Toneelgroep Centrum met Revolver van Bas
Gerard Lemmens’ toneelwerk
werd na vier jaar erkend
tegengesproken
Discriminatie
ARMAN EN ILVA
PANDA
FERDINANDS BELEVENISSEN
Fabeltjes over
de wolf
Jp
it
Pelle
en
Pingo
Polle,
RADIO EN TELEVISIE
w-
Jl
■JE
James Brown met
groot orkest
naar Rotterdam
meester*
ruitenier
Vijf prijzen voor
De Peetvader
DINSDAG
30
JANUARI
1973
10
TV VANAVOND
RADIO WOENSDAG
TV DINSDAG
Première
Pessimistisch
TV WOENSDAG
rJ6 KONTJE GANG GAAN,PÓUG.,,OVER
GAAN
HATSJIE...HIER
IS HET MODEL
en de
KON JE DE MEESTER
SCHILDEREN?/—-
Bezetting
'ÏKZAL DE MANEN WAT BIJKNIPPEN “DAN r4E MOET ER NIET ZO ER6 VEEL VAN AF- C
.HALEN, HOOR ENKELE SEKONDEN
k-WAARlS
HAARLEM „Je moet hier
echt wel een vechter zijn wil je je
stuk er door krijgen. Bij verschei
dene toneelgroepen en ook bij het
Nederlands Centrum voor Drama
turgie zit een hoop laksheid. Ze
durven het risico niet aan om een
stuk van een onbekende schrijver
op hun repertoire te zetten, ik denk
dat die laksheid daar uit voort
komt” Met die vorm van onbegrip
heeft de 39-jarige Haarlemse auteur
Gerard Lemmens een tijd lang te
maken gehad. Zijn toneelwerk De
revolver van Bas maakte een rond
reis langs eerdergenoemd centrum,
de VARA- en KRO-tv en het Am
sterdams Toneel. Verscheidene
redenen werden telkens gevonden
om Lemmens zijn stuk weer te doen
terugzien. Tot hij „De revolver”
naar toneelgroep Centrum stuurde.
W
75-n
ONDER DE
HAAR6ERG!
Nederland I
Men-
Die uiteraard negatief is?
(serie
Voldoet de tekt in de praktijk?
CEES STRAUS
en
(K)
Gerard Lemmens: „Niet leven van
toneelschrijven”.
Zonder vooroordelen werd het daar
gelezen. En kijk: de Haarlemmer, in
dagelijkse doen lijstenmaker van beroep
kreeg erkenning. „Een oorspronkelijke
tekst en een goede dialoog”, vonden Al-
phenaar én Rodunin. En laatstengeomde
voegde daar nog aan toe dat hij het „een
goed politiek stuk vond”, aldus Lem
mens.
Hoe is de samenwerking tussen jou, de
regisseur en de acteurs?
Lemmens: „Over de bezetting ben ik
erg tevreden. Samen met de regisseur
•hebben we hier veel over gesproken.
Natuurlijk is het zo dat de spelers het
de ene dag helemaal zien zitten en de
volgende dag zeggen dat ze er juist niets
meer in zien.”
Lemmens: „Nee, dat niet. Ik heb het
stuk zo’n 30 tot 40 keer herschreven. In
je hoofd is het stuk dan klaar. Maar het
moet nog helemaal worden gerepeteerd
en dat gaat erg moeizaaam. Je schrikt
op het moment dat de klemtonen ver
keerd worden gelegd, dat een zin onbe
holpen wordt gezegd.”
Lemmens: „In wezen verander ik niets
aan de tekst. Wel eens een paar zinnen
die geschrapt worden of een woord dat
repetities, sinds december. In het begin
schrik je wel even als je je werk ziet
opgevoerd.”
De schok der herkenning?
De organisatie van dit concert berust
bij Paul Acket in Den Haag.
19.30
20.0C
20.21
22.05
'22.50
22.55
18.45
18.55
19.05
18.45
18.55
19.05
19.30
20.00
20.20
21.15
21.4G
22.30
22.40
22.50
22.55
21.10
21.50
22.40
20.00
20.20
20.30
20.35
17.00
18.45
18.55
19.05
21.30
21.55
22.20
22.30
22.45
22.50
18.45
18.55
19.05
20.00
20.20
21.00
21.35
ROTTERDAM,
soul-idool James
NOS-NOT: (ged. K) Schooltelevi-
VARA: (K) Kinderprogr.
NOS: (K) Ti-ta-tovenaar.
(K) Journaal.
(K) Van gewest tot gewest. Inter
nat. Agrarisch Nws.
(K) Journaal.
P.S.P.
Trekking le kl. Staatsloterij.
NOS: (K) Die rote Kapelle (serie
3).
(K) Dames gaan voor.
Studio Sport.
Den Haag vandaag.
(K) Socutera.
(K) Journaal.
Voorl. Schooltelevisie.
HOLLYWOOD (UPI). De Ameri
kaanse film The Goldfather (De Peetva
der) heeft vijf gouden „Globes” ontvangen
op de jaarlijkse prijsuitreiking van de
buitenlandse persvereniging in Holly
wood. Aan de film Cabaret werden drie
van dergeiijke onderscheidingen toege
kend.
Je neemt in je toneelstukken duide
lijk stelling tegen het onrecht.
Lemmens: „Je mag mijn stukken zien
als een aanklacht. Als de mensen dach
ten zoals ik, dan was er echt geen
oorlog meer. Een oplossing? Die zie ik
helaas niet. Ik geloof niet dat de mensen
veranderen.”
Het Amerikaanse
Brown zal vrijdag
avond 16 februari om 20.30 uur een con
cert geven in het Rotterdamse sportpa
leis Ahoy. Brown wordt vergezeld door
het J.B. Orchestra, bestaande uit vijf
blazers, een zeven man sterke ritmesec
tie, twee danseressen en drie zangeres
sen. Onder hen bevindt zich Lynn Col
lins.
Nederland II
NOS: (K) Ti-ta-tovenaar.
(K) Journaal.
VARA: Dagje Ouder.
NOS: (K) Journaal.
VARA: Ned. cabaret.
Achter het nieuws.
(K) Monty Pythons vliegende cir
cus.
IKOR-KRO-RKK: Kenmerk.
NOS: (K) Journaal.
TELE AC: (K) Computer kunde
(les 20).
Nederland I
10.45
DE REVOLVER VAN BAS is het
tweede toneelstuk van Gerard
Lemmens uit een reeks van drie,
die alle de discriminatie van een
minderheidsgroep tot onderwerp
hebben. Het stuk werd in 1969
geschreven, een jaar na De parende
mussen (discriminatie van de vrij
gezel Lemmens is zelf onge
huwd) en een jaar voor De gast
(over de onderworpenheid van de
neger).
Lemmens maakte zijn schrijversde
buut met verhalen in Podium en
Avenue. Zijn inspiratie vindt hij in
de kroeg en in zijn werk. Hij
schrijft 's avonds na gedane arbeid.
Overdag is Lemmens lijstenmaker
bij een bedrijf in de Haarlemse
Grote Houtstraat, een beroep dat
hij sinds zijn 18e jaar uitoefent.
„Je kunt van schrijven niet leven,
dat zou ik ook niet willen. Ik laad
me overdag voor ’s avonds op. Ik
pik sommige dialogen gewoon van
de mensen.”
Lemmens heeft schik in zijn beroep:
„Lijstenmaker is het minst verve
lende vak dat ik ken. Er zitten
mooie schilderijen bij, als je die
ook een mooie inlijsting geeft, dan
zorgt dat voor veel voldoening.”
1
-
De erkenning kwam in 1969 af. Het
moest enkele seizoenen duren voordat de
juiste bezetting en regie beschikbaar
waren, maar binnenkort, op 9 febr., zal
Lemmens’ toneelschrij versdebuut in de
Haarlemse Toneelschuur zijn première
beleven. In het stuk spelen vier acteurs,
te weten Nanny Cijs, Ben Hulsman,
Frans Koppers en Piet Römer. Het
kwartet staat onder regie van Jacques
Commandeur.
„Het gegeven is gesitueerd in een
kroeg. Die kroeg weerspiegelt de maat
schappij. Een sociaal geëngageerd stuk,
om die reden wel geschikt voor Cen
trum”. Het feit dat de inhoud zou aan
sluiten bij het repertoire dat Centrum
speelt, gaf voor Lemmens de doorslag
zijn manuscript naar Amsterdam op te
zenden.
„Ik ben één keer per week bij de
F
klass. verzoekplaten. 22.20 Aktua. 22.30
Nws. 22.40 Michael Strogoff (dl. IV).
23.10 (S) In Pim Jacobs Notenbar. 23.55
Nws.
HILVERSUM 2
TROS: 7.00 Nws. 7.02 Ontbijt zo’s. 7.30
Nws. 7.41 Aktua. 8.30 Nws. 8.36 Gymn.
voor de vrouw. 10.00 (S) Voor kleuters.
10.30 Nws 10.33 (S) Voor vrouw. 11.30
Aktua. KRO: 11.45 Bejaarden. 11.55 Me
ded. 12.00 (S) Van twaalf tot twee 12.26
Meded. t.b.v. land- en tuinbouw; 12.30
Nws. 12.41 Echo. 13.00 Raden maar...
14.00 Huisbezoek. NOS: 14.10 Liedjes en
balladen. 14.30 (S) Aspekten kamermuz.
15.30 Nws. 15.33 Meer over minder. 17.00
Oude jazz. 17.20 Overheidsvoorl. Tekst
en uitleg, minist. van Onderwijs en W.
NOS: 17.30 Nws. NCRV: 17.32 Hier en
nu. NOS: 17.57 Hoogoven Schaaktoer
nooi. 18.00 Spiegel van Duitsland. 18.30
Nws 18.41 Voor blinden en slechtzien
den. 18.50 (S) Lichte muz. 19.00 Open
baar Kunstbezit. 19.10 RVU. Muzikaal
Spectrum. 19.50 Den Haag vandaag. 20.00
Nws. 20.05 Felicitatie t.g.v. verjaardag
H.K.H. Prinses Beatrix. 20.10 Muz. ma
gazine. 22.30 Dichters in de Vaart .23.55
Nws.
HILVERSUM 3
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 Steevast. 8.00
Nws. 8.02 Radiojourn. 9.00 Nws. 9.03
Negen-uur-show. 10.00 Nws. 10.30 Ar
beidsvitaminen. 11.00 Nws. 12.00 Nws.
12.03 Radiojourn. 12.06 Zet ’m op. 13.00
Nws. 14.00 Nws. 14.03 De hit-Visser.
15.00 Nws. 15.03 Cees van Zijtveld. (16.00
Nws). 17.00 Nws. 17.30 Radiojourn. 17.06
Verzoekplaten. NOS: 19.00 Nws. 18.02
Joost de Draayer Show. 19.00 Nws. 19.02
Paul Meier Show. 20.00. 21.00, 22.00 en
23.00 Nws. 23.55 Meded. 24.00 Nws. 00.02
Metro’s Midnight Music. 00.55 Nws.
unlde hij niet op blijven wachtei.
Panda keek hem schouder-ophaten
na en drukte toen maar op het
spuitbusje. „Zou deze ruit het hou
den?” vroeg hij zich af. „Die knup
pels lijken me erg stevig toe en
die lieden zijn vast érg sterk
Lemmens: „Ja, mijn maatschappij
beeld is pessimistisch. De maatschappij
zou op de helling moeten. De mensen
worden uitgebuit door een kleine min
derheid. Neem nu het bestand in de
oorlog in Vietnam. Gisteren hoorde ik
op de radio dat de Amerikanen nog zo’n
400 bombardementsvluchten uitvoerden.
Dat maakt deze oorlog helemaal bela
chelijk.
Moeders verbieden hun kinderen ont
zaglijk veel, maar als het oorlog is,
stuurt iedereen z’n kind om er aan mee
te doen. Onbegrijpelijk hè. Ik heb de
oorlog in concrete meegemaakt, al was
dat lang niet zo erg als wat nu in
Zuidoost-Azië gebeurt.”
gramma Koorzang (met het koor Schep-
pingsgave uit Emmeloord) en de NOS-
rubriek Den Haag vandaag.
Nederland 2:
De VARA is vanavond weer toe aan
zijn veertiendaagse Waaldrecht-afleve-
ring. In het denkbeeldige plaatsje Waal-
drecht zijn problematische situaties ge
plaatst, die zich in elke wél bestaande
gemeente kunnen afspelen. Uitgangspunt
voor het sociologische drama dat de
kijker ditmaal wordt voorgeschoteld is
het probleem van de buitenlandse werk
nemers.
Piet Römer speelt de man Fie Meeuw
die grote moeilijkheden krijgt met de bij
hem inwonende Spaanse collega-arbeider
José Hernandez, als er naar zijn mening
een te grote vriendschap ontstaat tussen
zijn vrouw en de kostganger. Ook is er
sprake van een dreigend ontslag van de
Spaanse arbeider, die om die reden een
politieke actie op gang brengt.
Om zeven uur de serie Hier is Lucy,
waarin Lucille Bal het er niet mee eens
is dat haar baas een nieuwe typiste
aanstelt. Om half acht wordt de consu
ment wegwijs gemaakt in het programma
Koning Klant. Na Waaldrecht volgt on
der de titel De wereld waarvan ik
droom een reportage van een zaaloptre-
den van de zangeres Lenny Kuyr, die op
het ogenblik vooral bij het Franse pu
bliek erg gewild is. Ze is te horen in
liedjes als Jesu Christo, De schavuiten
van vroeger, Samen thuis, Ga met me
mee en Overal waar je gaat.
De 55 minuten die het tweede net
daarna nog in de lucht blijft, worden
besteed aan de actualiteitenrubirek Ach
ter het nieuws en het late NOS-jour-
naal.
Nederland 1: Opmerkelijkste onder
deel van het NCRV-pakket dat de kij
kers op het eerste net wordt voorgezet,
is de Canadese documentaire Het einde
van een sprookje. De hoofdrol hierin
wordt gespeeld door de wolf, waarvan
de natuuronderzoeker Erik Zimen en
regisseur William Mason hebben willen
aantonen, dat dit dier in principe geen
gevaar voor mensen vormt. In sprookjes
en dergelijke wordt de wolf altijd voor
gesteld als een slecht dier. Het einde van
een sprookje gaat na of het wel reëel is
de wolf, die evenals veel andere dier
soorten dreigt uit te sterven, een agres
sieve aard toe te schrijven. Voor de
documentaire werd twee jaar lang het
gedrag van negen wolven gefilmd.
Gerard van den Berg zoekt het voor
zijn programma, dat om tien voor half
negen op het scherm komt, niet bij
dieren maar bij mensen. In Mensen,
mensen, mensen geeft hij mannen en
vrouwen die het een of ander te zeggen
hebben, daartoe de kans. Tussen zeven
en acht uur twee programma’s: Dier en
vriend (met tips voor de verzorging van
huisdieren in de winter en een filmpje
over het natuurpark La Camargue in
Zuid-Frankrijk) en de scholierenquiz
Tweekamp, die altijd weer het aankij
ken waard is.
Dan heeft de NCRV ook nog een
aflevering uit de serie Adam Smith in
petto. Dominee Smith komt hierin naar
voren als een druk baasje: hij moet het
huwelijk tussen twee van zijn beste
vrienden zien te redden en de strijd
aanbinden tegen corrupte aannemers, die
verantwoordelijk zijn voor een slecht
huizenbeleid.
Het resterende programma is het pro-
u word!” „Maar die twee zijn van
uw eigen veiligheidsdienst!" protes
teerde Panda. „Die hoeven toch niet
tegengehouden te worden?” Hij
kreeg echter geen antwoord
want de tomatenkweker had gezien
dat de beide wakers zich gereed
maakten om toe te slaan, en daar
NOS: (K) Ti-ta-tovenaar.
(K) Journaal.
NCRV: (K) Dier en vriend (se
rie).
(K) Tweekamp (quiz).
NOS: (K) Journaal-
NCRV: Mensen, Mensen,
sen.
(K) Adam Smith (serie).
(K) Doe. rond de wolf.
Koorzang.
NOS: Den Haag vandaag.
(K) Journaal.
TELEAC: Sport (les 2).
- -
27. De twee bewakers van het
Centrale Fiscus Kantoor werden
ongeduldig. „Identiteiskaart, naam
en nummer!” riepen ze, en ze trok
ken wantrouwend hun slagwapens.
„S-spuit dan toch uw onbreekbaar
ruitje!” verzocht Joris dringend. „V-
voordat ze eh... voordat ik boos op
HILVERSUM 1
VARA: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn.
7.20 (S) Dag woensdag! 7.25 Van de
voorpagina. VPRO: 7.54 Deze dag. VARA:
8.00 Nws. 8.11 Dingen van de dag.
8.23 (S) Dag woensdag. 8.35 Van alle
markten thuis. 9.00 (S) Radio weekblad.
9.15 Koning, Klant. 9.35 Waterstanden.
9.40 Schoolradio. 10.45 Voor kleuters.
11.00 Nws. 12.00 Heerenveen - Centraal.
13.00 Nws 13.11 Dingen van de dag.
13 25 (S) Licht ensemble. 13.45 Gespro-
en portret. 14.00 (S) Speelruimte. 16.00
Nws. 17.00 (S) Amsterdams Oktet. 17.55
Meded. 18.00 Nws. 18.11 Dingen van de
dag. 18.20 Uitz. RKP. 18.30 (S) VARA-
Dansorkest. EO: 19.00 Klankbord. 19.15
(S) Licht ensemble. 19.35 Gewijde muz.
20.00 Studie en informatie. 20.35 Woens-
dagavond-finale. TROS: 21.30 (S) Pop.
Nederland II
NOS: (K) Ti-ta-tovenaar.
(K) Journaal.
VARA: (K) Hi’er is Lucy (serie).
(K) Koning Klant.
NOS: (K) Journaal.
VARA: (K) Waaldrecht
3).
Muz.progr. rond Lenny Kuhr.
(K) Achter het Nieuws.
NOS: (K) Journaal.
Piet Römer (links) en Lino Calle spelen
de hoofdrollen in de derde aflevering
van Waaldrecht, getiteld Granada
(VARA, hedenavond Nederland II,
20.20-21.10 uur). José Hernandez, bij
genaamd Granada, raakt verliefd op Fie
Meeuw. Lambert Meeuw is daar niet
tegen bestand. Bij zijn jaloersheid komt
nog het probleem dat voor Granada
ontslag dreigt en dat hij vanuit het huis
van Meeuw een politieke actie leidt.
„De Peetvader” kreeg de Globes voor
de beste film, de beste mannelijke hoofd
rol - Marlon Brando die niet aanwezig
was om de prijs in ontvangst te nemen -
het beste scenario, de beste regisseur -
Francis Ford Coppola - en de beste
muziek van Nino Rota.
Cabaret werd onderscheiden als de
beste filmmusical, met de beste hoofd
rolspeelster - Liza Minelli J en de beste
bijrol - Joel Gray.
Brando werd ook beschouwd als de
populairste filmacteur in 1972. Jane
Fonda kreeg een gouden Globe als de
meest geziene actrice. Ook zij was niet
aanwezig.
Hoe kwam De revolver van Bas tot
stand?
in de praktijk beter veranderd kan wor
den. Als schrijver houd je er geen
rekening mee, dat ze je stuk ook nog
eens spelen. Ik leer hier veel van. Dat is
een ervaring voor de volgende keer: je
schrijft altijd te veel, je wilt het té
duidelijk stellen en soms hoeft dat niet.”
Lemmens: „Ik had het stuk in drie
maanden klaar. Ik werk niet schema
tisch, ik schrijf gewoon maar wat.
Schrijven als het onderwerp er maar
eenmaal is gaat me gemakkelijk af.
Het sleept me mee. De revolver heb ik
na een half jaar weer herschreven. Een
woordje, zinnetjes enzo. Het idee veran
dert dan meestal niet. Als er twee
woorden veranderen is dat voor je zelf
een heleboel, terwijl iemand anders dat
niet zou merken.”
„De kroeg in De revolver is een ge
woon, alledaags café waar de mensen
hun borrel komen drinken en waar de
kastelein een vaderfiguur is. Deze kaste
llen, beter gezegd de caféhouder, maakt
misbruik van de situatie. Hij buit Bas,
één van de klanten uit. Bas mag op zijn
rekening drinken, maar in ruil daarvoor
moet hij zich onderwerpen. De caféhou
der heeft een totaal verlamde vrouw die
hij onder de duim kan houden. In de
loop van het stuk wordt de vrouw
steeds zieker en sterft tenslotte. Bas
neemt haar plaats in, hij is een van die
zwakke figuren in de maatschappij die
zich laat gebruiken. De revolver die Bas
altijd bij zich draagt moet je symbolisch
zien. Hij vormt de persoonlijkheid van
Bas. Er zitten veel verrassingen in het
stuk, ook in de afloop.”
ILVA,
ROEPLN-IA!
PROBEER HAAR
TE VINDENj
11339
L'?
wiimiiihWll'
