Topschakers uit gehele wereld ieder jaar weer bijeen
ERE-LIJST
35 JAAR
Hoog niveau dank zij strenge
eisen en goede prestaties
V
te
te'®
Sif-w-i,".1
J^Donderdag Tl januari
^vooropruiming
H.COEBERGH
WOENSDAG 10 JANUARI
1973
4
5
(Van een onzer verslaggevers)
PAUL KERES
IMPROVISEREN
GASTHEER
VELSEN
KIPPEPOOTJES
NIVEAU
gevarieerde collectie sterk
in prijs verlaagde nieuwe
boeken,staan op de afdeling
Antiquariaat enkele honder
den pakketten d f 10.—ver
deeld over 24 rubrieken.
begint voor onze klanten de Behalve een zeer grote en
IJMOND Vijfendertig jaar Hoogovenschaaktoernooi wettigt
aan de vooravond van het zevende lustrum een terugblik. Dat be
tekent dan het ordenen van een veelheid aan herinneringen en op
schrift vastgelegde belevenissen, vooral uit de beginjaren. Want het
eerste schaaktoernooi van weleer was in 1938 bepaald niet voorbe
stemd om een dergelijk internationaal karakter te krijgen en van
een zodanige importantie te worden, als het nu heeft. Het begon
namelijk als een Kennemer Nieuwjaarstoernooi met 40 deelnemers
met alleen Nederlanders. Thans zijn het meer dan 600 deelnemers,
afkomstig uit de meest verafgelegen landen.
BURGERLIJKE STAND
'"rr
Wt
Hl j
l
(Van een onzer verslaggevers)
Internationale toernooien:
Pirc
en
1961
en
I. Nei
(beiden
1965
en
9
GEBOREN:
ADVERTENTIE
OVERLEDEN:
W
Zij
de
de
behoort
■Hes
Haar kennismaking met het Hoog-
ovenschaaktoernooi dateert uit de tijd
Vooral die eerste tijd na de oorlog
was het een gezellige tijd, weet zich een
van die medewerkers uit die jaren te
herinneren. Die medewerksters van ons
land, namelijk Corry Vreeken-Bouman,
toen nog in 1951-52 Corry Vreeken gehe
ten. Als ongetrouwde had zij de tijd aan
zichzelf en hielp na de schaakstrijd mee
het logboek maken onder leiding van
Chris Vlagsma. Dat betekende hard wer
ken, typen, verzamelen en bundelen tot
in de kleine uurtjes - en dan de volgen
de dag weer schaken voor haar.
ken in en kwam op de proppen met
gerechten die de Rus, Tsjech, Joegoslaaf,
Engelsman, Fin of IJslander thuis ook
het liefst pleegt te eten. Zijn culinaire
kennis was en is nooit overtroffen, dat
kan men nu nog horen uit de monden
van degenen, die thans in Wijk aan Zee
schaken en destijds in Beverwijk aan de
start verschenen. Soms was het er een
heksenketel, soms ook raakten de zenu
wen tot het uiterste gespannen, maar tot
een explosie kwam het' nimmer: Charles
Hart en Piet Veldheer hielden de hoof
den koel. De laatstgenoemde was ook een
fenomeen in het bedenken van stunts.
Het is dan ook niet aan te nemen, dat
de organisatoren tot zulk een ingrijpend
besluit zullen komen. Rest jong scha
kend Nederland alleen maar beter zijn
best te doen!
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1962
1963
1964
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
Ph. Bakker
N. Cortlever
DrAM. Euwe
A. Wijnans
Dr. M. Euwe
A. v. d. Hoek
Th. D. van Scheltinga
ij on»
.-enz
•int»
BOEKHANDEL
GEDEMPTE OUDE GRACHT 74 HAARLEM
A. Jongejans, 61 jr., Burg. Rambonnet-
laan 43, IJmuiden; G. van Wonderen, 32
jr., echtgenoot van B. S. van Voorst, Gra-
hamstraat 222, IJmuiden: N. C. J. Swa-
gers, 59 jr., echtgenoot van R. J. Koch,
Scheiberglaan 252, IJmuiden; M. E. van
Koersel, 89 jr., Uranusstraat 18, IJmui
den; J. Clots, 77 jr., echtgenoot van G. T.
Kroone. Kastanjestraat 3, IJmuiden: W.
M. Ruitenbeek, 78 jr., echtgenote van J,
Jansen, Wulverderlaan 77, Santpoort.
een nachtelijke inbraak en zwerftocht
door de keuken van het Kennemer The
ater de kous op de kop kreeg, zich
verongelijkt toonde en niet meer wilde
meedoen. Door' tussenkomst van Veld
heer wilde hij wel doorspelen, maar
wenste niet door gastheer Ch. Hart be
diend te worden. Internationaal arbiter
Constant Orbaan speelde toen voor par
ticulier ober voor Robatsch.
IJMOND Tot en met 1944 kende
het Hoogovenschaaktoernooi uitslui
tend nationale toernooien. De win
naars tot die datum waren:
Herinneringen.Aan Herman Pil-
nik uit Argentinië, die met een regenjas
vol kippepootjes in zijn koffer naar zijn
woonplaats terugkeerde en dat maanden
later ontdekte; aan de sympathieke Belg
O’Kelly de Galway; aan Gideon Stahl -
berg uit Zweden, die een bridgeruzie had
met topschaker Najdorf, naar aanleiding
waarvan zij geen woord tegen elkaar
spraken, ofschoon zij tegen elkaar moes
ten spelen; aan Karl Robatsch, die na
Denken wij aan de komst van de Oost-
duitser Uhlmann, die na enige moeilijk
heden in Berg en Dal te hebben veroor
zaakt, tijdens een schaakontmoeting
daar, geen kans meer scheen te hebben
om in Nederland terug te komen, Veld
heer nodigde hem uit voor het Hoog-
ovenschaaltoernooi, want schaken kan
Walther Uhlmann Via relaties en zo’n
350 gulden aan telefonotjes had hij het
voor elkaar. Uhlmann zat in Stockholm
op dat moment, doch moest via Oost-
Berlijn naar Nederland. De autoriteiten
daar brachten hem zijn groene pas thuis
en van zijn vrouw hoorde hij bij aan
komst thuis, dat hij direct door moest
naar Nederland. „De Waarheid” schreeft
toen, dat Uhlmann niet zou komen. Een
ander Nederlands dagblad reageerde
daarop met de woorden: „Al is De
Waarheid nog zo snel, Veldheer achter
haalt haar wel!”
van vlak na de oorlog en wel in de
voor-wedstrijden voor het Nederlands
kampioenschap. Zij herinnert zich nog
vol trots die eerste keer, dat zij deelnam
en remise schoof met mevrouw A. van
Veen, destijds een van onze nationale
top-schaaksters. Mevrouw Abeltje van
Veen is overigens een nimmer ontbre
kende persoonlijkheid bij de schaaktoer
nooien als medewerkster van de Pers
dienst, waar zij met haar kennis van
zaken een onontbeerlijke figuur is. Aan
de eigenlijke schaakstrijd neemt zij niet
meer daadwerkelijk deel. Maar zij kent
nagenoeg iedereen en iedereen haar.
De enige zwarte bladzijde in het „boek
der herinneringen” vormt die met als
jaartal 1945. Geen schaaktoernooi dat
jaar als gevolg van honger, razzia’s en
evacuaties. Het eerste na-oorlogse jaar
1946 bracht een internationaal toernooi
op de been met twee tienkampen. Dat
jaar werd opgericht de HTC - de Hoog
oven Tournooi Club. Het werd een gewel
dig schaakfestijn.
Door het werk van al. die dames en
heren is het Hoogovenschaaktoernooi
gestegen - men heeft het onlangs kun
nen lezen in onze bladen, tot de catego
rie 11 - en dat is een zeer hoge plaats.
Dat kwam tot stand dankzij de stringen
te eisen welke aan dè deelnemers zijn
Dit groepje bereidt nu alweer enkele
jaren de toernooien voor. Maanden
voordat het schaakspel in Wijk aan Zee
start wordt al beraadslaagd en beginnen
de voorbereidingen, welke toenemen,
naarmate de nieuwe datum nadert.
Tien jaar geleden nam Piet Veldheer -
die door de Spaanse schaker Ramon
Toran, als gevolg van des Veldheers
preekvaardigheid betiteld werd als „Pe-
rico speeches”, met als vrije vertaling
„Piet de Prater” - afscheid. Na hem
werd VV. B. Rueb toernooivoorzitter; die
op zijn beurt werd opgevolgd door de
man, die op organisatorisch gebied bij
public relations Studio van Hoogovens
zijn sporen al lang had verdiend: de
heer Leo C. A. van Kuijk, met als
naaste medewerkers P. Zwart als toer-
nooi-directeur; J. F. M. (Hans) Bakker;
mejuffrouw Elly Nol (secretaresse); J.
H. Sonneveld (penningmeester), B.
Wulms en H. J. J. Slavekoorde (advi
seur).
gesteld en aan de prestaties op de 64
velden. Ontegenzeggelijk. Zeeronlangs is
tijdens een bespreking over het aan
staande 35-ste toernooi door enkele jon
ge Nederlandse schakers een lans gebro
ken voor de jongeren teneinde hen in de
meestergreep te kunnen laten meedoen.
Jammer was het, dat daarbij werd voor
bijgezien aan het feit, dat het niveau
van het Hoogovenschaaktoernooi te dan
ken is aan de eisen welke gesteld zijn.
Er gingen zelfs enkele - overigens
schuchtere stemmen op, dat men dan
de eisen voor de meestergroep zou moeten
verminderen. Dat dan allengs ook het
niveau van de grootmeestergroep daar
onder gaat lijden, werd eenvoudig over
het hoofd gezien.
S. P. van Alpen-De Groot, z., Steen-
bokstraat 66, IJmuiden, M. W. H. P. Nap-
Harms, d., Vechtstraat 91, IJmuiden, L. E.
Schnater-Pel, z., Grote Hout- of Konings
weg 37, Velsen-Noord, E. Beers-Buis, z.,
IJmuiderstraatweg 100 rd, IJmuiden, W.
A. M. van Riet-Moolenaars, z., IJmuider
straatweg 15A, IJmuiden, J. A. M. Ho-
gervorst-Booms, d., Bellatrixstraat 21,
IJmuiden, M. Mosselman-de Waard., d.,
Van Wassenaerstraat 27, IJmuiden; C. C.
F. Hehenkamp-van Vloten, z., Valcken-
hoeflaan 39, Santpoort, W. P. Tuinstra-
Lakeman, z., Bloemstraat 84 rd, IJmui
den.
Januari 1961: in het Kennemer Theater
W de menigte achter het nauwelijks
zichtbare dranghek samengestroomd om
te kijken naar de partij tussen F. Olafs-
son (Ijsland) en W. Uhlmann (Oost-
Duitsland). Achter het tafeltje staande:
Jan Hein Donner en arbiter Harry de
Graaf.
Het is ondoenlijk al die 35 jaar Hoog
ovenschaaktoernooi op de voet te vol
gen. De verhalen erover zijn legio. Voor
al uit de tijd, dat het Kennemer Theater
ais schaakcentrum fungeerde en men
soms moest improviseren om tot de
meest onwaarschijnlijke oplossingen te
komen. Eerst werd in de toneelzaal ge
schaakt. Later kwam daar het podium
bij, terwijl daaronder in de kleedkamers
en catacomben de Persdienst zijn ar
beid, dag en nacht verrichtte. Die Pers
dienst is ook langzamerhand opgebouwd
vanuit een groep enthousiaste medewer
kers eerst tot een groep uiterst deskun
dige schaaktechnici onder leiding van
Berry Withuis tot dusver.
Op de voorgrond
schakende Tan en
de overleden
schaakmeester
C. van den Berg;
daarachter een rij
van vijf personen:
Stahlberg,
Bronstein, O’Kelly
de Galway,
Awerbach en Pirc;
op de derde rij:
Pilnik, Gereben,
Trifunovic,
Van Scheltinga,
Robatsch, Ivkov,
Parma en Milic;
geheel achteraan:
Donner, Langeweg
en Matanovic.
Mulder aan. „Wij moeten een gezamen
lijke maaltijd organiseren”. Alom schrik
en ontzetting. Slagers, kruideniers en
groneteboeren werd stapelgek ge
maakt. Maar het lukte. Van toen af
werden de gezamenlijke snertmaaltijden
een traditie. Zij zullen nimmer op het
programma ontbreken sinds in 1941 na
melijk het besluit viel: „Dat blijven wij
doen”. Zuurkoolmalatijden - later inge
last - werden opgeheven, weer ingesteld
en voor dit jaar afgelast; directiemaaltij-
den, zij behoren weer tot het verleden;
maar de snert zal blijven.
Overigens aan die directiemaaltijden
bewaren velen ook nog goede herinne
ringen. Jan Hein Donner liet eens de
gehele zaal tijdens een directiediner de
adem inhouden, toen hij in zijn toe
spraak opmerkte: „Wij hebben de her
sens en u het geld, directie gaat u door
met het organiseren van de-toernooien”.
Zevende lustrum Hoogovenschaaktoernooi
loop der
bekendste
ver
loting
In deze rij van foto’s mag zeker niet
ontbreken, de man die op de afdeling
public relations Studio de ontwerpen
maakt van de boekjes, emblemen en al
het overige schaakmateriaal. Het is Leo
m der Maar el, die ieder jaar weer
met nieuwe originele vondsten ter tafel
komt.
Een andere keer kon een dienstplich
tig soldaat niet meedoen, omdat hij geen
toestemming kreeg van zijn comman
dant. De toernooivoorzitter hoorde dit,
greep de telefoon en belde de generaal
op. Deze antwoordde „Met de generaal
waarop de voorzitter antwoordde:
,.Met de Veldheer, uw collega”. Daarmee
was het ijs gebroken en de soldaat kon
komen schaken.
Paul Keres, de befaamde Russische
grootmeester was een van de eerste
buitenlanders die het Hoogovenschaak
toernooi bezochten en op een gegeven
moment winnaar werd van een glazen
schaakspel. Dr. Max Euwe verkeerde in
de veronderstelling, dat dit schaakspel
hem zou worden aangeboden en keek
sip. Om hem te revancheren is toen dat
jaar een zomerschaakwedstrijd ingelast
in Wijk aan Zee met de badgasten. Als
inzet wederom een glazen schaakspel -
en het leed geen twijfel wie de win
naar zou worden.Naderhand is er
nog een derde glazen spel vervaardigd.
Dat kreeg Piet Veldheer toen hij een
kwart eeuw (nog) in dienst was van
Hoogovens.
Tot
jaren
gastvrouw
richtte bij
en ontving uit handen van de toen
malige toernooivoorzitter P. A. Veld
heer een schaakbord.
Datzelfde geldt in niet mindere mate
voor de man, die een kwart eeuw toer-
nooiorganisator is geweest en de eige
naar van het Kennemer Theater de heer
Ch. Hart, die al de jaren gedurende
welke in januari de deuren van zijn
zaak voor de schaak-internationale open
stonden, dag en nacht in de weer was
als voortreffelijk gastheer. Na het scha
ken namelijk was de schaak-arena en
met name de foyer het trefpunt van
schakers en schaakvrienden. Hoe laat
ook in de nacht - of vroeg in de och
tend - schakers uit het buitenland binnen
kwamen en opmerkten nog honger te
hebben, zei spraken nimmer voor dove
mans oren. De heer Hart dook de keu-
,5®
eregasten in de
Nederlands
Bouwman,
die gelegenheid
A. O’Kelly de Galway (België)
Th. D. van Scheltinga
Lod. Prins
Dr. S. Tartakower (Frankrijk)
J. H. Donner
H. Pilnik (Argentinië)
Dr. M. Euwe
N. Rossolimo (Frankrijk)
H. Bouwmeester en V.
(Joegoslavië)
B. Milic (Joegoslavië)
G. Stahlberg (Zweden)
A. Matanovic (Joegoslavië)
J. H. Donner en dr. M. Euwe
F. Olafsson (Ijsland)
T. Petrosjan (Rusland)
B. Larsen (Denemarken)
B. Larsen (Denemarken)
B. Ivkov (Joegoslavië)
Dr. P. Trifunovic (Joegoslavië)
J. H. Donner
P. Keres en
Rusland)
L. Portisch (Hongarije)
E. Geiler (Rusland)
L. Poloegajevski (Rusland)
B. Spasski (Rusland)
V Kortsnoj (Rusland)
M. M. Botwinnik en E. Geiler
(Rusland)
M. Taimanov (Rusland)
V. Kortsnoj (Rusland)
L. Portisch (Hongarije)
Het initiatief werd genomen in 1937
door de Hoogovenschaakclub HOSC.
Twee jaar achtereen is geschaakt in het
Casino op het Hoogoventerrein. Het
tweede jaar noteerde men reeds als
deelnemers ir. H. J. van Steenis en N.
Cortlever, namen, die nu in de schaak
wereld nog steeds voortleven. Het derde
jaar in 1940 werd aan de rij van deelne
mers een belangrijke naam toegevoegd:
die van de huidige prof. dr. Max Euwe.
Dez ewon dat toernooi, met direct ach
ter zich Van Steenis en Cortlever. Een
aardige bijzonderheid toen was, dat dr.
Euwe, alvorens toe te stemmen om mee
te doen, informeerde of men wel bij de
Bond was aangesloten.Hij kreeg een
bevestigend antwoord.
In 1940 overigens werd geschaakt in
het Veilinggebouw. Het jaar daarop
bracht de schakers bijeen in het toen
malige Kennemerhotel. Voor het eerste
schaakten toen dames mee. Winnares
natuurlijk Fenny Heemskerk. In die
periode stond toen al aan het schaakroer
de grote organisator en mede-initiatief-
netner P. A. Veldheer, die dat een kwart
eeuw heeft volgehouden. Hij stimuleerde
toen al de Beverwijkse gezinnen om
schakers onderdak te verlenen en dat is
tot in lengte van jaren - ook nu nog -
voortgezet. Zij het, dat thans de deelne
mers in de hoofdgroepen van hotel-
accomodatie kunnen genieten.
Maar in 1941 - het tweede oorlogs
jaar - kwamen de gastvrouwen klagen,
dat zij hun gasten onvoldoende eten
moesten voorschotelen. Vijf uur voor de
aanvang van het toernooi klampte P. A.
Veldheer zij ntrouwe medewerker - de
onlangs in Australië overleden - C.
