kis
singer moet grenzeloos zijn geweest,
want door zijn toedoen werd soldaat
Kissinger, 20 jaar oud en nauwelijks van
de schoolbanken, aangesteld om de stad
weer op poten te zetten.
Binnen drie dagen had Kissinger een
nieuw stadsbestuur in functie. Dr. Kra-
J.
SIMLA (AFP/DPA)Do leiden ven Indle en Pekislen hebben biltere» k
te kennen («even del vrede willen en «en nteuw hootdHnk willen b~ zbCr J.*-*
I oeeF’ji
««““Li
deeB'«f
*,eB eenen
SSte.’X’j. - lüTSl
«»MMUi«i*a4uüikoor4 «tóten Ml *is*te hektee tt «ea s«H** seUekn
'oorsvonj
