Dr. Mansholt bij afscheid EEG: resultaten beneden verwachting
Tandartsen
komen met
specificatie
Varkensvlees duurder
Helft slijterijen heeft
het moeilijk
Hoofddirecteur ir. P. H. Bosboom neemt over vijf maanden afscheid:
Schoenfabriek in
Brabant dicht
Weer gratis reizen
f 127
twee 65+januaridagen
nu ook voor dames 60+
Winterweekend
Sauerland
71
7
11
1973
JANUARI
3
WOENSDAG
voordelig uit met NS
VEERTIG MAN ONTSLAGEN
Automaat
Kwalijke zaak
Betrekkelijk tevreden
Wat doet u ermee?
Reizen zoveel u wilt tegen halve enkele reisprijs.
En soms gratis
voordelig uit met NS
Inspraak
Gratis reizen
Kies in januari de dinsdag, woensdag, donderdag of zaterdag
die u past. Dinsdag 2 januari niet. Laat uw kaart afstempelen
aan het loket en stap in! Reis zover u wilt Voor de le klas
maximaal f 4.- bijbetalen.
Minder zekerheid
Hoe krijgt u die kaart?
Een bewijs waaruit uw leeftijd blijkt
(paspoort, voor echtparen trouwboekje)
en een pasfoto of eerder gebruikt
NS-identiteitsbewijs meebrengen.
Het loket doet de rest.
Geef Europa een menselijk gezicht
ADVERTENTIE
t
Nog heel wat reorganisatie in komende
jaren bij de Nederlandse Spoorwegen
ADVERTENTIE
van
I
anders: nieuwe
De Spoorwegen zijn van plan de komen
de jaren flink te reorganiseren.
van elk
■i station.
In Oost-Europa worden de aangele
genheden van de EEG nauwlettend ge
volgd en overweegt men welke houding
moet worden aangenomen.
„De betrekkingen van de EEG met de
Verenigde Staten worden steeds meer
van levensbelang en nog veel belangrij-
ker is onze verhouding tot de derde
Op industrieel gebied heeft de ge
meenschap behoefte aan een politiek die
gericht is op het aanmoedigen van deel
genootschap van de arbeiders, aldus dr.
Mansholt.
dat de te ver-
die het gevolg
dacht in beslag genomen werd en wordt
door de vraag hoe tegen redelijke prij
zen de trein aan het rijden te houden.
RIJSWIJK De produktiekosten van een kilo varkensvlees zjjn sinds maart
1972 met een kwartje gestegen en er staat ons nog meer te wachten. Ir. G. A.
Meyer, voorzitter van het produktschap voor vee en vlees, heeft dit vandaag
uiteengezet in zijn nieuwjaarsrede.
ER IS VERSCHRIKKELIJK veel ge
beurd bij het spoor in de afgelopen vier
jaar; er had eigenlijk nog veel meer
moeten gebeuren. Vertragende factoren:
de (te) lang uitblijvende beslissing over
nieuwe lijnen en de enorme loonkosten
stijging, waardoor een groot stuk aan-
„Inspraak wil niet zeggen dat op allo
niveaus over alles geoordeeld moet wor
den.”
Ii
De steeds verdergaande automatisering
is bij een loonintensief bedrijf als de
spoorwegen een direct gevolg van de
noodzaak om betaalbaar te blijven. Niet
alleen aan de personeelskant heeft die
automatisering gevolgen, ook aan de rei-
zigerskant vraagt het „een heel proces
van gewenning”, zoals ir. Bosboom dat
noemt. De plaatskaartenverkoop noemt
hij daarbij als duidelijk voorbeeld. Het
publiek is gewend aan het kopen van
een kaartje bij een mens, is gewend aan
een praatje („van welk spoor vertrekt-
ie”) en zal eraan moeten wennen dat op
grote schaal de onpersoonlijke automaat
het menselijk element gaat vervangen.
Voor het bedrijf komt daar dan nog
het probleem bij om de hoek kijken dat
het mogelijk is een automaat de inge
wikkeldste dingen te laten doen, maar
dat hij wel bedienbaar moet blijven
voor de komende en gaande man die
wel andere dingen aan het hoofd heeft
dan de bedieningsvoorschriften van een
ingewikkelde automaat. Ook op de tarief-
opbouw en op een vraagstuk als de
Het komt doordat het voer zo duur is geworden en nog steeds duurder wordt.
Een kilo mestvarkensvoer kost nu vijf centen meer dan in maart. Iedere cent
meer voor dat voer betekent (samen met de voerkostenstijging bij de fokkerij,
de biggenproduktie) een stuiver meer voor een kilo varkensvlees.
Duur is het varkensvoer geworden door de abominabele graanoogst in de
Sowjet-Unie en doordat er voor de Zuidamerikaanse kusten te weinig vis
gevangen is.
Ook de maatschappij tandheelkunde
richt haar beleid op een grotere door
zichtigheid en een meer uniforme sa
menstelling van de tandartsentarieven.
DOOR DE KABINETSCRISIS is er
met de resultaten van de in augustus
gereedgekomen vervoersstudie van het
Nederlands Economisch Instituut vijf
maanden lang in feite niets gedaan. Ir.
Bosboom vindt dat een uiterst kwalijke
zaak, want een heel stuk gedachtenont
wikkeling staat daardoor stil. Niet alleen
bij regering en parlement, ook bij de
lagere overheden.
IR. BOSBOOM laat er geen twijfel
over bestaan dat de spoormannen dat
zelfvertrouwen nog hard nodig zullen
hebben. De afgelopen jaren hebben
nieuwe doelen en mogelijkheden, nieuwe
taken gebracht: een grote groep spoor
mannen heeft ook offers moeten bren
gen omdat die taakverandering zwaar
ingreep in de eigen loopbaan.
Dat proces gaat door. Er is een stuk
(ongeveer 30 pet van de uitvoerwaarde),
West-Duitsland (16 pet) en België (10 pet)
die met de VS, Canada e n Zweden de zes
traditionele exportmarkten vormen die
samen bijna driekwart van de totale
uitvoer opnemen. In het exportpakket
neemt advocaat, dat vrijwel geheel naar
Engeland gaat, de belangrijkste plaats
in. Jenever, door velen als onze nationa
le drank beschouwd, neemt een tamelijk
bescheiden plaats in, aldus het overzicht
(Van onze correspondent)
UTRECHT „Treinreizigers en spoormannen zullen in de komende
jaren nog heel wat reorganisaties en veranderingen in het NS-bedrijf te
verwerken krijgen. Niet omdat de NS-leiding het reorganiseren bedrijft
als een hobby, maar doordat de spoorwegen om voor de gemeenschap be
taalbaar te blijven verplicht zijn verder te gaan op de weg naar automa
tisering. Automatisering aan de kant waar de reiziger direct mee te ma
ken heeft (bijvoorbeeld plaatskaartenverkoop) en automatisering aan de
kant van de treindienstleiding, waar het programma voor de eerstkomen
de tien jaar de inschakeling van steeds meer computers voorziet.”
HOE KIJKT ir. Bosboom terug op de
afgelopen periode van vier jaar en op
zijn aandeel in wat in die tijd bereikt
is?
het zakenleven gevoeld dat Europees
deelgenootschap noodzakelijk is, terwijl
de politieke partijen ert vakbonden mij
len ver achter bleven.
wereld. Wij moeten een echte ontwikke
lingspolitiek hebben, voor de hele derde
wereld die op ons wacht om geholpen te
worden.”
Mansholt vindt dat de Europese resul
taten, ondanks het positieve dat bereikt
is, beneden verwachting zijn gebleven.
„Met een betrekkelijk gevoel van te
vredenheid”, zegt hij. „We hebben voor
uitgang geboekt, dat stemt al tot tevre
denheid. Maar die vooruitgang had gro
ter kunnen zijn; dat is de achtergrond
van de betrekkelijkheid.”
Overigens zijn de veranderingen de
laatste vijf jaar veel groter geweest dan
die welke men in vijf jaar tien of
twintig jaar terug doorvoerde. En een
25-jarige praktijk als organisatie-advi-
seur heeft ir. Bosboom wel geleerd hoe
moeilijk het is grote groepen mensen
door de bocht te laten gaan. Vandaar
dat dan toch weer de tevredenheid over
heerst als hij terugkijkt op de periode
waarin het railbedrijf „uit een moeizaam
defensief overging in het offensief.”
Het vertrek van ir. Bosboom betekent
het vertrek van het technisch element
uit de hoofddirectie van NS (president-
directeur De Bruin is jurist). Het ligt
niet voor de hand dat hij in de directe
zin van het woord een opvolger krijgt.
Het team-management in de NS-top
heeft de afgelopen jaren vorm gekregen
en zal waarschijnlijk in de komende tijd
nog uitgebouwd worden. En dat brengt
dan weer de nodige reorganisatie mee,
temeer omdat in die top ook de direc
teur materieel en werkplaatsen (ir. J. J.
Jonker) en algemene zaken (mr. W. J. de
Graaff) per 1 juni de concernleiding
verlaten.
Maar voor reorganisaties is de NS de
laatste jaren niet bang meer.
AMSTERDAM. Zeker de helft van
het aantal slijterijen in Nederland (in
1971 in totaal 3860) verkeert in een
netelige positie door de zware concur
rentie van enerzijds de witte slijters en
anderzijds de grootwinkelbedrijven die
vaak in handen zijn van distilleerderij
en. Het aantal distilleerderijen en mer
ken zal nog verder dalen en het is niet
onmogelijk dat, als deze ontwikkeling
ver genoeg is voortgeschreden, de groot
winkelbedrijven in levensmiddelen het
gedistilleerd in hun assortiment zullen
opnemen.
Als zij deze stap gaan zetten zal het
ongetwijfeld op grote voet zijn. De sane
ring in klein- en groothandel zou daar
door zeer versneld worden, zo blijkt uit
een publicatie in het economische kwar-
taaloverzicht van de Amrobank. Het
marktaandeel van het geïmporteerd ge
distilleerd steeg van bijna 8 pet in 1966
tot bijna 16 pet in 1971. Deze stijging zal
zich nog wel voortzetten, naar men ver
wacht tot 20 pet, mede doordat de
toetreding van Engeland tot de EEG kan
leiden tot een prijsverlaging van Engels
gedistilleerd. De grote afnemers van Ne
derlands gedistilleerd zijn: Engeland
Toen dr. Mansholt later in een inter
view voor de Britse televisie werd ge
vraagd wat er gaat gebeuren als La-
bourleider Harold Wilson, een tegenstan
der van het Britse lidmaatschap, premier
wordt en Groot-Brittanmë uit de EEG
zou terugtrekken, antwoordde hij dat
Wilson zich dan voor het Europese Hof
in Luxemburg zou moeten verantwoor
den- „Het verdrag is door negen regerin
gen ondertekend en door negen parle
menten geratificeerd. Het is een verdrag
voor eeuwig. Het kan zijn dat de La-
bourpartij andere denkbeelden heeft,
maar zij kan zitting nemen in een
Europees parlement, waar iedereen zijn
ideeën naar voren mag brengen,” aldus
dr. Mansholt.
„Alle kritiek en onvoldaanheid moet
voor ons een stimulans zijn voor het
scheppen van een ander Europa. En
iedereen moet meedoen. Niet meedoen is
zich onttrekken aan de verantwoorde
lijkheid die op ons allen rust. De ogen
van de wereld zijn op ons gericht.”
Het referendum In Noorwegen, waar
bij grote aantallen Noren tegen toetre
ding tot de EEG hebben gestemd omdat
zij eenvoudig niet konden zien wat de
gemeenschap doet, heeft ons daar nog
eens scherp aan herinnerd.
Ook in Engeland is niet iedereen blij
met de toetreding, omdat men meer
geneigd is te denken aan het Europa van
de multinationale instellingen dan aan
het Europa der volkeren. Het zijn niet
alleen de jongeren en de politiek links
gerichten die onvoldaan zijn, ook ande
ren klagen bijvoorbeeld dat de gemeen
schap ondemocratisch is.
Om de gemeenschap de broodnodige
Injectie van democratie te geven moeten
de politieke bewegingen zich op Euro
pees vlak organiseren als tegenwicht
voor een a-politiek ambtenarenbestand.
Tot dusver hebben alleen de industrie en
Wat kost die kaart?
Jaarkaart 65 of
Dames 60+ 50.-
3 maandskaart 65 of
Dames 60 20.-
Echtpaar-jaarkaart 65 f 75.-
3 maandskaart idem f 30.-
Uw vrouw mag jonger zijn.
Ontdek zelf wat het winterse
Sauerland voor u kan
betekenen. Proef de sfeer en
geniet van het prachtige
heuvellandschap met zijn
witbesneeuwde wouden.
Volledig verzorgd, dus inch
logies, maaltijden en reis:
Vertrek op de vrijdagen 12,19
en 26 januari, 2,9,16 en
23 februari en 2 maart.
Alle informatie in de brochure
„Toeren met NS” op de
stations.
Dat zegt ir. P. H. Bosboom, die 1 juni
na een ruim vierjarige reorganisatieperi-
ode de Nederlandse Spoorwegen als
hoofddirecteur gaat verlaten omdat hij
vindt dat het management daar nu tot
voldoende ontwikkeling gekomen is om
er de vrijheid aan te ontlenen zichzelf
weer vrij te maken voor andere taken:
het geven van incidentele adviezen op
bedrijfs-organisatorisch gebied.
UTRECHT. Enkele wensen van de
consumentenbond met betrekking tot de
manier waarop de tandartsen de reke
ningen voor hun particuliere patiënten
opstellen en presenteren zullen waar
schijnlijk op korte termijn al in vervul
ling gaan.
EEN GEMISTE KANS: Huizen-Oos-
termeent. Een nieuwe stad die alleen als
zodanig kan functioneren als zij aange
sloten is op het railnet. Maar elke be
slissing die genomen had moeten worden
om tot een tracé te komen, is niet
gekomen en teloor gegaan in de trits
gemeente - gewest - provincie - rijk.
„Voor ons als simpele spoormensen is
het resultaat: nog niks gebeurd; we
weten nog steeds niks”, aldus de heer
Bosboom, die als overtuiging uitspreekt
dat er ook in een democratie dergelijke
zaken eenvoudiger geregeld kunnen
worden.
„ALS JE ALS vrij man een job aan
neemt, zoals ik ruim vier jaar geleden
deed, moet je jezelf een termijn stellen.-
Dan zit er druk achter”, zegt ir. Bos
boom, die als voornaamste doelstelling
voor zijn hoofddirecteursperiode 69-73
noemt: samen met mede-directeur De
Bruin de NS in die vier jaren in een
ander spoor te brengen.
„Vier jaar geleden”, aldus de heer
Bosboom, „was er bij het hele personeel
ontmoediging, defaitisme. De mensen za
gen geen toekomst meer in het bedrijf.
In die vier jaar is het gelukt het bedrijf,
de mensen, een nieuw doel te geven.
Ons plan, spoor naar 75, was nog maar
een papieren program. Maar „Spoorslag
70” bleek haalbaar, een stuk werkelijk
heid waar velen diep aan hadden ge
twijfeld. Dat heeft de mensen zelfver
trouwen gegeven.”
LONDEN. Dr. Sicco Mansholt,
de aftredende voorzitter van de
EEG-commissie, heeft dinsdag
avond in een toespraak ter gelegen
heid van de uitbreiding van de EEG
gezegd dat „wij nu moeten gaan
zorgen dat Europa een menselijk
gezicht krijgt”.
Hij zei dat 1973 het jaar moet
worden waarin Europa en de VS
gaan samenwerken voor de onder
ontwikkelde landen. Alleen daar
door kan ieders vertrouwen wor
den gewonnen en kunnen wij voort
gaan met de ophouw van Europa,
waarmee 20 jaar geleden is begon
nen. Wat tot dusver is verricht is
beneden de verwachtingen van het
Europese publiek gebleven. On
danks het vele dat de afgelopen 20
jaar bereikt is zijn velen onvoldaan.
Nog zo’n heet hangijzer: de lijn naar
Purmerend als voortzetting van de
Schiphollijn, daarmee een eenheid vor
mend via een tunnelbuis die op 30 meter
diepte onder het centrum van Amster
dam doorgeperst moet worden. Een
spectaculair project dat enorm veel
voorbereiding vraagt. „En als wij druk
uitoefenen om tot een beslissing te ko
men. wordt ons dat nog verweten ook”,
zegt ir. Bosbooom spijtig.
Op een vraag wat Engeland van zijn
EEG-partners zou kunnen opsteken ant
woordde Mansholt: op gelijke voet met
kleine landen samenwerken. In dit op
zicht heeft Engeland wel iets te leren.”
minder „vastigheid” bij het spoor dan in
vroeger jaren, veel minder zekerheid.
Maar reorganisaties geven behalve min
der zekerheid ook iets
mogelijkheden.
Voorop staat daarbij
wachten reorganisaties,
zijn van automatisering op velerlei ge
bied, niet hoeven te leiden tot geforceer
de afvloeiing van personeel. De ver
wachting is dat de gevolgen van auto
matisering vereffend worden door de
natuurlijke uitstroming van personeel
(pensionering, vertrek op eigen verzoek)
en dat er ook constante instroming van
nieuw personeel zal blijven bestaan.
Binnen dat min of meer stabiele per
soneelsbestand bestaat er dan voor de
afzonderlijke man of vrouw in
derdaad minder zekerheid dan vroeger
dat hij hetzelfde werk tot in lengte van
jaren zal kunnen blijven doen. Maar is
er werkelijk iets aan verloren als een
man in een seinhuis er niet meer op kan
rekenen dat hij veertig jaar lang dezelf
de wissels overhaalt?
„Een bedrijf is er niet om dat soort
zekerheid te geven”, zegt ir. Bosboom.
„Voor de man zelf werkt het ook hele
maal niet gunstig. Reorganisaties kunnen
door verandering van werk en werkom
standigheden een groot voordeel zijn.
Bovendien: er zijn wel doorlopend reor
ganisaties, maar ze betreffen telkens an
dere mensen, niet steeds dezelfde.”
mogelijkheid of onmogelijkheid om een
lager treintarief te bereiken in voor de
stille uren, is de automatisering
grote invloed.
Aan de kant van de treindienstleiding
opent verdergaande automatisering en
gebruik van computers mogelijkheden
steeds efficiënter te werken en meer te
doen met minder. „Maar of ik me daar
bij helemaal lekker voel, is vers twee”,
zegt ir. Bosboom. „Eigenlijk moet ik
zeggen: nee. Want de kwetsbaarheid
neemt toe en we zullen ons uiterste best
moeten doen optredende storingen zo
weinig mogelijk te laten doorwerken op
andere delen van het net.”
Goed jaar DSM. De omzet van DSM
(Staatsmijnen) is in 1972 krachtig ge
groeid en ook de financiële resultaten
zijn verbeterd. De president-directeur,
dr. A. Rottier, heeft dit dinsdag in zijn
nieuwjaarsrede meegedeeld. De omzet
heeft in het afgelopen jaar de 3,5
miljard gulden benaderd, nadat hij in
1971 als gevolg van het uitbouwen
van produkties en nieuwe deelnemin
gen was gestegen tot 2,8 miljard gul
den.
IJsbedrijven samen. Vier consumptieijs-
bedrijven, samen goed voor een kwart
van de Nederlandse consumptie-ijs-
produktie, hebben van 1 januari af
hun ondernemersactiviteiten gebun
deld. Het zijn Davino in Wilp bij
Deventer, Ermi in Rotterdam, Horna
in Hoorn en Lich in Bedum (Gr.). Alle
vier zijn het dochterondernemingen
van grote zuivelcooperaties, namelijk
van Coberco in Zutphen, CMC-Melk-
unie in Den Haag - Amsterdam,
„Noord-Holland” in Alkmaar en „Do-
mo-Bedum” in Beilen. De bedoeling is
dat er een of 2 bedrijven sluiten.
Delta Lloyd. De raad van bestuur van
Delta-Lloyd verzekeringsgroep nv ver
wacht voor het gehele concern een
resultaat over 1972 dat ongeveer gelijk
is aan dat van het vorige jaar, zo is
medegedeeld in een nieuwjaarsbericht
aan het personeel. Over 1971 bedroeg
de geconsolideerde winst 17,2 mln,
waaruit een onveranderd dividend van
2,80 per aandeel van 20 werd uit
gekeerd. De omzet over 1972 het
totale premie-inkomen levens- en
schadeverzekering, spaarkasstortingen
en beleggingsopbrengsten steeg met
10 pet. tot 900 mln. De groei was
duidelijk groter dan in 1971 toen de
omzetstijging in totaal 7,5 pet. be
droeg.
Hij geloofde niet dat Wilson, als hij
premier wordt, zover zou gaan. Dr.
Mansholt vond het dom van Labour om
het Europese parlement te boycotten en
zich daardoor te beroven van de moge
lijkheid tot handelen in de gemeenschap.
Langzamerhand heerst er wel een
stemmigheid over de gedachte dat ruim
telijke ordening strakker gehanteerd
moet worden en daarin het openbaar
vervoer zwaarder moet gaan wegen. De
vraag is maar hóe dat moet gaan gebeu
ren, en nu daarover geen beslissingen
genomen worden, gaat kostbare tijd ver
loren, vooral als het gaat om het streek
vervoer (bus) en het samenspel bus-rail
RIJEN. De schoenabriek W. Klerx
en Zoon in de Noordbrabantse plaats
Rjjen gaat sluiten. Er zullen veertig
werknemers worden ontslagen. Met de
werknemersorganisaties 'xn met het ge-
westeljjke arbeidsbureau is over de af
vloeiing van het personeel overleg ge
pleegd.
„Het stagneren vair de afzet, waardoor
het bedrijf in moeilijkheden raakte is
made veroorzaakt door de steeds stijgen
de import van schoenen. In september
wend bij het bedrijf een reorganisatie
doorgevoerd, waarbij het aantal perso
neelsleden al aanzienlijk werd inge
krompen. De poging om hierdoor een
gedeelte van het bedrijf te behouden is
echter mislukt”, aldus de directie.
De Nederlandsche Maatschappij tot
Bevordering der Tandheelkunde heeft
namelijk in een commentaar op de pu-
blikatie van de Consumentenbond over
de tandartsentarieven laten weten, dat
de invoering van een uniform specifica-
tieformulier al in voorbereiding is. Het
zelfde geldt voor de mogelijkheid, klach
ten meer gecentraliseerd te behandelen.
